Τὸ Σύμφωνό τοῦ ΟΗΕ γιὰ τὴ Μετανάστευση

Τοῦ Πολύκαρπου Ἀδαμίδη Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, Αν. Καθηγητὴ Κοινοτικοῦ Δικαίου, Προμηθειῶν καὶ Διεθνῶν Σχέσεων στὴ Στρατιωτικὴ Σχολὴ Εὐελπίδων

Στὶς 10 καὶ 11 Δεκεμβρίου, στὸ Μαρακὲς τοῦ Μαρόκου, ἀρχηγοὶ κρατῶν καὶ κυβερνήσεων ἐπικυρώνουν τὸ Σύμφωνό τοῦ ΟΗΕ γιὰ τὴ Μετανάστευση (Global Compact for Migration). Μία ἀνώδυνη, ὅπως ἔχει ὑποστηριχθεῖ σὲ ἐπίπεδο διακήρυξης, πρωτοβουλία, ποὺ δὲν εἶναι νομικὰ δεσμευτικὴ καὶ προσπαθεῖ νὰ ἐξορθολογίσει τὸ πλαίσιο διαχείρισης τοῦ φαινομένου τῆς μετανάστευσης. Κάτι ποὺ δὲν φαίνεται νὰ πείθει. Ἐξοῦ καὶ οἱ ἠχηρὲς διαφοροποιήσεις. Μὲ κύρια ἔνσταση αὐτὴ ποὺ προβάλλεται ἀπέριττα ἀπὸ τὴν Αὐστρία, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία τὸ σύμφωνο δημιουργεῖ δικαίωμα στὴ μετανάστευση.

Σὲ μία εὐαίσθητη, εἰδικὰ γιὰ τὴν Εὐρώπη, περίοδο, ποὺ ἀκόμα προσπαθεῖ νὰ συνέλθει ἀπὸ τὸ σὸκ τοῦ 2015 καὶ τὸ ντόμινο προβλημάτων ποὺ δημιούργησε καὶ ἀπειλεῖ τὴ συνοχή της. Κατ’ ἀρχάς, τὸ ζήτημα τῆς μετανάστευσης σὲ ἐπίπεδο διεθνῶν συμφωνιῶν ρυθμίζεται μὲ σαφήνεια ὡς πρὸς τὶς ἀποδεκτὲς διαστάσεις του. Ὑπάρχει ἡ Συνθήκη τοῦ ΟΗΕ τοῦ 1951 γιὰ τὰ δικαιώματα τῶν προσφύγων ἀλλὰ καὶ....

οἱ διμερεῖς καὶ πολυμερεῖς συμφωνίες γιὰ τοὺς ὅρους τῆς λεγόμενης «νόμιμης μετανάστευσης». Κανόνες ξεκάθαροι, ποὺ ἀπὸ τὴ μία προστατεύουν τὰ θεμελιώδη δικαιώματα τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἐλευθερίας ὅσων μποροῦν νὰ χαρακτηριστοῦν ὡς πρόσφυγες. Ἀπὸ τὴν ἄλλη προβλέπουν τὶς διαδικασίες γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἀναγκῶν τῆς χώρας ὑποδοχῆς μὲ ἐνδιαφερομένους ἀπὸ τρίτες χῶρες, μέσα ἀπὸ τὶς διμερεῖς συμφωνίες γιὰ τὴ νόμιμη μετανάστευση ἢ τὶς εἰδικὲς προσκλήσεις ποὺ ἡ κάθε κυρίαρχη χώρα ἀπευθύνει.

 Στὸ Σύμφωνό τοῦ ΟΗΕ γιὰ τὴ Μετανάστευση ξενίζει τὸ γεγονὸς ὅτι γίνεται ἀναφορὰ σὲ κανονικὴ καὶ ὄχι νόμιμη μετανάστευση (regular, not legal). Δημιουργοῦνται λογικὰ συνειρμοὶ γιὰ ἀντικειμενικοποίηση τοῦ φαινομένου καὶ ὄχι γιὰ ἀξιολόγηση καὶ ἀντιμετώπισή του μὲ ὅρους καὶ κανόνες. Σημειωτέον ὅτι ἀκόμα καὶ τὴν ἐπαύριον τοῦ Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ὅταν ἦταν κάτι παραπάνω ἀπὸ κατανοητὸ ὅτι λιμοκτονοῦντες πληθυσμοὶ θὰ ἀναζητοῦσαν νέες πατρίδες, τὸ δικαίωμα τῆς χορήγησης ἀσύλου δόθηκε μόνο σὲ ὅσους μποροῦσαν νὰ χαρακτηριστοῦν ὡς πρόσφυγες.

 Τὸ Σύμφωνο γιὰ τὴ Μετανάστευση μεριμνᾶ ἰδιαίτερα γιὰ τὰ ἐργασιακὰ δικαιώματα τῶν μεταναστῶν καὶ τὴν κοινωνική τους ἐνσωμάτωση, χωρὶς νὰ τονίζει ὅτι οἱ προβλέψεις αὐτὲς πρέπει νὰ ἀφοροῦν ὅσους ἔχουν δικαίωμα νὰ καταφύγουν στὴ χώρα προορισμοῦ τους. Τουναντίον μάλιστα. Δίνει τὴν ἐντύπωση ὅτι ἐνδιαφέρεται πρώτιστα νὰ ἐξασφαλίσει ἐργατικὸ δυναμικὸ καὶ τὴ λειτουργικὴ ἔνταξή του. Χαρακτηριστικοὶ εἶναι οἱ στόχοι 15, 16, 18 καὶ 20 τοῦ Συμφώνου. Τὸ Σύμφωνο ὀρθὰ διακηρύττει τὴν ἀνάγκη νὰ ἀντιμετωπιστοῦν καὶ νὰ ἐξαλειφθοῦν οἱ παράγοντες παθογένειας ποὺ προκαλοῦν τὴ μετανάστευση. Δὲν σημαίνει αὐτό, ὡστόσο, ὅτι οἱ συνέπειές της θὰ ἀντιμετωπιστοῦν ἔξω ἀπὸ τὸ πλαίσιο τῶν διεθνῶν συνθηκῶν καὶ τῶν ἐθνικῶν κανόνων.

 Ἐπίσης, ἐνῶ σωστὰ ὑπάρχει μέριμνα γιὰ ἀποτελεσματικὴ ἐνίσχυση τῶν συνόρων (στόχος 11 τοῦ Συμφώνου), στοχοποιεῖται ὁ περιορισμὸς καὶ ἡ κράτηση ὅσων παράνομα εἰσέρχονται στὸ ἔδαφος κυρίαρχης χώρας (στόχος 13 τοῦ Συμφώνου) ὡς ἔσχατο καὶ μόνο μέσο. Ἀπουσιάζει κραυγαλέα καὶ ἡ ὅποια πρόβλεψη γιὰ τὰ κράτη ποὺ καλοῦνται νὰ διαχειριστοῦν δυσανάλογες πιέσεις, ὡς ἀποτέλεσμα τῶν μεταναστευτικῶν ροῶν, μὲ χαρακτηριστικὴ τὴν περίπτωση τῆς χώρας μας. Οὐδεμία ἀναφορὰ γίνεται σὲ διαδικασίες καὶ μέσα στήριξης. Ἐξέλιξη ποὺ σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς κοινοτικὲς ρυθμίσεις γιὰ τὸ ἄσυλο δημιουργεῖ συνθῆκες περαιτέρω ἀπομόνωσής μας καὶ περιορίζει τὸ περιθώριο ἑλιγμῶν μας ὡς χώρας καὶ ὡς κοινωνίας. Τὸ Σύμφωνο γιὰ τὴ Μετανάστευση σὲ πρῶτο χρόνο οὐδὲν εἰσφέρει στὴν ἐλάφρυνση τοῦ δυσανάλογου βάρους ποὺ ἔχουμε ἐπωμιστεῖ. Δὲν προσφέρεται γιὰ εὔκολες ἀναγνώσεις. Ὅσοι ἰσχυρίζονται τὸ ἀντίθετο πρόδηλα δὲν τὸ ἔχουν διαβάσει. Ή καὶ ἂν ἀκόμα τὸ διάβασαν, δὲν τὸ κατάλαβαν. Κάτι ποὺ ἐξηγεῖ ἔτι περαιτέρω τὴν ἀποτυχία τους.

paron