Ἡ Σαρακοστὴ

Γράφει ὁ Μοναχὸς Μωυσῆς, ἁγιορείτης

Ἡ πρὸ τοῦ Πάσχα περίοδος ποὺ διερχόμαστε γεννὰ ἢ θὰ πρέπει νὰ γεννᾶ κάποια ἰδιαίτερα συναισθήματα μέσα μας. Ἡ ὡραιότατη καὶ κατανυκτικὴ ὑμνογραφία αὐτῆς τῆς περιόδου, οἱ πολλὲς λατρευτικὲς εὐκαιρίες, ἡ σαρακοστιανὴ νηστεία θέλουν νὰ μᾶς συγκεντρώσουν. Νὰ σκύψουμε μέσα μας, νὰ προβληματιστοῦμε, νὰ προβοῦμε σὲ ἕναν αὐτοέλεγχο πρὸς εἰλικρινῆ μετάνοια.

Ὁ πολὺς κόσμος ἀγνοεῖ ἢ δὲν θέλει νὰ προσεγγίσει τὸ νόημα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν, συνεχίζοντας τὴ μονότονη ζωή του. Ἐνῷ λέει πὼς ἡ ζωὴ τὸν κουράζει, δὲν κάνει οὔτε βῆμα γιὰ μία οὐσιαστικὴ ἀλλαγή. Δίαιτα αὐστηρὴ κάνει, ἀλλὰ νηστεία δὲν κάνει. Στὸν ψυχολόγο πηγαίνει, στὴν τηλεόραση κάθεται ὧρες, ἀλλὰ στὸν ἐξομολόγο δὲν πηγαίνει, οὔτε στὴν ἐκκλησία. Δὲν θέλει ὁ ἄνθρωπος σήμερα νὰ δώσει κάτι, μόνο νὰ πάρει, δίχως μόχθο καὶ καμία προσωπικὴ θυσία. Φοβᾶται νὰ δεῖ κατάματα τὸν ἑαυτό του... Συστηματικὰ τὸν ἀποφεύγει. Ἀγωνιᾶ στὸ ἐσωτερικὸ κενό του. Ἡ Σαρακοστὴ λειτουργεῖ σὰν ἀκτινογραφικὸ μηχάνημα, σὰν φωτογραφικὴ μηχανή, σὰν καθρέφτης. Κατὰ κάποιο τρόπο τὴ θεωροῦμε ἀποκρουστική, γιατί θὰ ἀποκαλύψει τὴν κρυφὴ πραγματικότητά μας.
Τὸ πνεῦμα τῆς καταναλώσεως, τῆς εὐκολίας, τοῦ ἀταπείνωτου φρονήματος δὲν ἀφήνει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ πολλὰ περιττὰ ποὺ ἔχει γεμίσει ἡ ζωή του. Ἡ Σαρακοστὴ εἶναι μία παρέκκλιση καὶ μία εὐκαιρία γιὰ μεταμόρφωση. Μία εὐχὴ ποὺ λέγεται στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες ὅλης αὐτῆς τῆς περιόδου πεντακόσιες φορές, τοῦ ὁσίου Ἐφραὶμ τοῦ Σύρου, λέει νὰ ἀφήσουμε τὸ πνεῦμα τῆς ἀργίας, τῆς περιέργειας, τῆς φιλαρχίας καὶ τῆς ἀργοσχολίας καὶ νὰ ἀποκτήσουμε σωφροσύνη, ταπεινοφροσύνη, ὑπομονὴ καὶ ἀγάπη. Ἡ ὡραία καὶ μεστὴ αὐτὴ προσευχὴ καταλήγει ζητώντας ἀπὸ τὸν Θεό: “Δώρησαι μοὶ τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμᾶ πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφὸν μού”. Νὰ ἀφήσουμε, δηλαδή, τὸ κουτσομπολιό, τὴν ἐτεροπαρατήρηση, τὴ συνεχῆ αὐστηρὴ κριτική, καὶ νὰ στραφοῦμε ἐντός μας, διορθώνοντας τὰ σφάλματά μας.
Ἡ Σαρακοστὴ θέλει νὰ μᾶς αὐτοσυγκεντρώσει καὶ νὰ συνδράμει στὴ θεραπεία μας ἀπὸ πνευματικὰ νοσήματα, ποὺ μᾶς σκοτίζουν τὸν νοῦ, μᾶς δυσκολεύουν καὶ στενοχωροῦν τὴ ζωή μας. Ἂν καταφέρουμε ἕναν βαθμὸ αὐτογνωσίας καὶ μετανοίας, τότε ἡ Σαρακοστὴ δὲν θὰ εἶναι μία σκυθρωπὴ καὶ στείρα περίοδος, ἀλλὰ ἕνας σταθμός, ποὺ δὲν θὰ εἶναι γεμάτος ἀπὸ καθηκοντολογικὲς ὑποχρεώσεις, ἀλλὰ ἕνα μαλάκωμα τῆς πέτρινης καρδιᾶς μας, ποὺ θὰ ὁδηγήσει σὲ φιλαδελφεία καὶ φιλοθεία.
Ὁ πολὺς ὀρθολογισμὸς τῶν δύσκολων καιρῶν θέλει νὰ μᾶς ἀπομακρύνει μακριὰ κάθε μυστικισμό, ἡσυχασμό, μυστήριο ἱερό, ὑπερλόγο καὶ μεταφυσικό. Τὰ ἀποτελέσματα αὐτῆς τῆς ἀπομακρύνσεως ἔχουν γίνει φανερά. Μελαγχολία καὶ ἀπελπισία ἐπικρατοῦν, ποὺ θλίβουν τοὺς πολλούς. Ὡρίμασε ὁ καιρὸς γιὰ μία ἐκ βαθέων παραδοχὴ τῆς ἀποστασίας καὶ μία ἐπιστροφὴ στὸ λίκνο τῆς σταυρωμένης ἀγάπης.
Τὴ Σαρακοστὴ συχνὰ συμβαίνουν πειρασμοί, δοκιμασίες, σκάνδαλα καὶ πτώσεις. Εἶναι γιὰ νὰ μᾶς ὡριμάσουν περισσότερο, νὰ μᾶς ἰσορροπήσουν καὶ νὰ μᾶς φρονηματίσουν. Ἡ ζωὴ τῶν χριστιανῶν, ἂς μὴ τὸ λησμονᾶμε ποτέ, εἶναι σταυρική. Δίχως σταύρωση δὲν ἔρχεται ἀνάσταση. Ἡ Σαρακοστὴ εἶναι μία ὡραία καὶ καλὴ προετοιμασία, ἕνας διάδρομος ἡμίφωτος, ποὺ ὁδηγεῖ σὲ φωτεινὸ σαλόνι. Τὰ πόδια τῆς Σαρακοστῆς εἶναι ἡ προσευχὴ καὶ ἡ νηστεία. Προσευχὴ καὶ νηστεία δίχως ταπείνωση καὶ ἀγάπη δὲν ἔχουν κανέναν καρπό. Νηστεία καὶ προσευχὴ θέλουν νὰ μετριάσουν τὸν πολὺ ἐγωισμό μας.
Ἂς μὴ χάσουμε τὴν εὐκαιρία καὶ αὐτῆς τῆς Σαρακοστῆς, καθὼς πλησιάζει στὴ δύση της. Μέσα στὴν Ἐκκλησία τὰ προβλήματα βρίσκουν λύση. Ὁ παγερὸς χειμῶνας φέρνει τὴν ἄνοιξη. Τὸ Τριώδιο τὸ ἀκολουθεῖ τὸ Πεντηκοστάριο. Ἡ συννεφιὰ ποτὲ δὲν εἶναι μόνιμη. Μετὰ ἀπὸ αὐτὴν ἡ λιακάδα εἶναι πιὸ ὡραία. Τώρα, ὅπως λέει ἕνα ὑπέροχο τροπάριο, εἶναι “μετανοίας καιρὸς καὶ δεήσεως ὥρα”.