Τὸ νέο σχολεῖο – ΚΕΠ

Δημήτρης Νατσιός
«Χάσαμε τὴ σοφία γιὰ χάρη τῆς γνώσης, χάσαμε τὴ γνώση γιὰ χάρη τῆς πληροφορίας» Ἔλιοτ

Ἔχω μπροστά μου, δημοσιεύεται στὸ διαδίκτυο στὴν ἰστοσελίδα τοῦ ὑπουργείου, πρώην Ἐθνικῆς, Παιδείας, τὸ «σχέδιο δράσης γιὰ τὴν ὑλοποίηση τῶν προγραμματικῶν δεσμεύσεων στὸ χῶρο τῆς Παιδείας», ὅπως σημειώνει στὸ εἰσαγωγικὸ σημείωμα ἡ ὑπουργὸς Ἄννα. Τίτλος τοῦ «ΠΡΩΤΑ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ». Στόχος, μεγαλόπνοος, ἡ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ τῆς Παιδείας, ἡ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος. (Τὰ κεφαλαία περιέχονται στὸ κείμενο). Ἡ λέξη «ἀναστήλωση» παραπέμπει στὴν Κυριακή της Ὀρθοδοξίας. Προφανῶς γράφτηκε τὶς ἡμέρες «πέριξ» της ἑορτῆς καὶ ἡ ὑπουργὸς «καὶ Θρησκευμάτων» τσίμπησε τὴν λέξη. Ἡ «ἀναβάθμιση» εἶναι τὸ κεντρικὸ σύνθημα γιὰ τὸ «νέο σχολεῖο»...

Ὡς γνωστὸν κάθε νέος ὑπουργὸς Παιδείας ἀναστυλώνει τὸ «ὅραμά» του μὲ μία ἐμβληματικὴ λέξη, μία λέξη – σύνθημα, ποὺ σὰν ἀφηρημένο ἀναφορικὸ ὑποκατάστατο σημαίνει δυνητικὰ τὰ πάντα χωρὶς στὴν πραγματικότητα νὰ περιέχει τίποτε. Ἂς δοῦμε κάποιες λέξεις – καραμέλες, ποὺ ἀναθρώσκουν ἀνάλαφρες σὰν φυσαλίδες ἀέρος, «κελύφη ἔρημα ἐννοίας» ὅπως θὰ ἔλεγε κι ὁ Ροΐδης. Πλὴν τῆς χιλιομασημένης «μεταρρύθμισης» σ’ αὐτὸν τὸν τομέα διαπρέπουν λέξεις ποὺ ἔχουν πρῶτο συνθετικὸ τὴν πρόθεση «ἀνά». Ἀνανέωση, ἀνασυγκρότηση, ἀναγέννηση, ἀνακαίνιση, ἀναδόμηση ὅλες γενικὲς καὶ ἀόριστες, γι’ αὐτὸ καὶ μεγάλης ἐμβέλειας, ὅπως διδάσκει ἡ κοινωνικὴ ψυχολογία.

