Ἅγιος Λουκᾶς ὁ ἰατρός, Ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ 

Μία ἀπὸ τὶς δραματικότερες περιόδους τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ἱστορίας εἶναι καὶ ὁ 20ος αἰώνας, ὅπου δοκιμάστηκαν σκληρὰ πολλὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ἀπὸ τὰ μαρξιστικὰ καθεστῶτα. Χιλιάδες κληρικοὶ ὅλων τῶν βαθμῶν καθὼς καὶ ἑκατομμύρια πιστοὶ διώχτηκαν, βασανίστηκαν καὶ ἔχασαν τὴ ζωή τους, μὲ μόνη αἰτία ὅτι πίστευαν στὸ Θεὸ καὶ ἦταν Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς χιλιάδες κληρικοὺς ἦταν καὶ ὁ ἅγιος Λουκᾶς ὁ Ἰατρός, ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας.

Γεννήθηκε τὸ 1877 στὸ Κέρτς τῆς Κριμαίας καὶ τὸ κοσμικό του ὄνομα ἦταν Βαλεντὶν Γιασενέσκι. Ὁ πατέρας τοῦ ἦταν παπικὸς καὶ ὀρθόδοξη μητέρα του, ἡ ὁποία τὸν ἀνάθρεψε τυπικὰ ὀρθόδοξα. Νωρὶς εἶχαν μετακομίσει στὸ Κίεβο, ὅπου ὁ Βαλεντὶν σπούδασε ἰατρική. Ἔλαβε τὸ πτυχίο τοῦ τὸ 1903 ὡς ὀφθαλμίατρος.

Στὰ 1904 ξέσπασε ὁ Ρωσο – Ἰαπωνικὸς πόλεμος, ὅπου ὁ Βαλεντὶν βρέθηκε στὸ μέτωπο ὡς ἐπιτυχημένος στρατιωτικὸς χειροῦργος ἰατρός. Ἐκεῖ γνώρισε τὴ σύζυγό του Ἄννα Βασιλίεβνα Λάνσκαγια, μὲ τὴν ὁποία ἀπέκτησε τέσσερα παιδιά. Μετὰ τὸ τέλος τοῦ πολέμου ἐργάστηκε ὡς ἰατρὸς σὲ διάφορες περιοχές. Οἱ ἐπιτυχίες τοῦ τὸν ἔκαμαν διάσημο. Μελέτησε καὶ ἐφάρμοσε πρωτοποριακὲς μεθόδους ἀναισθησίας, ἐνῶ στὸν τομέα τῆς ὀφθαλμολογίας ἦταν πρωτοπόρος. Ἀσχολήθηκε ἰδιαίτερα μὲ τὴ θεραπεία τῶν...
πυογόνων λοιμώξεων. 

Τὸ 1917 ἐκλέχτηκε καθηγητὴς στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Τασκένδης. Ὅμως τὴν ἴδια χρονιὰ εἶχε ξεσπάσει ἡ ἐπανάσταση τῶν Μπολσεβίκων, ἡ ὁποία κήρυξε ἀπηνῆ διωγμὸ κατὰ τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ πιστοὶ ὑφίσταντο παντοειδεῖς διώξεις. Ὁ Βαλεντὶν ἤδη εἶχε ἀνακαλύψει τὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα καὶ εἶχε γίνει πιστὸς Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς καὶ γι’ αὐτὸ ἔγινε στόχος τῶν ἀθέων μαρξιστῶν. Στὸ Πανεπιστήμιο ἐκδήλωνε ἀνοικτὰ τὴν πίστη του, προκαλώντας τὴν ἀγανάκτηση καὶ τὸ μίσος τῶν ἄθεων συναδέλφων του. Κάποιος νοσοκόμος τὸν συκοφάντησε καὶ τὸ καθεστὼς τὸν συνέλαβε. Εὐτυχῶς, μὲ θαυματουργικὸ τρόπο, ἀθωώθηκε καὶ ἀφέθηκε ἐλεύθερος. Ὅμως πέθανε ἡ σύζυγός του ἀπὸ φυματίωση καὶ ἀναγκάστηκε νὰ ἐμπιστευτεῖ τὴν ἐπιμέλεια τῶν παιδιῶν του στὴν πιστὴ νοσοκόμα Σοφία Σεργκέγεβνα. 

