Οἱ Καππαδόκες Πατέρες ἔβαλαν τή δική τους σφραγῖδα στήν ἀνάπτυξη τῆς Θεολογίας κατά τον 4ο μ. Χ. αἰῶνα στήν Ἐκκλησία. Εἶναι στήν οὐσία οἱ θεμελιωτές τοῦ ὀρθόδοξου δόγματος καί τῆς ἀποκρυστάλλωσης τῆς αὐθεντικῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἕνας ἀπό αὐτούς ὑπῆρξε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνός, ὁ ἀποκαλούμενος καί Θεολόγος.
Γεννήθηκε τό 329 μ. Χ. στήν Ἀριανζό τῆς Καππαδοκίας, κοντά στήν κωμόπολη Ναζιανζό, γι' αὐτό καί πῆρε τήν ὀνομασία Ναζιανζηνός. Οἱ γονεῖς του, Γρηγόριος καί Νόννα ἦταν εὐγενεῖς γαιοκτήμονες. Ὁ πατέρας του ἦταν πρώην εἰδωλολάτρης ὁ ὁποῖος εἶχε... μεταστραφεῖ στόν Χριστιανισμό καί κατόπιν εἶχε χειροτονηθεῖ ἐπίσκοπος Ναζιανζοῦ. Ὁ νεαρός Γρηγόριος μεγάλωσε σέ χριστιανικό περιβάλλον καί ἀπό νωρίς φάνηκαν τά σπάνια χαρίσματά του.
Ἡ οἰκονομική εὐχέρεια τῶν γονέων του ἐπέτρεψε νά λάβει μεγάλη μόρφωση. Ἄλλωστε καί ὁ ἴδιος ἀγαποῦσε μέ πάθος τά γράμματα καί τή μόρφωση. Σπούδασε στά καλλίτερα σχολεῖα τῆς Καισάρειας καί ἀργότερα, τό 351, πῆγε στήν Ἀλεξάνδρεια καί μετά στήν Ἀθήνα νά συμπληρώσει τίς σπουδές του στή ρητορική καί τή φιλοσοφία στίς ἐκεῖ ὀνομαστές σχολές, ἔχοντας ὡς καθηγητές του τούς ὀνομαστούς καθηγητές Ἰμέριο καί Προαιρέσιο καί ὡς συμμαθητές του τόν Μ. Βασίλειο καί τόν Ἰουλιανό, τόν μετέπειτα αὐτοκράτορα. Ἡ ἐπίδοση τῶν σπουδῶν του στήν Ἀθήνα ἦταν τέτοια, ὅπως καί οἱ σπάνιες ἱκανότητές του, ὥστε ἀναγορεύτηκε καθηγητής καί δίδαξε ἐκεῖ ρητορική καί φιλοσοφία γιά ἕνα χρόνο.
Κατόπιν ἐπέστρεψε στήν Ναζιανζό, ὅπου βαπτίστηκε χριστιανός ἀπό τόν ἐπίσκοπο πατέρα του. Τότε ἄρχισε νά γράφει τό πρῶτο θεολογικό του ἔργο γιά τό Ἅγιο Βάπτισμα. Τό 360 μεταβαίνει, ὕστερα ἀπό πρόσκληση τοῦ παλιοῦ του φίλου Βασιλείου, στόν Πόντο, νά ἀσκητέψει μαζί του κοντά στόν Ἶρι ποταμό. Τό 361, ὕστερα ἀπό παράκληση τοῦ πατέρα του, γυρίζει στήν πατρίδα του, ὅπου τόν χειροτόνησε πρεσβύτερο, χωρίς τή θέλησή του, διότι ὁ Γρηγόριος ἤθελε νά ἀκολουθήσει τόν μοναχικό βίο. Ἔφυγε γιά λίγο καιρό γιά τήν Ἀννεσόη, ὅπου ἀσκήτεψε γιά λίγο καιρό μέ τόν Βασίλειο, ὁ ὁποῖος τόν ἀνάγκασε νά γυρίσει καί πάλι στήν Ναζιανζό, ὅπου βρῆκε τήν Ἐκκλησία διῃρημένη ἐξαιτίας τῶν ἀρειανῶν καί τόν πατέρα του κατηγορούμενο γιά αἵρεση. Μέσα σέ λίγο χρόνο κατόρθωσε νά ἑνώσει καί πάλι τήν Ἐκκλησία.
Τόν ἴδιο χρόνο εἶχε ἀνεβεῖ στό αὐτοκρατορικό θρόνο ὁ Ἰουλιανός (361-363), ὁ ὁποῖος ἀποφάσισε νά νεκραναστήσει τήν ὁριστικά νεκρή ἀρχαία εἰδωλολατρική θρησκεία. Παράλληλα κήρυξε ἀπηνῆ διωγμό κατά τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Γρηγόριος ἄνοιξε ἀλληλογραφία μέ τόν παλιό του φίλο αὐτοκράτορα, ἀποδεικνύοντας πώς οἱ πρακτικές του δέν εἶχαν καμιά σχέση μέ τόν ἑλληνικό πολιτισμό, τό ὁποῖο δῆθεν ὑπεράσπιζε ὁ θρησκόληπτος Ἰουλιανός. Ὁ θάνατός του Ἀποστάτη αὐτοκράτορα τό 363 ἔκλεισε τό θλιβερό αὐτό κεφάλαιο τῆς ἱστορίας.
Ἀλλά μιά νέα περιπέτεια ἀντιμετώπιζε ἡ Ἐκκλησία, τό ἀρειανισμό, τόν ὁποῖο ὑποστήριζε ὁ ἀρεινόφρων αὐτοκράτορας Οὐάλης. Ὁ Γρηγόριος δίνει μεγάλους ἀγῶνες νά διαφυλαχτεί ἡ Ὀρθοδοξία στή Μ. Ἀσία. Τό 370 ὁ Μ. Βασίλειος ἐκλέγεται ἐπίσκοπος Καισαρείας καί τό 372 χειροτονεῖ τόν Γρηγόριο ἐπίσκοπο Σασίμων καί πάλι χωρίς τή θέλησή του. Ἀλλά σύντομα μεταβαίνει στή Ναζιανζό καί μετά τό θάνατο τοῦ πατέρα του, τό 374, ἀναλαμβάνει νά ποιμάνει τήν χηρεύουσα ἐπισκοπή. Τό 375 ἀποσύρθηκε σέ Μονή τῆς Σελεύκειας ὡς το θάνατο τοῦ Βασιλείου τό 379.
Τήν ἴδια χρονιά ἡ Σύνοδος τῶν ἐπισκόπων τῆς Ἀντιόχειας ἀποφάσισε νά στείλει στήν Κωνσταντινούπολη τόν Γρηγόριο γιά νά ἀντιμετωπίσει τούς ἀρειανούς, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καταλάβει ὅλους τούς ναούς. Μετέτρεψε ἕναν οἰκίσκο σέ ναό τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας καί ἐκεῖ ἐκφώνησε τούς περίφημους θεολογικούς του λόγους, κατατροπώνοντας τούς αἱρετικούς. Τό 380 μέ ἀπόφαση τοῦ αὐτοκράτορα Θεοδοσίου Ἀ΄ ἐκλέχτηκε ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως καί τόν ἑπόμενο χρόνο προήδρευσε τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ὅταν κάποιοι ἐπίσκοποι ἀμφισβήτησαν τήν κανονικότητα τῆς ἐκλογῆς του στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο τῆς Βασιλεύουσας, μέ μιά ἀξιοθαύμαστη πράξη, παραιτήθηκε καί γύρισε στήν πατρίδα του, ὅπου ποίμανε τήν ἐπισκοπή τῆς Ναζιανζοῦ ὡς τό 383. Ἐν τῷ μεταξύ κλονίστηκε σοβαρά ἡ ὑγεία του καί γι' αὐτό ἀποσύρθηκε σέ οἰκογενειακό του κτῆμα, ὅπου ἔζησε εἰρηνικά μέ προσευχή, ἄσκηση, καί νηστεία. Ἐκεῖ συνέγραψε τά περίφημα θεολογικά του συγγράμματά του καί συνέθεσε τα ἀφθάστου ποιητικῆς ἀξίας ποιήματά του. Κοιμήθηκε εἰρηνικά στίς 25 Ἰανουαρίου 391. Ἀνακηρύχτηκε ἅγιος, Πατέρας καί οἰκουμενικός διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στίς 25 Ἰανουαρίου, ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του καί στίς 30 Ἰανουαρίου μαζί μέ τούς ἄλλους δύο Ἱεράρχες, τό Μ. Βασίλειο καί τόν Ι. Χρυσόστομο.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀνήκει στούς μεγάλους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί ταυτόχρονα στίς μεγάλες προσωπικότητες τῆς ἱστορίας. Θαυμασμό προξενεῖ στούς ἱστορικούς ἡ εὐγένεια καί τό ψυχικό του μεγαλεῖο. Ἡ μόρφωσή του, ἡ πνευματική του καλλιέργεια, ἡ ρητορική του δεινότητα σέ συνδυασμό μέ τήν βαθιά πίστη του στό Θεό τόν ἀνέδειξαν ὡς ἕναν ἀπό τούς κορυφαίους θεολόγους καί συγγραφεῖς της Ἐκκλησία μας. Εἶναι ὁ θεολόγος τοῦ Θεοῦ Λόγου, ὁ ὁποῖος διατύπωσε μέ τόν πλέον σαφῆ τρόπο τήν περί Θεοῦ πίστη τῆς Ἐκκλησίας μας. Χάρις σ' αὐτόν κατατροπώθηκε ἡ φρικτή καί ἐπικίνδυνη αἵρεση τοῦ Ἀρείου, ἡ ὁποία ἀπειλοῦσε τή σώζουσα ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλά καί ὡς ποιητής ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὑπῆρξε ἀπαράμιλλος. Ἀκόμα καί ὁ πεζός λόγος του εἶναι ποίημα καί γι' αὐτό κατοπινοί ὑμνογράφοι, ὅπως ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, χρησιμοποίησαν αὐτούσιους λόγους του στούς ὕμνους τους, ὅπως στούς θεσπέσιους κανόνες τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα!
Εἶναι τέλος ἐκεῖνος πού κατόρθωσε νά συνενώσει τό ἑλληνικό πνεῦμα μέ τή χριστιανική πίστη σέ ἕνα καταπληκτικό σύνολο. Ἡ σωζόμενη ἀλληλογραφία του μέ τόν ἀνεδαφικό ἀποστάτη Ἰουλιανό φανερώνει τήν ποιοτική διαφορά τῶν δύο ἀνδρῶν. Ὁ μέν Γρηγόριος ἐκφράζει τό γνήσιο καί πραγματικό ἑλληνικό πνεῦμα τῆς προόδου καί τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἑτερότητας, ὁ δέ θρησκομανής αὐτοκράτορας ἐκφράζει τόν παλιό εἰδωλολατρικό κόσμο τοῦ φανατισμοῦ, τῶν ἐμμονῶν, τῆς δεισιδαιμονίας καί τῆς μισαλλοδοξίας, ἡ ὁποία ἐκφράστηκε μέ σκληρούς διωγμούς ἐναντίων τῆς Ἐκκλησίας! Χαρακτηριστική εἶναι ἡ φράση του πρός τόν Ἰουλιανό «τό ἑλληνίζειν ἐστί πολυσήμαντον», ἀποδεικνύοντας στόν ἄλλοτε συμμαθητή καί φίλο του Ἰουλιανό ὅτι ἡ ἀλλοπρόσαλλη πολιτική του ἀπέχει παρασάγγας ἀπό τόν Ἑλληνισμό, τόν ὁποῖο νόμιζε ὅτι ὑπηρετοῦσε! Ἡ ἱστορία ἀποφάνθηκε: τόν μέν ὀνειροπαρμένο παγανιστή αὐτοκράτορα τόν καταδίκασε ἐσαεί ὡς ἀποστάτη καί ἀποτυχημένο, τόν δέ Γρηγόριο τόν ἀνέδειξε ὡς ὕψιστη πνευματική προσωπικότητα, τόν ὁποῖο σεμνύνονται οἱ αἰῶνες!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου