Ἅγιος μάρτυς Τρύφων: Ὁ προστάτης ἅγιος τῶν ἀμπελουργῶν (1 Φεβρουαρίου †)

Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητοῦ

Ἕνας ἀπὸ τοὺς ἠρωικότερους μάρτυρες τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας εἶναι καὶ ὁ ἅγιος Τρύφωνας ὁ ἰαματικός. Μάλιστα γιὰ τὴν ἁπλότητά του καὶ τὴν ἐνασχόλησή του μὲ τὴν κτηνοτροφία καὶ τὴ γεωργία, θεωρεῖται ὁ προστάτης ἅγιος τῶν γεωργῶν καὶ ἰδιαίτερα τῶν ἀμπελουργῶν.

Γεννήθηκε στὴ Λάμψακο τῆς Φρυγίας τῆς Μ. Ἀσίας περὶ τὸ 220 μ. Χ., ἀπὸ εὐσεβεῖς γονεῖς, οἱ ὁποῖοι τοῦ ἐνέπνευσαν τὴν πίστη στὸν ἀληθινὸ Θεό. Ἡ οἰκογένειά του ἦταν πολὺ φτωχὴ καὶ ὁ ἴδιος ἐξασκοῦσε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ χηνοβοσκοῦ. Ὅμως παράλληλα μελετοῦσε τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ ποθοῦσε νὰ τύχει τῆς σωτηρίας καὶ νὰ γίνει πολίτης τῆς οὐράνιας βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Χάρις στὴν βαθιά του πίστη...καὶ τὴν ἁγνὴ καὶ ἁγία ζωὴ του προικίστηκε ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ ἔχει τὸ χάρισμα τῆς θεραπείας ἀσθενειῶν καὶ τὴν ἐκδίωξη τῶν δαιμόνων. Κάποτε ἔκανε περιοδεία στὴν Μ. Ἀσία ὁ αὐτοκράτορας Γορδιανὸς (238-244) ἔχοντας μαζί του καὶ τὴν ἄρρωστη κόρη του, ἡ ὁποία βασανιζόταν ἀπὸ φοβερὸ δαιμόνιο. Πληροφορήθηκε γιὰ τὴ δύναμη τοῦ χριστιανοῦ Τρύφωνα, τοῦ ὁποίου ζήτησε τὴ βοήθεια. Ὕστερα ἀπὸ θερμὴ προσευχὴ θεράπευσε τὴν κόρη τοῦ εἰδωλολάτρη αὐτοκράτορα, ἀποδεικνύοντας τὴ δύναμη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Τὸ θαῦμα αὐτὸ στάθηκε ἀφορμὴ νὰ μεταστραφοῦν στὸ Χριστὸ πλῆθος εἰδωλολατρῶν καὶ νὰ ἐγκαταλείψουν τὴ λατρεία τῶν δαιμονικῶν «θεῶν» καὶ τῶν εἰδώλων.

