Ὁ Θεὸς ποὺ καλεῖται “Γὴ”
Τοῦ Ὑποδιακόνου Στῆβεν ΡόμπινσονΤὸν Νοέμβριο τοῦ 2007, ἡ Νατάσα Κώρτνεϋ Σμὶθ καὶ ἡ Μόρακ Τέρνερ ἔγραψαν ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο “Γνωρίστε τὶς γυναῖκες οἱ ὁποῖες δὲν θέλουν νὰ κάνουν παιδιὰ ἐπειδὴ δὲν εἶναι φιλικὰ πρὸς τὸ περιβάλλον”. Παραθέτω ἕνα μέρος τοῦ κειμένου ἐδῶ:
“Αν ἡ Τόνι Βερνέλλι εἶχε συνεχίσει τὴν ἐγκυμοσύνη της δέκα χρόνια πρίν, θὰ ἤξερε ἀπὸ πρῶτο χέρι πῶς εἶναι νὰ κρατᾶς τὸ δικό σου μωρό, νὰ ἔχεις ἕνα ζευγάρι ἀπὸ ἀθώα μάτια νὰ σὲ κοιτᾶνε μὲ ἀγάπη ἄνευ ὅρων, νὰ νιώθεις ἕνα μικρὸ χεράκι νὰ γλιστράει στὸ δικό σου – καὶ μία φωνὴ νὰ σὲ φωνάζει «μανούλα».”
Κι ὅμως ἡ σκέψη αὐτὴ καὶ μόνο τὴν κάνει νὰ ἀνατριχιάζει μὲ φρίκη.
Διότι ὅταν ἡ Τόνι ἔδωσε τέλος στὴν ἐγκυμοσύνη της, τὸ ἔκανε μὲ τὴν βαθιὰ πεποίθηση πὼς βοηθοῦσε νὰ σωθεῖ ὁ πλανήτης. Στὴν ἡλικία τῶν 27 αὐτὴ ἡ νέα γυναίκα στὸ ἀπόγειο τῶν ἀναπαραγωγικῶν της χρόνων στειρώθηκε γιὰ νὰ “προστατέψει τὸν πλανήτη”. Παραδόξως, ἀντὶ νὰ θρηνήσει γιὰ τὴν οἰκογένεια ποὺ ποτὲ δὲν θὰ....
ἀποκτοῦσε, ὁ φίλος της (καὶ νῦν σύζυγος) τῆς ἔδωσε μία συγχαρητήρια κάρτα. Ἐνῶ κάποιοι θὰ πίστευαν πὼς εἶναι πράγμα παράξενο νὰ γιορτάζει κανεὶς τὴν ἀντιστροφὴ τῆς φύσης καὶ τὴν ἀπάρνηση τῆς μητρότητας, ἡ Τόνι ὑπερασπίζεται τὴν ἀπόφασή της μὲ σχεδὸν θρησκευτικὸ ζῆλο.
ἀποκτοῦσε, ὁ φίλος της (καὶ νῦν σύζυγος) τῆς ἔδωσε μία συγχαρητήρια κάρτα. Ἐνῶ κάποιοι θὰ πίστευαν πὼς εἶναι πράγμα παράξενο νὰ γιορτάζει κανεὶς τὴν ἀντιστροφὴ τῆς φύσης καὶ τὴν ἀπάρνηση τῆς μητρότητας, ἡ Τόνι ὑπερασπίζεται τὴν ἀπόφασή της μὲ σχεδὸν θρησκευτικὸ ζῆλο.
“Το νὰ κάνει κάποιος παιδιὰ εἶναι ἐγωιστικό. Τὸ μόνο ποὺ μᾶς ἐνδιαφέρει εἶναι ἡ συνέχιση τῆς γενετικῆς μας γραμμῆς σὲ βάρος τοῦ πλανήτη”, ἰσχυρίζεται ἡ τριανταπεντάχρονη Τόνι. “Κάθε ἄνθρωπος ποὺ γεννιέται καταναλώνει περισσότερη τροφή, περισσότερο νερό, περισσότερη γῆ, περισσότερα ὀρυκτὰ καύσιμα, περισσότερα δέντρα καὶ παράγει περισσότερα σκουπίδια, περισσότερη μόλυνση, περισσότερα ἀέρια τοῦ θερμοκηπίου, καὶ προσθέτει στὸ πρόβλημα τοῦ ὑπερπληθυσμοῦ.”
Ἐνῶ οἱ περισσότεροι γονεῖς βλέπουν τὰ παιδιὰ σὰν τὸ πιὸ ὑπέροχο θαῦμα τῆς φύσης, ἡ Τόνι μοιάζει νὰ τὰ θεωρεῖ μία ἐπικίνδυνη ἀπειλὴ γιὰ τὸ μέλλον.
“Το μόνο πρόσωπο τὸ ὁποῖο καταλάβαινε πὼς ἐνίωθα ἦταν ὁ πρῶτος μου σύζυγος, ὁ ὁποῖος ἐπίσης δὲν ἤθελε παιδιά. Θέλαμε καὶ οἱ δύο νὰ σώσουμε τὸν πλανήτη – ὄχι νὰ παραξουμε νέα ζωὴ ἡ ὁποία μόνο θὰ ἐπιδείνωνε τὸ πρόβλημα.”
Ἀλλὰ ὅταν ἦταν 25, χτύπησε ἡ καταστροφή.
“Ανακάλυψα πὼς – παρ’ ὅτι ἔπαιρνα ἀντισυλληπτικὰ – εἶχα μείνει ἔγκυος κατὰ λάθος ἀπὸ τὸν φίλο μου. Τρομοκρατήθηκα. Ἤξερα ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ὅτι μέσα μου δὲν ὑπῆρχε ἡ ἐπιλογὴ νὰ κρατήσω τὸ μωρό. Πῆγα στὸν γιατρό μου γιὰ τὴν διακοπὴ τῆς κύησης, καὶ τὸν ρώτησα ἂν γινόταν ταυτόχρονα νὰ ὑποβληθῶ καὶ σὲ στείρωση. Δὲν μοῦ ἄρεσε νὰ κάνω ἔκτρωση, ἀλλὰ θὰ ἦταν ἀνήθικο νὰ γεννήσω ἕνα παιδὶ γιὰ τὸ ὁποῖο ἐνίωθα ἰσχυρὰ πὼς δὲν θὰ ἦταν παρὰ ἕνα βάρος γιὰ τὸν κόσμο. Ποτὲ δὲν ἐνίωσα τὴν παραμικρὴ τύψη γιὰ ὅτι ἔκανα, καὶ εἰλικρινὰ ποτὲ δὲν ἀναρωτήθηκα πῶς θὰ ἦταν ἀλλιῶς.”
“Δεν ἀμφέβαλλα ὅτι πῆρα τὴν σωστὴ ἀπόφαση. Ὁ Ἒντ καὶ ἐγὼ παντρευτήκαμε τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2002, καὶ ἔκτοτε ἔχουμε ἕναν πολὺ πιὸ ὄμορφο τρόπο ζωῆς ἀκριβῶς διότι ἐπιλέξαμε νὰ μὴν κάνουμε παιδιά. Ἀγαπᾶμε τὴν πεζοπορία καὶ τὴν ἀναρρίχηση, καὶ συχνὰ δραπετεύουμε γιὰ ὁλόκληρα σαββατοκύριακα. Ἐπίσης, κάθε χρόνο κάνουμε μεγάλες καὶ ὡραῖες διακοπὲς – τώρα γιὰ παράδειγμα μόλις ἐπιστρέψαμε ἀπὸ τὴν Νότια Ἀφρική. Πιστεύουμε πὼς δικαιούμαστε μία πτήση μεγάλης ἀπόστασης κάθε χρόνο, διότι εἴμαστε vegan (στμ: γνήσιοι χορτοφάγοι) καὶ ἄτεκνοι, καὶ ὡς ἐκ τούτου μειώνουμε πάρα πολὺ τὸ δικό μας «ἀποτύπωμα» στὸ συνολικὸ πρόβλημα τοῦ ἄνθρακα, καὶ ταυτόχρονα καταπολεμοῦμε τὸν ὑπερπληθυσμό.”
Γνωρίστε τὴν Σάρα καὶ τὸν Μὰρκ
Τὰ περισσότερα κορίτσια ὀνειρεύονται τὸν γάμο καὶ τὰ παιδιά. Ἀλλὰ ἡ Σάρα πάντα ὀνειρευόταν νὰ βοηθήσει τὸ περιβάλλον – μέσα στὴν ἀγωνία της γιὰ τοὺς κινδύνους τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς, τῆς ἐξαφάνισης τῶν ζωικῶν εἰδῶν καὶ τὴν καταστροφὴ τῆς ἐξοχῆς, πῆρε τὴν ἀσυνήθιστη ἀπόφαση νὰ μὴν κάνει ποτὲ παιδιά.
“Διαπίστωσα τότε, πὼς ἕνα μωρὸ θὰ μόλυνε τὸν πλανήτη – καὶ πὼς τὸ νὰ μὴν κάνω παιδὶ ἦταν τὸ πλέον φιλικὸ πρὸς τὸ περιβάλλον πράγμα ποὺ θὰ μποροῦσα νὰ κάνω.”
Ὁ Μὰρκ προσθέτει:
“Η Σάρα καὶ ἐγὼ ζοῦμε μία ὅσο πιὸ ‘πράσινη’ ζωὴ μποροῦμε. Δὲν ἔχουμε αὐτοκίνητο, χρησιμοποιοῦμε ποδήλατα ἀντ’ αὐτοῦ, καὶ ποτὲ δὲν κάνουμε πτήσεις. Ἀνακυκλώνουμε, χρησιμοποιοῦμε λαμπτῆρες ἐξοικονόμησης ἐνέργειας καὶ τρῶμε μόνο βιολογικὸ φαγητό, τὸ ὁποῖο παράγεται κοντά. Ἐν ὀλίγοις, προσπαθοῦμε νὰ κάνουμε τὰ πάντα γιὰ νὰ μειώσουμε τὶς ἐκπομπὲς διοξειδίου τοῦ ἄνθρακα. Καὶ ὅλο αὐτὸ δὲν θὰ γινόταν ἂν εἴχαμε παιδί. Γι’ αὐτὸ ἔκανα ἀγγειεκτομὴ (στμ: χειρουργικὴ ἐπέμβαση γιὰ ἀνδρικὴ στείρωση). Θὰ ἦταν ἠθικὰ ἐσφαλμένο γιὰ ἐμένα νὰ ἐπιβαρύνω τὴν κλιματικὴ ἀλλαγὴ καὶ τὴν καταστροφὴ τῆς Γής. Ἡ Σάρα καὶ ἐγὼ δὲν χρειαζόμαστε παιδιὰ γιὰ νὰ νιώσουμε γεμάτοι. Αὐτὸ ποὺ μᾶς κάνει νὰ νιώθουμε χαρούμενοι εἶναι τὸ ὅτι γνωρίζουμε πὼς κάνουμε αὐτὴν τὴν ἐλάχιστη προσπάθεια ἀπὸ μέρους μας γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀγαπημένου μᾶς πλανήτη.”
Φαίνεται πὼς γιὰ πολλούς, ἡ Γῆ ἔχει γίνει ὁ θεὸς τῆς νέας χιλιετίας, καὶ ἂν κρίνω τὴν φύση αὐτοῦ του θεοῦ ἀπὸ τὶς λατρευτικὲς πρακτικὲς τῶν πιστῶν του, ἀμφιβάλλω ἂν θὰ ἤμουν πρόθυμος νὰ μεταστραφῶ στὴν νέα αὐτὴ θρησκεία τῆς οἰκολογίας. Μπορεῖ αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι νὰ εἶναι περιθωριακοὶ – σὰν τὶς ἄκρες ἑνὸς ὑφάσματος – ὅμως σιγὰ-σιγὰ οἱ ἄκρες αὐτὲς μεγαλώνουν, καὶ μικραίνει τὸ κυρίως ὕφασμα.
Ἐνῶ λοιπὸν τέτοιου εἴδους ἄνθρωποι θὰ ἀπέρριπταν θρησκεία καὶ δόγματα, ἡ ἀφοσίωσή τους στὴν γῆ εἶναι πράγματι μία θρησκευτικὴ ἀφοσίωση, πολὺ παρόμοια μὲ ἐκείνη τῶν ἀρχαίων παγανιστῶν: Ἡ Τόνι θυσιάζει τὸ πρωτότοκο παιδί της, καὶ ἐπίσης τρώει ὠμὴ φυτικὴ τροφὴ γιὰ νὰ μὴν σκοτώσει ζῶα καὶ γιὰ νὰ “σώσει” τὸν θεὸ-Γῆ. Ἀκρωτηριάζουν τὰ σώματά τους γιὰ νὰ μὴν προσβάλλουν τὴν γῆ “προσθέτοντας στὰ προβλήματα της”.
Ὅμως, σὲ ἀνταπόδοση αὐτῶν τῶν θυσιῶν σὲ ἀνθρώπινη σάρκα καὶ αἷμα, ὁ θεὸς-Γῆ τοὺς ἀνταμείβει μὲ ἕναν… “πολὺ πιὸ ὄμορφο τρόπο ζωής”. Καὶ ἂν στὸ τέλος καταφέρεις καὶ πιάσεις τὸν στόχο τῆς ἀποχῆς σου ἀπὸ τὸ διοξείδιο τοῦ ἄνθρακα καὶ ἰσοσκελίσεις τὰ βιβλία σου γιὰ τὰ ἀέρια τοῦ θερμοκηπίου, θὰ δικαιοῦσαι… ὡραῖες καὶ μεγάλες διακοπές. Αὐτὸ-ἀμείβεσαι λοιπὸν μὲ ἕνα ταξίδι, σὲ ὄχημα τὸ ὁποῖο καταναλώνει χιλιάδες λίτρα ὀρυκτοῦ καυσίμου, ἄσε ποὺ ἕνας Θεὸς ξέρει πόσο θὰ ἐπιβάρυνε τὴν γῆ ἡ βιομηχανικὴ ἐπεξεργασία τοῦ (καυσίμου) καὶ τὸ τί ἀφήνει στὴν ἀτμόσφαιρα…. Μετὰ ἀπολαμβάνεις ἕνα πλούσιο γεῦμα σὲ ἕνα φανταχτερὸ ξενοδοχεῖο τὸ ὁποῖο κτίστηκε καὶ ἐπανδρώθηκε ἀπὸ “παρασιτα” καὶ “προβλήματα” γεννηθέντα ἀπὸ ἀσεβεῖς ἀναπαραγωγούς, καὶ τὸ ὁποῖο καταλαμβάνει μία ἔκταση γὴς ποὺ προηγουμένως καταλαμβανόταν ἀπὸ δέντρα – καὶ ποὺ κατὰ πάσα πιθανότητα θὰ μοιάζει μὲ ἕνα τεράστιο ἀκαλαίσθητο σπυρὶ πάνω στὸ πρόσωπο τοῦ θεοῦ-Γῆ…
Φαίνεται πὼς ἀκόμα καὶ οἱ οἰκολόγοι-φονταμενταλιστὲς ἔχουν τὴν δική τους ἐκδοχὴ τοῦ Εὐαγγελίου τῆς Εὐημερίας (στμ: προτεσταντικῆς καταβολῆς θρησκευτικὴ δοξασία ἡ ὁποία ἀναπτύχθηκε στὶς Η.Π.Α. καὶ ἐπικεντρώνεται στὴν διδαχὴ ὅτι ὁ Θεὸς ἀνταμείβει καὶ ὑλικά τους ἐκλεκτούς του): “Ὑπηρετοῦμε τὸν Θεὸ-Γὴ” – ὅρισε τὸ καὶ μὴν τὸ διεκδικεῖς – καὶ θὰ λάβεις ὡραία πράγματα καὶ ἐξωτικὲς διακοπές… Φαίνεται πὼς ὅλες οἱ ψεύτικες θρησκεῖες ἔχουν μία κοινὴ αὐταπάτη σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ τοὺς θεούς τους. Ἔχει ἐνδιαφέρον, πού, στὴν ἔμφυτη θρησκευτικότητά μας, ἐμεῖς τὰ ἀνθρώπινα πλάσματα χρησιμοποιοῦμε σχεδὸν τὶς ἴδιες ἰδέες, τελετουργίες καὶ γλώσσα γιὰ νὰ ὁρίσουμε τὴν σχέση μας μὲ τοὺς ὅποιους θεοὺς προσπαθοῦμε νὰ κατευνάσουμε.
Οἱ θολοὶ θεοὶ τῆς νέο-παγανιστικῆς πνευματικότητας τοῦ σύγχρονου διανοούμενου στὴν πραγματικότητα δὲν διαφέρουν καὶ πολὺ ἀπὸ τοὺς θεοὺς τῶν δεισιδαιμόνων πρωτόγονων ἢ ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὸν Χριστιανικὸ Θεὸ τὸν Ὁποῖον χλευάζουν καταδεκτικά. Οἱ παγανιστὲς ἔκαιγαν τὶς παρθένες τους γιὰ νὰ ἀποτρέψουν τὸ ἡφαίστειο ἀπὸ τὸ νὰ καταβροχθίσει τὸ χωριό τους. Λένε πὼς ὁ Χριστιανικὸς Θεὸς θυσίασε τὸν ἴδιο τὸν Υἱό Του γιὰ νὰ κατευνάσει τὴν ὀργὴ Τοῦ ἐναντίον τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου, καὶ πὼς αὐτοῦ του εἴδους ἡ θρησκευτικότητα εἶναι πρωτόγονη, ἀδαὴς καὶ προσβλητική. Ἀλλὰ ἡ εἰρωνεία εἶναι πὼς καὶ αὐτοὶ οἱ σύγχρονοι πεφωτισμένοι διανοούμενοι ἐξ ἴσου ἀσπάζονται τὴν θυσία τῶν παιδιῶν τους, γιὰ νὰ εὐχαριστήσουν τὸν θεὸ τῶν δέντρων καὶ τῶν παγόβουνων καὶ γιὰ νὰ ἀναχαιτίσουν μία φονικὴ ἀναταραχὴ τῆς γὴς ἡ ὁποία θὰ συντρίψει τὸ χωριό. Γιὰ αὐτούς, ἂν ἰσοσκελίσεις τὶς ἁμαρτίες σου σὲ σχέση μὲ τὸ διοξείδιο τοῦ ἄνθρακα, μόνο τότε τὸ ἀποτύπωμά σου θὰ μπεῖ στὸ βιβλίο τῆς ζωῆς. Ὅμως ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος δὲν εἶναι ὅπως ὁ πρωτόγονος. Δὲν ζωγραφίζει εἰκόνες τῆς θρησκείας του μὲ καμμένα ξυλαράκια στοὺς τοίχους τῶν σπηλιῶν, ἀλλὰ μπλογκάρει παντοῦ μὲ σοφιστικὲ ὕφος, μὲ παραθέσεις ἀπὸ βιβλία, κεφάλαια καὶ στίχους μίας ἀλάνθαστης ἐπιστήμης. Ὅπως καὶ ὅλοι οἱ θρησκευτικοὶ ζηλωτές, ἀντιλαμβάνονται τοὺς ἑαυτούς τους σὰν φωτοδότες φάρους πάνω σὲ ἕνα πνευματικὸ καὶ ἠθικὸ ὑψίπεδο, καὶ σὰν αὐτὸ-θυσιαζόμενοι μάρτυρες γιὰ τὸ καλὸ τῶν μὴ-φωτισμένων ἀδαῶν.
Ἔτσι, γιὰ ἀνθρώπους ὅπως ἡ Τόνι καὶ ὁ Ἒντ ἡ πραγματικὴ οὐσία εἶναι πὼς ἡ γῆ ἔχει γίνει γιὰ αὐτοὺς μία παγανιστικὴ θεότητα ἡ ὁποία κατευνάζεται μὲ τὸ αἷμα ἀθώων, καὶ ζοῦν μὲ τὸν φόβο πὼς ἂν τῆς δημιουργήσουμε πρόσθετα προβλήματα καὶ δὲν τὴν εὐχαριστήσουμε (τὴν γῆ), θὰ μᾶς σκοτώσει μὲ κλιματικὲς ἀλλαγὲς καὶ τὴν στέρηση τῶν φυσικῶν πόρων στοὺς ἀνθρώπους. Ἡ εἰρωνεία εἶναι πὼς αὐτοὶ (ὅπως ὅλες οἱ ἄλλες θρησκεῖες, τῆς ἐπιστήμης συμπεριλαμβανομένης), πιστεύουν πὼς ἡ ἴδια ἡ γῆ κάπως παρήγαγε τὰ ἀνθρώπινα ὄντα (ἐκτὸς ἂν πιστεύουν πὼς μᾶς πέταξαν πάνω της οἱ ἐξωγήινοι).
Τὸ ἐρώτημα εἶναι, πῶς γίνεται ἡ ἀνθρωπότητα νὰ θεωρεῖ πλέον τὸν ἴδιο της τὸν ἑαυτὸ σὰν ἕνα παράσιτο, σὰν καρκίνωμα, σὰν ἀρρώστια πρὸς ἴαση, σὰν κρεατοελιὰ ποῦ πρέπει νὰ καυτηριαστεῖ ἀπὸ τὸ παρθενικὸ πρόσωπο τῆς γὴς – ἀπὸ τὴν ὁποία ἡ ἴδια ἡ ἀνθρωπότητα προῆλθε; Τὸ χῶμα θεωρεῖται πιὸ ἱερὸ ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα πλάσματα ποὺ δημιουργήθηκαν ἀπ’ αὐτό. Ἕνας βῶλος γὴς καὶ ἕνας σπόρος εἶναι πιὸ ἅγια ἀπὸ τὸ ἀνθρώπινο φυντανάκι ποὺ τρέφεται μέσα σὲ ἀνθρώπινη μήτρα…
Ὅμως οἱ οἰκολόγοι-παγανιστὲς εἶναι καὶ ἀσυνεπεῖς: αὐτὸ-ὁρίζονται ὡς ἔχοντες λιγότερη ἀξία ἀπὸ τὸ χῶμα, ἀλλὰ μέσα στὴν ἀνθρώπινη ὕβρη τους, τώρα εἶναι οἱ σωτῆρες αὐτοῦ του χώματος – σώζουν τὸν θεό τους, θυσιάζοντας τὴν ἀνθρωπότητά τους πάνω στὸ θυσιαστήριό του. Ὅποτε, ποιὸς εἶναι ὁ πραγματικὸς θεὸς καὶ ποιὸς ὁ πραγματικὸς σωτήρας ἐδῶ;
Ἔχω ζήσει ἀρκετὰ γιὰ νὰ θυμᾶμαι ἐποχὲς ποὺ συζητιόταν πὼς ἡ γῆ θὰ καταστραφεῖ λόγω ὑπερπληθυσμοῦ, ἐξάντλησης τῶν ἀποθεμάτων ἄνθρακα καὶ πετρελαίου, τὴν ἀνεπάρκεια ἐκτάσεων καλλιεργήσιμης γὴς ὥστε γιὰ νὰ τραφεῖ ὁ πληθυσμὸς τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν – πολλῶ μᾶλλον ὁλόκληρού του κόσμου – ἑνὸς πυρηνικοῦ χειμώνα, μίας ἐπερχόμενης ἐποχῆς παγετώνων, παγκόσμιας θέρμανσης καὶ τώρα μίας “κλιματικῆς ἀλλαγής”. Αὐτὰ τὰ ζητήματα φαίνεται νὰ σημαίνουν περισσότερα γιὰ τὸν κοσμικὸ πνευματικὸ ἄνθρωπο ἀπ’ ὅτι τοὺς Χριστιανούς, καὶ μάλιστα γιὰ νὰ περιπλακεῖ τὸ θέμα ἀκόμα περισσότερο, φαίνεται πὼς τὰ ζητήματα αὐτὰ προκαλοῦν διαιρέσεις καὶ βάσει κομματικῶν γραμμῶν. Τόσο ὁ ὑπὲρ-διογκωμένος καταναλωτὴς – εἴτε εἶναι Χριστιανὸς εἴτε ὄχι – ὅσο καὶ οἱ οἰκολόγοι-φονταμενταλιστὲς ποὺ λατρεύουν τὴ γῆ, ὁμοίως σφάλλουν, καθ’ ὅσον ἀποτελοῦν τὶς δύο ὄψεις τοῦ ἴδιου νομίσματος: Καὶ οἱ δύο ἵστανται ἀπέναντι στὴν δημιουργία ὡς ζῶα: ὁ ἕνας ἀπερίσκεπτα ἀντλεῖ εὐχαρίστηση ἀπὸ τὴν γῆ, ὁδηγημένος ἀπὸ ἄπληστα πάθη, καὶ ὁ ἄλλος θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του ὡς κάτι ἐντελῶς δυσδιάκριτο καὶ ἐν τέλει, ἕνα μὲ τὴν γῆ. Καὶ γιὰ τοὺς δύο, τὸ μέτρο ἑνὸς ἀνθρώπινου ὄντος δὲν εἶναι ἡ ὕλη μαζὶ μὲ μία ψυχὴ καὶ πνεῦμα, ἀλλὰ ἁπλὰ ἕνα “ἀποτύπωμα τοῦ ἀνθρακα” καὶ κάποια λίτρα ἀερίων θερμοκηπίου ποὺ ἐκπέμπονται λόγω κατανάλωσης.
Ἀλλά, ἀκόμα κι ἂν κάποιος πιστεύει πὼς οἱ ἀνθρώπινες ὑπάρξεις δὲν εἶναι πιὸ σημαντικὲς ἀπὸ μία πέτρα ἢ ἕνα δέντρο, ἐξακολουθεῖ νὰ ὑπάρχει μία κοινὴ ἀντίληψη μεταξὺ ἑνὸς παγανιστῆ καὶ ἑνὸς Χριστιανοῦ γιὰ τὴν ἀνάγκη τῆς “σωτηρίας” τοῦ ὑλικοῦ κόσμου. Καί, ἂν κάτι χρειάζεται σωτηρία, τότε αὐτὸ πρέπει νὰ ἔχει μία ἀρχικὴ κατάσταση – πρὶν τὴν πτώση του ἀπὸ τὴν ἀρχική του τελειότητα – στὴν ὁποία θὰ πρέπει νὰ ἐπιστρέψει. Ἔτσι, τὸ πρόβλημα μὲ τὴν θρησκεία τῆς οἰκολογίας εἶναι ὅτι δὲν ἔχει μία συνεκτικὴ θεολογία ἢ κοσμολογία μίας τέλειας ἀρχικῆς κατάστασης, οὔτε μίας “πτώσης”, οὔτε μίας πρότασης γιὰ τὸ πῶς θὰ ἐμοίαζε μία τέλεια γῆ, μὲ ἢ χωρὶς ἀνθρώπους. Χωρὶς νὰ ἔχουμε ὁρίσει αὐτὰ τὰ πράγματα εἶναι ἀνούσιο νὰ συζητᾶμε ἂν ἡ γῆ μπορεῖ ἢ πρέπει νὰ μᾶς σώσει ἢ νὰ μᾶς σκοτώσει, ἢ γιὰ τὸ πῶς πρέπει νὰ σώσουμε τὴν γῆ. Καὶ γιὰ τὸν Χριστιανὸ καὶ γιὰ τὸν ἄθεο, δύο ἔννοιες εἶναι ξεκάθαρες: Ἡ Ἐδέμ, ἢ ἀλλιῶς μία παρθένα ἀρχικὴ κατάσταση τῆς γής, δὲν ἔσωσε τὴν ἀνθρωπότητα, καί, μὲ τὸν ἕναν ἢ τὸν ἄλλον τρόπο, μόνο οἱ μεταμορφωμένες ἀνθρώπινες ὑπάρξεις θὰ τὴν σώσουν στὴν τελική. Σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο ἔχουμε ὅλοι δίκαιο, ἀλλὰ τὸ τί σημαίνει αὐτὸ καὶ τὸ πῶς θὰ τὸ κατορθώσουμε εἶναι τὸ πρόβλημα τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ ἀντιμετωπίσουμε.
