Η Μ. Ρεπούση, τὸ Σύνταγμα καὶ τὸ μάθημα Θρησκευτικῶν

Γράφει ὁ Κωνσταντῖνος Χολέβας, Πολιτικὸς Ἐπιστήμων 
Ἡ Μαρία Ρεπούση προσπάθησε ἀρχικὰ νὰ καταργήσει τοὺς ἥρωες καὶ τοὺς μάρτυρες ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ Ἱστορία. Ἀπέτυχε. Μετὰ ἐπεχείρησε νὰ καταργήσει τὸν ἐκκλησιασμὸ τῶν μαθητῶν. Ἀπέτυχε. Τώρα θέλει νὰ καταργήσει τὸν ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Πάλι θὰ ἀποτύχει, διότι ἡ πρόσφατη ἀπόφαση 115/2012 τοῦ Διοικητικοῦ Ἐφετείου Χανίων ἀπαντᾶ τελεσίδικα (δὲν ἐφεσιβάλλεται) σὲ δύο ἐρωτήματα: 
 α) Ποιοὶ ἀπαλλάσσονται ἀπὸ τὸ μάθημα καὶ β) Ποιὸς πρέπει νὰ εἶναι ὁ προσανατολισμὸς τοῦ μαθήματος. Ἔχω γράψει σὲ προηγούμενα ἄρθρα μου ὅτι ὑπάρχει αὐτὸ τὸ ἐξαιρετικὸ νομικὸ κείμενο, ἀλλὰ γιὰ τὴν κυρία Ρεπούση, ποὺ ἀγνοεῖ τὴν ἀπόφαση, παραθέτω τὰ κυριότερα σημεῖα:
Ἡ διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν (ΜτΘ) εἶναι ὑποχρεωτική, καθὼς καὶ ἡ παρακολούθηση ἀπὸ τοὺς μαθητές, οἱ ὁποῖοι ἀνήκουν στὴν «κατ’ Ἀνατολᾶς ὀρθόδοξον χριστιανικὴν Ἐκκλησίαν», γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς τους συνείδησης. Τοῦτο ἐπιβάλλει τὸ....

 ἄρθρο 16 πάρ. 2 τοῦ Συντάγματος καὶ παγίως δέχεται τὸ ΣτῈ διὰ σειρᾶς ἀποφάσεών του (ΣτῈ 3356/95, 2176/98 κλπ.) καθὼς καὶ ἡ διάταξη τοῦ ἄρθρου 1 τοῦ Ν. 1566/1986. Ἡ ἀπόφαση 115/2012 τοῦ Διοικητικοῦ Ἐφετείου Χανίων ἐξηγεῖ ἐκτενῶς ὅσα προβλέπονται ἀπὸ τὶς διατάξεις τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος 1975/1986/2001, καθὼς καὶ ἀπὸ τὴ Διεθνῆ Σύμβαση τῆς Ρώμης τῆς 4ης Νοεμβρίου 1950 «περὶ προασπίσεως τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῶν θεμελιωδῶν ἐλευθεριῶν» (σ. 7-14).

 Δὲν νοεῖται, κατὰ τὴν ἀπόφαση, ἀπαλλαγῆ ἀπὸ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν γιὰ μαθητὴ χριστιανὸ ὀρθόδοξο γιὰ «λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης», ἀφοῦ ἡ ἀνάπτυξη αὐτῆς εἶναι συνταγματικὴ ἐπιταγὴ δεσμευτικὴ τόσο γιὰ τὴν Πολιτεία ὅσο καὶ γιὰ τὸν ἀποδέκτη αὐτῆς μαθητὴ χριστιανὸ ὀρθόδοξο ποὺ συμπράττει στὴν ὑλοποίησή της (σ. 26).

 Ἀναγνωρίζεται ὡς συνταγματικὴ ἐπιταγὴ τοῦ ἄρθρου 16 πάρ. 2 ἡ ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης τῶν ὀρθόδοξων μαθητῶν, προεχόντως δὲ κατὰ τὴ χριστιανικὴ διδασκαλία (σ. 25).

 Ἡ προστασία τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης (ἄρθρο 13 πάρ.1 Σ) δὲν ἀντιτίθεται στὶς ἀπαιτήσεις τοῦ πλουραλισμοῦ, τῆς πολυφωνίας καὶ τῆς πολυπολιτισμικότητας. (σ. 24)

 Περαιτέρω, ὅμως, σύμφωνα μὲ τὴ συνταγματικὴ ἐπιταγὴ τοῦ ἄρθρου 13 πάρ. 1 τοῦ Συντάγματος (βλ καὶ τὸ ἄρθρο 9 τῆς ΕΣΔΑ, καθὼς καὶ τὸ ἄρθρο 2 τοῦ 1ου πρόσθετου πρωτοκόλλου), οἱ ἄθρησκοι, οἱ ἀλλόθρησκοι καὶ οἱ ἑτερόδοξοι μαθητὲς (βλ. καὶ ἄρθρο 14 πάρ. 17 τοῦ Ν. 1566/1985, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο οἱ ἑτερόδοξοι μαθητές, ρωμαιοκαθολικοὶ καὶ προτεστάντες, ἔχουν μάλιστα τὴ δυνατότητα διδασκαλίας ἰδιαίτερου ὁμολογιακοῦ θρησκευτικοῦ μαθήματος) ἔχουν δικαίωμα ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὸ μάθημα, ἀλλὰ μόνο ὅταν συντρέχουν στὸ πρόσωπό τους λόγοι θρησκευτικῆς συνείδησης, τοὺς ὁποίους ὀφείλουν νὰ ἐπικαλοῦνται οἱ ἴδιοι ἢ οἱ γονεῖς τους (ὅτι δηλαδὴ εἶναι ἄθεοι, ἀλλόθρησκοι ἢ ἑτερόδοξοι) (σ. 24).

 Ἡ αἰτιολόγηση τῆς ἄρνησης τοῦ μαθητῆ νὰ παρακολουθήσει τὸ ΜτΘ δὲν συνιστᾶ παραβίαση τοῦ ἄρθρου 13 τοῦ Συντάγματος, ποὺ κατοχυρώνει τὸ ἀτομικὸ δικαίωμα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας Ἡ οἰκειοθελὴς πρὸς τὶς κρατικὲς Ἀρχὲς γνωστοποίηση τοῦ θρησκεύματος τοῦ ἀτόμου γίνεται μὲ πρωτοβουλία του καὶ γιὰ τὴν ἄσκηση συγκεκριμένων δικαιωμάτων ποὺ ἀναγνωρίζει ἡ ἔννομη τάξη (σ. 10-13).

 Οἱ διευθυντὲς τῶν σχολικῶν μονάδων ὀφείλουν νὰ ἐλέγξουν τὴ συνδρομὴ τῶν νόμιμων προϋποθέσεων (λόγοι) ἀπαλλαγῆς, ὅτι δηλαδὴ πρόκειται γιὰ ἄθεο ἢ ἀλλόδοξο ἢ ἐτερόθρησκο μαθητὴ (σ. 24-25). Ἡ ἀπόφαση ἐπίσης καθιστὰ σαφὲς ὅτι, ἂν ὀρθόδοξος χριστιανὸς γονεὺς ὑποβάλει δήλωση ἀπαλλαγῆς γιὰ νὰ γλιτώσει τὸ παιδὶ τοῦ δύο ὧρες μαθήματος τὴν ἑβδομάδα, τότε ἡ δήλωση θεωρεῖται ψευδὴς καὶ διώκεται βάσει τοῦ νόμου.

 Σημειώνω ὅτι σὲ τουλάχιστον ἐννέα σημεῖα ἡ δικαστικὴ ἀπόφαση ἀποφαίνεται ὅτι μὲ βάση τὸ Σύνταγμα καὶ τὶς ἀποφάσεις τῶν εὐρωπαϊκῶν δικαστηρίων τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στὴν Ἑλλάδα πρέπει νὰ βασίζεται στὴν ὀρθόδοξη χριστιανικὴ διδασκαλία. Δηλαδὴ νὰ μὴν εἶναι θρησκειολογικό, ὅπως ζητᾶ ἡ κυρία Ρεπούση.

 ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 5/2/2013