     Ἀλλὰ ἂς μὴν ξεχνᾶμε ὅτι βρισκόμαστε σὲ περίοδο σκληρῶν διωγμῶν τῶν Χριστιανῶν ἀπὸ τὸ ρωμαϊκὸ κράτος. Μὲ τὴν παρότρυνση τῶν ἀδίστακτων καὶ σκοταδιστικῶν εἰδωλολατρῶν ἱερέων, τῶν μάντεων, τῶν μάγων, τῶν ὀρφεοτελεστῶν καὶ ἄλλων παρασίτων τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας, οἱ ρωμαϊκὲς ἀρχὲς καταδίωκαν μὲ μανία ἐξοντώσεως τοὺς Χριστιανούς, ὑποβάλλοντάς τους σὲ φρικτὰ βασανιστήρια καὶ τὸ θάνατο. Τὸ 249 ἀνέβηκε στὸν αὐτοκρατορικὸ θρόνο τῆς Ρώμης ὁ Δέκιος (249-251), ἕνας ἰδιαίτερα σκληρὸς καὶ ἀπάνθρωπος ἡγεμόνας. Τὰ σκοτεινὰ εἰδωλολατρικὰ ἱερατεῖα ἔπεισαν τὸν δεισιδαίμονα αὐτοκράτορα, πὼς δῆθεν, οἱ «θεοὶ» ἦταν δυσαρεστημένοι ἀπὸ τὴν παρουσία καὶ τὴ δράση τῶν Χριστιανῶν καὶ γι’ αὐτὸ δὲν ἔδειχναν εὐμένεια γιὰ τὸ κράτος. Τὸν συμβούλεψαν πὼς γιὰ νὰ ξαναγίνουν εὐμενεῖς οἱ «θεοί», «ζητοῦσαν» νὰ τοὺς προσφέρουν θυσία ὅλοι οἱ πολίτες τοῦ κράτους! Ἔτσι ὁ Δέκιος ἔδωσε διαταγὴ νὰ προσφέρουν θυσίες ὅλοι οἱ πολίτες, μὲ πιστοποίηση ἀπὸ τὶς ἀρχές. Ὅποιοι θὰ ἀρνοῦνταν νὰ θυσιάσουν θὰ θανατώνονταν μὲ τὰ πιὸ φρικτὰ βασανιστήρια. Εὐνόητο ὅτι οἱ Χριστιανοὶ ἀρνήθηκαν νὰ θυσιάσουν στοὺς δαιμονοθεοὺς καὶ γι’ αὐτὸ σύρθηκαν στὰ μαρτύρια μυριάδες πιστοί. Ὁ διωγμὸς ἐπὶ Δεκίου εἶναι ὁ πρῶτος μεγάλος διωγμὸς κατὰ τῶν Χριστιανῶν, ὁ ὁποῖος εἶχε γενικὸ χαρακτήρα σὲ ὁλόκληρη τὴν ἀχανή αὐτοκρατορία. 

      Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν ὁ ἅγιος Τρύφων, ὁ ὁποῖος εἶχε γίνει στόχος τῶν εἰδωλολατρῶν ἱερέων τῆς Λαμψάκου καὶ ἰδιαιτέρως τοῦ ἐπάρχου τῆς Ἀνατολῆς Ἀκυλίνου, ποὺ εἶχε ὡς ἕδρα του τὴ Νίκαια. Καταγγέλθηκε ὅτι ἀρνήθηκε νὰ προσφέρει θυσία στὰ εἴδωλα καὶ πὼς κηρύσσει τὸν Χριστιανισμὸ καὶ μεταστρέφει εἰδωλολάτρες στὴ νέα, μισητὴ γι’ αὐτόν, πίστη. Διέταξε τὴ σύλληψή του καὶ τὴ μεταφορά του στὸν θηριώδη ἔπαρχο.

     Ὁ νεαρὸς Χριστιανὸς ἔδειξε πρωτοφανὲς ἡρωικὸ φρόνημα ἀπέναντι στοὺς εἰδωλολάτρες ἀνακριτὲς καὶ στὸν ἴδιο τὸν ἔπαρχο. Ὁμολόγησε μὲ παρρησία τὴν πίστη του στὸν ἀληθινὸ Τριαδικὸ Θεὸ καὶ στηλίτευσε τὴν εἰδωλολατρία, ὡς λατρεία τῶν δαιμόνων στὰ πρόσωπα τῶν ἄγριων καὶ ἀνήθικων «θεοτήτων» της. Δήλωσε μάλιστα μὲ πρωτόγνωρο θάρρος πὼς ἔχει τὴ διάθεση νὰ μαρτυρήσει γιὰ τὸ Χριστό, νὰ χύσει τὸ αἷμα του καὶ νὰ δώσει τὴ ζωή του γιὰ Ἐκεῖνον!

     Οἱ εἰδωλολάτρες ἀνακριτές, κυριευμένοι ἀπὸ δαιμονικὸ θυμό, τὸν παρέδωσαν στοὺς τερατώδεις δημίους νὰ τὸν ὑποβάλλουν στὰ πιὸ σκληρὰ καὶ ἐπώδυνα βασανιστήρια, γιὰ νὰ καμφθεῖ καὶ νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του. Τὸν κάρφωσαν σὲ ξύλο καὶ τὸν χτυποῦσαν ἀλύπητα καὶ ἀσταμάτητα μὲ ξύλινα σπαθιά. Ὁ ἡρωικὸς μάρτυρας ὑπέμεινε μὲ καρτερία τὰ ἐπώδυνα βασανιστήρια καὶ κήρυττε μεγαλόφωνα Χριστὸ Ἐσταυρωμένο καὶ Ἀναστάντα. Κατόπιν προσπαθοῦσαν νὰ τὸν μεταπείσουν μὲ δελεαστικὲς προτάσεις νὰ προσφέρει θυσία στὰ εἴδωλα. Ἀλλὰ ἐκεῖνος παρέμεινε ἀμετάπειστος. Τότε τὸν ὑπέβαλλαν σὲ νέα, πιὸ φρικτὰ καὶ ἐπώδυνα βασανιστήρια. Τὸν δένουν καὶ τὸν σέρνουν στὴν πόλη, τὸν φυλακίζουν καὶ τοῦ τρυποῦν τὰ πόδια, τὸν κτυποῦν μὲ σιδερένια ραβδιὰ καὶ τοῦ καῖνε τὸ σῶμα μὲ ἀναμμένους πυρσούς. Ἀλλὰ ὁ μάρτυς συνεχίζει νὰ ὑπομένει μὲ ἡρωισμὸ τὰ βασανιστήρια. Ἕνα φωτεινὸ στεφάνι κατέβηκε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ στάθηκε στὸ κεφάλι του. Τὸ θαῦμα αὐτὸ ἔκανε πολλοὺς εἰδωλολάτρες νὰ φοβηθοῦν καὶ νὰ πιστέψουν στὸν ἀληθινὸ Θεό.

       Βλέποντας ὁ θηριώδης καὶ σκληρόκαρδος ἔπαρχος Ἀκυλίνος ὅτι ἡ καρτερία τοῦ Τρύφωνα μεταστρέφει καὶ ἄλλους στὸν Χριστιανισμό, διέταξε νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν. Ὅμως πρὶν προλάβουν νὰ τοῦ πάρουν τὸ κεφάλι ξεψύχησε, παραδίνοντας στὸ Χριστὸ τὴν ἁγνὴ καὶ ἁγία ψυχή του. Οἱ Χριστιανοὶ τῆς Νίκαιας, μὲ φόβο καὶ εὐλάβεια, παρέλαβαν τὸ τίμιο λείψανο τοῦ Μάρτυρα γιὰ νὰ τὸ ἐνταφιάσουν μὲ τιμές. Ἀλλὰ ὁ ἅγιος παρουσιάστηκε σὲ ὅραμα, ζητώντας τους νὰ μεταφερθεῖ τὸ σῶμα του στὴν πατρίδα του τὴ Λάμψακο, ὅπου θάφτηκε, ἐπιτελώντας ἄπειρα θαύματα. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται τὴν 1η Φεβρουαρίου καὶ τιμᾶται ἰδιαίτερα σὲ πολλὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος. Ὑπάρχουν πάμπολλες μαρτυρίες θαυμάτων καὶ γι’ αὐτὸ ὀνομάζεται ἰαματικὸς καὶ ἀνήκει στὴν κατηγορία τῶν Ἀναργύρων Ἁγίων τῆς Ἐκκλησία μας. 

        Ὁ ἅγιος Τρύφωνας εἶναι ἀγαπητὸς κυρίως στοὺς ἀγρότες καὶ ἰδιαίτερα στοὺς ἀμπελουργούς, τῶν ὁποίων θεωρεῖται προστάτης ἅγιος. Εἰκονίζεται μάλιστα νὰ βαστᾶ κλαδευτήρι στὸ ἀριστερό του χέρι. Δὲν εἶναι βεβαίως τυχαῖο πὼς τὴν ἐποχὴ αὐτὴ γίνεται τὸ κλάδεμα τῶν ἀμπελιῶν καὶ τὴν ἡμέρα τῆς μνήμης του δὲν ἐργάζονται οἱ ἀμπελουργοί. Εἶναι εὐλογία γιὰ μᾶς τοῦ Χριστιανούς, τὸ κάθε ἐπάγγελμα νὰ ἔχει τὸν προστάτη ἅγιό του!