Τώρα καρυκεύτηκε τὸ νέο ὅραμα μὲ τὴν λέξη ἀναβάθμιση. Μᾶλλον τοὺς ξέφυγε ὅτι ἔχει ξαναχρησιμοποιηθεῖ ὡς ἀερόπλαστο σύνθημα. Διαβάζω στὸ βιβλίο «ξύλινη γλῶσσα» τοῦ Γ. Καλιόρη, ἔκδοση τοῦ 1991. «Ἡ περιλάλητη ἀναβάθμιση – τῆς Παιδείας, τῆς Διοικήσεως κ.λ.π. – κατάντησε ψευδώνυμό της λούφας καὶ τῆς συντεχνιακῆς ἀνευθυνότητας, τῆς ἥσσονος προσπάθειας καὶ τῆς ἄκοπης προαγωγῆς: στὴν ἐκπαίδευση λ.χ. σημαίνει νὰ μὴν καταργηθεῖ ἡ ἐπετηρίδα κι οἱ πτυχιοῦχοι τῶν πανεπιστημίων νὰ διορίζονται σὲ γυμνάσιο καὶ λύκειο μὲ μόνο προσὸν τὸ πτυχίο – κι αὐτὸ ἀνεξαρτήτως βαθμοῦ – χωρὶς ἄλλη μετεκπαίδευση ἢ προπαρασκευή? οἱ καθηγητὲς τῆς Μέσης νὰ συνεχίσουν νὰ προάγονται αὐτομάτως, καὶ ἀναξιολόγητα ἅμα τὴ συμπληρώσει ὁρισμένοι χρόνου, δίχως ἔλεγχο ἐπιθεωρητῶν ἢ ἄλλης προϊσταμένης ἀρχῆς? οἱ μαθητὲς νὰ προάγονται ἄνευ ἐξετάσεων στὸ γυμνάσιο καθὼς καὶ ἀπὸ τὸ γυμνάσιο στὸ Λύκειο, ἐνῷ στὴν ἀνώτατη ἐκπαίδευση νὰ καταργηθεῖ ὁ «αὐταρχισμὸς» τῶν ἐξετάσεων καὶ ἡ «καπιταλιστικὴ ἐντατικοποίηση τῶν σπουδῶν», νὰ καταχωρηθεῖ ἐσαεὶ τὸ ἕνα ἐγχειρίδιο καὶ νὰ θεσμοποιηθεῖ ἡ παρεργομάθεια. Καὶ γενικῶς οἱ πάντες ζητοῦν ἀναβάθμιση τῶν πάντων φτάνει νὰ μὴν θιγοῦν τὰ ὑποβαθμιστικᾶ “κεκτημένα” τοῦ καθενός». (ἔκδ. «Ἁρμός», σέλ. 231).

Τὸ νέο σχέδιο – ἀναβάθμιση θέτει τὸν μαθητὴ στὸ ἐπίκεντρο τῶν… ἀναβαθμιστικῶν προτάσεων. Διαφωνῶ. «Σχολεῖο ἴσον δάσκαλος», ὅπως λέει ὁ Παλαμᾶς.(«Καλῶν τῶν διδασκάλων καλοὶ καὶ οἱ μαθηταί», ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος). Ἴσως κάποιους αὐτὸ τοὺς ξενίζει καί τους…ξινίζει. «Κέντρο ἢ πρῶτα ὁ μαθητὴς» εἶναι ἕνα ὀλέθριο ἰδεολόγημα, καταστρεπτικό της ἴδιας της ὑπόστασης τοῦ σχολείου. Ἰδρυτικὴ συνθήκη τοῦ σχολείου εἶναι ὅτι ὑπάρχει κάποιος ποὺ γνωρίζει (ὁ δάσκαλος) καὶ κάποιος ποὺ δὲν γνωρίζει (ὁ μαθητὴς) καὶ ὅτι ὁ δεύτερος προσέρχεται στὸν πρῶτο γιὰ νὰ διδαχτεῖ καὶ νὰ μάθει».( «Τὰ χαμένα παιδιά μας», Νατάσα Πολονύ, ἔκδ. «Πόλις» σέλ. 15).

Παλιά λέγαμε γιὰ τὸν καλὸ δάσκαλο ὅτι ἔχει μεταδοτικότητα, τώρα τὸν θέλουμε ἐπικοινωνιακό, νὰ ξέρει ἄριστά τους ὑπολογιστές, νὰ εἶναι «διαδραστικός», «ψηφιακός». Νὰ φύγει τὸ πρόσωπο, εἶναι ἀνεξέλεγκτο, εἶναι ἐπικίνδυνο, μπορεῖ νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ πρόγραμμα καὶ νὰ μιλᾶ γιὰ ὅραμα, γιὰ ἀξίες. Ὁ ὑπολογιστής, ἡ ὀθόνη «σιδερώνει» τὰ ἀνεόρταστα νιάτα, τὰ ὁμοιομορφώνει, ἡ ἀποφορὰ τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ, ἡ ὀργουελιανὴ «νέα σκέψη» κρούει τὴν θύρα. Ἐνδεικτικό της ψηφιομανίας καὶ προοδομανίας ποὺ διακατέχει τὸ νέο Ὑπουργεῖο εἶναι τὸ ἑξῆς. Τὸ «σχέδιο ἀναβάθμισης» δημοσιεύεται σὲ 37 σελίδες. Μέτρησα περίπου 30 φορὲς τὴ λέξη «ψηφιακὸς -ἢ-ο». Στόχος «ὁ διαδραστικὸς πίνακας, τὸ ἠλεκτρονικὸ βιβλίο, τὸ ψηφιακὸ ἐκπαιδευτικὸ ὑλικό, ὁ προσωπικὸς μαθητικὸς ὑπολογιστής». (Ἀπὸ τὸ προσχέδιο).

