Βάπτισμα καὶ Νηπιοβαπτισμὸς

π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος

Δρ. Θεολογίας Δρ. Φιλοσοφίας

Βάπτισμα καὶ Νηπιοβαπτισμὸς

Βάπτισμα
Κατὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη ἡ ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου πραγματοποιεῖται μὲ τὸ ἅγιο βάπτισμα. Δὲν πρόκειται ἐδῶ γιὰ τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννη, γιατί αὐτὸ διακρίνεται ἀπὸ τὸ Χριστιανικὸ βάπτισμα (Πράξ. ἰθ' 3-5). Τὸ Χριστιανικὸ βάπτισμα γίνεται εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (Μάτθ. κὴ' 19)
Μὲ τὸ Χριστιανικὸ βάπτισμα ἐνδύεται κανεὶς τὸν Χριστό, λαμβάνει τὸ Πνεῦμα τῆς υἱοθεσίας καὶ γίνεται κληρονόμος Θεοῦ καὶ συγκληρονόμος Ἰησοῦ Χριστοῦ (Γὰλ γ' 26-29. Ρώμ. ἡ' 17). Ἡ ἁγία Γραφὴ βεβαιώνει πῶς δὲν ὑπάρχουν δύο βαπτίσματα γιὰ τοὺς πιστοὺς τὸ βάπτισμα μὲ νερό, ποῦ ἀκολουθεῖται ἀπὸ τὸ ἅγιο Χρίσμα, εἶναι ἢ «ἄνωθεν ἀναγέννηση» τοῦ Ἰω. γ' 3-5.
Τὸ Χριστιανικὸ Λοιπὸν βάπτισμα εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ τὴ σωτηρία (Μάρκ. ἰστ' 16. Ἃ' Πέτρ. γ' 20-21). Μ' αὐτὸ ἀποθνήσκουμε ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία καὶ ἀναγεννώμεθα πνευματικὰ (Πράξ. β' 38. Ρώμ. στ' 1-11. Τίτ. Ὑ' 5).
Με τὸ ἅγιο βάπτισμα λαμβάνουμε τὸ Πνεῦμα τῆς υἱοθεσίας καὶ...γινόμαστε «τέκνα Θεοῦ» (Ρώμ. ἡ' 5-11. Γὰλ δ' 5-6), γιατί μὲ τὸ βάπτισμα ἐvτασσόμαστε στὸ σῶμα τοῦ Κυρίου, στὴν Ἐκκλησία (Πράξ. β' 41.47. Ἃ' Κόρ. lβ' 13. Γὰλ Ὑ' 26-28) «ἐν σῶμα καὶ ἐν Πνεῦμα... μία πίστις, ἕνα βάπτισμα» (Ἐφεσ. δ' 4-5). Ἢ Ἐκκλησία, ποῦ εἶναι «στύλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» (Ἃ' Τίμ. Ὑ' 15), ἑρμήνευσε τὸ Ἰω. γ' 3-5 σὲ ἀναφορὰ μὲ τὸ ἅγιο βάπτισμα.

Ὁ ἅγιος Ἰουστίνος (†165) συνδέει τὸ βάπτισμα μὲ τὴν ἀναγέννηση τοῦ Ἰω. γ' 3-5' μάλιστα τὸ χαρακτηρίζει «τρόπον ἀναγεννήσεως» (Ἄπολ Ἃ' 61). Ὁ Ὠριγένης (185-254) Λέγει πῶς τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὑπάρχει «εἰς μόνους τους μεταλαβόvτας αὐτοῦ ἐν τὴ τοῦ βαπτίσματος δόσει» (παρὰ Ἄθαν., Πρὸς Σεραπ. ἔπ. Δ', 10). Ὁ Τερτυλλιανὸς (†220) ἀναφέρει πῶς «χωρὶς τὸ βάπτισμα δὲν ἀνήκει σὲ κανένα ἡ σωτηρία, ὅλως ἰδιαιτέρως ἐξ αἰτίας τοῦ Λόγου τοῦ Κυρίου, 'ἐὰν τὶς δὲν ἀναγεννηθεῖ ἐξ ὕδατος', δὲν ἔχει τὴν Ζωὴν» (Περὶ βαπτ. 12). Ο Μ. Ἄθανασιοςτον μὲν παλαιὸν ἀπεκδύεται, ἀνακαινίζεται δὲ ἄνωθεν, γεννηθεῖς τὴ τοῦ Πνεύματος χάριτι» (Πρὸς Θεραπ., ἐπιστ. Δ',13). (295-373) ἀναφέρει πῶς ὁ βαπτιζόμενος «

