Ἅγιος Βλαδίμηρος ὁ ἰσαπόστολος καὶ φωτιστῆς τῶν Ρώσων

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοὺ

Ἡ ἐκχριστιάνιση των Ρως (Ρώσων) εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα γεγονότα τῆς ἱστορίας. Κι’ αὐτὸ διότι οἱ πολυάριθμοι λαοὶ τῆς βορειοανατολικῆς Εὐρώπης, γνώρισαν τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἄφησαν ὁριστικὰ πίσω τὸν ἐφιαλτικὸ παγανισμὸ καὶ μαζί του τὸ βάρβαρο καὶ ἀπολίτιστο παρελθόν τους. Πρωτεργάτης σὲ αὐτὴ τὴν παλιγγενεσία ὑπῆρξε ὀ άγιος Βλαδίμηρος, ὁ Μέγας Πρίγκιπας τοῦ Κιέβου, τοῦ ὁποίου δίκαια ἡ Ἐκκλησία τοῦ ἀπένειμε τὸν τίτλο τοῦ Ἰσαποστόλου. 

Γεννήθηκε περὶ το 950 καὶ ἦταν νόθος γιὸς τοῦ ἡγεμόνα τοῦ Κιέβου Σβιατοσλαβ Α΄ καὶ τῆς ὑπηρέτριας του Μαλούσας. Ἀνῆκε στηνβαραγγικὴ δυναστεία καὶ τὸ πραγματικό του ὄνομα ἦταν σκανδιναβικῆς προέλευσης: Βαλνταμάρ, ἀργότερα ἐκσλαβίστηκε σε Βολοντίμιρ (Βλαδίμηρος), ποὺ σημαίνει: αὐτὸς ποὺ ἐξουσιάζει τὸν κόσμο. Ἐπειδὴ ὁ πατέρας του ἀπουσίαζε συνεχῶς σὲ...
ἐκστρατευτικοὺς πολέμους τὴν ἀνατροφὴ τοῦ εἶχε ἀναλάβει ὁ θεῖος τοῦ Ντομπρίνιακαι ἡ πιστὴ χριστιανὴ γιαγιὰ τοῦ Χέλγκα. Ο Ντομπρίνια ἦταν ἀδελφός της Μαλούσας καὶ ἡ Χέλγκε ἦταν μητέρα τοῦ Σβιάτοσλαβ. Φαίνεται πὼς τὰ δύο αὐτὰ πρόσωπα ἔπαιξαν καθοριστικὸ ρόλο γιὰ τὴν μετέπειτα πορεία τοῦ Βλαδιμήρου καὶ τὶς μεγάλες ἀποφάσεις ποὺ πῆρε, οἱ ὁποῖες ἔστρεψαν τὴ ροὴ τῆς ἱστορίας. 

Ὁ πατέρας τοῦ Σβιάτοσλαβ πολεμώντας κατέλαβε τὰ βορειοανατολικὰ Βαλκάνια καὶ μετέφερε τὴν πρωτεύουσα τοῦ κράτους του στὸν Δούναβη, το 969 στην πόλη Περεγιασλαβετς. Ταυτόχρονα ἐγκατέστησε τοὺς νεαροὺς γιούς του ὡς τοπικοὺς ἡγεμόνες σὲ διάφορες περιοχὲς τοῦ μεγάλου κράτους τῶν Ρῶς. Τὸν γιὸ του Γιάροπολκ εγκατέστησε στο Κίεβο, τον Βλαδίμηρο στο Νοβγκοροντ καὶ τον Όλεγκ στην Ντρεβλινα. Ἐξυπακούεται πὼς οἱ τρεῖς γιοὶ τοῦ διεκδικοῦσαν τὸ θρόνο τοῦ πατέρα τους. 

