Ἕνα κομμάτι τῆς οἰκογενείας ποὺ συγκινοῦσε ἰδιαίτερα τὸν ἅγιο Χρυσόστομο ἦταν τὰ παιδιὰ καὶ οἱ νέοι. Γιὰ τὴν καλὴ ἡ κακὴ πνευματικὴ στάθμη τῆς νεολαίας ἔχουν εὐθύνη οἱ μεγαλύτεροι. Μέσα στὸ περιβάλλον τῶν μεγαλυτέρων ζοῦν, ἀναπτύσσονται καὶ διαμορφώνονται οἱ νέοι.
Ὁ Χρυσόστομος ἔχει ἀνυπέρβλητες περιγραφὲς καὶ ἀναλύσεις τῆς καταστάσεως τῆς νεολαίας τῆς ἐποχῆς του. Ἀναφέρει: «Ἡ νεότητα εἶναι μία δύσκολη ἡλικία, ποὺ εἶναι ἀσταθής, ποὺ ἐξαπατᾶται εὔκολα, ἐπιρρεπὴς στὴν πτώση καὶ ποὺ ἀπαιτεῖ πολὺ δυνατὰ χαλινάρια»35. «Ἡ νεότητα εἶναι ἄγριο πράγμα… μοιάζει μὲ ἄλογο ἀδάμαστο καὶ θηρίο ἀτίθασο»36. Εἶναι φωτιὰ ποὺ μεταδίδεται εὔκολα καὶ καίει τὰ πάντα. Μοιάζει μὲ πέλαγος τρικυμιῶδες, λόγω τῆς ἀπερισκεψίας καὶ τῆς φυσικῆς ἀστάθειας, ποὺ τὴν διακρίνει. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ κάνουν ἀσχήμιες χειρότερες ἀπὸ ἐκεῖνες τῶν ἄγριων γαϊδουριῶν, ζώντας σὰν μέσα στὴν ἔρημο καὶ κλωτσώντας37. Σ’ αὐτὴ τὴν κατάσταση βρίσκεται ἡ πλειοψηφία τῶν νέων. Γι’ αὐτὸ καὶ φώναζε ὁ ἅγιος: Πρώτη φροντίδα μας ἡ οἰκογένεια, τὰ παιδιά. «Πάντα ἠμὶν δεύτερα ἔστω τῆς.... προνοίας τῶν παίδων»38.
Κατὰ τὸν Χρυσόστομο γονέας δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔφερε παιδιὰ στὸν κόσμο, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ κουράστηκε νὰ τὰ ἀναθρέψει. Ὄχι τὸ «τεκνοποιεῖν» ἀλλὰ τὸ «τεκνοτροφεῖν» κάνει τὸν γονέα. «Γιατί δὲν κάνει ἕναν ἄνθρωπο πατέρα τὸ γεγονὸς καὶ μόνο ὅτι συνετέλεσε νὰ γεννηθεῖ παιδί, ἀλλὰ τὸ νὰ τὸ διαπαιδαγωγήσει σωστὰ»39. Καὶ τότε ἀκούονταν παράπονα γιὰ τὴν ἀνησυχητικὴ πορεία τῶν νέων – ἀνυπακοή, ἐπανάσταση, θράσος, ἀσέβεια, ἀναρχία. Βέβαια, πόσο ἀνησυχητικὴ εἶναι ἡ κατάσταση σήμερα, ποὺ ἡ ἁμαρτία ἔχει τεράστια κοινωνικὴ ἀποδοχή, ἔχει σχεδὸν νομιμοποιηθεῖ καὶ οἱ προκλήσεις τῆς εἶναι πιὸ ἔντονες στοὺς ἀσταθεῖς νέους! Ὁ Χρυσόστομος ἀποδίδει τὴν κατάσταση στὴν ἔλλειψη φροντίδας τῶν μεγαλυτέρων καὶ στὴν ἐλλιπῆ ἀγωγή. «Ἡ αἰτία τῆς ἀνατροπῆς τῶν πάντων, εἶναι ὅτι δὲν φροντίζουμε τὰ δικά μας παιδιά. Φροντίζουμε γιὰ τὰ σώματά τους, περιφρονοῦμε ὅμως τὴν ἀγωγὴ τῆς ψυχῆς τους». Ρωτᾶ, ἐλέγχοντας ὁ Χρυσόστομος. «Θέλεις παιδὶ ὑπάκουο; Ἀπὸ τὰ πρῶτα βήματά του ἀνάθρεψε τὸ ἐν παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου». Ἂν.....
δείχναμε τὸ ἴδιο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν μὲ ἐκεῖνο ποὺ δείχνουμε γιὰ τὴν ἄλλη κατάρτισή τους θὰ προλαμβάναμε πολλὰ κακά.
Τὸ κτίσιμο τοῦ χαρακτήρα τοῦ παιδιοῦ γίνεται ἀπὸ τοὺς γονεῖς. Χρειάζονται καὶ οἱ ἔλεγχοι, ἀλλὰ μὲ διάκριση. Ἔτσι μπορεῖ τὸ παιδὶ νὰ τοὺς ἀφομοιώσει καὶ νὰ ἀποκτήσει τὴν ἀπαραίτητη ἐσωτερικὴ δομὴ ποὺ θὰ ἐπιτρέψει τὴν ἀνάπτυξη καὶ ὁλοκλήρωση τῆς προσωπικότητάς του. Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης: «Ὅταν ἕνας πατέρας κάποιου πάρα πολὺ μαλθακοῦ παιδιοῦ, ἂν εἶναι ἄρρωστό του δίνει γλυκίσματα καὶ δροσιστικὰ καὶ μόνο ὅ,τι τὸ εὐχαριστεῖ, τίποτε ὅμως ἀπ’αὐτὰ ποὺ χρειάζονται γιὰ τὴν ἀρρώστια τοὺ• καὶ ὅταν μετὰ ὁ γιατρὸς τὸν ἐλέγξει, ἀπολογεῖται λέγοντας: “Τί μπορῶ νὰ κάνω; Δὲν μπορῶ νὰ βλέπω τὸ παιδὶ νὰ κλαίει”. Φτωχὲ καὶ ἄθλιε καὶ προδότη! Γιατί μόνο πατέρα δὲν μπορῶ νὰ τὸν ὀνομάσω ἕναν τέτοιο• πόσο καλύτερα θὰ ἦταν γιὰ σένα, στενοχωρώντας τὸ παιδὶ γιὰ λίγο νὰ τὸ κάνεις ὑγιὲς γιὰ πάντα, παρὰ νὰ κάνεις αὐτὴ τὴν σύντομη εὐχαρίστηση τὸ θεμέλιο μίας διαρκοῦς λύπης»40. Μὲ τὴν ἱκανοποίηση κάθε ἐπιθυμίας τοῦ παιδιοῦ τὸ κάνουμε ἐγωκεντρικὸ• καὶ μὲ ἕνα τέτοιο χαρακτήρα θὰ δυστυχήσει μέσα στὸν κόσμο. Τονίζει ὁ ἅγιος: «Σὰν τοὺς γλύπτες νὰ καταβάλλετε κάθε προσπάθεια ὥστε νὰ κάνετε τὰ παιδιὰ σᾶς θαυμάσια ἀγάλματα ποὺ νὰ μοιάζουν μὲ τὸν Θεό. Θὰ γίνουν δέ, ἂν ἀφαιρεῖτε ἂπ αὐτὰ κάθε περιττό, ἂν προσθέτετε ὅ,τι πρέπει, καὶ κάθε μέρα τὰ ἐπιθεωρεῖτε γιὰ νὰ δεῖτε ποιὸ φυσικὸ ἐλάττωμα ἔχουν γιὰ νὰ τὸ ἐξαλείψετε»41.
Οἱ καλοὶ παιδαγωγοὶ ἐνεργοῦν ὅπως οἱ γεωργοί, οἱ ὁποῖοι κλαδεύουν μερικὰ φυτὰ καὶ ἄλλα τὰ ἀφήνουν νὰ μεγαλώσουν. Μερικὲς φορὲς τιμωροῦν τὴν κακότητα, ἐνῶ ἐνθαρρύνουν καὶ προάγουν τὸ καλό42. Ἐκεῖνος ποὺ δέχεται τὴν παρατήρηση καὶ τὴν ἐπίπληξη πρέπει νὰ καταλάβει ὅτι ἐκεῖνος ποὺ τὸν ἐπιπλήττει τὸ κάνει μὲ ἀγάπη καὶ ὄχι γιὰ νὰ τὸν λυπήσει. Τότε δέχεται τὰ λόγια, ὄχι σὰν νὰ προέρχονται ἀπὸ ὀργὴ ἀλλὰ ἀπὸ φροντίδα ἑνὸς πατέρα ποὺ ἀνησυχεῖ. Συμβουλεύει ὁ ἅγιος: «Νὰ τὸ τιμωρεῖς (τὸ παιδί), ἄλλοτε κοιτάζοντας τὸ μὲ αὐστηρὸ βλέμμα, ἄλλοτε λέγοντας τοῦ πικρὰ καὶ ὑποτιμητικὰ λόγια καὶ ἄλλοτε μὲ καλὰ λόγια καὶ ὑποσχέσεις… Νὰ ὑπάρχουν ἀπειλὲς ἀλλὰ νὰ μὴν πραγματοποιοῦνται. Τὸ ὅτι ὅμως εἶναι ἀπειλὲς νὰ μὴν τὸ ἀντιλαμβάνεται τὸ παιδί. Ἡ ἀπειλὴ τότε ἔχει ἀποτέλεσμα ὅταν τὸ παιδὶ πιστεύει ὅτι θὰ πραγματοποιηθεῖ. Γιατί ἂν τὸ παιδὶ ποὺ ἔκανε σφάλμα καταλάβει ὅτι τὸ ἀπειλεῖς χωρὶς νὰ τὸ τιμωρεῖς, θὰ ἀδιαφορεῖ. Ἂς περιμένει νὰ τιμωρηθεῖ, χωρὶς ὅμως νὰ τιμωρεῖται, γιὰ νὰ μὴ χάσει τὸν φόβο τῆς τιμωρίας»43. «Αὐτὸ εἶναι ἀκριβῶς τὸ χαρακτηριστικό του παιδαγωγοῦ νὰ μὴ βιάζεται νὰ τιμωρήσει, ἀλλὰ νὰ ἐπιδιώκει τὴν διόρθωση καὶ νὰ εἶναι ἐπιφυλακτικὸς νὰ ἐπιβάλει τιμωρία»44.
Ὁ Χρυσόστομος θεωρεῖ ἀντιπαιδαγωγικὸ νὰ ἐκπαιδεύσουμε τὸ παιδὶ νὰ ἀπωθεῖ καὶ νὰ ἀρνεῖται τὴν ὀργή του. Πρέπει νὰ τοῦ διδάξουμε τρόπους νὰ διοχετεύει δημιουργικὰ τὸν θυμό του. Λέει στοὺς γονεῖς: «Ἂς ἔλθουμε στὴν πολὺ κυρίαρχη ψυχικὴ λειτουργία, τὸν θυμό. Αὐτὸν δὲν πρέπει οὔτε νὰ τὸν ἐκριζώνουμε ἐντελῶς ἀπὸ τὸ παιδί, οὔτε νὰ τοῦ ἐπιτρέψουμε νὰ τὸν χρησιμοποιεῖ ὁπουδήποτε ἀδιακρίτως. Πρέπει νὰ παιδαγωγήσουμε τοὺς νέους μὲ τέτοιο τρόπο ἀπὸ μικρὴ ἡλικία, ὥστε ὅταν ἀδικοῦνται αὐτοὶ οἱ ἴδιοι, νὰ ὑπομένουν καὶ νὰ μὴν ὀργίζονται, ὅταν δὲ βλέπουν ἄλλον νὰ ἀδικεῖται νὰ ἐπεμβαίνουν μὲ θάρρος καὶ νὰ τὸν ὑπερασπίζονται μὲ τὰ κατάλληλα μέσα»45. Πρέπει νὰ ἐξασκηθεῖ τὸ παιδὶ νὰ μὴν εἶναι εὐέξαπτο καὶ νὰ μπορεῖ νὰ δεχθεῖ κάποια ἀπογοήτευση ἡ ματαίωση κάποιας ἐπιθυμίας του, χωρὶς νὰ ὀργίζεται. Ὅταν τὸ παιδὶ μάθει νὰ ὑπομένει μικροζημιὲς καὶ ἀπογοητεύσεις, θὰ μπορέσει ἀργότερα νὰ ὑπομείνει τὶς μεγαλύτερες ἂν ἐπιτρέψει ὁ Θεός46.
Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ προσφέρουμε στὸ παιδὶ ἀβλαβεῖς διασκεδάσεις καὶ ψυχαγωγία, νὰ τὸ ὁδηγοῦμε σὲ ἐνάρετους ἀνθρώπους, νὰ τοῦ δείχνουμε τὶς ὀμορφιὲς τῆς φύσεως καὶ τῆς τέχνης καὶ νὰ τοῦ δίνουμε κάποια ἐλευθερία κινήσεως, ἀφοῦ τοῦ ποῦμε ὅτι τὰ ἄσεμνα καὶ χυδαία θεάματα δὲν ἔχουν καμμιὰ ἀξία. «Ὅταν τοῦ τὰ λέμε ὅλα αὐτὰ» λέει ὁ ἅγιος Πατέρας μᾶς «πρέπει νὰ τοῦ δίνουμε πολλὰ φιλιὰ καὶ νὰ τὸ ἀγγαλιάζουμε σφιχτά, γιὰ νὰ τοῦ δείξουμε τὴν μεγάλη μας ἀγάπη»47.
Ἡ πνευματικὴ ἀνάπτυξη τοῦ παιδιοῦ πρέπει νὰ εἶναι ἡ κύρια φροντίδα τῶν γονέων. Πρέπει νὰ μὴ μαθαίνουν μόνο γράμματα καὶ τέχνες γιὰ νὰ ἀποκτήσουν χρήματα ἀλλὰ νὰ ἀνατρέφονται «ἐν παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου». Ὁ ἅγιος Χρυσόστο μὸς τονίζει: «Δὲν σοὺ λέω νὰ κρατήσεις τὸ παιδί σου ἀνύπαντρο καὶ νὰ τὸ στείλεις στὴν ἔρημο ἡ νὰ τὸ ἀναγκάσεις νὰ γίνει μοναχός. Ὄχι δὲ σοὺ τὸ λέω αὐτό. Βέβαια θὰ τὸ ἤθελα καὶ θὰ εὐχόμουν ὅλοι νὰ δεχθοῦν νὰ γίνουν μοναχοί. Ἀλλ’ ἐπειδὴ φαίνεται βαρύ, δὲν ἐπιμένω. Ἀνάθρεψε, λοιπόν, ἕναν ἀθλητὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ μάθε τὸν καὶ σὰν ἄνθρωπος τοῦ κόσμου νὰ εἶναι εὐσεβὴς ἀπὸ μικρὸς»48.
Γιὰ τὴν ἀξία τοῦ παραδείγματος τῶν μεγαλυτέρων ἀφιερώνει πολλὲς σελίδες ὁ Χρυσόστομος. «Σὲ ὅποιο ἔδαφος τοποθετηθεῖ τὸ φυτό, τέτοιο καρπὸ παράγει»49. «Πῶς θὰ μπορέσεις νὰ διορθώσεις τὸν γιό σου, νὰ δώσεις τὶς πρέπουσες συμβουλὲς σὲ ἄλλον ποῦ εἶναι ἀμελής, ἀφοῦ σὺ ὁ ἴδιος, ποῦ βρίσκεσαι σὲ προχωρημένα γηρατειά, κάνεις τέτοιες ἀσχήμιες; Αὐτὰ τὰ λέω καὶ ἐπικρίνω τοὺς ἡλικιωμένους, ὄχι γιὰ νὰ ἀπαλλάξω ἀπὸ κάθε κατηγορία καὶ μομφὴ τοὺς νέους, ἀλλὰ μέσω τῶν πρώτων νὰ προφυλάξω τοὺς δεύτερους»50. «Πῶς λοιπὸν ὁ πατέρας θὰ μάθει στοὺς ἄλλους νὰ συγκρατοῦν αὐτὸ τὸ πάθος τους, τὴν αὐθάδεια καὶ τὴν ὀργή, ὅταν ὁ ἴδιος δὲν ἔχει μάθει νὰ συγκρατεῖται»51. «Μᾶλλον ἐμεῖς πρέπει νὰ ἔχουμε παιδαγωγοὺς καὶ ὄχι ἐκεῖνα, δηλαδὴ τὰ παιδιά, ἀφοῦ τὰ λάθη τους δὲν μποροῦν νὰ εἶναι μεγάλα, ἐνῶ τὰ δικά μας εἶναι πάρα πολὺ μεγάλα»52. «Ὅλη ἡ κακία τῶν παιδιῶν μᾶς προέρχεται ἀπὸ τὴν δική μας ἀμέλεια καὶ ἐπειδὴ δὲν τὰ ὁδηγοῦμε ἀπ’ τὴν ἀρχὴ καὶ ἀπὸ τὴν μικρὴ ἡλικία στὸν δρόμο τῆς εὐσεβείας»53.
Ὅταν καταφεύγει κανεὶς στὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο, διαπιστώνει τὴν πληρότητα τῆς σκέψεώς του καὶ τὴν ἐπικαιρότητά του. Ὁ λόγος τοῦ εἶναι διαχρονικός. Δὲν ἀφήνει καμμία πτυχὴ τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς ἀνεξερεύνητη. Γνωρίζει σὲ βάθος τὸ νόημα τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου. Μπορεῖ βέβαια λόγω τῆς χρονικῆς ἀποστάσεως ποὺ μᾶς χωρίζει, οἱ ἀπαντήσεις του νὰ γίνονται δεκτὲς ὑπὸ ὁρισμένες προϋποθέσεις. Τὸ πνεῦμα τοὺς ὅμως εἶναι πάντα ἐπίκαιρο καὶ σύγχρονο. Ἐπειδὴ βάζει στὸ κέντρο τῶν σκέψεων τοῦ τὸν Χριστό, εἶναι δηλαδὴ Χριστοκεντρικός, γι’ αὐτὸ καὶ ὑπερβαίνει τὸν χρόνο. Προσφέρει στὴν οὐσία, λόγω τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ κατοικεῖ μέσα του καὶ τὸν φωτίζει, τὸν λόγο τοῦ Εὐαγγελίου στὴν ἐποχή του. Πάντα ὅταν τὸν διαβάζουμε ἔχει κάτι νὰ πεῖ γιὰ τὰ προβλήματα τῆς ἐποχῆς του, ποὺ φαίνεται ὅτι εἶναι καὶ δικά μας σημερινὰ προβλήματα.
Ἡ ἐποχὴ μᾶς μπορεῖ νὰ τὸν θεωρήσει ἀπαιτητικὸ καὶ ἴσως βαρετό. Μπορεῖ κάποιος νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι αὐτὰ ποὺ λέει δὲν ἐφαρμόζονται σήμερα. Καὶ στὴν ἐποχὴ τοῦ ὑπῆρχαν τέτοιες φωνές. «Δὲν θὰ κάνουμε τὰ παιδιὰ μᾶς καλογήρους», φώναζαν μερικοὶ γονεῖς. Ὁ Χρυσόστομος μὲ ἱερὸ πάθος τοὺς ἀποστόμωνε ἀπὸ τὸ βῆμα. «Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ γίνουν μοναχοὶ• κάντε τοὺς καλοὺς Χριστιανοὺς»54.
Σήμερα στὴν ἐποχὴ τῆς κρίσεως τῶν θεσμῶν καὶ ἀξιῶν, στὴν ἐποχὴ τῆς ἀρνήσεως τῶν πάντων πολεμεῖται πολὺ ὁ θεσμὸς τῆς οἰκογενείας. Στὴν Βόρεια Εὐρώπη σχεδὸν διαλύθηκε. Οἱ γάμοι γίνονται μόνο γιὰ ἐθιμοτυπικούς, φολκλορικοὺς λόγους, γιὰ νὰ βγοῦν φωτογραφίες, νὰ γίνουν τραπέζια. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς διαρκοῦν γιὰ ἔξι μῆνες, ἕνα ἔτος. Ἐπώνυμοι καλλιτέχνες δὲν δηλώνουν μόνο ὅτι δὲν θέλουν νὰ δημιουργήσουν οἰκογένεια, ἀλλὰ καὶ ὅτι ἔχουν ὡς στόχο τὴν διάλυση τῆς οἰκογενείας. Αὐτοὶ εἶναι τὰ πρότυπά της σημερινῆς νεολαίας.
Προβλήματα καὶ κρίσεις στὶς ἀξίες, στοὺς θεσμούς, στὴν κοινωνία, στὸ ὑπαρκτικὸ ἐπίπεδο ἀντιμετωπίζει ὁ Νεοέλληνας ὅταν ἑκουσίως ἀποκόπτεται ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Αὐτὴ ἡ παράδοση γιὰ τὸν ὀρθόδοξο Ἕλληνα εἶναι βαρύτιμη, εἶναι ἀνεκτίμητη, εἶναι προγονική. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅποιος τὴν ἀπορρίπτει, ἀπορρίπτει οὐσιαστικὰ τὸ ὀντολογικό του εἶναι καὶ βιώνει μία μεγάλη κρίση αὐτοσυνειδησίας.
Μόνο αὐτὸς ποὺ ἐναρμονίζεται καὶ ζεῖ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση σύμφωνα μὲ τὶς ὑποθῆκες τῶν ἁγίων μας, μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἡ ὥριμη προσωπικότητα ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ κλονισθεῖ ἀπὸ ὁποιαδήποτε θλίψη καὶ κρίση. Ζεῖ τὴν ἐν Χριστῷ ζωὴ πέρα ἀπὸ κάθε ἠθικισμὸ καὶ καθηκοντολογία. Ζεῖ ἐν Χριστῷ 24 ὧρες τὸ 24ωρο. Ζεῖ ἐν Θεῶ μέσα στὴν καθημερινότητα, στὴν οἰκογένεια, στὴν ἐργασία, στὴν κοινωνία.
Ἐμεῖς ὡς Ἁγιορεῖτες πονοῦμε καὶ ἀνησυχοῦμε πολὺ γιὰ τὴν πορεία τῆς οἰκογενείας σήμερα. Ἀποτελεῖ καθημερινὸ αἴτημα τῶν ταπεινῶν προσευχῶν μας ἡ κατὰ Χριστὸν εὐόδωση, ἡ διατήρηση τῆς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ στὴν οἰκογένεια. Μπορεῖ ὁ Θεὸς νὰ μᾶς ἔδωσε τὴν εὐλογία Του νὰ ζήσουμε ἐκτὸς κόσμου, νὰ μὴν δημιουργήσουμε οἰκογένεια, ἀλλὰ καὶ ἐμεῖς προήλθαμε ἀπὸ οἰκογένεια. Ἐπιπλέον ὡς πνευματικοί, ποὺ ἔχουμε τὰ κλειδιὰ τῶν καρδιῶν τῶν ἀνθρώπων, βλέπουμε ὅτι πολλοὶ νέοι ἔχουν πλήρη ἄγνοια γιὰ τὰ θέματα τῆς πίστεώς μας καὶ παράλληλα ἀντιμετωπίζουν τὴν ζωὴ μὲ μεγάλη ἐπιπολαιότητα. Καὶ μᾶς γεννᾶται τὸ ἐρώτημα. Πῶς αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι θὰ κάνουν αὔριο σωστὴ οἰκογένεια; Τί θὰ ποῦν στὰ παιδιὰ τοὺς ἀφοῦ οἱ ἴδιοι εἶναι τελείως κενοί;
Δυστυχῶς σήμερα στὸν κόσμο κυριαρχεῖ μία οὐμανιστικὴ θεώρηση τῆς ζωῆς, ποὺ ἔχει ὡς στόχο τὴν ἀνθρώπινη εὐδαιμονία. Πολλοὶ διδάσκουν ὅτι πρέπει νὰ γίνουμε καλοὶ ἄνθρωποι καὶ αὐτὸ θὰ φέρει τὴν εἰρήνη καὶ τὴν εὐτυχία. Αὐτὸ ὅμως οὐσιαστικὰ δὲν εἶναι τίποτα. Ἂν δὲν γίνουμε Χαριτωμένοι ἄνθρωποι, δηλαδὴ δοχεῖα τῆς θείας Χάριτος, «ἐποιήσαμεν οὐδέν». Πρέπει νὰ ἀποστραφοῦμε τὸν στεῖρο καὶ ψυχρὸ ἠθικισμό, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν τυπολατρεία καὶ νὰ ἀγωνιστοῦμε σύμφωνα μὲ τὶς ὑποθῆκες τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας γιὰ τὴν κατάκτηση τοῦ ἁγιασμοῦ, τῆς «υἱοθεσίας», ποὺ ἀποτελεῖ τὴν ὕψιστη τιμὴ γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση. Καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ καὶ μέσα στὸν κόσμο καὶ μέσα στὴν οἰκογένεια. Ὑπεύθυνα γράφουμε ὅτι γνωρίζουμε ἀνθρώπους οἰκογενειάρχες ποὺ ἔχουν Χάρη Θεοῦ ποὺ δὲν τὴν ἔχουν μοναχοί, γιατί ἀγωνίζονται σωστὰ καὶ ζοῦν θεάρεστα, μὲ τὸν τρόπο ποὺ ὑποδείκνυε καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στοὺς χριστιανοὺς τῆς ἐποχῆς του
Ὁ Χρυσόστομος ἔχει ἀνυπέρβλητες περιγραφὲς καὶ ἀναλύσεις τῆς καταστάσεως τῆς νεολαίας τῆς ἐποχῆς του. Ἀναφέρει: «Ἡ νεότητα εἶναι μία δύσκολη ἡλικία, ποὺ εἶναι ἀσταθής, ποὺ ἐξαπατᾶται εὔκολα, ἐπιρρεπὴς στὴν πτώση καὶ ποὺ ἀπαιτεῖ πολὺ δυνατὰ χαλινάρια»35. «Ἡ νεότητα εἶναι ἄγριο πράγμα… μοιάζει μὲ ἄλογο ἀδάμαστο καὶ θηρίο ἀτίθασο»36. Εἶναι φωτιὰ ποὺ μεταδίδεται εὔκολα καὶ καίει τὰ πάντα. Μοιάζει μὲ πέλαγος τρικυμιῶδες, λόγω τῆς ἀπερισκεψίας καὶ τῆς φυσικῆς ἀστάθειας, ποὺ τὴν διακρίνει. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ κάνουν ἀσχήμιες χειρότερες ἀπὸ ἐκεῖνες τῶν ἄγριων γαϊδουριῶν, ζώντας σὰν μέσα στὴν ἔρημο καὶ κλωτσώντας37. Σ’ αὐτὴ τὴν κατάσταση βρίσκεται ἡ πλειοψηφία τῶν νέων. Γι’ αὐτὸ καὶ φώναζε ὁ ἅγιος: Πρώτη φροντίδα μας ἡ οἰκογένεια, τὰ παιδιά. «Πάντα ἠμὶν δεύτερα ἔστω τῆς.... προνοίας τῶν παίδων»38.
Κατὰ τὸν Χρυσόστομο γονέας δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔφερε παιδιὰ στὸν κόσμο, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ κουράστηκε νὰ τὰ ἀναθρέψει. Ὄχι τὸ «τεκνοποιεῖν» ἀλλὰ τὸ «τεκνοτροφεῖν» κάνει τὸν γονέα. «Γιατί δὲν κάνει ἕναν ἄνθρωπο πατέρα τὸ γεγονὸς καὶ μόνο ὅτι συνετέλεσε νὰ γεννηθεῖ παιδί, ἀλλὰ τὸ νὰ τὸ διαπαιδαγωγήσει σωστὰ»39. Καὶ τότε ἀκούονταν παράπονα γιὰ τὴν ἀνησυχητικὴ πορεία τῶν νέων – ἀνυπακοή, ἐπανάσταση, θράσος, ἀσέβεια, ἀναρχία. Βέβαια, πόσο ἀνησυχητικὴ εἶναι ἡ κατάσταση σήμερα, ποὺ ἡ ἁμαρτία ἔχει τεράστια κοινωνικὴ ἀποδοχή, ἔχει σχεδὸν νομιμοποιηθεῖ καὶ οἱ προκλήσεις τῆς εἶναι πιὸ ἔντονες στοὺς ἀσταθεῖς νέους! Ὁ Χρυσόστομος ἀποδίδει τὴν κατάσταση στὴν ἔλλειψη φροντίδας τῶν μεγαλυτέρων καὶ στὴν ἐλλιπῆ ἀγωγή. «Ἡ αἰτία τῆς ἀνατροπῆς τῶν πάντων, εἶναι ὅτι δὲν φροντίζουμε τὰ δικά μας παιδιά. Φροντίζουμε γιὰ τὰ σώματά τους, περιφρονοῦμε ὅμως τὴν ἀγωγὴ τῆς ψυχῆς τους». Ρωτᾶ, ἐλέγχοντας ὁ Χρυσόστομος. «Θέλεις παιδὶ ὑπάκουο; Ἀπὸ τὰ πρῶτα βήματά του ἀνάθρεψε τὸ ἐν παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου». Ἂν.....
δείχναμε τὸ ἴδιο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν μὲ ἐκεῖνο ποὺ δείχνουμε γιὰ τὴν ἄλλη κατάρτισή τους θὰ προλαμβάναμε πολλὰ κακά.
Τὸ κτίσιμο τοῦ χαρακτήρα τοῦ παιδιοῦ γίνεται ἀπὸ τοὺς γονεῖς. Χρειάζονται καὶ οἱ ἔλεγχοι, ἀλλὰ μὲ διάκριση. Ἔτσι μπορεῖ τὸ παιδὶ νὰ τοὺς ἀφομοιώσει καὶ νὰ ἀποκτήσει τὴν ἀπαραίτητη ἐσωτερικὴ δομὴ ποὺ θὰ ἐπιτρέψει τὴν ἀνάπτυξη καὶ ὁλοκλήρωση τῆς προσωπικότητάς του. Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης: «Ὅταν ἕνας πατέρας κάποιου πάρα πολὺ μαλθακοῦ παιδιοῦ, ἂν εἶναι ἄρρωστό του δίνει γλυκίσματα καὶ δροσιστικὰ καὶ μόνο ὅ,τι τὸ εὐχαριστεῖ, τίποτε ὅμως ἀπ’αὐτὰ ποὺ χρειάζονται γιὰ τὴν ἀρρώστια τοὺ• καὶ ὅταν μετὰ ὁ γιατρὸς τὸν ἐλέγξει, ἀπολογεῖται λέγοντας: “Τί μπορῶ νὰ κάνω; Δὲν μπορῶ νὰ βλέπω τὸ παιδὶ νὰ κλαίει”. Φτωχὲ καὶ ἄθλιε καὶ προδότη! Γιατί μόνο πατέρα δὲν μπορῶ νὰ τὸν ὀνομάσω ἕναν τέτοιο• πόσο καλύτερα θὰ ἦταν γιὰ σένα, στενοχωρώντας τὸ παιδὶ γιὰ λίγο νὰ τὸ κάνεις ὑγιὲς γιὰ πάντα, παρὰ νὰ κάνεις αὐτὴ τὴν σύντομη εὐχαρίστηση τὸ θεμέλιο μίας διαρκοῦς λύπης»40. Μὲ τὴν ἱκανοποίηση κάθε ἐπιθυμίας τοῦ παιδιοῦ τὸ κάνουμε ἐγωκεντρικὸ• καὶ μὲ ἕνα τέτοιο χαρακτήρα θὰ δυστυχήσει μέσα στὸν κόσμο. Τονίζει ὁ ἅγιος: «Σὰν τοὺς γλύπτες νὰ καταβάλλετε κάθε προσπάθεια ὥστε νὰ κάνετε τὰ παιδιὰ σᾶς θαυμάσια ἀγάλματα ποὺ νὰ μοιάζουν μὲ τὸν Θεό. Θὰ γίνουν δέ, ἂν ἀφαιρεῖτε ἂπ αὐτὰ κάθε περιττό, ἂν προσθέτετε ὅ,τι πρέπει, καὶ κάθε μέρα τὰ ἐπιθεωρεῖτε γιὰ νὰ δεῖτε ποιὸ φυσικὸ ἐλάττωμα ἔχουν γιὰ νὰ τὸ ἐξαλείψετε»41.
Οἱ καλοὶ παιδαγωγοὶ ἐνεργοῦν ὅπως οἱ γεωργοί, οἱ ὁποῖοι κλαδεύουν μερικὰ φυτὰ καὶ ἄλλα τὰ ἀφήνουν νὰ μεγαλώσουν. Μερικὲς φορὲς τιμωροῦν τὴν κακότητα, ἐνῶ ἐνθαρρύνουν καὶ προάγουν τὸ καλό42. Ἐκεῖνος ποὺ δέχεται τὴν παρατήρηση καὶ τὴν ἐπίπληξη πρέπει νὰ καταλάβει ὅτι ἐκεῖνος ποὺ τὸν ἐπιπλήττει τὸ κάνει μὲ ἀγάπη καὶ ὄχι γιὰ νὰ τὸν λυπήσει. Τότε δέχεται τὰ λόγια, ὄχι σὰν νὰ προέρχονται ἀπὸ ὀργὴ ἀλλὰ ἀπὸ φροντίδα ἑνὸς πατέρα ποὺ ἀνησυχεῖ. Συμβουλεύει ὁ ἅγιος: «Νὰ τὸ τιμωρεῖς (τὸ παιδί), ἄλλοτε κοιτάζοντας τὸ μὲ αὐστηρὸ βλέμμα, ἄλλοτε λέγοντας τοῦ πικρὰ καὶ ὑποτιμητικὰ λόγια καὶ ἄλλοτε μὲ καλὰ λόγια καὶ ὑποσχέσεις… Νὰ ὑπάρχουν ἀπειλὲς ἀλλὰ νὰ μὴν πραγματοποιοῦνται. Τὸ ὅτι ὅμως εἶναι ἀπειλὲς νὰ μὴν τὸ ἀντιλαμβάνεται τὸ παιδί. Ἡ ἀπειλὴ τότε ἔχει ἀποτέλεσμα ὅταν τὸ παιδὶ πιστεύει ὅτι θὰ πραγματοποιηθεῖ. Γιατί ἂν τὸ παιδὶ ποὺ ἔκανε σφάλμα καταλάβει ὅτι τὸ ἀπειλεῖς χωρὶς νὰ τὸ τιμωρεῖς, θὰ ἀδιαφορεῖ. Ἂς περιμένει νὰ τιμωρηθεῖ, χωρὶς ὅμως νὰ τιμωρεῖται, γιὰ νὰ μὴ χάσει τὸν φόβο τῆς τιμωρίας»43. «Αὐτὸ εἶναι ἀκριβῶς τὸ χαρακτηριστικό του παιδαγωγοῦ νὰ μὴ βιάζεται νὰ τιμωρήσει, ἀλλὰ νὰ ἐπιδιώκει τὴν διόρθωση καὶ νὰ εἶναι ἐπιφυλακτικὸς νὰ ἐπιβάλει τιμωρία»44.
Ὁ Χρυσόστομος θεωρεῖ ἀντιπαιδαγωγικὸ νὰ ἐκπαιδεύσουμε τὸ παιδὶ νὰ ἀπωθεῖ καὶ νὰ ἀρνεῖται τὴν ὀργή του. Πρέπει νὰ τοῦ διδάξουμε τρόπους νὰ διοχετεύει δημιουργικὰ τὸν θυμό του. Λέει στοὺς γονεῖς: «Ἂς ἔλθουμε στὴν πολὺ κυρίαρχη ψυχικὴ λειτουργία, τὸν θυμό. Αὐτὸν δὲν πρέπει οὔτε νὰ τὸν ἐκριζώνουμε ἐντελῶς ἀπὸ τὸ παιδί, οὔτε νὰ τοῦ ἐπιτρέψουμε νὰ τὸν χρησιμοποιεῖ ὁπουδήποτε ἀδιακρίτως. Πρέπει νὰ παιδαγωγήσουμε τοὺς νέους μὲ τέτοιο τρόπο ἀπὸ μικρὴ ἡλικία, ὥστε ὅταν ἀδικοῦνται αὐτοὶ οἱ ἴδιοι, νὰ ὑπομένουν καὶ νὰ μὴν ὀργίζονται, ὅταν δὲ βλέπουν ἄλλον νὰ ἀδικεῖται νὰ ἐπεμβαίνουν μὲ θάρρος καὶ νὰ τὸν ὑπερασπίζονται μὲ τὰ κατάλληλα μέσα»45. Πρέπει νὰ ἐξασκηθεῖ τὸ παιδὶ νὰ μὴν εἶναι εὐέξαπτο καὶ νὰ μπορεῖ νὰ δεχθεῖ κάποια ἀπογοήτευση ἡ ματαίωση κάποιας ἐπιθυμίας του, χωρὶς νὰ ὀργίζεται. Ὅταν τὸ παιδὶ μάθει νὰ ὑπομένει μικροζημιὲς καὶ ἀπογοητεύσεις, θὰ μπορέσει ἀργότερα νὰ ὑπομείνει τὶς μεγαλύτερες ἂν ἐπιτρέψει ὁ Θεός46.
Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ προσφέρουμε στὸ παιδὶ ἀβλαβεῖς διασκεδάσεις καὶ ψυχαγωγία, νὰ τὸ ὁδηγοῦμε σὲ ἐνάρετους ἀνθρώπους, νὰ τοῦ δείχνουμε τὶς ὀμορφιὲς τῆς φύσεως καὶ τῆς τέχνης καὶ νὰ τοῦ δίνουμε κάποια ἐλευθερία κινήσεως, ἀφοῦ τοῦ ποῦμε ὅτι τὰ ἄσεμνα καὶ χυδαία θεάματα δὲν ἔχουν καμμιὰ ἀξία. «Ὅταν τοῦ τὰ λέμε ὅλα αὐτὰ» λέει ὁ ἅγιος Πατέρας μᾶς «πρέπει νὰ τοῦ δίνουμε πολλὰ φιλιὰ καὶ νὰ τὸ ἀγγαλιάζουμε σφιχτά, γιὰ νὰ τοῦ δείξουμε τὴν μεγάλη μας ἀγάπη»47.
Ἡ πνευματικὴ ἀνάπτυξη τοῦ παιδιοῦ πρέπει νὰ εἶναι ἡ κύρια φροντίδα τῶν γονέων. Πρέπει νὰ μὴ μαθαίνουν μόνο γράμματα καὶ τέχνες γιὰ νὰ ἀποκτήσουν χρήματα ἀλλὰ νὰ ἀνατρέφονται «ἐν παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου». Ὁ ἅγιος Χρυσόστο μὸς τονίζει: «Δὲν σοὺ λέω νὰ κρατήσεις τὸ παιδί σου ἀνύπαντρο καὶ νὰ τὸ στείλεις στὴν ἔρημο ἡ νὰ τὸ ἀναγκάσεις νὰ γίνει μοναχός. Ὄχι δὲ σοὺ τὸ λέω αὐτό. Βέβαια θὰ τὸ ἤθελα καὶ θὰ εὐχόμουν ὅλοι νὰ δεχθοῦν νὰ γίνουν μοναχοί. Ἀλλ’ ἐπειδὴ φαίνεται βαρύ, δὲν ἐπιμένω. Ἀνάθρεψε, λοιπόν, ἕναν ἀθλητὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ μάθε τὸν καὶ σὰν ἄνθρωπος τοῦ κόσμου νὰ εἶναι εὐσεβὴς ἀπὸ μικρὸς»48.
Γιὰ τὴν ἀξία τοῦ παραδείγματος τῶν μεγαλυτέρων ἀφιερώνει πολλὲς σελίδες ὁ Χρυσόστομος. «Σὲ ὅποιο ἔδαφος τοποθετηθεῖ τὸ φυτό, τέτοιο καρπὸ παράγει»49. «Πῶς θὰ μπορέσεις νὰ διορθώσεις τὸν γιό σου, νὰ δώσεις τὶς πρέπουσες συμβουλὲς σὲ ἄλλον ποῦ εἶναι ἀμελής, ἀφοῦ σὺ ὁ ἴδιος, ποῦ βρίσκεσαι σὲ προχωρημένα γηρατειά, κάνεις τέτοιες ἀσχήμιες; Αὐτὰ τὰ λέω καὶ ἐπικρίνω τοὺς ἡλικιωμένους, ὄχι γιὰ νὰ ἀπαλλάξω ἀπὸ κάθε κατηγορία καὶ μομφὴ τοὺς νέους, ἀλλὰ μέσω τῶν πρώτων νὰ προφυλάξω τοὺς δεύτερους»50. «Πῶς λοιπὸν ὁ πατέρας θὰ μάθει στοὺς ἄλλους νὰ συγκρατοῦν αὐτὸ τὸ πάθος τους, τὴν αὐθάδεια καὶ τὴν ὀργή, ὅταν ὁ ἴδιος δὲν ἔχει μάθει νὰ συγκρατεῖται»51. «Μᾶλλον ἐμεῖς πρέπει νὰ ἔχουμε παιδαγωγοὺς καὶ ὄχι ἐκεῖνα, δηλαδὴ τὰ παιδιά, ἀφοῦ τὰ λάθη τους δὲν μποροῦν νὰ εἶναι μεγάλα, ἐνῶ τὰ δικά μας εἶναι πάρα πολὺ μεγάλα»52. «Ὅλη ἡ κακία τῶν παιδιῶν μᾶς προέρχεται ἀπὸ τὴν δική μας ἀμέλεια καὶ ἐπειδὴ δὲν τὰ ὁδηγοῦμε ἀπ’ τὴν ἀρχὴ καὶ ἀπὸ τὴν μικρὴ ἡλικία στὸν δρόμο τῆς εὐσεβείας»53.
Ὅταν καταφεύγει κανεὶς στὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο, διαπιστώνει τὴν πληρότητα τῆς σκέψεώς του καὶ τὴν ἐπικαιρότητά του. Ὁ λόγος τοῦ εἶναι διαχρονικός. Δὲν ἀφήνει καμμία πτυχὴ τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς ἀνεξερεύνητη. Γνωρίζει σὲ βάθος τὸ νόημα τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου. Μπορεῖ βέβαια λόγω τῆς χρονικῆς ἀποστάσεως ποὺ μᾶς χωρίζει, οἱ ἀπαντήσεις του νὰ γίνονται δεκτὲς ὑπὸ ὁρισμένες προϋποθέσεις. Τὸ πνεῦμα τοὺς ὅμως εἶναι πάντα ἐπίκαιρο καὶ σύγχρονο. Ἐπειδὴ βάζει στὸ κέντρο τῶν σκέψεων τοῦ τὸν Χριστό, εἶναι δηλαδὴ Χριστοκεντρικός, γι’ αὐτὸ καὶ ὑπερβαίνει τὸν χρόνο. Προσφέρει στὴν οὐσία, λόγω τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ κατοικεῖ μέσα του καὶ τὸν φωτίζει, τὸν λόγο τοῦ Εὐαγγελίου στὴν ἐποχή του. Πάντα ὅταν τὸν διαβάζουμε ἔχει κάτι νὰ πεῖ γιὰ τὰ προβλήματα τῆς ἐποχῆς του, ποὺ φαίνεται ὅτι εἶναι καὶ δικά μας σημερινὰ προβλήματα.
Ἡ ἐποχὴ μᾶς μπορεῖ νὰ τὸν θεωρήσει ἀπαιτητικὸ καὶ ἴσως βαρετό. Μπορεῖ κάποιος νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι αὐτὰ ποὺ λέει δὲν ἐφαρμόζονται σήμερα. Καὶ στὴν ἐποχὴ τοῦ ὑπῆρχαν τέτοιες φωνές. «Δὲν θὰ κάνουμε τὰ παιδιὰ μᾶς καλογήρους», φώναζαν μερικοὶ γονεῖς. Ὁ Χρυσόστομος μὲ ἱερὸ πάθος τοὺς ἀποστόμωνε ἀπὸ τὸ βῆμα. «Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ γίνουν μοναχοὶ• κάντε τοὺς καλοὺς Χριστιανοὺς»54.
Σήμερα στὴν ἐποχὴ τῆς κρίσεως τῶν θεσμῶν καὶ ἀξιῶν, στὴν ἐποχὴ τῆς ἀρνήσεως τῶν πάντων πολεμεῖται πολὺ ὁ θεσμὸς τῆς οἰκογενείας. Στὴν Βόρεια Εὐρώπη σχεδὸν διαλύθηκε. Οἱ γάμοι γίνονται μόνο γιὰ ἐθιμοτυπικούς, φολκλορικοὺς λόγους, γιὰ νὰ βγοῦν φωτογραφίες, νὰ γίνουν τραπέζια. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς διαρκοῦν γιὰ ἔξι μῆνες, ἕνα ἔτος. Ἐπώνυμοι καλλιτέχνες δὲν δηλώνουν μόνο ὅτι δὲν θέλουν νὰ δημιουργήσουν οἰκογένεια, ἀλλὰ καὶ ὅτι ἔχουν ὡς στόχο τὴν διάλυση τῆς οἰκογενείας. Αὐτοὶ εἶναι τὰ πρότυπά της σημερινῆς νεολαίας.
Προβλήματα καὶ κρίσεις στὶς ἀξίες, στοὺς θεσμούς, στὴν κοινωνία, στὸ ὑπαρκτικὸ ἐπίπεδο ἀντιμετωπίζει ὁ Νεοέλληνας ὅταν ἑκουσίως ἀποκόπτεται ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Αὐτὴ ἡ παράδοση γιὰ τὸν ὀρθόδοξο Ἕλληνα εἶναι βαρύτιμη, εἶναι ἀνεκτίμητη, εἶναι προγονική. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅποιος τὴν ἀπορρίπτει, ἀπορρίπτει οὐσιαστικὰ τὸ ὀντολογικό του εἶναι καὶ βιώνει μία μεγάλη κρίση αὐτοσυνειδησίας.
Μόνο αὐτὸς ποὺ ἐναρμονίζεται καὶ ζεῖ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση σύμφωνα μὲ τὶς ὑποθῆκες τῶν ἁγίων μας, μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἡ ὥριμη προσωπικότητα ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ κλονισθεῖ ἀπὸ ὁποιαδήποτε θλίψη καὶ κρίση. Ζεῖ τὴν ἐν Χριστῷ ζωὴ πέρα ἀπὸ κάθε ἠθικισμὸ καὶ καθηκοντολογία. Ζεῖ ἐν Χριστῷ 24 ὧρες τὸ 24ωρο. Ζεῖ ἐν Θεῶ μέσα στὴν καθημερινότητα, στὴν οἰκογένεια, στὴν ἐργασία, στὴν κοινωνία.
Ἐμεῖς ὡς Ἁγιορεῖτες πονοῦμε καὶ ἀνησυχοῦμε πολὺ γιὰ τὴν πορεία τῆς οἰκογενείας σήμερα. Ἀποτελεῖ καθημερινὸ αἴτημα τῶν ταπεινῶν προσευχῶν μας ἡ κατὰ Χριστὸν εὐόδωση, ἡ διατήρηση τῆς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ στὴν οἰκογένεια. Μπορεῖ ὁ Θεὸς νὰ μᾶς ἔδωσε τὴν εὐλογία Του νὰ ζήσουμε ἐκτὸς κόσμου, νὰ μὴν δημιουργήσουμε οἰκογένεια, ἀλλὰ καὶ ἐμεῖς προήλθαμε ἀπὸ οἰκογένεια. Ἐπιπλέον ὡς πνευματικοί, ποὺ ἔχουμε τὰ κλειδιὰ τῶν καρδιῶν τῶν ἀνθρώπων, βλέπουμε ὅτι πολλοὶ νέοι ἔχουν πλήρη ἄγνοια γιὰ τὰ θέματα τῆς πίστεώς μας καὶ παράλληλα ἀντιμετωπίζουν τὴν ζωὴ μὲ μεγάλη ἐπιπολαιότητα. Καὶ μᾶς γεννᾶται τὸ ἐρώτημα. Πῶς αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι θὰ κάνουν αὔριο σωστὴ οἰκογένεια; Τί θὰ ποῦν στὰ παιδιὰ τοὺς ἀφοῦ οἱ ἴδιοι εἶναι τελείως κενοί;
Δυστυχῶς σήμερα στὸν κόσμο κυριαρχεῖ μία οὐμανιστικὴ θεώρηση τῆς ζωῆς, ποὺ ἔχει ὡς στόχο τὴν ἀνθρώπινη εὐδαιμονία. Πολλοὶ διδάσκουν ὅτι πρέπει νὰ γίνουμε καλοὶ ἄνθρωποι καὶ αὐτὸ θὰ φέρει τὴν εἰρήνη καὶ τὴν εὐτυχία. Αὐτὸ ὅμως οὐσιαστικὰ δὲν εἶναι τίποτα. Ἂν δὲν γίνουμε Χαριτωμένοι ἄνθρωποι, δηλαδὴ δοχεῖα τῆς θείας Χάριτος, «ἐποιήσαμεν οὐδέν». Πρέπει νὰ ἀποστραφοῦμε τὸν στεῖρο καὶ ψυχρὸ ἠθικισμό, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν τυπολατρεία καὶ νὰ ἀγωνιστοῦμε σύμφωνα μὲ τὶς ὑποθῆκες τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας γιὰ τὴν κατάκτηση τοῦ ἁγιασμοῦ, τῆς «υἱοθεσίας», ποὺ ἀποτελεῖ τὴν ὕψιστη τιμὴ γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση. Καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ καὶ μέσα στὸν κόσμο καὶ μέσα στὴν οἰκογένεια. Ὑπεύθυνα γράφουμε ὅτι γνωρίζουμε ἀνθρώπους οἰκογενειάρχες ποὺ ἔχουν Χάρη Θεοῦ ποὺ δὲν τὴν ἔχουν μοναχοί, γιατί ἀγωνίζονται σωστὰ καὶ ζοῦν θεάρεστα, μὲ τὸν τρόπο ποὺ ὑποδείκνυε καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στοὺς χριστιανοὺς τῆς ἐποχῆς του
Πολύ καλό!
ΑπάντησηΔιαγραφή