Ὅλα αὐτὰ ἀπὸ τὸ νηπιαγωγεῖο, ἀπὸ τὴν πρώτη Δημοτικοῦ. Προσφεύγω στὸ βιβλίο «Ἡ ἀνοκλήρωτη ἐπανάσταση» τοῦ Μ. Δερτούζου (μακαρίτη πιά), ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε καθηγητὴς στὸ ΜΙΤ, ἐπιστήμονας παγκόσμιας ἐμβέλειας καὶ αὐθεντία στοὺς ὑπολογιστές. Γράφει: «Σὲ ὁλόκληρο τὸν κόσμο, ἀγέλες πολιτικῶν, ὁδηγούμενες ἀπὸ αὐτοὺς τῶν Η.Π.Α., ἐπαναλαμβάνουν τὸ ἀκατάληπτο δόγμα τοῦ συρμοῦ ὅτι ἑκατομμύρια παιδιῶν σὲ χιλιάδες σχολεῖα πρέπει νὰ εἶναι διασυνδεδεμένα. Μπορεῖτε νὰ αἰσθανθεῖτε τὴ ζέση τους. Δὲν εἶναι τόσο ὑπεύθυνο καὶ μοντέρνο νὰ θέσουμε τὴ νέα τεχνολογία στὴν ὑπηρεσία τοῦ εὐγενικότερου κοινωνικοῦ στόχου τῆς ἐκπαίδευσης τῶν παιδιῶν μας; Ὄχι ἀκριβῶς. Μετὰ ἀπὸ 35 χρόνια πειραματισμῶν μὲ τοὺς ὑπολογιστὲς σὲ διάφορους τομεῖς τῆς ἐκπαίδευσης, δὲν ἔχει βρεθεῖ ἀκόμη ἀπάντηση στὸ κεντρικὸ ἐρώτημα: “Οἱ ὑπολογιστὲς εἶναι πράγματι ἀποτελεσματικοὶ στὴν ἐκπαίδευση;”. Τὰ στοιχεῖα ἀπὸ πολυάριθμες μελέτες πάνω στὸ ἂν οἱ ὑπολογιστὲς βελτιώνουν τὴν οὐσιαστικὴ μαθησιακὴ διαδικασία εἶναι συντριπτικὰ ἐκκρεμή…. Ἂς ἀσχοληθοῦμε ἁπλῶς μὲ μία στατιστικὴ ἀπὸ τὸν σωρὸ τῶν στοιχείων. Οἱ Ἀμερικανοὶ μαθητὲς γυμνασίου καὶ λυκείου κατατάσσονται σταθερὰ ἀπὸ δωδέκατοι μέχρι δέκατοι ὄγδοοι, διεθνῶς, στὶς ἱκανότητες ποὺ ἐμφανίζουν στὰ μαθηματικὰ καὶ τὴ φυσική, ἐνῷ οἱ Ἀσιάτες μαθητὲς ἔρχονται πρῶτοι. Καὶ ὅμως οἱ Ἀμερικανοὶ μαθητὲς ἔχουν πολὺ μεγαλύτερη πρόσβαση σὲ ὑπολογιστὲς ἀπ’ ὅ,τι οἱ ἀντίστοιχοι Ἀσιάτες. Τί εἶναι αὐτὸ ποῦ κάνουν οἱ Ἀσιάτες ἐκπαιδευτικοὶ χωρὶς τὴν τεχνολογία, ποῦ καλὸ θὰ ἦταν νὰ μιμηθοῦν οἱ Ἀμερικανοὶ ἐκπαιδευτικοί; Ἕνας λόγος ποὺ οἱ ἀπόψεις συνεχίζουν νὰ εἶναι διχασμένες ἔχει ἄμεση σχέση μὲ αὐτὸ ποὺ κάνουν καλύτερα οἱ ἄνθρωποι – δάσκαλοι. Δηλαδὴ νὰ ἀνάβουν τὴ φλόγα στὴν ψυχὴ τοῦ μαθητῆ, νὰ τὸν στηρίζουν, νὰ ἀποτελοῦν πρότυπο. Κανένα ἀπὸ αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ δὲν μεταφέρεται εὔκολα μέσῳ τῆς πληροφορικῆς». (Ἔκδ. «Λιβάνη», σὲλ 243-244).

Τί λέει στὸ τέλος ὁ σοφὸς καθηγητής. Σχολεῖο ἴσον δάσκαλος καὶ τὸ τοῦ Πλάτωνος: «παιδεία ἐστὶ οὐ τὴν ὑδρία πληρώσαι ἀλλὰ ἀνάψαι αὐτήν», ἡ παιδεία εἶναι φλόγα ψυχῆς καὶ ὄχι γέμισμα ἄδειου δοχείου. Ἂν στήσουμε 6χρονα καὶ 7χρονα παιδιὰ μπροστὰ σὲ ὑπολογιστή, θὰ μιλᾶμε γιὰ πλήρη ἀποχαύνωση, γιὰ ἀδιανόητη καταστροφὴ τῆς παιδικῆς ἡλικίας. Παρῆλθαν 10 χρόνια ἀπὸ τότε ποὺ γράφτηκε τὸ βιβλίο καὶ ἤδη στὴν Ἀμερικὴ- «ἂν θέλεις νὰ δεῖς τὴν Ἑλλάδα τοῦ μέλλοντος ἐπισκέψου τὴν σημερινὴ Ἀμερικὴ»- ὑπάρχει τρομερὴ ἀνησυχία γιὰ τὸν διαδικτυακὸ ἐθισμὸ ἢ «ἠλεκτρονικὴ μορφίνη» ὅπως ὀνομάζεται. Τὸ κείμενο τῆς ὑπουργοῦ Παιδείας, τὸ «σχέδιο ἀναβάθμισης», εἶναι οὐσιαστικὰ ἕνας ὕμνος στὸ λεγόμενο «ψηφιακὸ σχολεῖο» (“e-school”). Ἔχεις τὴν ἐντύπωση ὅτι δὲν ἀναφέρεται σὲ σχολεῖο, σὲ Παιδεία, ἀλλὰ σὲ ἕνα εἶδος ΚΕΠ (Κέντρο Ἐξυπηρέτησης Πολιτῶν), μία καλωδιωμένη ἐπιχείρηση, μὲ ἀμίλητους, ἀπρόσωπους ὑπαλλήλους – δασκάλους καὶ χρῆστες, πελάτες, ἐπισκέπτες, ποὺ τοὺς λέμε καὶ μαθητές. Τὸ νέο σχολεῖο – ΚΕΠ ὑπονομεύει, καταργεῖ τὴν οὐσία τῆς Παιδείας (ὅτι τουλάχιστον ἀπέμεινε). Ἀναγεται «ἀναβαθμίζεται» ἡ πληροφορία, δηλαδὴ τὸ ἐφήμερο, τὸ πρόσκαιρο καὶ χρήσιμο, σὲ «Μεγάλη Ἰδέα» τῆς Παιδείας καὶ ἐξοβελίζεται πλήρης ὁ ἀνθρωπιστικὸς χαρακτῆρας τοῦ σχολείου. Μεταβάλλεται ἀπροκάλυπτα σὲ προθάλαμο τῆς τεχνοκρατικῆς κοινωνίας, σχολεῖο χωρὶς ἰθαγένεια, γλωσσικὰ καὶ ἠθικὰ ἀπονεκρωμένο. Ἕνα κρατικὸ παιδομάζωμα, ὅπου θὰ προετοιμάζονται οἱ αὐριανοὶ τηλεγενίτσαροι, οἱ πρώην Ἕλληνες.

Λεπτομέρεια ἀποκαλυπτική. Στὸ «σχέδιο» δὲν συνάντησα πουθενὰ τὶς λέξεις πατρίδα καὶ ἔθνος. Νὰ μὴν μιλήσω γιὰ Ὀρθοδοξία ἢ παράδοση, γιατί ἐλλοχεύουν οἱ καθ’ ἐπάγγελμα ἐκκλησιομάχοι…

Νατσιός Δημήτρης
δάσκαλος-Κιλκίς
ΑΝΤΙΒΑΡΟ