Ἀλλὰ καὶ στὴν ἐποχὴ τῶν μεγάλων πατέρων, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ἑρμήνευσε τοὺς Λόγους τῆς Γραφῆς, ταυτίζοντας τὴ σωτηρία καὶ τὴν ἀναγέννηση μὲ τὸ βάπτισμα.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρεται στὸ διάλογο μὲ τὸν Νικόδημο (Ἴω. γ' 1-21) καὶ ὀνομάζει τὸ βάπτισμα «λοχείαν», δηλαδὴ τοκετὸν καὶ «νέον δημιουργίας τρόπον... ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος», «καὶ ἂν ἐρωτήση κανεὶς ‘πῶς ἀπὸ ὕδωρ;', τότε πρέπει νὰ δοθεῖ ἡ ἀπάvτηση: Ὅπως ἀκριβῶς εἰς τὴν ἀρχὴν τὸ πρῶτον ὑποκείμενον στοιχεῖον ἦτο τὸ χῶμα καὶ τὸ πᾶν ἦτο ἔργο τοῦ Δημιουργοῦ, ἔτσι καὶ τώρα τὸ μὲν ὕδωρ εἶναι τὸ ὑποκείμενον στοιχεῖον, τὸ πᾶν δὲ εἶναι ἔργον τῆς χάριτος τοῦ Πνεύματος'» (Χρύσ., Εἰς τὸ Ἰω., ὁμιλ ΚΕ' 2).

«Διότι τίποτε τὸ αἰσθητὸν δὲν μᾶς παρέδωσεν ὁ Χριστὸς ἀλλὰ μὲ αἰσθητὰ μὲν πράγματα, ὅλα ὅμως νοητά. Ἔτσι καὶ τὸ βάπτισμα, ἡ μὲν δωρεὰ τοῦ ὕδατος γίνεται μὲ αἰσθητὸν πράγμα, ἀλλὰ τὸ συντελούμενον, δηλαδὴ ἡ ἀναγέννησις καὶ ἀνακαίνισις εἶναι νοητά. Διότι, ἐὰν μὲν ἤσουν ἀσώματος, γυμνὰ θὰ σοὺ παρέδιδε τὰ ἀσώματα αὐτὰ δῶρα. Ἐπειδὴ ὅμως ἡ ψυχὴ εἶναι στενὰ συνδεδεμένη μὲ τὸ σῶμα, μὲ αἰσθητὰ πράγματά σου παραδίδει τὰ νοητὰ» (Χρύσ., Εἰς τὸ Μάτθ., ὅμιλ. ΠΒ' 4)

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (381) ἀναφέρει τρεῖς γεννήσεις: «τὴν σωματική, τὴν διὰ τοῦ βαπτίσματος καὶ τὴν διὰ τῆς ἀναστάσεως» (Λόγος Μ' 2, Εἰς τὸ ἅγιον βάπτισμα).

Ἀλλὰ καὶ οἱ Πατέρες τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ Αὐγουστίνος, ὀνομάζουν τὸ βάπτισμα «μυστήριον ἀναγεννήσεως». Γι' αὐτὸ καὶ ὅποιος ἀρνεῖται τὸν νηπιοβαπτισμό, βρίσκεται ἀντιμέτωπος μὲ τὴν ἁγία Γραφή, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ «τυπικό της Ἐκκλησίας, ποῦ παραδόθηκε ἀπὸ παλαιὰ καὶ τηρεῖται πάντοτε» (Αὔγουστ., Ἔπιστ. πρὸς Σίξτο VII 32. Χ 43).

Τὸ γεγονὸς τῆς ταύτισης τοῦ βαπτίσματος μὲ τὴν ἀναγέννηση δὲν σημαίνει βέβαια πῶς τὸ βάπτισμα μᾶς ἀπαλλάσσει ἀπὸ τὸν προσωπικὸ ἀγώνα γιὰ τὴν διατήρηση καὶ τὴν καρποφορία τοῦ πνευματικοῦ δώρου. Ἀντίθετα ἡ Ἐκκλησία εὔχεται στὸν Κύριο νὰ ἀναδείξει τὸν νεοφώτιστο «ἀήττητον ἀγωνιστὴν κατὰ τῶν μάτην ἔχθραν φερομένων κατ' αὐτοῦ» καὶ νὰ δώσει σ' αὐτὸν «πάντα μελετᾶν ἐν τῷ νόμω σου καὶ τὰ εὐάρεστα σοὶ πράττειν».

