Iμβρος καὶ Τένεδος, δύο νησιὰ τοῦ B.A. Αἰγαίου, ἀκριβῶς στὸ στόμιο τοῦ Ἑλλησπόντου. Θέση ....στρατηγικῆς σημασίας γιὰ τὴν ἀσφάλεια τῶν Στενῶν τῶν Δαρδανελίων. Γὶ αὐτὸν τὸ λόγο ἡ Τουρκία ἐπέμεινε καὶ τελικῶς ἐπέτυχε νὰ τῆς ἀποδοθεῖ ἡ κυριαρχία τους, ἀμέσως μετὰ τὸ τέλος τοῦ ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου 1919-1922 ποὺ ὁδήγησε στὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφή.
Θύματα τῆς Γεωγραφίας, λοιπόν, ἀλλὰ καὶ τῆς Ἱστορίας τῶν ταραγμένων χρόνων τοῦ 20ού αἰώνα, οἱ ἑλληνικοὶ πληθυσμοὶ τῶν δύο νησιῶν ὁδηγήθηκαν σὲ «ἔξοδο» ἀπὸ τὶς πατρογονικὲς ἑστίες τους, ἐξαιτίας τῆς τουρκικῆς βαρβαρότητας καὶ τῆς ἑλλαδικῆς ἀδιαφορίας. Παρότι ἡ Συνθήκη τῆς Λοζάνης (1923), μὲ τὴν ὁποία τὰ νησιὰ παραχωρήθηκαν στὴν Τουρκία, προέβλεπε καθεστὼς διευρυμένης αὐτοδιοίκησης γιὰ τοὺς Ἕλληνες κατοίκους τους, ἡ μὲν Τουρκία παραβίασε τοὺς ὅρους τῆς Συνθήκης, ἡ δὲ Ἑλλάδα οὐδέποτε προσπάθησε νὰ ἐπιβάλει τὴν ἐφαρμογή της.
Ἰδιαίτερα ἀπὸ τὸ 1964 ἕως καὶ τὸ 1988, μία συστηματικὴ πολιτικὴ ἐθνικῆς ἐκκαθάρισης ποὺ ἐφαρμόστηκε ἀπὸ τὴν Τουρκία σὲ βάρος τῶν νησιωτῶν εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα τὴν πλήρη ἀντιστροφὴ τῶν...
πληθυσμιακῶν ὅρων: ἀπὸ τοὺς 12.000 Ἰμβρίους καὶ Τενεδίους τοῦ 1923 καταλήξαμε στοὺς 300 γέροντες καὶ ἀνήμπορούς του 1988. Τὸ 1923 κανένας Τοῦρκος δὲν κατοικοῦσε στὴν Ἰμβρο καὶ μόλις 1.000 κατοικοῦσαν στὴν Τένεδο. Σήμερα ξεπερνοῦν τὶς 10.000, ἔποικοι ἀπὸ τὴν Ἀνατολία, ξένοι σὲ τόπο ξένο, ποὺ δὲν τοὺς ἀνήκει καὶ δὲν τὸν ἀγαποῦν.
πληθυσμιακῶν ὅρων: ἀπὸ τοὺς 12.000 Ἰμβρίους καὶ Τενεδίους τοῦ 1923 καταλήξαμε στοὺς 300 γέροντες καὶ ἀνήμπορούς του 1988. Τὸ 1923 κανένας Τοῦρκος δὲν κατοικοῦσε στὴν Ἰμβρο καὶ μόλις 1.000 κατοικοῦσαν στὴν Τένεδο. Σήμερα ξεπερνοῦν τὶς 10.000, ἔποικοι ἀπὸ τὴν Ἀνατολία, ξένοι σὲ τόπο ξένο, ποὺ δὲν τοὺς ἀνήκει καὶ δὲν τὸν ἀγαποῦν.
H Ἑλλάδα παρακολούθησε ὅλη αὐτὴ τὴν πορεία ἀφελληνισμοῦ τῶν νησιῶν μὲ ἀμηχανία καὶ ἐξοργιστικὴ ἀδιαφορία. Γιατί; Ἀναπάντητο παραμένει τὸ ἐρώτημα στὰ χείλη τῶν «νέο-προσφύγων» Ἰμβρίων καὶ Τενεδίων. H συμπεριφορὰ τῆς Τουρκίας δὲν προκαλεῖ ἔκπληξη. Τῆς Ἑλλάδας ὅμως; «Ἄστοργη Μάνα ποὺ ἐγκατέλειψε τὰ παιδιά της σὲ Ἄκαρδη Μητριά». Αὐτὴ ἡ φράση περιγράφει τὸ δράμα τῆς σύγχρονης ἱστορίας τῶν δύο νησιῶν, τῶν δύο ὀρφανῶν του Ἀρχιπελάγους. Μέχρι τὸ 1988.
Ἀνοίξη τοῦ 1988, ἡ Τουρκία, ἀποχαρακτηρίζει τὴν Ἰμβρο ἀπὸ στρατιωτικὴ ζώνη καὶ ἐπιτρέπει στοὺς Ἰμβρίους ποὺ τὴν ἔχουν ἐγκαταλείψει νὰ τὴν ἐπισκεφθοῦν ξανά, ὡς τουρίστες πλέον. Λίγοι, πολὺ λίγοι, βρίσκουν τὸ κουράγιο νὰ ξύσουν τὴν παλιὰ πληγή.
ἘπιστροφήΕπιστρεφουν γιὰ νὰ δοῦν τὰ ρημαγμένα χωριά τους καὶ τὶς κατεστραμμένες ἐκκλησίες τους, τὰ ἐρείπια τῆς ζωῆς τους. Καὶ τότε συμβαίνει τὸ ἀναπάντεχο: αὐτοὶ οἱ λίγοι ἀποφασίζουν νὰ σώσουν ὅ,τι μπορεῖ νὰ σωθεῖ. Ξεκινοῦν καὶ ἐπισκευάζουν τὸ σπίτι τους, τὸ ξωκλήσι τοῦ χωριοῦ τους, τὴ βρύση τῆς γειτονιᾶς τους. Τὸ πιὸ σημαντικὸ ἂπ ὅλα: ἀναβιώνουν τὰ πατροπαράδοτα θρησκευτικὰ πανηγύρια τους, διασώζοντας ἔτσι τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα τοῦ ἰμβριακοῦ τρόπου νοηματοδότησης τῆς ζωῆς, ὄχι σὰν μουσειακὴ ἀνάμνηση, ἀλλὰ ὡς βιωματικὴ ἐμπειρία ποὺ συμβαίνει «ἐκεῖ, στὴν πατρίδα, στὸ νησί». Μερικὲς δεκάδες τότε, μερικὲς χιλιάδες σήμερα (ἀντίστοιχη κινητικότητα παρατηρεῖται τελευταία καὶ μεταξὺ τῶν Τενεδίων). Καὶ οἱ λίγοι ἔγιναν πολλοί. O ἑλληνισμὸς ἀναγεννᾶται μέσα ἀπὸ τὶς στάχτες του. Αὐτὸ μας διδάσκει ἡ Ἰμβρος σήμερα.
Ὅσοι σὲ Τουρκία καὶ Ἑλλάδα πίστεψαν ὅτι εἶχαν ὁριστικὰ ξεμπερδέψει μὲ τὴν Ἰμβρο καὶ τὴν Τένεδο τὸ 1964, ἁπλὰ ἔκαναν λάθος. Σήμερα περισσότερο ἀπὸ ποτέ, οἱ Ἰμβριοι καὶ οἱ Τενέδιοι δηλώνουν ἀποφασισμένοι νὰ διεκδικήσουν τὴν ἀποκατάσταση τῶν δικαιωμάτων τους. H εὐρωπαϊκὴ προοπτική της Τουρκίας ἀποτελεῖ τὴ μεγάλη τους ἐλπίδα. Καὶ ἡ εὐαισθητοποιημένη ἑλληνικὴ καὶ τουρκικὴ κοινὴ γνώμη ἀποτελεῖ τὸν ἰσχυρότερο σύμμαχό τους. Αὐτὴ ἡ κοινὴ γνώμη θὰ ὁδηγήσει στὸν τερματισμὸ τῆς ἰδιότυπης ἀπομόνωσης στὴν ὁποία εἶχαν καταδικαστεῖ τὰ δύο νησιὰ καὶ ἐπέτρεπε τὴν ἐφαρμογὴ παράνομων πολιτικῶν σὲ βάρος τους.
Τὸ ἀφιέρωμα τοῦ «Ἔθνους» αὐτὸν ἀκριβῶς τὸ σκοπὸ ὑπηρετεῖ. Τὸ DVD, ποὺ συνοδεύει τὸ ἀφιέρωμα, προσφέρει πλῆθος εἰκόνων καὶ πληροφοριῶν γιὰ τὴν ἱστορία καὶ τὸν πολιτισμὸ τῶν δύο νησιῶν καὶ ἀποτελεῖ μία μοναδικὴ προσφορὰ γνώσης γιὰ τὴ διαφώτιση τοῦ ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ σχετικὰ μὲ ἕνα δοκιμαζόμενο κομμάτι τοῦ ἐκτὸς Ἑλλάδος ἑλληνισμοῦ.
«Ὄχι, δὲν θὰ πεθάνει, δὲν θὰ ἀφήσουμε νὰ πεθάνει τὴν Ἰμβρο μας. Διότι τὴν ἀγαποῦμε. Διότι τὴν λατρεύουμε. Πεθαίνει μόνο αὐτὸς ποὺ λησμονιέται. Ποιὸς μπορεῖ νὰ λησμονήσει τὴν Ἰμβρο;».
Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, Βαρθολομαῖος ὁ Ἰμβριος, Παναγία Ἰμβρου, 13 Αὐγούστου 2001.
Τὸ ἱστορικὸ τῶν δύο νησιῶν
5 Ὀκτωβρίου 1912: Ἔναρξη τοῦ A Βαλκανικοῦ Πολέμου. O Ἑλληνικὸς Στρατὸς προελαύνει στὴν Ἤπειρο καὶ τὴ Μακεδονία, ἐνῶ τὸ Πολεμικὸ Ναυτικὸ ἐξορμᾶ στὸ Αἰγαῖο.
18 Ὀκτωβρίου 1912: Ναυτικὸ ἄγημα ὑπὸ τὸν ὑποπλοίαρχο Παντελῆ Χὸρν καταλαμβάνει τὴν Ἰμβρο. Οἱ 8.506 κάτοικοι, ὅλοι Ἕλληνες, ὑποδέχονται τὸ ἄγημα «μὲ ἐνθουσιασμὸ καὶ κραυγὲς ὑπὲρ ἑνώσεως».
24 Ὀκτωβρίου 1912: Ἀπελευθέρωση τῆς Τενέδου. O ἀρχηγὸς τοῦ Στόλου, ναύαρχος Κουντουριώτης, στέλνει ἀπὸ τὸ νησὶ τηλεγράφημα πρὸς τὸ τουρκικὸ ὑπουργεῖο Ναυτικῶν: «Ἐλᾶτε ἐπιτέλους, σᾶς περιμένουμε».
2 Μαΐου 1919: Ἀπόβαση τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ στὴ Σμύρνη. Ἔναρξη τῆς Μικρασιατικῆς Ἐκστρατείας. Ἰμβριοι καὶ Τενέδιοι κατατάσσονται στὴ Μεραρχία Ἀρχιπελάγους καὶ πολεμοῦν σὲ ὅλα τὰ μέτωπα.
28 Ἰουλίου 1920: Ὑπογραφὴ τῆς Συνθήκης τῶν Σεβρῶν. H Ἑλλάδα «τῶν δύο ἠπείρων καὶ τῶν πέντε θαλασσῶν» γίνεται πραγματικότητα. Ἰμβρος καὶ Τένεδος ἀποτελοῦν τμῆμα τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας.
Αὔγουστος 1922: Ἥττα τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ στὴ Μικρὰ Ἀσία. 31 Αὐγούστου ἡ πυρπόληση τῆς Σμύρνης. Μικρασιατικὴ Καταστροφή.
24 Ἰουλίου 1923: Ὑπογραφὴ τῆς Συνθήκης τῆς Λοζάνης. Ἰμβρος καὶ Τένεδος ἀποδίδονται ὁριστικὰ στὴν Τουρκία. Ἀνταλλαγὴ πληθυσμῶν. Ἑξαιροῦνται οἱ Ἰμβριοι καὶ οἱ Τενέδιοι γιὰ τοὺς ὁποίους τὸ ἄρθρο 14 προβλέπει καθεστὼς διευρυμένης αὐτοδιοίκησης.
4 Ὀκτωβρίου 1923: Παράδοση τῆς Ἰμβρου στοὺς Τούρκους. Ἄρνηση ἐφαρμογῆς τῶν προβλέψεων τῆς Συνθήκης γιὰ αὐτοδιοίκηση καὶ ἀμνηστία.
20 Ἰουλίου 1927: Ψήφιση τοῦ νόμου 1151 Περὶ Τοπικῆς Αὐτοδιοικήσεως (Mahali Idareler), μὲ τὸν ὁποῖο καταργοῦνται ὅλες οἱ προβλέψεις τῆς Λοζάνης καὶ ἀπαγορεύεται ἡ διδασκαλία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας. Οἰκογένειες Ἰμβρίων καὶ Τενεδίων ἐγκαταλείπουν τὰ νησιά.
11 Νοεμβρίου 1942: Ψήφιση τοῦ νόμου 4305 ποὺ ἐπέβαλε ἔκτακτο φόρο περιουσίας (verlik vergisi) καὶ ἀποδεκάτισε τὸν Ἑλληνισμὸ τῆς Τουρκίας. Ἐξορίζονται ὁ μητροπολίτης Ἰμβρου καὶ ἐπιφανεῖς Ἰμβριοι. Κλείνουν καὶ ἰσοπεδώνονται ὅλα τὰ μοναστήρια καὶ δημεύονται οἱ περιουσίες τους.
7 Σεπτεμβρίου 1955: «Σεπτεμβριανά», ὀργανωμένο ἀπὸ τὴν τουρκικὴ κυβέρνηση πογκρὸμ σὲ βάρος τῶν Ἑλλήνων τῆς Πόλης ἀπὸ τὸν τουρκικὸ ὄχλο.
27 Μαρτίου 1964: H Ὑπηρεσία Ἐθνικῆς Ἀσφαλείας τῆς Τουρκίας ἀποφασίζει καὶ θέτει σὲ ἐφαρμογὴ τὸ περίφημο «Πρόγραμμα Διάλυσης» (Erime Programi), μὲ βάση τὸ ὁποῖο:
Δημιουργεῖται ἀνοιχτὴ φυλακὴ δίπλα στὸ μεγαλύτερο χωριὸ τῆς Ἰμβρου, Σχοινούδι, ὅπου οἱ βαρυποινίτες κατάδικοι κυκλοφοροῦν ἐλεύθεροι καὶ τρομοκρατοῦν τὸν πληθυσμό.
Ἀπαγορεύεται ἡ διδασκαλία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας (ποὺ εἶχε στὸ μεταξὺ ἐπιτραπεῖ ἀπὸ τὸ 1951) καὶ δημεύονται τὰ σχολικὰ κτίρια καὶ ὁ ἐξοπλισμός τους. H ἀπαγόρευση παραμένει σὲ ἰσχὺ ἀκόμη καὶ σήμερα!
Ἀπαλλοτριώνεται τὸ 90% τῆς καλλιεργήσιμης γὴς τῆς Ἰμβρου (οὐσιαστικὰ δημεύεται, ἀφοῦ τὸ ἀντίτιμο γιὰ ἕνα στρέμμα εἶναι 10 γρόσια ὅταν ἕνα ἀβγὸ κοστίζει 7).
Ἀρχίζει ὁ ἐποικισμὸς τοῦ νησιοῦ μὲ Τούρκους ἀπὸ τὴν Ἀνατολία.
Καταστρέφονται δεκάδες ἐξωκλήσια καὶ λεηλατοῦνται ἐνοριακοὶ ναοί.
20 Ἰουλίου 1974: Τὸ βράδυ τῆς τουρκικῆς εἰσβολῆς στὴν Κύπρο ἐκκενώνεται βίαια ὁ οἰκισμὸς τοῦ Κάστρου στὴν Ἰμβρο, ἐνῶ συλλαμβάνονται καὶ κρατοῦνται ὅμηροι οἱ προύχοντες τοῦ νησιοῦ.
Αὔγουστος 1988: Ἔναρξη τῆς ἐπιστροφῆς γιὰ ὀλιγοήμερη παραμονὴ τῶν Ἰμβρίων.
Μάρτιος 1994 - σήμερα: Ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν καταγραφῆς τῶν ἀκινήτων ἀπὸ τὴν ὑπηρεσία τοῦ ἐθνικοῦ κτηματολογίου τῆς Τουρκίας. Μὲ παράνομες μεθοδεύσεις ἐπιχειρεῖται ἡ ἁρπαγὴ καὶ τῶν τελευταίων ἑλληνικῶν περιουσιῶν. Δὲν ἀναγνωρίζεται ἡ νομικὴ ὑπόσταση τῆς Μητροπόλεως Ἰμβρου καὶ Τενέδου, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δημεύεται ἡ ἐκκλησιαστικὴ περιουσία.
17 Ὀκτωβρίου 2004: H Εὐρωπαϊκὴ Ἐπιτροπή, ἔπειτα ἀπὸ πρωτοβουλία τῶν ἰμβριακῶν σωματείων, ζητεῖ ἀπὸ τὴν Τουρκία νὰ λάβει μέτρα γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῶν δικαιωμάτων τῶν νησιωτῶν. Ἀκολουθοῦν τὸ Εὔρ. Κοινοβούλιο, τὸ Εὔρ. Συμβούλιο καὶ τὸ Συμβούλιο τῆς Εὐρώπης. H διεθνοποίηση τοῦ ζητήματος εἶναι γεγονός.
EΠIMEΛEIA: NIKOΣ MEΛETHΣ
KEIMENA: Σύλλογος Ἰμβρίων
περισσότερα: http://trikalagr.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου