Γιά ἐσχάτη προδοσία ἤ γιά ἐσχάτη βλακεία;

Γράφει ὁ Δημήτρης Νατσιός, Δάσκαλος Κιλκίς

«Πότε θ’ ἀνθίσουν τοῦτοι οἱ τόποι

πότε θά ‘ρθοῦνε καινούργιοι ἄνθρωποι νά συνοδεύσουν τήν βλακεία στήν τελευταία της κατοικία» (Κ. Παλαμᾶς)

«Οἱ μή ὀργιζόμενοι ἐφ’ οἶς δεῖ, ἠλίθιοι δοκοῦντες εἶναι». Ὅσοι δέν ὀργίζονται γι’ αὐτά πού πρέπει, φαίνεται ὅτι εἶναι ἠλίθιοι. Ἡ ὀργή, ὅταν δέν ἀποτελεῖ πάθος, ἀλλά ἐξέγερση τῆς ψυχῆς, ὑπέρ τῶν ἀδικουμένων, εἶναι ἕνα εἶδος «ἐμβριμήσεως» (=ταραχῆς), πού χαρακτηρίζει τίς ζωντανές ψυχές, ὅπως εὔσtοχα τό διατύπωσε ὁ Ἀριστοτέλης, στό παραπάνω ρητό.

Κάποια πράγματα πού συμβαίνουν, κάποιες ἀποφάσεις πού λαμβάνει τό... κυβερνολόι, δέν ἐξηγοῦνται μέ λογικούς ὅρους. Κάτι ἄλλο συμβαίνει. Ὁ λαός, ὁ κοινός νοῦς, εἶναι ἐξοργισμένος. Ἡ μνημονιακή φρίκη ἐπιτείνεται. Ἀτάραχοι, καθησυχαστικοί καί αἰσιόδοξοι ἐμφανίζονται μόνο οἱ γονατισμένοι, σφουγγοκωλάριοι τῆς Τρόικας. Ἄρα κάτι συμβαίνει. Προφανῶς ἔχουν τήν ἐντύπωση ὅτι θά σώσουν τό τομάρι τους, δραπετεύοντας, τήν κρίσιμη στιγμή, στίς χῶρες πού «παράχωσαν» τόν ἱδρώτα τοῦ λαοῦ. Τήν ἴδια ἐντύπωση ἔχουν καί ὅσοι αἰσθάνονται ἀσφαλεῖς καί αὐτοϊκανοποιοῦνται μέ τίς ὑψηλές καταθέσεις τους. Ἔλεγε ἕνας ἀρχαῖος, ὁ Εὐβουλίδης, ὅτι....

 ὁ καλύτερος ἐπιτάφιος πού θά μποροῦσε νά γράψει κανείς στήν πλάκα τοῦ μνήματος τέτοιων ἀνθρώπων εἶναι: ἠπατήθην. Αὐτοαπατῶνται ὅσοι ὀνειροφαντάζονται ξέγνοιαστες περιουσίες, πού ἄν τίς ὑποβάλλουμε σέ χημική ἀνάλυση, θά τίς βροῦμε νά ἀπαρτίζονται ἀπό δάκρυα καί αἷμα συνταξιούχων, ἀνέργων καί...

 πάμφτωχων Ἑλλήνων.

Θά καταφύγω καί πάλι στόν προγονικό, ἀρχαῖο λόγο• παρήγορος καί διαυγής, ἑρμηνεύει καί ἀποκαθαίρει πολλά, σημερινά, κρανιοκενή μυθεύματα. Στό Β’ 60 ὁ Θουκυδίδης γράφει: «Καλῶς μέν γάρ φερόμενος ἀνήρ τά καθ’ ἑαυτόν, διαφθειρομένης τῆς πατρίδος, οὐδέν ἧσσον ξυναπόλυται, κακοτυχῶν δέ ἐν εὐτυχούσι, πολλῶ μᾶλλον διασώζεται», δηλαδή, «ὁ ἄνθρωπος πού εὐδοκιμεῖ εἰς τάς ἰδιωτικᾶς τοῦ ὑποθέσεις, ἐάν ἡ πατρίς τοῦ καταστραφεῖ, χάνεται κι αὐτός μαζί της, ἐνῶ εἶναι πολύ πιθανόν ὅτι θά σωθεῖ, ἐάν κακοτύχει μέν ὁ ἴδιος, ἡ πατρίς τοῦ ὅμως εὐτυχεῖ», μεταφράζει ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος. Ἄς τό ἔχουν αὐτό ὑπ’ ὄψιν τούς οἱ παντοειδεῖς χρυσοκάνθαροι μέ τό κλεφτοκατσικάδικο ἦθος. (Ὁ Κολοκοτρώνης, ἀγράμματος μέν, ἀλλά μέ βαθιά, ρωμαίικη μόρφωση, τό 1838, μιλώντας στός μαθητές τοῦ μοναδικοῦ τότε Γυμνασίου τῶν Ἀθηνῶν, ἐπαναλαμβάνει τά ἴδια λόγια: «Ἡ προκοπή σας καί ἡ μάθησή σας νά μήν γίνει σκεπάρνι μόνο διά τό ἄτομό σας, ἀλλά νά κυττάζει τό καλό της κοινότητος, καί μέσα εἰς τό καλό αὐτό, εὑρίσκεται καί τό δικό σας»).

Γιατί, λοιπόν, τό κυβερνολόι, «ὑπογράφει μέ χέρια καί ποδάρια» (Μακρυγιάννης), καταστρέφοντας τήν πατρίδα μας; Μία εἶναι ἡ ἐξήγηση: εἶναι ἠλίθιοι. Καί δέν εἶναι συμπτώσεις αὐτά πού κάνουν, ἀλλά συμπτώματα ἀκαταμάχητης βλακείας. (Ζητῶ συγγνώμη, ἀλλά ἐνίοτε ἡ περιρέουσα ἀτμόσφαιρα σέ ἀναγκάζει νά καταφύγεις στήν εὐτραπελία, γιά νά ἐπιβιώσεις. Κάποιος ποιητής ἔλεγε «φτιάξε μία κρούστα τρέλλας γύρω ἀπό τό μυαλό σου, γιά νά ἀντέξεις». Στήν ἀρχαιότητα ὑπῆρχε εἰδική κατηγορία συγγραφέων, οἱ ὁποῖοι ἔγραφαν διασκεδαστικά ἔργα καί ὀνομάζονταν συγγραφεῖς «κλαυσιγελώτων». Σήμερα ἐξ ἄλλου ὑπάρχουν ἀρκετοί σπουδαιογελοῖοι πού ἐμπνεύουν...»).

Θά χρησιμοποιήσω γιά τήν συγγραφή τοῦ ὑπόλοιπου ἄρθρου, δύο βιβλία. Τό πρῶτο εἶναι τό Εὐάγγελου Λεμπέση μέ τίτλο: «Ἡ ἐπαναστατική μάζα καί ἡ τεραστία κοινωνική σημασία τῶν βλακῶν ἐν τῷ συγχρόνω βίω». («Οἱ ἐκδόσεις τῶν φίλων», Ἀθήνα 2002). Τό δεύτερος εἶναι τοῦ C.M. Cipolla μέ τίτλο «Δοκίμιο περί ἀνθρώπινης βλακείας». («Ἑλληνικά Γράμματα»).

Ὁ Λεμπέσης, τονίζει, πώς, ὁ βλάκας εἴτε ὡς θύμα εἴτε ὡς θύτης εἴτε ὡς ἄρχων εἴτε ὡς ἀρχόμενος εἴτε ὡς ἀπελεύθερος εἴτε ὡς δοῦλος εἴτε ὡς «παντογνώστης» εἴτε ὡς «κούτσουρο», εἶναι ἡ αἰτία ἐξοβελισμοῦ τῶν ἀξίων καί τῶν ἀξιῶν. (Τό κείμενο γράφτηκε πρίν ἀπό 70 περίπου χρόνια. Αὐτά τά κείμενα τά ἀνασύρω ἀπό τήν βιβλιοθήκη μου πρός ἀναψυχήν. Εἴμαστε ὅλοι πολύ κουρασμένοι μέ τίς «σοβαρές» καί περισπούδαστες ἀναλύσεις).

Παραπομπή πρώτη, σέλ. 125-126

«Ἡ ἔμφυτος τάσις τοῦ βλακός, ἐξικνουμένη συχνότατα εἰς ἀληθῆ μανίαν ὅπως ἀνήκη εἰς ἰσχυρᾶς καί ὅσον τόν δυνατόν περισσοτέρας πάσης φύσεως ὀργανώσεις, ἐξηγεῖται πρῶτον μέν ἐκ τῆς εὐκολίας τῆς ἀγελοποιήσεως, εἰς ἤν μονίμως ὑπόκειται, λόγω ἐλλείψεως ἀτομικότητος (ἐξ οὐ καί τό μίσος τοῦ κατά τοῦ ἀτόμου καί τοῦ ἀτομικισμοῦ), δεύτερον δέ ἐκ τοῦ ἀτομικοῦ ζωώδους πανικοῦ, ὑπό τοῦ ὁποίου μονίμως κατατρύχεται, ἐκ τοῦ δεδικαιολογημένου φόβου μήπως περιέλθη εἰς τό παντός εἴδους προλεταριάτον. Ἀποτελεῖ δέ ἡ τάσις αὔτη ἀμάχητον σχεδόν τεκμήριον περί τοῦ βαθμοῦ τῆς πνευματικῆς του ἀναπηρίας. Τοιουτοτρόπως δημιουργεῖται αὐτόματος συρροή βλακῶν εἰς τάς πάσης φύσεως ὀργανώσεις, αἴτινες, ἐάν μέν εἶναι συμφεροντολογικαί, διατηροῦν τουλάχιστον τήν σοβαρότητα τῶν συμφερόντων τῶν, ἐάν ὅμως εἶναι «πνευματικαί», περιέρχονται σύν τῷ χρόνω εἰς πλήρη βλακοκρατίαν».

Παραπομπή δεύτερη, σέλ.135

«Ὡς πρός τήν κοινωνικήν προέλευσιν τῶν βλακῶν διαπιστοῦται ὅτι ἡ παραγωγή βλακῶν δέν εἶναι ταξική. Ἡ πονηρά φύσις δέν ἔδωκεν εἰς ὠρισμένην τινά κοινωνικήν τάξιν τό ἐπίζηλον τοῦτο προνόμιον. Ἐπεδαψίλευσεν ἴσως, ὡς φαίνεται, εἰς τήν ἑκάστοτε ἄνω τάξιν τούς διασκεδαστικωτέρους ἁπλῶς τύπους βλακῶν, ἀλλά δέν ἐστέρησεν οὐδεμίαν ἄλλην κοινωνικήν τάξιν τῆς σοβαρᾶς συμβολῆς τῶν. Ὁ βλάξ ὑπουργός, ὁ ἀγόμενος καί φερόμενος ὑπό τῶν ὑπαλλήλων του καί τά μέλη ἑνός ἐργατικοῦ σωματείου, τά ὁποία ἐκμεταλλεύεται ὁ πονηρός ἐργατοκάπηλος, ἀποτελοῦν δύο ἀντίθετα παραδείγματα τοῦ γεγονότος, ὅτι ἡ βλακεία δέν ἔχει ταξικήν τήν πατρίδα».

 Τι μᾶς λέει ὁ Λεμπέσης στίς δύο παραπομπές; Πρῶτον ὅτι ὁ βλάξ «τρυπώνει» γιά νά κρύψει τό «κουσούρι» του, σέ ἀγέλες-ὀργανώσεις «συμφεροντολογικές» (π.χ. κόμματα) ἤ «πνευματικές» (π.χ. ἀρκετές ΜΚΟ), καί δεύτερον, ἡ βλακεία ἐπιπολάζει σέ ὅλα τά κοινωνικά στρώματα (π.χ. «βλάξ ὑπουργός». Δέν παραθέτω ὀνόματα, γιατί θά σπαταληθεῖ τό ὑπόλοιπόν του ἄρθρου σέ ὀνομαστικούς καταλόγους. Καί ὅπως λέει καί ὁ Ζουράρις, ἀρκετοί ἐξ αὐτῶν, πρέπει νά καταδικαστοῦν, ὄχι γιά ἐσχάτη προδοσία, ἀλλά γιά ἐσχάτη βλακεία).

Ὁ δε Cipolla παραθέτει πέντε θεμελιώδεις νόμους τῆς ἀνθρώπινης βλακείας, τούς ὁποίους καί ἀντιγράφω:

1ος. «Πάντα καί ἀναπόφευκα ὁ καθένας ἀπό μᾶς ὑποτιμᾶ τόν ἀριθμό τῶν ἠλιθίων ἀτόμων πού κυκλοφοροῦν».

2ος. «Ἡ πιθανότητα νά εἶναι ἕνα συγκεκριμένο πρόσωπο ἠλίθιο εἶναι ἀνεξάρτητη ἀπό ὁποιοδήποτε ἄλλο χαρακτηριστικό του ἴδιου προσώπου».

3ος. «Ἕνα ἠλίθιο ἄτομο εἶναι ἕνα πρόσωπο πού προκαλεῖ ζημιά σέ ἄλλο πρόσωπο ἤ ὁμάδα προσώπων χωρίς ταυτόχρονα νά ἐξασφαλίζει κάποιο πλεονέκτημα γιά τό ἴδιο• πολλές φορές, μάλιστα, τό ἴδιο ὑφίσταται μίαν ἀπώλεια».

4ος. «Τά μή ἠλίθια ὑποτιμοῦν πάντα τή βλαπτική ἐνέργεια τῶν ἠλιθίων ἀτόμων. Ἰδίως οἱ μή ἠλίθιοι ξεχνοῦν διαρκῶς ὅτι σέ ὁποιαδήποτε στιγμή καί τόπο καί σέ ὁποιαδήποτε περίσταση ἤ συναναστροφή, ὁ συγχρωτισμός μέ ἠλίθια ἄτομα ἀποδεικνύεται ἀσφαλῶς ἕνα σοβαρότατο σφάλμα».

5ος. «Τό ἠλίθιο ἄτομο εἶναι ὁ πιό ἐπικίνδυνος τύπος ἀνθρώπου πού ὑπάρχει».

Ἄν κάνουμε ἕναν συνδυασμό ὅλων τῶν νόμων τῆς βλακείας, ἔχοντας ὑπ’ ὄψιν τό… κυβερνολόι, εὔκολα ἑρμηνεύουμε τήν τωρινή θέση τῆς πατρίδας μας. (Ὅταν ὁ ΓΑΠ, γιά παράδειγμα, ὁμιλοῦσε γιά φορολογία τῶν πισινῶν καί ὄχι τῶν πισίνων, ποῦ τόν κατατάσσεις; Νομίζω ὅτι ὁ πέμπτος νόμος προσδιορίζει τήν περίπτωσή του).

Καί βέβαια στά καθ’ ἠμᾶς ἔχει διαχρονική ἰσχύ τό, ὑπό τοῦ Γ. Σεφέρη, λεχθέν «ὅταν μπεῖ ἡ βλακεία σέ κίνηση, ποιός μπορεῖ νά τήν σταματήσει»…
το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 14 Φεβρουαρίου