Ὅπως ἀναφέρθηκε, τὸ βάπτισμα μᾶς «ἐνδύει» τὸν Χριστὸ καὶ μᾶς εἰσάγει στὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δηλαδὴ στὴ «βασιλεία τοῦ Θεοῦ» (Ἴω. γ' 3-5), ὅμως αὐτὸς εἶναι ὁ «ἀρραβὼν» (Β' Κόρ. ἐ' 5. Ἔφεσ. ἃ' 14), τὸν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ καὶ νὰ χάσει. Ἄλλωστε ἡ περίοδος τοῦ ἀρραβώνα, ἀκόμη καὶ στὶς ἀνθρώπινες σχέσεις, εἶναι περίοδος δοκιμασίας. Γι' αὐτὸ καὶ ἀπαιτεῖται ἄσκηση καὶ ἀγώνας (Ἃ' Θέσ. ἐ' 6-11. Ἃ' Πέτρ. ἐ' 8-9).



Νηπιοβαπτισμὸς

Όπως ἀναφέραμε, στὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἡ ἀναγέννηση ταυτίζεται μὲ τὸ ἅγιο βάπτισμα, δὲν προηγεῖται τοῦ βαπτίσματος. Τὸ βάπτισμα εἶναι σωτηρία, γι' αὐτὸ καὶ δὲν τὸ στεροῦμε ἀπὸ τὰ μικρὰ παιδιά. Ὁ Κύριος παρήγγειλε πῶς δὲν πρέπει κανεὶς νὰ ἐμποδίζει τὰ παιδιὰ νὰ λάβουν τὴ χάρη (Μάτθ. ἰθ' 14).

Ο ἅγιος Εἰρηναῖος († 202), ἀναφέρει πῶς ὁ Χριστὸς «ἦλθε νὰ σώσει διὰ τοῦ ἑαυτοῦ τοῦ ὅλους λέγω, ὅσοι δὶ' αὐτοῦ ἀναγεννῶνται εἰς Θεόν, βρέφη καὶ παιδιὰ καὶ νέους καὶ γέρους. Γι' αὐτὸ ἦλθε χάριν ὅλων τῶν ἡλικιῶν καὶ ἔγινε βρέφος γιὰ τὰ βρέφη, ἁγιάζων τὰ βρέφη νήπιος μεταξὺ τῶν νηπίων, ἁγιάζων τοὺς ἔχοντας τὴν ἡλικίαν αὐτήν...» (Εἴρ.,MPL 7,784).

Ὁ Ὠριγένης μᾶς πληρoφoρεῖ γιὰ τὴν πράξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς ἐποχῆς του: «Τὰ παιδιὰ βαπτίζονται εἰς ἄφεσιν ἁμαρτημάτων... μήποτε ἐπεῖ οὐδεὶς καθαρὸς ἀπὸ ρύπου, τὸν ρύπον δὲ ἀποτίθεται τὶς διὰ τοῦ μυστηρίου τοῦ βαπτίσματος, διὰ τοῦτο καὶ τὰ παιδιὰ βαπτίζονται» (Ὕπομν. εἰς Ρώμ. ἐ' 9, βλ. Π. Τρεμπέλα, Δογματική, τόμος 3, σ. 114).

Ὁ Τερτυλλιανός, κάτω ἀπὸ αἱρετικὲς ἐπιδράσεις ἀντιτίθεται στὴν τότε πράξη τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀναφέρει: «Γιατί ἡ ἀθώα ἡλικία σπεύδει εἰς τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν; Ἐπιθυμεῖ ἴσως νὰ συμπεριφερθεῖ σὲ πρόσκαιρα πράγματα μὲ μεγαλύτερα προσοχή, καὶ τὰ θεϊκὰ ἀγαθὰ νὰ ἐμπιστευθεῖ σὲ κάποιον, στὸν ὅποιον δὲν ἐμπιστεύεται ἀκόμη τὰ γήινα;» (Τερτυλ, Περὶ βαπτ. 18).

Ὁ ἅγιος Κυπριανὸς († 258), μᾶς πληροφορεῖ ὅτι «δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἀρνηθοῦμε σὲ κανένα ἄνθρωπο, ποῦ γεννήθηκε, τὸ ἔλεος καὶ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ. Διότι, ἀφοῦ ὁ Κύριος λέγει στὸ εὐαγγέλιό του πῶς ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἦλθε νὰ Καταστρέψει τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ νὰ τὶς σώσει (Λούκ. θ' 56), δὲν ἐπιτρέπεται, καθόσον ἐξαρτᾶται ἀπό μας, νὰ ἀπολεσθεῖ καμία ψυχή. Διότι τί λείπει ἀκόμη σὲ αὐτὸν ποῦ σχηματίσθηκε στὴν κοιλία τῆς μητέρας του μὲ τὸ χέρι τοῦ Θεοῦ;». «Ἐὰν κάτι θὰ μποροῦσε νὰ ἐμποδίσει τοὺς ἀνθρώπους νὰ λάβουν τὴ χάρη, τότε θὰ ἦταν πιὸ πολὺ γιὰ τοὺς ἐνήλικες καὶ ἡλικιωμένους καὶ γέρoντες ἐμπόδιο οἱ βαρύτερες ἁμαρτίες. Ἐὰν ὅμως παρέχεται ἄφεση ἁμαρτιῶν ἀκόμη καὶ σὲ πιὸ βαριὰ ἁμαρτωλοὺς καὶ σὲ ἐκείνους ποῦ προηγουμένως πολλαπλὰ ἁμάρτησαν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν ἀποκλείεται κανεὶς ἀπὸ τὸ βάπτισμα καὶ τὴ χάρη, ἐὰν ἀργότερα ἐπιστρέψει, πόσο λιγότερο ἐπιτρέπεται τὸ νὰ ἐμποδίζει κανεὶς ἕνα παιδί, ποῦ εἶναι νεογέννητο καὶ δὲν διέπραξε καμία ἁμαρτία, ,ἀλλὰ ἔχει ὑποστεῖ μόνο μὲ τὴν πρώτη γέννηση τὴ δραστικότητα τοῦ παλαιοῦ θανάτου, ἐπειδὴ κι αὐτό, ὅπως καὶ ὁ Ἀδὰμ ἐγεννήθη κατὰ σάρκα! Ἔτσι μπορεῖ νὰ φθάσει στὴν ἄφεση ἁμαρτιῶν γι' αὐτὸ τὸ λόγο πιὸ εὔκολα, ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχουν γιὰ συγχώρηση προσωπικὲς ἁμαρτίες, ἀλλὰ μόνο ξένες ἁμαρτίες »(Κυπρ., Ἐπιστ. πρὸς Φίντους (BKV 2,273. 275).

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, γιὰ νὰ κατοχυρώσει τὸν νηπιοβαπτισμὸ ἀναφέρει τὴν περιτομή, ποῦ γινόταν τὴν ὄγδοη ἡμέρα ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ παιδιοῦ (Γέν. Ἰζ' 12) καὶ τὴν ἐπάλειψη τῶν θυρῶν μὲ αἷμα τοῦ ἀμνοῦ (Ἔξοδ. Ἰβ' 7) καὶ ὑπογραμμίζει:

«Ἔχομεν αἰτιολογίαν, τὴν ὀκταήμερον περιτομήν, ποῦ ἦτο μιὰ τυπικὴ σφραγὶς καὶ ἐδίδετο εἰς αὐτούς, στοὺς ὁποίους δὲν εἶχεν ἀναπτυχθεῖ ἀκόμη τὸ λογικόν. Ὁμοίως καὶ ἡ ἐπάλειψις τῶν φλιῶν τῶν θυρῶν, ἡ ὁποία ἐφύλαττε μὲ τὰ ἀναίσθητα, τὰ πρωτότοκα» (Γρήγ. Θεολογ., Λόγος μ' 28, ΕΠΕ 4,339).

«Ἔχεις νήπιον; μὴ δίδεις καιρὸν εἰς τὴν κακίαν, βάπτισε τὸ ἀπὸ τὴν βρεφικὴν ἡλικίαν, ἀφιέρωσε τὸ εἰς τὸ Πνεῦμα ἀπὸ τὴν ἡλικίαν τῶν μαλακῶν ὀνύχων» (Γρήγ. Θεολ. Λόγος , 17, ΕΠΕ 4,311).
Ἐγχειρίδιο αἱρέσεων καὶ παραχρηστιανικῶν ὁμάδων
π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας, Δρ. Φιλοσοφίας
Ἀναδημοσίευση: http://www.egolpion.net/baptisma.el.aspx
Ἀπό:Ι.Μ.Παντοκράτορος