18 Μαρ 2023

Ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων καί οἱ ἱερές «Κατηχήσεις» του (18 Μαρτίου †)

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητοῦ
Ἡ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι οἱ ἀκλόνητοι στῦλοι πάνω στούς ὁποίους στηρίχτηκε τό θεῖο οἰκοδόμημά της στό διάβα τῶν αἰώνων. Ἕνας ἀπό αὐτούς εἶναι καί ὁ ἅγιος Κύριλλος ἀρχιεπίσκοπος Ἱεροσολύμων.
Καταγόταν ἀπό τά μέρη τῆς Παλαιστίνης καί γεννήθηκε πιθανῶς τό 313 στά Ἱεροσόλυμα. Δέ γνωρίζουμε σχεδόν τίποτε γιά τά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς του, παρά μονάχα ὅτι τόν διέκρινε εὐσέβεια, τήν ὁποία προφανῶς εἶχαν σταλάξει στήν ψυχή του οἱ...γονεῖς του.

Χειροτονήθηκε πρεσβύτερος ἀπό τόν ἐπίσκοπο Ἱεροσολύμων Μάξιμο Γ΄ (333-348) καί ἐπίσκοπος τό 348 στή θέση τοῦ Μαξίμου, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τούς ἀρειανούς, ἤ κατ' ἄλλους εἶχε πεθάνει. Στήν ἀρχή ἀπέφευγε νά ἀναμειγνύεται στίς δογματικές ἔριδες, πού προκαλοῦσαν οἱ αἱρετικοί ἀρειανοί, οἱ ὁποῖοι θεώρησαν ὅτι ὁ Κύριλλος ἦταν ὀπαδός τοῦ ἀρειανισμοῦ καί μάλιστα ἐνέκρινε τή χειροτονία του ὁ ἀρειανός μητροπολίτης Καισαρείας Ἀκάκιος.

Γρήγορα ὅμως ἀποδείχτηκε ἡ ὀρθοδοξία του, μέσα ἀπό τό σπουδαῖο συγγραφικό του ἔργο «Κατηχήσεις», οἱ ὁποῖες ἀπηχοῦσαν τό ὀρθόδοξο δόγμα τῆς Ἀ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδος ἐξῇρε μάλιστα τήν προσωπικότητα καί τήν ὀρθή πίστη τοῦ Κυρίλλου καί ἐπαίνεσε τούς ἀγῶνες του κατά τῶν ἀρειανῶν. Δέν ἄργησε νά ἔρθει σέ ρήξη ὁ Κύριλλος μέ τόν ἀρεινόφρονα Ἀκάκιο, τόν ὁποῖο ἤλεγχε γιά τίς κακόδοξες θέσεις του. Ἐκεῖνος ζητοῦσε ἀφορμές γιά νά τόν καταστρέψει. Οἱ ἀρειανοί ζητοῦσαν νά ἀποδυναμώσουν τόν Κύριλλο, λόγῳ ὅτι εἶχε ἀναδειχθεῖ σημαίνουσα πόλη τῆς Παλαιστίνης ἡ Καισάρεια καί ἀναδείχτηκε ἕδρα ἐπισκόπου, ἔχοντας περισσότερους Χριστιανούς ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ. Ὁ Ἀκάκιος ἐκμεταλλεύτηκε μιά ἀσάφεια τοῦ 7ου κανόνος τῆς Ἀ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ ὁποῖος ἔδινε πρεσβεία τιμῆς στόν ἐπίσκοπο Αἰλίας, δηλαδή Ἱεροσολύμων, καί ἄρχισε ἀνελέητο πόλεμο κατά τοῦ Κυρίλλου.

Στό θρόνο τῆς Βασιλεύουσας βρισκόταν ὁ ἀρειανόφρονας Κωνστάντιος (337-361), ὁ ὁποῖος ὑποστήριζε μέ φανατισμό τήν αἵρεση τοῦ ἀρειανισμοῦ καί καταδίωκε τούς ὀρθοδόξους. Ὁ Ἀκάκιος μέ τήν εὔνοια τοῦ αὐτοκράτορα, ζητοῦσε ἐπίμονα τήν καθαίρεση τοῦ Κυρίλλου. Ἀφορμή στάθηκε ἡ ἐνέργεια τοῦ Κυρίλλου νά πουλήσει ἱερά κειμήλια καί ἀναθήματα τῆς ἐπισκοπῆς γιά τήν ἀνακούφιση λιμοκτονούντων κατά τό μεγάλο λιμό τοῦ 357, πού ἔπληξε τήν Παλαιστίνη,κατηγορῶντας τόν ὡς σφετεριστῆ,σφετεριστή τῆς περιουσίας τῆς ἐπισκοπῆς του . Ὁ Ἀκάκιος καί οἱ ὅμοιοί του ἀρειανοί ἐπίσκοποι τῆς περιοχῆς συγκάλεσαν σύνοδο τήν Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία καθαίρεσε τόν Κύριλλο καί τόν ἀπομάκρυνε ἀπό τήν ἐπισκοπή του. Μάλιστα μέ τή συνδρομή τῶν πολιτικῶν ἀρχῶν, ἐξορίστηκε στήν Ταρσό τῆς Κιλικίας.

Ἐκεῖ ἔγινε δεκτός ἀπό τόν ὀρθόδοξο ἐπίσκοπο Σιλβανό, ὁ ὁποῖος ἀπέρριψε τήν ἀπόφαση τῆς ψευδοσυνόδου καί δέχτηκε τόν Κύριλλο ὡς κανονικό ἐπίσκοπο. Παράλληλα ὁ Κύριλλος ζητοῦσε νά ἐξεταστεῖ ἡ ὑπόθεσή του ἀπό μεγαλύτερη Σύνοδο. Ὄντως τό 359 συνῆλθε Σύνοδος στήν Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία τόν ἀποκατέστησε καί τόν ἀθώωσε. Ὅμως ὁ ἄσπονδος ἐχθρός του Ἀκάκιος κατέφυγε στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου μέ τή βοήθεια τοῦ ἀρειανόφρονος παλατίου, ματαίωσε τήν ἀπόφαση τῆς Συνόδου. Κατόρθωσε δέ νά συγκληθεῖ ἄλλη Σύνοδος στήν Κωνσταντινούπολη τό 360, ἡ ὁποία καθαίρεσε καί πάλι τόν Κύριλλο καί τόν ὁδήγησε ξανά στήν ἐξορία.

Παρέμεινε καθῃρημένος καί ἐξόριστος ὡς τό 361, ὅπου ὁ νέος αὐτοκράτορας Ἰουλιανός ὁ παραβάτης (361-363) εἶχε κηρύξει μιά πρόσκαιρη καί δόλια ἀνεξιθρησκία, ἀνακαλῶντας ἀπό τήν ἐξορία ὅλους τούς ὀρθοδόξους ἐπισκόπους. Πραγματικός του σκοπός ἦταν νά προκαλέσει νέες ἔριδες στήν Ἐκκλησία, τήν ὁποία μισοῦσε καί ἤθελε νά τήν καταστρέψει, προκειμένου νά ἐπαναφέρει τήν ἀρχαία
εἰδωλολατρία. Ὁ Κύριλλος ἀποκαταστάθηκε στήν ἐπισκοπή του καί ἄρχισε τό σπουδαῖο ποιμαντικό του ἔργο, παρ' ὅλους τούς περιορισμούς καί τίς διώξεις πού εἶχε κηρύξει ὁ ἀποστάτης αὐτοκράτορας.

Μετά το θάνατο τοῦ Ἰουλιανοῦ τό 363, καί τή σύντομη βασιλεία τοῦ Ἰοβιανοῦ, ἀνέλαβε τόν αὐτοκρατορικό θρόνο ὁ ἐπίσης φανατικός ἀρειανόφρονας Οὐάλης (364-378), κηρύσσοντας διωγμό κατά τῶν ὀρθοδόξων ὁδηγῶντας καί πάλι τούς ὀρθοδόξους ἐπισκόπους στίς ἐξορίες. Ὁ Κύριλλος πῆρε γιά μιά ἀκόμη φορά το δρόμο τῆς ἐξορίας, παραμένοντας μακριά ἀπό τήν ἐπισκοπή του γιά ἕντεκα χρόνια. Ἐπέστρεψε τό 378, μετά τό θάνατο τοῦ Οὐάλη καί τήν ἀνάρρηση στό θρόνο ἀπό τόν ὀρθόδοξο Θεοδόσιο. Ποίμανε τήν ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων μέ ὑποδειγματική διακονία καί ἁγιότητα ὡς τό 387, ὅπου κοιμήθηκε ἐν εἰρήνῃ καί ἡ Ἐκκλησία μας τόν ἀνακήρυξε ἅγιο καί τόν κατέταξε στούς μεγάλους Πατέρες της.

Ὁ ἅγιος Κύριλλος μᾶς εἶναι κυρίως γνωστός ἀπό τίς περίφημες «Κατηχήσεις» του. Πρόκειται γιά 24 καταγραμμένες ὁμιλίες του, τίς ὁποῖες εἶχε ἐκφωνήσει κατά τή διάρκεια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς τοῦ ἔτους 348 ἤ τό 350 στό Ναό τῆς Ἀναστάσεως στούς κατηχούμενους, οἱ ὁποῖοι θά βαπτίζονταν τό Πάσχα. Σκοπός του ἦταν ἡ εἰσαγωγή τους στίς θεμελιώδεις διδασκαλίες τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί ἡ φανέρωση τῆς ἀξίας τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων στή ζωή τῶν νεοφωτισθέντων. Ἡ ἀξία τῶν ἱερῶν αὐτῶν κειμένων εἶναι ἀνυπολόγιστη, διότι εἶναι ἀποτυπωμένα σέ αὐτά μέ καταπληκτική παραστατικότητα ἡ τελετουργία τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας καί ἀναλύεται θαυμάσια ἡ θεολογική τους σημασία. Δίνεται στούς πιστούς μέ ἁπλό καί εὔληπτο τρόπο ἡ σημασία τοῦ ἁγιασμοῦ, πού ἀποκομίζουμε ἀπό τά Ἱερά Μυστήρια καί τίς ἁγιαστικές πράξεις τῆς Ἐκκλησίας μας, ὡς ἀπαραίτητο στοιχεῖο γιά τή σωτηρία μας. Ταυτόχρονα ὁ ἅγιος Πατήρ δίνει στούς νεοφώτιστους ἁπλά καί κατανοητά τίς ἀρχές τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας, ὡς κορυφαία προϋπόθεση τῆς σωτηρίας τους. Εὐνόητο εἶναι νά ἔχουν τά καταπληκτικά αὐτά κείμενα μιά ξεχωριστή θέση στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας καί στίς θεολογικές σπουδές μέχρι σήμερα, διότι, ὄχι μόνο ἐκφράζουν τό ὀρθόδοξο δόγμα, ἀλλά ἀποπνέουν ἕνα σπάνιο ἄρωμα θεοσέβειας.

Ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Κυρίλλου ἑορτάζεται στίς 18 Μαρτίου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.