Γιῶργος Σεφέρης: Γιά τήν λαϊκή παράδοση

Κείμενο: Γιῶργος Σεφέρης

Τά γράμματα εἶναι ἀπό τίς πιό εὐγενικές ἀσκήσεις κι ἀπό τούς πιό ὑψηλούς πόθους τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ παιδεία εἶναι ὁ κυβερνήτης τοῦ βίου. Κι ἐπειδή οἱ ἀρχές αὐτές εἶναι ἀληθινές, πρέπει νά μήν ξεχνοῦμε πώς ὑπάρχει μία καλή παιδεία -ἐκείνη πού ἐλευθερώνει καί βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο νά ὁλοκληρωθεῖ σύμφωνα μέ τόν ἑαυτό του καί μία κακή παιδεία -ἐκείνη πού διαστρέφει καί ἀποστεγνώνει καί εἶναι μία βιομηχανία πού παράγει τούς ψευτομορφωμένους καί τούς νεόπλουτους τῆς μάθησης, πού ἔχουν τήν ἴδια κίβδηλη εὐγένεια μέ τούς νεόπλουτους τοῦ χρήματος.

Ἂν ὁ Μακρυγιάννης μάθαινε γράμματα τήν ἐποχή ἐκείνη, πολύ φοβοῦμαι πώς θά ἔπρεπε νά ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, γιατί τήν παιδεία τήν κρατοῦσαν στά χέρια τους οἱ «τροπαιοῦχοι τοῦ ἄδειου λόγου», καθώς εἶπε ὁ ποιητής, πού δέν... ἔλειψαν ἀκόμη. Δεν ἐπαινῶ τόν Μακρυγιάννη γιατί δέν ἔμαθε γράμματα, ἀλλά δοξάζω τόν πανάγαθο Θεό πού δέν τοῦ ἔδωσε τά μέσα νά τά μάθει.

Γιατί ἄν εἶχε πάει σέ δάσκαλο, θά εἴχαμε ἴσως πολλές φορές τόν ὄγκο τῶν Ἀπομνημονευμάτων σέ μία γλῶσσα, ὅλο κουδουνίσματα καί κορδακισμούς· θά εἴχαμε ἴσως περισσότερες πληροφορίες γιά τά ἱστορικά τῶν χρόνων ἐκείνων, θά εἴχαμε ἴσως ἕνα Σοῦτσο τῆς πεζογραφίας, ἀλλά αὐτή τήν ἀστέρευτη πηγή ζωῆς, πού εἶναι τό βιβλίο τοῦ Μακρυγιάννη, δέ θά τήν εἴχαμε. Καί θά ἦταν μεγάλο κρίμα. Γιατί ἔτσι ὅπως μᾶς φανερώνεται ὁ Μακρυγιάννης, βλέπουμε ὁλοκάθαρα πώς ἄν καί ἀγράμματος, δέν ἦταν διόλου ἕνας ὀρεσίβιος ἀκαλλιέργητος βάρβαρος. Ἦταν ἀκριβῶς τό ἐναντίον: ἦταν μία ἀπό τίς πιό μορφωμένες ψυχές τοῦ ἑλληνισμοῦ.

Καί ἡ μόρφωση, ἡ παιδεία πού δηλώνει ὁ Μακρυγιάννης, δέν εἶναι κάτι ξέχωρο ἤ ἀποσπασματικά δικό του· εἶναι τό κοινό χτῆμα, ἡ ψυχική περιουσία μίας φυλῆς, παραδομένη γιά αἰῶνες καί χιλιετίες, ἀπό γενιά σέ γενιά, ἀπό εὐαισθησία σέ εὐαισθησία· κατατρεγμένη καί πάντα ζωντανή, ἀγνοημένη καί πάντα παροῦσα -εἶναι τό κοινό χτῆμα τῆς μεγάλης λαϊκῆς παράδοσης τοῦ Γένους. Εἶναι ἡ ὑπόσταση, ἀκριβῶς, αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ, αὐτῆς τῆς διαμορφωμένης ἐνέργειας, πού ἔπλασε τούς ἀνθρώπους καί τό λαό πού ἀποφάσισε νά ζήσει ἐλεύθερος ἤ νά πεθάνει στά ‘21. Γι’ αὐτό ἡ λαϊκή μας παράδοση εἶναι τόσο σπουδαία.

Πηγή: Γιώργου Σεφέρη, «Δοκιμές», ἔκδ. Ἴκαρος, Ἀθῆναι 1981.

eranistis.net

cognoscoteam