Το 972 ο Σβιάτοσλαβ δολοφονήθηκε ἀπὸ τους Πεσενέγκους, κατὰ διαταγὴ τοῦ βυζαντινοῦ αὐτοκράτοραΙωαννη Τσιμισκὴ (969-976). Ἡ ἐπέκτασή του στὰ Βαλκάνια θεωρήθηκε ἀπειλὴ γιὰ τὸ Βυζάντιο. Ὁ γιὸς τοῦ Γιάροπολκ φόρεσε τὸ στέμμα τοῦ πατέρα του καὶ μετέφερε τὴν πρωτεύουσα στὸ Κίεβο. Αὐτὸ ὅμως δὲν ἄρεσε στὸν ἀδελφό του Ὄλεγκ, ὁ ὁποῖος συμμάχησε μὲ τὸν Βλαδίμηρο καὶ ὑποκίνησαν ἐμφύλιο πόλεμο κατὰ τοῦ Γιάροπολκ. Ὅμως νικήθηκαν, ὁ Ὄλεγκ δολοφονήθηκε το 977 καὶ ὁ Βλαδίμηρος ἔφυγε γιὰ τὴν Σκανδιναβία νὰ σωθεῖ ἀπὸ τὴ μανία τοῦ ἀδελφοῦ του. Ἐκεῖ ὀργάνωσε στράτευμα ἀπὸ βαράγγους μισθοφόρους, τοὺς ὁποίους ἐκπαίδευσε. Το 978 εκστράτευσε κατὰ τοῦ Γιάροπολκ καὶ κατέλαβε το Νόβγκοροντ. Δύο χρόνια μετὰ κατέλαβε τὸ Κίεβο χωρὶς μάχη. Τελικὰ δολοφονήθηκε ὁ Γιάροπολκ καὶ ὁ Βλαδίμηρος καὶ το 980 φόρεσε τὸ στέμμα τοῦ πατέρα του καὶ ἀνακηρύχτηκε ἡγεμόνας τῶν Ρῶς. 

Ὁ Βλαδίμηρος ἀναδείχτηκε ἄξιος ἡγέτης, ὁ ὁποῖος ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς νικηφόρους πολέμους, ἀνέπτυξε καὶ τὴ διπλωματία. Συνῆψε συνθῆκες μὲ τοὺς γειτονικοὺς λαούς (Τούρκους, Γιοτβιγκίους, Βουλγάρους καὶ Πεσενέγκους), πετυχαίνοντας μία σχετικὴ εἰρήνη, ἡ ὁποία τὸν βοήθησε νὰ ἀναδιοργανώσει τὸ κράτος του. Ἀνάπτυξε τὸ ἐμπόριο, ἐκμεταλλευόμενος τὶς ποτάμιες ὁδούς. Ὡς χαρακτήρας ἦταν ἡγεμονικὸς καὶ ἀδιάλλακτος. Τὸν διέκρινε ἡ φιληδονία, ἔχοντας χαρέμι ἀπὸ πολλὲς γυναῖκες, μὲ τὶς ὁποῖες ἀπόκτησε 12 γιοὺς καὶ 11 θυγατέρες. 

Κύριο ἐπίσης μέλημά του ὑπῆρξε ἠ θρησκευτικῆ μεταρρύθμιση. Ὁ ἴδιος ἦταν φανατικὸς εἰδωλολάτρης. Ἀλλὰ ὑπὸ τὴν ἐπίδραση τῶν νότιων γειτονικῶν μονοθεϊστικῶν λαῶν, προσπάθησε νὰ μεταρρυθμίσει τὸν σλαβικὸ παγανισμό, ὁ ὁποῖος κρατοῦσε τὸ λαὸ σὲ ἀπίστευτη δεισιδαιμονία. Ἀνάδειξε τὴ λατρεία τοῦ ἀνώτατου «θεοῦ»Περοῦν, τοῦ σλαβικοῦ παγανισμοῦ, σὲ ὑπέρτατη θεότητα, 

προωθώντας ἔτσι ἕνα εἴδους μονοθεϊσμοῦ. Ὅμως ἡ προσπάθειά του ἀπέτυχε καὶ γι’ αὐτὸ ἀναζήτησε ἔξω ἀπὸ τὸ κράτος καθαρὴ μονοθεϊστικὴ θρησκεία. Ζήτησε ἐκπροσώπους τοῦ Χριστιανισμοῦ, τοῦ Ἰουδαϊσμοὺ καὶ τοῦ Ἰσλὰμ σὲ δημόσιο διάλογο, γιὰ νὰ ἀναδειχτεῖ ἡ καλλίτερη θρησκεία, ποὺ θὰ διάλεγε γιὰ τὸ λαό του. Βυζαντινοὶ κληρικοὶ ἔφτασαν στὸ Κίεβο καὶ διαλέχτηκαν μὲ τοὺς Ἰουδαίους καὶ Μουσουλμάνους, τοὺς ὁποίους καὶ κατατρόπωσαν. Βλαδίμηρος πείστηκε πὼς ὁ Χριστιανισμὸς καὶ ἰδιαίτερα ἡ Ὀρθοδοξία, εἶναι ἡ τελειότερη θρησκευτικὴ πίστη καὶ ἀποφάσισε νὰ τὴν ἀσπασθεῖ ὁ ἴδιος καὶ νὰ τὴν ἐπιβάλει στὸ λαό του. Προφανῶς ἔπαιξε πρώτιστο ρόλο ἡ χριστιανικὴ πίστη τῆς γιαγιᾶς τοῦ Χέλγκε. Σημαντικό ρόλο ἔπαιξε ἐπίσης ἡ περιγραφὴ τῶν ἀπεσταλμένων του στὴν Κωνσταντινούπολη τῆς λαμπρῆς Θείας Λειτουργίας στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας. 

Ἔτσι ἀποφάσισε νὰ κατηχηθεῖ καὶ ἔλαβε τὸ ἅγιο Βάπτισμα, στη Χερσώνα τῆς Κριμαίας τὸ 988. Θεώρησε ὑψίστης σημασίας ὁ γεγονὸς ὅτι ἔλαβε τὸ φώτισμα ἀπὸ τὸ λαμπρὸ Βυζάντιο. Ἤθελε πιὸ στενὲς σχέσεις μὲ τοὺς βυζαντινοὺς καὶ γι’ αὐτὸ ζήτησε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Βασιλειο Β΄ το Βουλγαροκτόνο (976-1025) νὰ παντρευτεῖ τὴν ἀδελφή του Ἄννα, χωρίζοντας τὶς δεκάδες συζύγους του. Ἡ μορφωμένη βυζαντινὴ πριγκίπισσα ἔφερε μαζί της πλῆθος μορφωμένων βυζαντινῶν λογίων, οἱ ὁποῖοι ἐργάστηκαν δραστήρια γιὰ τὸν ἐκπολιτισμὸ τῶν ὑπηκόων της. Ἔφερε ἐπίσης πληθώρα βυζαντινῶν κληρικῶν καὶ θεολόγων νὰ κατηχήσουν τὸ λαὸ καὶ νὰ τὸν βαπτίσουν. Συγκινητικὸ φαινόμενο ἦταν οἱ ὁμαδικὲς βαπτίσεις χιλιάδων Ρώσων στοὺς ποταμοὺς καὶ τὶς λίμνες τῆς χώρας! 

Ὁ ἴδιος ὁ Βλαδίμηρος ἄλλαξε κυριολεκτικὰ χαρακτήρα καὶ ζωή, ζώντας μὲ εὐσέβεια καὶ δικαιοσύνη καὶ μεταρρυθμίζοντας τὸ κράτος καὶ τοὺς θεσμοὺς σύμφωνα μὲ τὶς ἀρχὲς τοῦ Εὐαγγελίου. Ὑποστήριζε τὴν Ἐκκλησία μὲ ὅλες του τὶς δυνάμεις καὶ τὴν ἐπεξέτεινε σὲ ὅλη τὴν ἀπέραντη ἐπικράτειά του καὶ κατέστρεψε ὅλα τὰ εἰδωλολατρικὰ «ἱερά». Ὁ λαὸς τῶν Ρώσων βίωσε μία σπάνια περίοδο εὐημερίας κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἡγεμονίας του. 

Ὁ Βλαδίμηρος, ὕστερα ἀπὸ 35 χρόνια ἡγεμονίας του, ἀρρώστησε καὶ πέθανε ξαφνικὰ το 1015 ενῶ κατευθύνονταν πρὸς το Νόβογκορντ, τὸν ὁποῖο διαδέχτηκε στὸ θρόνο ὁ μεγαλύτερος γιὸς του Σβιάτοπολκ. Η Ἐκκλησία ἐκτίμησε τὶς ἀνεκτίμητες ὑπηρεσίες του γιὰ τὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Ρώσων καὶ τὴν στήριξη πρὸς Αὐτὴν καὶ γι’ αὐτὸ τὸν ἀνακήρυξε ἅγιο καὶ ἰσαπόστολο. Ὁ ἅγιος Βλαδίμηρος τιμᾶται ὡς μέγας ἅγιος ἀπὸ τοὺς Ρώσους καὶ θεωρεῖται ὁ φωτιστῆς τους. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στις 15 Ἰουλίου.