Ἀπὸ τὶς πρῶτες ἡμέρες τὸ ἄθεο καθεστὼς δημιούργησε μία ψευδοεκκλησία, τὴ λεγόμενη «Ζῶσα Ἐκκλησία», γιὰ νὰ ἐλέγχει τοὺς πιστούς, νὰ τοὺς διαιρεῖ καὶ νὰ τοὺς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ Ἐκκλησία. Ὁ Βαλεντὶν ἔμεινε πιστὸς στὴν ἀληθινὴ μαρτυρικὴ καὶ διωκόμενη Ἐκκλησία. Μετὰ τὴν ὑπεράσπιση μὲ σθένος τοῦ ἀρχιεπισκόπου Τασκένδης Ἰννοκεντίου, ἐκεῖνος τοῦ πρότεινε νὰ χειροτονηθεῖ πρεσβύτερος. Δέχτηκε καὶ στὶς 21 – 1 -1921 ἔγινε ἡ χειροτονία του. Παράλληλα συνέχιζε νὰ ἐργάζεται στὸ Πανεπιστήμιο. Τὸ 1923, μετὰ τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ Ἰννοκεντίου ἐκλέχτηκε ἀρχιεπίσκοπος Τασκένδης, ἀφοῦ ἐκάρη πρῶτα μοναχός, λαμβάνοντας τὸ ὄνομα Λουκᾶς. Ταξίδεψε κρυφὰ στὸ Πεντζικὲντ γιὰ νὰ λάβει τὴ χειροτονία του ὡς ἐπίσκοπος. 

Αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς ἀντικαθεστωτικὴ ἐνέργεια, συνελήφθη καὶ φυλακίστηκε. Στὴ φυλακὴ ὁλοκλήρωσε τὸ πρωτοπόρο ἐπιστημονικό του σύγγραμμα: «Δοκίμια γιὰ τὴν χειρουργικὴ τῶν πυογόνων λοιμώξεων», τὸ ὁποίου ἀπαγόρευσαν τὴν ἔκδοση ἐπειδὴ ὁ συγγραφέας ἐπέμενε νὰ γραφεῖ στὸ ἐξώφυλλο ἡ ἐπισκοπική του ἰδιότητα! Κατόπιν ἀποφασίστηκε ἡ μετακίνησή του στὴ Μόσχα, ὅπου ἔπαθε τὸ πρῶτο του καρδιακὸ ἐπεισόδιο, καὶ κατόπιν στὴ Σιβηρία στὴν πόλη Γενισέισκ καὶ ἀργότερα 2000 χιλιόμετρα μακρύτερα, στὴν πόλη Τουρουχάνσκ. Οἱ συνθῆκες διαβίωσής του ἦταν τραγικές, τὰ ἐνδύματα ἐλαφρὰ καὶ τὸ φαγητὸ σπάνιο. Παρ’ ὅλα αὐτὰ ὁ Λουκᾶς 

προσέφερε δωρεὰν τὶς ἰατρικὲς τοῦ ὑπηρεσίες στὸ λαὸ τῆς περιοχῆς. Αὐτὸ δὲν ἄρεσε στοὺς ἄθεούς του καθεστῶτος, οἱ ὁποῖοι τὸν μετακίνησαν πάνω ἀπὸ τὸν ἀρκτικὸ κύκλο, στὸ χωριὸ Πλάχινο. Ἡ ὑγεία τοῦ ἐπιδεινώθηκε ἐπικίνδυνα. Ἔμεινε δύο μῆνες καὶ κατόπιν ἐπέστρεψε στὸ Τουρουχάνσκ, λόγω ἀπαίτησης τῶν κατοίκων. Μετὰ ὀκτὼ μῆνες, ἀφέθηκε ἐλεύθερος. 

Γύρισε στὴν Τασκένδη, ἀλλὰ ἀντιμετώπιζε ἀπίστευτες διώξεις ἀπὸ τοὺς καθεστωτικούς, ἐπειδὴ δὲν ἤθελε νὰ ἀποβάλλει τὸ σχῆμα τοῦ κληρικοῦ. Δὲν τοῦ ἐπέτρεπαν νὰ ἀσκεῖ τὸ ἰατρικὸ ἐπάγγελμα φορώντας τὰ ράσα. Οὔτε νὰ μπεῖ στὸ χειρουργεῖο φορώντας τὸν Τίμιο Σταυρό. Ἀναγκάστηκε σὲ παραίτηση ἀπὸ τὸ ἐπισκοπικὸ θρόνο καὶ κατόπιν ὁδηγήθηκε ξανὰ στὴ Βόρεια Ρωσία ὡς ἐξόριστος. Ἐκεῖ ἔχασε τὴν ὅρασή του ἀπὸ τὸ ἕνα μάτι. Ἐκδίδονται τὰ συγγράμματά του χωρὶς τὴ θέλησή του, καὶ χωρὶς τὴν ἀρχιερατική του ἰδιότητα. Ἀφέθηκε ἐλεύθερος καὶ ἐγκαταστάθηκε στὸ Λένινγκραντ, ὅπου ἀσκοῦσε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἰατροῦ δωρεάν. Αὐτὸ ἐνόχλησε τὸ καθεστὼς τὸν ὁποῖο συνέλαβαν καὶ πάλι καὶ τὸν ὁδήγησαν στὴ Σιβηρία ἐξορία. 

Τὸν Ἰούνιο τοῦ 1941 εἰσβάλουν τὰ χιτλερικὰ στρατεύματα στὴ Ρωσία. Ὁ ἐξόριστος ἐπίσκοπος ἰατρὸς ζήτησε νὰ πάει ἐθελοντὴς στὸ μέτωπο. Ἐκεῖ ἔδειξε πρωτοφανῆ ἡρωισμὸ καὶ αὐτοθυσία, σώζοντας χιλιάδες τραυματίες. Τὸ Κόμμα ἀναγνώρισε τὴν προσφορά του καὶ τὸν ἔκανε ἀρχίατρο καὶ ὑπεύθυνο 150 στρατιωτικῶν νοσοκομείων. Μετὰ τὸ τέλος τοῦ πολέμου, τὸ 1946 βραβεύτηκε μὲ τὸ βραβεῖο Στάλιν, γιὰ τὴν προσφορά του στὴν πατρίδα καὶ τὴν ἐπιστήμη. 

Στὰ 70 τοῦ χρόνια ἔγινε ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας, ἀναλαμβάνοντας ἕνα τιτάνιο ποιμαντικὸ καὶ φιλανθρωπικὸ ἔργο. Προσπάθησε μὲ ἀπίστευτες δυσκολίες νὰ ἀναδιοργανώσει τὴν τοπικὴ ἐκκλησία. Οἱ ἐγκάθετοί του Κόμματος τὸν πολεμοῦσαν λυσσαλέα. Δὲν τοῦ ἐπιτρέπουν νὰ ἀσκήσει τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἰατροῦ σὲ δημόσιο νοσοκομεῖο, γι’ αὐτὸ ἀναγκάζεται νὰ ἀσκεῖ τὴν ἰατρικὴ ἐθελοντικά, χωρὶς ἀμοιβή. Κήρυττε νυχθημερὸν καὶ ἔγραφε. Ὅμως ἡ ὅρασή του ἄρχισε νὰ μειώνεται δραματικά. Τὸ 1956 τυφλώθηκε ὁριστικά. Ἐν τῷ μεταξὺ νέο κύμα διώξεων κατὰ τῆς Ἐκκλησίας εἶχε κηρύξει ὁ Νικήτα Κρουτσώφ. Καὶ πάλι στὸ στόχαστρο ὁ ἀσθενής, ταλαιπωρημένος καὶ τυφλὸς ἐπίσκοπος Λουκᾶς. Τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1960 λειτούργησε γιὰ τελευταία φορά. Τὴν Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων, 11 Ἰουνίου 1961, κοιμήθηκε εἰρηνικά. Στὴν ἐξόδιο ἀκολουθία του, παρ’ ὅλα τὰ ἐμπόδια, ποὺ ἔβαλε τὸ καθεστώς, συμμετέσχε χιλιάδες λαοῦ, ὥστε ἡ κηδεία τοῦ θύμιζε λαϊκὴ ἐπανάσταση. Στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ ἦταν ἤδη ἅγιος. Τὸ Νοέμβριο τοῦ 1995 ἔγινε ἡ ἁγιοκατάταξή του καὶ τὸ Μάρτιο τοῦ 1996 ἔγινε ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων του, τὰ ὁποία εὐωδίαζαν. Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται στὶς 11 Ἰουνίου καὶ θεωρεῖται θαυματουργός. 

Ὁ ἅγιος Ἐπίσκοπος Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς ἀποτελεῖ μία σπάνια ὁμολογιακὴ φωνὴ στὸν ταραγμένο 20ο αἰώνα, ὅπου ἡ ἀντιχριστῆ μαρξιστικὴ ἰδεολογία εἶχε γίνει πολιτικὴ ἐξουσία καὶ εἶχε ὁρκιστεῖ νὰ ἀφανίσει τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Θὰ μποροῦσε νὰ χαρακτηριστεῖ ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς κυρίους ἐκπροσώπους τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ὄρθωσε τὸ ἀσθενικὸ (σωματικὰ) ἀνάστημά του, στοὺς προσωρινὰ παντοδυνάμους κόκκινους τυράννους. Ἡ ἱστορία ἀποφάνθηκε: ἡ δική του ἡρωικὴ ἀντίσταση, μαζὶ μὲ ἐκεῖνες τῶν πολλῶν χιλιάδων ἀγωνιστῶν, νίκησε κατὰ κράτος τοὺς ὑπερφίαλους χριστιανομάχους καὶ τοὺς ἔστειλε ἀνεπιστρεπτὶ στὸ πλέον ἀραχνιασμένο χρονοντούλαπο τῆς ἱστορίας, γιὰ πάντα, γιὰ νὰ θυμίζουν στὶς ἑπόμενες γενιὲς ὅτι εἶναι σκληρὸ σὲ ἐκεῖνον, ποὺ κλωτσὰ μυτερὰ καρφιὰ μὲ γυμνὰ πόδια, «σκληρὸν πρὸς κέντρα λακτίζειν» (Πράξ.26,14), Ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἀνίκητη καὶ «πύλαι Ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Μάτθ.16,18)!