Τὰ 71.181 «πρωτάκια» τῆς σχολικῆς περιόδου 2025-2026, δηλαδὴ τὰ παιδιὰ ποὺ ξεκινοῦν τὸ ἐκπαιδευτικό τους δρομολόγιο ἀπὸ τὴν Α' τάξη τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, εἶναι τὰ πλέον ὀλιγάριθμα στὴ σύγχρονη ἱστορία τῆς Ἑλλάδας. Στὸ ἰσχνὸ πλῆθος τους ἀντανακλᾶται στὸ πλῆρες μέγεθός του καὶ μὲ ὅλες τὶς δραματικὲς προεκτάσεις του τὸ δημογραφικὸ πρόβλημα τῆς χώρας. Μὲ μιὰ ἀκόμη πιὸ μελαγχολικὴ καὶ δυσοίωνη προοπτικὴ γιὰ τὸ ἄμεσο μέλλον, ἐφόσον ἡ ὑπογεννητικότητα εἶναι ἐκ... τῶν πραγμάτων συνταγὴ μαρασμοῦ μὲ προδιαγεγραμμένη «ἐπιτυχία».
Οἱ 71.181 μαθητὲς τῆς φετινῆς Α' Δημοτικοῦ εἶναι παιδιὰ ποὺ γεννήθηκαν τὸ 2019 (ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος), σὲ μιὰ ἀναλογία ἡμεδαπῶν καὶ ἀλλοδαπῶν περὶ τὸ 9 πρὸς 1. Ὅμως, ἐὰν ἀνατρέξει κάποιος στὰ ἐπίσημα στοιχεῖα γιὰ τὸν ἑλληνικὸ πληθυσμό, τὴ συγκεκριμένη χρονιὰ (2019) εἶχαν καταγραφεῖ 83.756 γεννήσεις. Ἄρα, κάπου ἀνάμεσα στὸ Ληξιαρχεῖο καὶ τὴν ἠλεκτρονικὴ πλατφόρμα ἐγγραφῆς στὴν Α’ Δημοτικοῦ 12.575 παιδιὰ ἔχασαν τὸν δρόμο γιὰ τὸ σχολεῖο. Σὲ ποσοστιαία βάση ἡ διαρροὴ αὐτὴ ἀντιστοιχεῖ σὲ περίπου 15%.
Τὸ «κρὰχ» ποὺ ἔρχεται
Ἂν ἐπιχειρηθεῖ λοιπὸν μιὰ προβολὴ στὸ μέλλον βάσει αὐτῆς τῆς ἀναλογίας -ἔστω κι ἂν εἶναι ἐντελῶς θεωρητικὴ καὶ αὐθαίρετη-, τὸ σχολικὸ ἔτος 2030-2031 τα «πρωτάκια» εἶναι ἀμφίβολο ἐὰν θὰ μετρῶνται σὲ 60.000 παιδιά. Διότι ἐκείνη τὴ χρονιὰ θὰ ἔχει ἔρθει ἡ σειρὰ τῶν γεννηθέντων τὸ 2024 νὰ ἐνταχθοῦν στὴν Πρωτοβάθμια Ἐκπαίδευση. Καὶ τὸ 2024 οἱ γεννήσεις στὴν Ἑλλάδα δὲν ξεπέρασαν κἂν τὶς 70.000 - γιὰ τὴν ἀκρίβεια, ἔμειναν στὶς 69.675.
Ἐξ ὁρισμοῦ καὶ κατὰ παράδοση ἡ Α' Δημοτικοῦ εἶναι ὁ δημογραφικὸς καθρέπτης τῆς χώρας μας, ἐνῷ ἡ συνεχὴς συρρίκνωση τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ ἀπὸ χρονιὰ σὲ χρονιὰ μοιραία διατρέχει ὅλες τὶς βαθμίδες τῆς ἐκπαίδευσης. Καὶ μολονότι ἡ βαρύτητα τοῦ δημογραφικοῦ ζητήματος δὲν ἀπεικονίζεται ἀκόμη μὲ τὴν ἀντίστοιχη ἔνταση στὸν ἀριθμὸ τῶν ὑποψηφίων ποὺ συμμετέχουν στὶς Πανελλαδικές, οἱ ἐκτιμήσεις εἰδικῶν περὶ τὰ ἐκπαιδευτικὰ τοποθετοῦν τὸ «κρὰχ» στὸν ὁρίζοντα τῆς ἑπόμενης τριετίας. Τότε, τὴν περίοδο 2028-2029, πιθανότατα θὰ ἀποκαλυφθεῖ σὲ μιὰ ἔκταση πραγματικὰ ἀποκαρδιωτικὴ ἡ σμίκρυνση τοῦ ἐγχώριου πληθυσμοῦ ὡς ἀποτέλεσμα μιᾶς τάσης ἡ ὁποία βαίνει ἐπιδεινούμενη στὴ διάρκεια τῆς τελευταίας 15ετίας.
Ἐνδεικτικὰ ἄλλωστε τὸ 2010 οἱ ἐγγραφὲς μαθητῶν στὴν Α' Δημοτικοῦ πλησίαζαν τὶς 115.000 παιδιὰ ἔναντι τῶν 71.181 τὸ 2025. Αὐτὸ σημαίνει ἁπλῶς ὅτι μέσα σὲ 15 χρόνια περίπου 4 στὰ 10 «πρωτάκια» ἐξαφανίστηκαν. Ἂν εἶχαν γεννηθεῖ καὶ γιὰ κάποιο λόγο χάνονταν, θὰ ἦταν μιὰ ἀνείπωτη ἐθνικὴ τραγωδία. Ὅμως, τὸ ὅτι περὶ τὰ 44.000 παιδιὰ δὲν γεννήθηκαν ποτὲ στὴν Ἑλλάδα, προκαλεῖ κάθε ἄλλο παρὰ εὐχάριστα συναισθήματα, ἀσχέτως τῶν αἰτίων στὰ ὁποῖα μπορεῖ νὰ ἀποδοθεῖ ἡ ὑπογεννητικότητα. Κι ἂν γινόταν μιὰ ὑποθετικὴ ἀναγωγὴ σὲ τάξεις, τὰ 44.000 «χαμένα» πρωτάκια θὰ γέμιζαν -ἀλλὰ δὲν γέμισαν ποτέ- 1.760 αἴθουσες, τῶν 25 παιδιῶν ἕκαστη.
Προβληματισμός
Κατ' ἀντιστοιχία πρὸς ὅ,τι παρατηρεῖται στὴν Α' Δημοτικοῦ, παρόμοια κατάσταση ἰσχύει καὶ στὴ Δευτεροβάθμια Ἐκπαίδευση, καθὼς οἱ ἐγγραφὲς νέων μαθητῶν στὴν Α' Γυμνασίου παρουσιάζουν σταθερὰ πτωτικὴ τάση ἀπὸ χρονιὰ σὲ χρονιά, ἀγγίζοντας κατ' ἐκτίμηση ἕως καὶ τὸ 20%.
Οἱ ἄμεσες ἐπιπτώσεις στὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα προφανῶς ἀφοροῦν σὲ στρατηγικὲς προσαρμογὲς ἐκ μέρους τοῦ ὑπουργείου Παιδείας ἔτσι ὥστε νὰ ἐξοικονομοῦνται πόροι. Κατ' ἀνάγκην λοιπὸν καὶ ἐξ αἰτίας τῆς ἀντικειμενικῆς ἔλλειψης μαθητῶν ὁρισμένα σχολεῖα παύουν νὰ ἔχουν νόημα ὕπαρξης καὶ μοιραῖα καταργοῦνται, οἱ τάξεις συγχωνεύονται κ.ο.κ. Καὶ αὐτὸ μὲ τὴ σειρά του ἔχει ἀντίκτυπο στὴν ποιότητα τῆς παρεχόμενης δημόσιας ἐκπαίδευσης ὡς πρὸς τὴν ἀναλογία μαθητῶν πρὸς διδάσκοντες. Διότι ὅταν συρρικνώνεται ὁ ἀριθμὸς τῶν παιδιῶν ἀνὰ τάξη -ἀλλὰ προτοῦ ἀποφασιστεῖ ἡ συγχώνευση μὲ ἄλλη σχολικὴ μονάδα- τὸ μάθημα γίνεται καλύτερα καὶ σὲ πιὸ ἄνετες συνθῆκες, μὲ περισσότερες εὐκαιρίες συμμετοχῆς γιὰ κάθε μαθητῆ, μεγαλύτερη προσοχὴ κατ' ἄτομο ἀπὸ τὸν δάσκαλο ἢ τὴ δασκάλα κ.ο.κ.
Τὸ ἀντίστροφο ἰσχύει ὅμως ὅταν ὑπάρχει αὐξημένος ἀριθμὸς μαθητῶν ἀνὰ αἴθουσα ἀκριβῶς ἐξ αἰτίας τῆς πληθυσμιακῆς μείωσής τους. Παρ’ ὅλα αὐτά, θὰ πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι ἡ ἀναλογία μαθητῶν ἀνὰ διδάσκοντα δὲν ἐμφανίζει ἀξιόλογες μεταβολὲς τὰ τελευταῖα 4 σχολικὰ ἔτη. Ἡ σχετικὴ τιμὴ κυμαίνεται γύρω στοὺς 8 μαθητὲς ἀνὰ δάσκαλο κατὰ μέσο ὅρο τόσο στὰ δημοτικὰ ὅσο καὶ στὰ γυμνάσια τῆς χώρας. Ὑπ' αὐτὸ τὸ πρίσμα, στὴν Ἑλλάδα ὑπάρχει ἡ καλύτερη ἀναλογία συγκριτικὰ μὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο κράτος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης: 8,2 μαθητὲς ἀνὰ διδάσκοντα στὰ ἑλληνικὰ δημοτικὰ σχολεῖα, μακρὰν ὀρθότερο ἀπὸ παιδαγωγικῆς ἄποψης σὲ σχέση μὲ τὸ 13,4 ποὺ ἰσχύει κατὰ Μ.Ο. στὴν Εὐρώπη. Καὶ οὔτε συζήτηση περὶ σύγκρισης τῆς Ἑλλάδας μὲ τὸν ἀσφυκτικὸ συνωστισμὸ τῶν 18,4 παιδιῶν ἀνὰ δάσκαλο στὰ δημοτικά της Ρουμανίας. Δυστυχῶς, ὅμως, σὲ αὐτὴ τὴν πρωτιὰ τῆς Ἑλλάδας θὰ πρέπει νὰ προστεθεῖ ἡ ὑπενθύμιση ὅτι ἡ βέλτιστη ἀναλογία μαθητῶν πρὸς διδάσκοντες στὰ δημοτικὰ σχολεῖα συναρτᾶται μὲ τὴ διαρκῆ μείωση τοῦ συνολικοῦ ἀριθμοῦ τῶν παιδιῶν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου