Δὲν θὰ γίνει φέτος λειτουργία στὴν Παναγία Σουμελὰ

Τοῦ Σταύρου Τζίμα

Γιὰ πρώτη φορὰ τὰ τελευταῖα ἑπτὰ χρόνια δὲν θὰ τελεσθεῖ φέτος Θεῖα Λειτουργία τὸν Δεκαπενταύγουστο στὴν Παναγία Σουμελά, στὸ ἱστορικὸ μοναστήρι τοῦ Πόντου, στὴν Τραπεζούντα. Τὸ τουρκικὸ ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ καὶ Τουρισμοῦ δὲν ἔδωσε ἄδεια, ἐπικαλούμενο τὶς συνεχιζόμενες ἐργασίες στήριξης τῶν ὑπερκείμενων βράχων τοῦ βουνοῦ, ποὺ βρίσκονται σὲ ἐξέλιξη ἀπὸ τὰ τέλη Σεπτεμβρίου τοῦ 2015. Ἔτσι, χιλιάδες Πόντιοι ποὺ κάθε χρόνο συνέρρεαν τέτοια μέρα στὸ ὅρος Μελὰς γιὰ τὸ μεγάλο προσκύνημα στὴ δική τους «Ἱερουσαλήμ», δὲν θὰ σκαρφαλώσουν φέτος στὸ ἱστορικὸ μοναστήρι τῆς Σουμελᾶ, καὶ ἡ τοπικὴ τουριστικὴ βιομηχανία ἀναμένεται νὰ δεχθεῖ ἰσχυρὸ πλῆγμα, δεδομένου ὅτι τὰ καραβάνια τῶν ὀρθόδοξων προσκυνητῶν τοῦ Δεκαπενταύγουστου ἀποτελοῦσαν μιὰ καλὴ ἐπένδυση γιὰ τὴν ἐγχώρια οἰκονομία.

Πρόκειται ἄραγε γιὰ συγκυριακὴ ἀπόφαση τῆς τουρκικῆς κυβέρνησης σχετιζόμενη μὲ τὴν ἀσφάλεια τῶν προσκυνητῶν ἢ γιὰ ἕνα καλὸ πρόσχημα ὥστε νὰ πάψει νὰ λειτουργεῖ καὶ στὸ μέλλον ἡ μονὴ ὡς χριστιανικὸ μνημεῖο, ἔστω μιὰ φορὰ τὸν χρόνο; Ὁ οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, ἀναφερόμενος –ἀπὸ τὴν Παναγία Σουμελὰ τοῦ Βερμίου ὅπου βρέθηκε στὸ....

πλαίσιο τῆς ἐπίσκεψής του στὴ Βέροια γιὰ τὰ φετινὰ «Παύλεια»– στὴν ἀπόρριψη ἀπὸ τὴν τουρκικὴ κυβέρνηση τοῦ αἰτήματός του νὰ τελεσθεῖ καὶ φέτος Θεία Λειτουργία ἀπὸ τὸν ἴδιο στὸν Πόντο, ἐξέφρασε τὴν ἐλπίδα ὅτι οἱ ἐργασίες θὰ ἔχουν ὁλοκληρωθεῖ μέχρι τὸν Δεκαπενταύγουστο καὶ πὼς καταβάλλονται προσπάθειες νὰ γίνει ἡ τελετή. Ὡστόσο ρεπορτὰζ τοῦ τουρκικοῦ πρακτορείου εἰδήσεων IHLAS ὑποστηρίζει ὅτι στὴν ἀπάντησή του τὸ ὑπουργεῖο ἐνημέρωνε τὸν κ. Βαρθολομαῖο πὼς αὐτὲς δὲν προβλέπεται νὰ περατωθοῦν πρὶν ἀπὸ τὶς 15 Αὐγούστου καὶ ἔτσι «ἀκυρώθηκε» ἡ προγραμματισμένη τέλεση τῆς δοξολογίας. Πληροφοροῦσε ἐπίσης τὸ Φανάρι ὅτι μετὰ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν στήριξης τῶν βράχων θὰ ξεκινήσουν ἐργασίες ἀποκατάστασης τῆς μονῆς, οἱ ὁποῖες καὶ «θὰ γίνει προσπάθεια» νὰ περατωθοῦν μέχρι τὰ τέλη τοῦ ἔτους.

Πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια ἡ ἐπίκληση ἐκ μέρους τῶν Ἀρχῶν τῆς ἀσφάλειας τῆς μονῆς καὶ τῶν προσκυνητῶν γιὰ τὴ λήψη μιᾶς τέτοιας ἀπόφασης, ἴσως νὰ μὴν ἐπιδέχονταν ἀμφισβήτηση, δεδομένης καὶ τῆς πολιτικῆς τοῦ Ταγὶπ Ἐρντογάν περὶ ἀνοίγματος στοὺς ἀλλόπιστούς τῆς Τουρκίας μὲ τὴ λειτουργία κάποιων παλιῶν χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν καὶ τὸ δικαίωμα στοὺς πολίτες νὰ ἀσκοῦν τὰ θρησκευτικά τους καθήκοντα, ἔστω καὶ μὲ κάποιο φόβο.

Ἦταν ἡ ἐποχή, ὄχι πολὺ μακρινή, κατὰ τὴν ὁποία ἐπαναλειτούργησε, ἔπειτα ἀπὸ διεθνεῖς πιέσεις καὶ πρωτοβουλίες, τὸ 2010, ὡς χριστιανικὸ θρησκευτικὸ μνημεῖο ἡ ἱστορικὴ Παναγία Σουμελά, προσελκύοντας χιλιάδες Ποντίους τὸν Δεκαπενταύγουστο. Τώρα ὅμως τὸ πρῶτο ποὺ περνάει ἀπὸ τὸ μυαλὸ στὸ ἄκουσμα μιὰ τέτοιας εἴδησης, εἶναι μήπως ἡ ἀπαγόρευση τῆς Θείας Λειτουργίας ὑποκρύπτει τὴν ἀπαρχὴ ἐπιστροφῆς στὸ παρελθόν, ὅταν δὲν ἐπιτρεπόταν ἡ χρήση της γιὰ καμία χριστιανικὴ θρησκευτικὴ τελετὴ καὶ λειτουργοῦσε ἀποκλειστικὰ ὡς μουσεῖο.

Ἐπιχείρηση ἰσλαμοποίησης

Τέτοιους φόβους στοὺς χριστιανούς, γιὰ τὴν Παναγία Σουμελά, τροφοδοτοῦν οἱ ἀποφάσεις τοῦ Ἐρντογᾶν, στὸ πλαίσιο τῆς γενικότερης ἐπιχείρησης ἰσλαμοποίησης τῆς τουρκικῆς κοινωνίας, νὰ μετατρέψει ἐμβληματικὰ χριστιανικὰ μνημεῖα στὴν Τουρκία σὲ μουσουλμανικὰ τζαμιά, ἀγνοώντας ἀντιδράσεις τόσο διεθνῶς, ὅσο καὶ στὸ ἐσωτερικὸ ἀπὸ τὴν κοσμικὴ πτέρυγα. Ἡ ἀπευθείας τηλεοπτικὴ μετάδοση τῆς ἀνάγνωσης τοῦ Κορανίου κατὰ τὸ Ραμαζάνι ἀπὸ τὴν Ἁγία Σοφία, τὴ μετατροπὴ τῆς ὁποίας σὲ τζαμὶ ἀξίωναν ἀνέκαθεν οἱ ἰσλαμιστές, ἑρμηνεύτηκε ὡς ἕνα πρῶτο βῆμα πρὸς τὴν ἱκανοποίηση τοῦ παραπάνω αἰτήματος, ἀλλὰ δὲν ἦταν ἡ μόνη ἐνέργεια ποὺ προκάλεσε τὸ χριστιανικὸ αἴσθημα καὶ τραυμάτισε τὸ καλλιεργούμενο προφὶλ τῆς θρησκευτικῆς ἀνεκτικότητας τῆς ἐξουσίας τοῦ Ἐρντογάν. Δυὸ ἄλλες ἐκκλησίες τῆς Ἁγίας Σοφίας, σὲ Τραπεζούντα καὶ Νικομήδεια, μετατράπηκαν ἀπὸ μουσεῖα σὲ μουσουλμανικὰ τεμένη, παρὰ τὴν ἀντίθεση ἁρμόδιων φορέων ὅπως οἱ σύλλογοι ἀρχιτεκτόνων ποὺ στὴν περίπτωση τῆς Τραπεζούντας ἀντέδρασαν καταγγέλλοντας καταστροφὴ πολιτιστικῶν μνημείων. Ἡ «ἀπάντηση» σὲ ὅλους αὐτούς, ὄχι πολλοὺς πάντως, ἦταν ὅτι οἱ διαμαρτυρίες τοὺς ὑπαγορεύονται ἀπὸ πολιτικὰ κίνητρα καὶ δὲν θέλουν νὰ γίνουν τζαμιὰ οἱ ἐκκλησίες τῶν ἀπίστων.

kathimerini