Ὁ Παπουλάκος ἔζησε 25 ἔτη στὴν ἐξορία, ὡς μὴ ἀρεστὸς στοὺς κρατοῦντες. Εἶναι καιρὸς ἡ Ἱεραρχία νὰ ὀρθώσει τὸ ἀνάστημά της ἐναντίον τῶν ἐκθεμελιωτῶν τῆς πίστης καὶ τῶν παραδόσεών μας. Πρώτη καλὴ κίνηση εἶναι ἡ αἴτηση συγγνώμης ἀπὸ τὸν νέο ἅγιο.

Τὴν 29η Αὐγούστου ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀποφάσισε τὴν ἁγιοκατάταξη τοῦ μοναχοῦ Χριστοφόρου, τοῦ πολὺ γνωστοῦ ὡς Παπουλάκου, 162 ἔτη μετὰ τὴν κοίμησή του. Δὲν εἶναι πρωτοφανὴς ἡ βραδύτητα, καθὼς καὶ ἡ ἁγιοκατάταξη τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ συνέβη 182 ἔτη μετὰ τὴν κοίμησή του. Καὶ ἐνῷ στὴν περίπτωση τοῦ ἐθναποστόλου δὲν ὑπάρχει ἐμφανὴς ἐξήγηση τῆς βραδύτητας δὲν συμβαίνει τὸ ἴδιο στὴν περίπτωση τοῦ Παπουλάκου. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς μαρτύρησε θανατωθεῖς ἀπὸ ἐχθροὺς τῆς πίστης μας, ἐνῷ τὸ ἔργο του, κηρυκτικὸ καὶ ἐκπαιδευτικό, ὑπῆρξε ἀνεπανάληπτο. Πάντως ὁ λαός μας δὲν ἀναμένει πάντοτε τὴν ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, μάλιστα, σὲ περιπτώσεις, προηγεῖται κατὰ πολὺ αὐτῆς. Ἔτσι στὸν ἱερὸ ναὸ τῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Σαμαρίνας ὑπάρχει ἁγιογραφία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ ἱστορηθεῖσα τὸ 1829! Στὴν περίπτωση τοῦ Παπουλάκου ὑπῆρχε ἕνα μεγάλο ἀγκάθι, ποὺ ἐμπόδιζε... τὴ λήψη τῆς ἀπόφασης γιὰ τὴν ἁγιοκατάταξη. Εἶχε συκοφαντηθεῖ ἀπὸ ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους ὡς ἀγύρτης καὶ εἶχε ἐγκλεισθεῖ, κατ’ ἐντολὴ τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας, σὲ μονὴ διὰ βίου, ὅπου καὶ ἐκοιμήθη. Οἱ κάτοικοι τῆς Πελοποννήσου ἀνέμεναν καρτερικὰ τὴν ἡμέρα, ποὺ θὰ ἀναγνωριζόταν ἡ ἁγιότητα τοῦ Παπουλάκου, καθὼς αὐτοὶ ἦσαν οἱ διατηρήσαντες τὰ ὅσα τοὺς διηγοῦνταν οἱ παπποῦδες καὶ οἱ γιαγιάδες τους, ὅπως στὴ Βόρεια Ἑλλάδα, μέχρι πρόσφατα, ἦσαν ζωντανὲς οἱ διηγήσεις γιὰ τὸ πέρασμα τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ. Δὲν ἐπιχειρῶ μὲ τὰ γραφόμενα τὴν ἀνύψωση τοῦ Παπουλάκου στὸ ὕψος τοῦ φωτιστοῦ τοῦ Γένους μας. Ἁπλὰ προβάλλω βίους παράλληλους.
Ὁ Παπουλάκος, κατὰ κόσμο Χρῆστος Παναγιωτόπουλος, καταγωγῆς ἀπὸ χωριό των Καλαβρύτων γεννήθηκε τὸ 1770. Ἦταν ζωέμπορος, ἀλλὰ περὶ τὸ 1830, μετὰ ἀπὸ θεοσημία, ἐκάρη μοναχὸς στὴν ἱερὴ μονὴ τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου. Εὐθύς, ἀφοῦ ἀποσύρθηκε σὲ ἐρημητήριο κοντὰ στὸ χωριό του, ἄρχισε περιοδεῖες κηρύττοντας στὸν λαό, ποὺ διψοῦσε γιὰ λόγο Θεοῦ. Τότε ὑπέγραψαν οἱ ἰσχυροὶ τὸν σχηματισμὸ ἑλληνικοῦ κράτους μὲ κυβερνήτη τὸν μεγάλο Καποδίστρια, ὁ ὁποῖος δολοφονήθηκε ἀπὸ ἑλληνικὰ χέρια, κατ’ ἐντολή τους, μόλις μετὰ ἔτος.
Δόθηκε τότε πρώτης τάξεως ἀφορμὴ νὰ μᾶς ἐπιβάλλουν μοναρχία μὲ βασιλιᾶ ἀνώριμο. Τὴν ἐξουσία ἀσκοῦσαν οἱ ἀντιβασιλεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔθεσαν ὡς στόχο τὸν ἐκδυτικισμὸ τοῦ λαοῦ μας, ὑποβοηθούμενοι ἀπὸ ὁμοεθνεῖς μας, ποὺ εἶχαν «διαφωτισθεῖ» μὲ σπουδὲς στὶς χῶρες τῆς Δύσης. Μεταξὺ αὐτῶν πρωταγωνιστικὸ ρόλο διαδραμάτισε ὁ γραμματέας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἀρχιμανδρίτης Θεόκλητος Φαρμακίδης, ἐμπαθὴς ἐχθρός τοῦ Καποδίστρια καὶ μέλος τῆς ἀγγλόφιλης ἢ ἀγγλόδουλης ὁμάδας. Αὐτὸς ἔπεισε τοὺς ὀλιγογράμματους ἀρχιερεῖς νὰ ἀποφασίσουν τὴν ἀνακήρυξη τῆς ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας αὐτοκέφαλης χωρὶς ὑποβολὴ αἰτήματος στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο (1833). Ἡ Ἐκκλησία μας παρέμεινε σχισματικὴ μέχρι τὸ 1850, ὁπότε τῆς παραχωρήθηκε ἡ αὐτοκεφαλία. Ἡ ἐνέργεια ἐκείνη ἀποτέλεσε τὸ κακὸ παράδειγμα, ποὺ ἀκολούθησαν οἱ Ἐκκλησίες τῶν ἄλλων βαλκανικῶν χωρῶν. Ὅλες ὑποτάχθηκαν στὸν δυτικόφερτο ἐθνικισμὸ καὶ ὑπηρέτησαν τὰ ξένα συμφέροντα στὸ ὄνομα τῶν ἐθνικῶν δῆθεν συμφερόντων! Ἐκτελεστὴς τῶν βαυαρικῶν ἐντολῶν ὑπῆρξε καὶ ὁ Κωνσταντῖνος Σχινάς, νομικὸς καὶ πάρεδρος τοῦ ὑπουργείου Ἐσωτερικῶν, ἐπὶ Καποδίστρια. Τίποτε δὲν διδάχθηκε ἀπὸ τὸ θυσιαστικὸ πνεῦμα τοῦ μεγάλου κυβερνήτη. Ἔσπευσε νὰ δηλώσει ὑποταγὴ στοὺς νέους κρατοῦντες. Αὐτοὶ τὸν ἀντάμειψαν μὲ ἀξιώματα τοῦ ἐπιτρόπου ἐξακρίβωσης τῆς οἰκονομικῆς κατάστασης τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν μοναστηριῶν, τοῦ προέδρου τῆς ἐπιτροπῆς γιὰ τὴν ὀργάνωση τῶν σχολείων καί, μῆνες ἀργότερα, τοῦ ὑπουργοῦ Δικαιοσύνης στὴν διορισμένη κυβέρνηση Μαυροκορδάτου, τοῦ ἐπί κεφαλῆς τῆς ἀγγλόδουλης ὁμάδας, καὶ τοῦ ἐπιτρόπου ἐπικρατείας στὴν Ἱερὰ Σύνοδο. Ἀπὸ τὶς θέσεις αὐτὲς συνέβαλε, σὲ συνεργασία μὲ τὸν Φαρμακίδη, καθοριστικὰ στὴ διάλυση πλήθους μονῶν, ποὺ ὑπῆρξαν, κατὰ τὸν Μακρυγιάννη, προπύργια τοῦ ἀγῶνα καὶ στὴν ἁρπαγὴ τῆς περιουσίας τους.
Οἱ Βαυαροὶ κατέλυσαν τὸν θεσμὸ τῆς τοπικῆς αὐτοδιοίκησης, ποὺ εἶχαν σεβαστεῖ οἱ Ὀθωμανοὶ κατακτητές, καὶ διόρισαν κοινοτάρχες δημάρχους καὶ νομάρχες. Ἐκλεκτοὶ τοῦ νέου καθεστῶτος ἦταν καὶ οἱ κατὰ τόπους ἐπιθεωρητὲς τῶν σχολείων καὶ κάποιοι δάσκαλοι, ποὺ εἶχαν μάθει γράμματα στὴν Ἑσπερία. Σ’ ὅλους αὐτοὺς τὸ κήρυγμα τοῦ Παπουλάκου ἦταν ἄκρως ἐνοχλητικὸ καί, γιὰ νὰ φανοῦν ἀρεστοὶ στοὺς πάτρωνές τους, ἔστελλαν πλῆθος ἀναφορῶν γιὰ τὴν «ἀνατρεπτικὴ» δράση τοῦ καλόγερου! Καθὼς δὲν εἶχε φροντίσει ὁ Παπουλάκος νὰ λάβει ἄδεια τῆς ἱερᾶς Συνόδου, ἔσπευσε ἐκείνη νὰ τοῦ ἀπαγορεύσει τὸ κήρυγμα. Ἡ ἀπαγόρευση ὅμως ἀνεκλήθη μάλιστα μετ’ ἐγκωμίων, καθὼς ἐγράφη στὴν ἀπόφαση ἄρσης της: «Ὅπου ἂν ἀπῆλθε, κηρύξας τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, οὔτε ἀγυρτίαν, οὔτε ἰδιοτέλειαν τινὰ ἐφάνη μετελθών, ἀλλ' ἀφιλοκερδὴς ὤν, καὶ ἀκτήμων, καὶ ὡς ὁ ὑπὸ ἁπλοὺς ἁπλούστατος τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ κηρύξας, συνέστειλε καὶ παντελῶς ἔπαυσε διὰ τῆς διδασκαλίας του την ζωοκλοπήν, τὴν δενδροκοπίαν, τὴν ψευδορκίαν κ.τλ. καί ...θεωρεῖ αὐτόν της κατ' αὐτοῦ γενομένης κατηγορίας Ἀθῶον».
Τὰ ὄργανα τῆς ἐξουσίας ὅμως δὲν ἡσύχαζαν, ὅσο ὁ Παπουλάκος μὲ τὶς περιοδεῖες του ἐνθουσίαζε τὸν λαὸ κάνοντας ἔκκληση νὰ μένει πιστὸς στὶς παραδόσεις του, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἤθελαν νὰ τὸν ἀπομακρύνουν οἱ ξένοι καὶ τὰ μίσθαρνα ὄργανά τους. Ἔτσι οἱ αὐλοκόλακες ὑπέδειξαν στὸν Ὄθωνα νὰ διατάξει τὴ σύλληψή του. Ὁ Παπουλάκος, γιὰ νὰ ἀποφύγει τὴ σύλληψη, κατέφυγε στὴ Μάνη, ὅπου εἶχε πλῆθος ἐνόπλων ὑποστηρικτῶν. Ἐναντίον του κινήθηκε ὁ διόλου γενναῖος, στὴν περίπτωση αὐτή, Γενναῖος Κολοκοτρώνης, γυιὸς τοῦ Γέρου τοῦ Μοριᾶ, μὲ ἰσχυρὴ στρατιωτικὴ δύναμη. Δὲν κατάφερε ὅμως παρὰ μόνο μὲ δόλο νὰ συλλάβει τόν Παπουλάκο (21.6.1852). Προδότης ὑπῆρξε ἱερέας, ὑποτίθεται φίλος τοῦ καλόγερου, ποὺ εἰσέπραξε τὸ ποσόν τῆς ἐπικήρυξης!
Οἱ κυβερνητικοὶ εἶχαν φροντίσει νὰ τοὺς ἀναμένει πλοῖο στὸ πλησιέστερο λιμάνι, θεωρῶντας ἀδύνατη τὴ μεταφορά του διὰ ξηρᾶς, χωρὶς νὰ διατρέξουν κίνδυνο ἀπαγωγῆς τοῦ συλληφθέντος. Ἐγκλείστηκε, ἀρχικά, στὴ φυλακὴ τοῦ Ρίου, ὅπου εἶχε ἀφήσει τὴν τελευταία του πνοὴ ὁ ἕτερος ἀγωνιστὴς ὑπὲρ τῶν πατρώων παραδόσεων, ὁ ἀπὸ τὴν Κεφαλληνία Κοσμᾶς Φλαμιάτος, δηλητηριασθεῖς! Ὁ ἀγωνιστὴς αὐτὸς παραμένει ἄγνωστος στοὺς Νεοέλληνες. Ὅταν ὁρίστηκε ἡ ἡμέρα τῆς δίκης τοῦ Παπουλάκου στὴν Ἀθήνα, συνέρρευσε ἔξω ἀπὸ τὴν αἴθουσα τοῦ δικαστηρίου πλῆθος λαοῦ. Οἱ δικαστές, αἰσθανόμενοι κίνδυνο, ἀνέβαλαν τὴν δίκη. Τὸ ἁρμόδιο ὑπουργεῖο βρῆκε τότε ὡς συμφερότερη τὴν λύση παραπομπῆς τοῦ Παπουλάκου στὴν ἱερὰ Σύνοδο. Καὶ ἐκείνη ἔλαβε τὴν ἀπόφαση τοῦ διὰ βίου ἐγκλεισμοῦ σὲ Μονὴ (1854) ὑπὸ φρούρηση χωροφύλακα! Ἀρχικὰ ἐγκλείστηκε στὴν ἱερὴ Μονὴ Προφήτη Ἠλία Θήρας. Ἂν ἦταν δυνατὸν νὰ ζήσει, μέχρι τὶς ἡμέρες μας, ὁ Παπουλάκος, θὰ τὸν δείχναμε στὸ πλῆθος τῶν τουριστῶν τῆς Σαντορίνης πλέον καὶ ὄχι Θήρας, ὡς ἕνα περίεργο «ζῶο» ἄλλης ἐποχῆς, εἶδος δεινοσαύρου! Ἐπειδὴ πλῆθος λαοῦ ἐπισκεπτόταν τὸν ἅγιο στὸ κελλί του, ἡ Σύνοδος, μὲ νέα ἀπόφασή της, τὸν ἐκτόπισε στὴν ἱερὴ Μονὴ Παναχράντου Ἄνδρου, ὅπου ἐκοιμήθη στὶς 18 Ἰανουαρίου 1861. Τελευταία του πνευματικὴ προσφορὰ ὑπῆρξε ἡ μεταστροφὴ χωροφύλακα, φύλακά του, ὁ ὁποῖος τοῦ ζήτησε συγγνώμη καὶ ἔλαβε τὴν ἀπόφαση νὰ καρεὶ Μοναχός.
Κύλισαν δεκαετίες πολλὲς ἀπὸ τὴν κοίμησή του. Καὶ ἐνῷ φαινόταν ὅτι τὸ σχέδιο τῶν Βαυαρῶν γιὰ τὴν ἐξάλειψη τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ στὴν Ἑλλάδα βαίνει πρὸς ὁλοκλήρωση, ἀπὸ τὴν δεκαετία τοῦ 1970 ἔχουμε ἄνθηση, ἡ ὁποία δίνει ὁλοένα καὶ περισσότερους καὶ πιὸ εὔγεστους καρπούς, τὸ πλῆθος τῶν νεοφανῶν ὁσίων. Ὁ ἐκδυτικισμὸς ὅμως τῆς χώρας καὶ τοῦ λαοῦ της ἐντείνεται ὁλοένα καὶ πολλοὶ πλέον ἐμπνέονται ἀπὸ τὸ σύνθημα «ἀνήκομεν εἰς τὴν Δῦσιν»! Πῶς ἦταν δυνατὸν ὁ λαός μας νὰ συνεχίζει ἀντιστέκεται, ἐνῷ ἡ πολιτικὴ ἡγεσία, ὁ οἰκονομικὸς παράγων, ἡ διανόηση καὶ ὁ καλλιτεχνικὸς κόσμος ἔχουν φραγκέψει, ἐνῷ ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας παρακολουθεῖ σχεδὸν ἀμέτοχη τὶς ἐξελίξεις;
Ὁ Παπουλάκος, ὁ ἅγιος Μοναχὸς Χριστοφόρος πλέον, θὰ τιμᾶται τὴν 18η Ἰανουαρίου, μαζὶ μὲ τὸν μεγάλο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας, τὸν ἅγιο Ἀθανάσιο, ποὺ ἔζησε 25 ἔτη στὴν ἐξορία, ὡς μὴ ἀρεστὸς στοὺς κρατοῦντες. Καὶ ἐπειδὴ ἔχει γραφεῖ ὅτι «τιμὴ ἁγίου μίμησις ἁγίου» εἶναι καιρὸς ἡ Ἱεραρχία νὰ ὀρθώσει τὸ ἀνάστημά της ἐναντίον τῶν ἐκθεμελιωτῶν τῆς πίστης καὶ τῶν παραδόσεών μας. Πρώτη καλὴ κίνηση εἶναι ἡ αἴτηση συγγνώμης ἀπὸ τὸν νέο ἅγιο. Αὐτὸ ἔπραξε, πρὸ ὀλίγων ἐτῶν, ἡ ἱερὰ Σύνοδος τοῦ πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, ζητῶντας συγγνώμη ἀπὸ τὸν ἅγιο Νεκτάριο.
«Μακρυγιάννης»