Ἕνα ἀπὸ τὰ προβλήματα τῆς οἰκολογικῆς θρησκείας εἶναι ὅτι δὲν ὑπάρχει ἕνας ὑπερέχων μεταφυσικὸς ἢ θεολογικὸς ὁρισμὸς ὁ ὁποῖος νὰ περιλαμβάνει ὅλη τὴν ὑλικὴ κτίση, συμπεριλαμβανομένων τῶν γῆ, ζώων καὶ ἀνθρώπων. Εἴμαστε κολλημένοι στὸ νὰ βλέπουμε τὴν οἰκολογία μέσα ἀπὸ τὸ πρίσμα μίας διαλεκτικῆς, μίας ἀντιπολιτευτικῆς φιλοσοφίας, ἡ ὁποία συνοψίζεται στὸ: “ἢ” ἡ γῆ “ἢ” οἱ ἄνθρωποι, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα ἡ ὀρθὰ κατανοημένη οἰκολογία εἶναι ἡ ἐπιστήμη – καὶ ἐν τέλει τὸ μεταφυσικὸ ὅραμα – τῆς ἀλληλο-συγγένειας ὅλων τῶν πραγμάτων? πρόκειται δηλαδὴ γιὰ ἕνα “καὶ/καὶ” (=καὶ ἡ γῆ, καὶ οἱ ἄνθρωποι). Τελικά, τὸ ἐρώτημα καὶ γιὰ ἕναν Χριστιανὸ καὶ ἕναν οἰκολόγο εἶναι τὸ ἴδιο: ποιὰ εἶναι ἡ κατάλληλη καὶ ἰσορροπημένη σχέση ἑνὸς ἀνθρώπινου πλάσματος μὲ τὴν γῆ; Καὶ οἱ δύο στὴν πραγματικότητα κάνουν τὴν ἴδια ἐρώτηση, “Γιὰ ποιὸ σκοπὸ ὑπάρχει ἡ γῆ καὶ πῶς μπορεῖ νὰ σωθεῖ ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες τοῦ ἀνθρώπινου γένους;”
Ἐδῶ εἶναι ποὺ ἡ Ὀρθοδοξία βγάζει τὴν συζήτηση ἀπὸ τὸ τέλμα τῶν παγανιστικῶν ἀντιλήψεων. Ἐξυψώνει τόσο τὴν γῆ ὅσο καὶ τὴν ἀνθρωπότητα στὴν πρέπουσα ἀξιοπρέπειά τους, ὡς μυστηριακὴ παρουσία τοῦ Δημιουργοῦ τους. Βλέπει τὴν Δημιουργία σὰν τὸ ἱερὸ μέσο ἔκφρασης ἀγάπης, εὐχαριστίας καὶ κοινωνίας μεταξὺ ἀνθρώπων καὶ Θεοῦ. Τὰ περιβαλλοντικὰ προβλήματα πρέπει νὰ ἀπασχολοῦν τὸν Χριστιανό, ἐπειδὴ δὲν εἴμαστε ὑλιστὲς ἀλλὰ ὑλικὰ πλάσματα, κατ’ εἰκόνα ἑνὸς Πνευματικοῦ Θεοῦ ὁ Ὁποῖος προσέλαβε τὴν ὑλική μας φύση καὶ καθυπέταξε καὶ κατανάλωνε τὴν κτίση στὸ πλευρό μας. Μὲ τὴν Μυστηριακή μας πίστη δὲν μποροῦμε νὰ βλέπουμε τὸν κόσμο σὰν ἕνα συνεχῶς αὐτὸ-ἀναγεννώμενο ἀναλώσιμο τὸ ὁποῖο ὑπάρχει ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο γιὰ τὶς ἀπολαύσεις μας. Τέτοια εὐλογημένα δῶρα πρέπει νὰ θεωροῦνται ἱερὰ καὶ νὰ μεταχειρίζονται ὡς τέτοια, ἀκριβῶς ἐπειδὴ ὁ Θεὸς εἶναι παρὼν σὲ αὐτά.
Ἐκεῖ ποὺ ὁ οἰκολόγος καὶ ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς συμφωνοῦν εἶναι πὼς οἱ ἄνθρωποι, ἀκόμα καὶ οἱ Χριστιανοί, ἔχουν πάψει νὰ ὑποτάσσουν τὴν γῆ προσεκτικά, καὶ νὰ εἶναι συνετοὶ διαχειριστές της ἀντὶ ἐγωιστὲς καταναλωτές της. Χάσαμε τὴν εὐλάβεια πρὸς τὴν γῆ ὡς «μητέρα μας» στὴν ὁποία θὰ ἐπιστρέψουμε, ὅπως ψάλλεται στὴν Ὑπακοὴ τοῦ Ὄρθρου μὲ πλάγιο ἦχο τοῦ 8ου. Ἀποτύχαμε στὴν διατήρηση τῆς Μυστηριακῆς μας φύσης, ἔτσι δὲν μοιραζόμαστε τὴν Δημιουργία ἐν ἀγάπη, ἀλλὰ τὴν συσσωρεύουμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας, πρὸς ἱκανοποίηση τῶν ἄπληστων ἡδονῶν μας. Ὁ Θεὸς ὡς Δημιουργός μας δὲν ἔχει ἀνάγκη νὰ κατευνάζεται μὲ θυσίες: ὁ ἄνθρωπος λαμβάνει ἕνα δῶρο τὸ ὁποῖο προσφέρει πίσω στὸν Δημιουργὸ καὶ στοὺς συνανθρώπους μὲ ἀγάπη, ὄχι λόγω τοῦ φόβου κάποιας ὀργῆς καὶ Βιβλικῆς καταστροφῆς. Ὁ οἰκολόγος καὶ ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς συμφωνοῦν πὼς ὁ ἄνθρωπος ὄντως προέρχεται ἀπὸ τὸ χῶμα τῆς γὴς καὶ πὼς συνεπῶς μετέχει στὴν φύση τῆς ἴδιας της γής. Ὅμως ὁ Χριστιανισμὸς λέει πὼς στὸν ἄνθρωπο ἐπίσης δόθηκε ἡ πνοὴ τοῦ Θεοῦ ποὺ δημιούργησε τὸ χῶμα ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀκριβῶς προερχόμαστε, καὶ ὡς ἐκ τούτου ὁ ἄνθρωπος μετέχει καὶ στὴν φύση τοῦ πνευματικοῦ στοιχείου καὶ τοῦ δόθηκε κυριαρχία ἐπὶ τοῦ χώματος – ὄχι ὅμως γιὰ λαίμαργη κατανάλωση, ἀλλὰ ὡς μέσον ἔκφρασης ἀγάπης κατ’ εἰκόνα Αὐτοῦ ποὺ δημιούργησε τὰ πάντα ἀπὸ ἀγάπη.
Ἡ πραγματικότητα εἶναι πὼς ἡ οἶκο-θρησκεία δὲν διαμόρφωσε νέα δόγματα γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν γῆ. Παρ’ ὅλο τὸν ἐξωτερικὸ σκελετὸ τὸν ἀποτελούμενο ἀπὸ ἐπιστήμη καὶ τεχνολογία ποὺ τὴν στηρίζουν, δὲν παύει νὰ εἶναι τόσο παλιὰ ὅσο καὶ τὰ βουνὰ μὲ τὶς ζωγραφιὲς τὶς φτιαγμένες μὲ καμμένα ξυλαράκια στοὺς τοίχους τῶν σπηλαίων τους. Ὁ πυρήνας τῆς παραμένει ὁ ἴδιος μὲ ἐκεῖνον ποὺ εἶχαν ἐπισημάνει οἱ προφῆτες τοῦ Ἰσραήλ, περισσότερο ἀπὸ 2600 χρόνια πρίν, ὅταν εἶχαν καλέσει τὸν Ἰσραὴλ νὰ ξαναβρεῖ τὴν ὀρθὴ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν γῆ καὶ τὸν Δημιουργό μας:
Ὁ Ἀβακοὺμ καὶ ὁ Ἱερεμίας λένε:
26 (…) οὕτως αἰσχυνθήσονται οἱ υἱοὶ Ἰσραήλ, αὐτοὶ καὶ οἱ βασιλεῖς αὐτῶν καὶ οἱ ἄρχοντες αὐτῶν καὶ οἱ ἱερεῖς αὐτῶν καὶ οἱ προφῆται αὐτῶν. 27 τῷ ξύλω εἶπαν, ὅτι πατήρ μου εἰ σύ, καὶ τῷ λίθω· σὺ ἐγέννησας μέ, καὶ ἔστρεψαν ἐπ’ ἐμὲ νῶτα καὶ οὐ πρόσωπα αὐτῶν (…) (Ἱερεμίας 2/β 26-27).
Ἐπίστρεψε λοιπὸν στὸν Θεὸ ποὺ δημιούργησε τὸ χῶμα ἀπὸ τὸ ὁποῖο πλάσθηκες. Καὶ μετὰ ἐν ἀγάπη, στρέψου πρὸς τὴν γῆ γνωρίζοντας ποιὸς πραγματικὰ εἶσαι. Ἀγάπα τὸν Δημιουργό σου καὶ παράλαβε τὴν δημιουργία Του μὲ ταπεινὴ εὐγνωμοσύνη, προσφέροντας τὴν σὲ ὅλους σὰν δῶρο κοινωνίας μὲ τὸν Κόσμο τὸν ἴδιο.
Μετάφραση ἀπὸ τὴν Ἀγγλική: Θ. Κ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου