Μητροπολίτης Πειραιῶς Σεραφείμ, Ὁ χρόνος εἶναι ἡ δυνατότητα τῆς θεώσεώς μας

Ἀγαπητοί Χριστιανοί, 

Τό Νεον ἔτος ἦλθεν  ! 

Τέκνα μου αγαπητὰ καὶ περιπόθητα, 

«Πρωί, καὶ λιοπερίχυτη καὶ λιόκαλ’ εἴναι η μερα» λέγει ο Κωστής Παλαμᾶς. Πάντοτε, ἀγαπητοί μου, ὀ άνθρωπος θαύμαζε καί εορταζε την αρχή της νέας ημερας, τήν ανατολη τού ηλιου, την αρχῆ τού νεου χρόνου, κάθε νεα αρχῆ. Διότι καθε αρχὴ εἶναι μιὰ γέννηση καί ο,τι εἶναι νέο εἶναι ζωή. 

Ζωή, και η αρχὴ καὶ δημιουργία τού Ανθρωπου. Ο Θεός ποῦ εἰναι η Αρχὴ τῶν πάντων, δημιούργησε τόν ανθρωπο, ἐδωσε αρχῆ καὶ ζωὴ στὸ δημιούργημά του. 

Δύο εἶναι τὰ σημαντικὰ σημεῖα, ὅπως μᾶς παραδίδουν οἰ Πατέρες τής Εκκλησιάς μας, γιὰ νὰ κατανοήσουμε αὐτὴ την αρχὴ τού χρονου καὶ τῆς δημιουργίας ποῦ ξεκινά από τὸν Θεό. 

Πρῶτο σημεῖο εἴναι η «δηµιουργία εκ τού μη οντος». Σύµπασα η κτιση καί ο ανθρωπος απεκτησαν εγχρονη ζωὴ καί ηρθαν στήν υπαρξη απο τήν ανυπαρξια. Αὐτη η θεμελιώδης αρχὴ κάνει ξεκάθαρη τὴ διαφορά αναμεσα στὸν Θεὸ καὶ τόν Ανθρωπο. Ο Θεός εἴναι ο Δημιουργος ο οποιος δέν εχει χρόνο, δεν έχει αρχὴ καὶ τέλος αλλα δημιουργεί τον χρόνο καὶ...
τόν ανθρωπο. Καί ο ανθρωπος εἶναι τὸ δημιούργημα πού αποκτα χρονο. 

Τὸ δεύτερο σημεῖο εἴναι οτι ο Θεος «ὀ Ζῶν εἰς τὸν αἰώνα εκτισε τὰ πάντα κοινὴ» κατὰ τὴν Σοφία Σειράχ, ποῦ σημαίνει «Ο Θεός, ποῦ ζεί αιωνια, δημιούργησε ολα τὰ πράγματα αμεσως». Ο χρόνος λοιπὸν και η ζωὴ ξεκίνησαν καί απεκτησαν διάρκεια «ἀμέσως». 

Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης μιλάει γιὰ τὴ δημιουργία σὰν μιά ακαριαια ενεργεια τού Θεου, μὲ τήν οποια δημιουργήθηκαν απο τήν αρχη ολες οἰ καταβολὲς τών οντων. Καί έπειτα αρχίζει η δυναμική εξέλιξη τού κοσμου καὶ τῆς ζωῆς. 

Ο Άγιος πατὴρ γιὰ νὰ μάς εξηγησει αὐτὴ τὴ στιγμὴ τῆς Δημιουργίας απο τὸν Θεὸ χρησιμοποιει μιὰ πολυ ωραία φράση: ὀ Θεός εφτιαξε τὸν κόσμο «ἐν ακαρεῖ»! Ἀκαριαία δημιούργησε τὸν κόσμο. Η αρχή τού κοσμου ολου εγινε ξαφνικὰ καί ακαριαια. Όµως, ἀπὸ τὴ στιγµὴ πού η κτιση αρχιζει νά υπαρχει, τότε ξεκινα καί η ροὴ τού χρονου. Καί ολη η περαιτερω εξελιξη εἶναι μιὰ διαρκῆς κίνηση. Μιὰ κίνηση ποῦ μαρτυρά πως ολη η δημιουργια, ὅλα τὰ κτιστά οντα υποκεινται στὸν χρόνο. 

Τά ορη, οἰ ωκεανοί, τὰ δέντρα καὶ τὰ ζῶα, ὅλο τὸ φυσικὸ καὶ ζωϊκὸ βασίλειο, καί η κορωνιδά της δημιουργίας ο ανθρωπος εἶναι κτιστὰ δηµιουργήµατα. Όλα τά ορατα καὶ τά αορατα εἶναι κτιστὰ δημιουργήματα. Ολόκληρη λοιπόν η κτιση, ἔρχεται εξισου απο τήν ανυπαρξια στήν υπαρξη παρὰ τὶς διαφορὲς ποῦ µπορεί να υπαρχουν μεταξὺ τών οντων. 

Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης μὲ μεγάλη ακριβεια κάνει μιὰ παρατήρηση καὶ διευκρίνιση εδω. Μᾶς λέει οτι εφοσον ολη η κτιση ταυτόχρονα αρχισε νά υπαρχει - ὅπως εἴπαμε «ἐν ακαρεῖ» - ἀκαριαία εποµενως απεκτησε χρόνο καί υλη. Ο χρόνος καί η υλη εἶναι τὰ δύο χαρακτηριστικὰ στοιχεῖα τῆς αἰσθητὴς φύσεως πού ολοι βλέπουμε γύρω μας. 

Ὅμως, ὅπως λέει ο Αγιος Γρηγόριος, γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὸν λόγο τῆς δημιουργίας καὶ τῆς σωτηρίας μᾶς πρέπει νὰ καταλάβουμε πρώτα ενα πολὺ κεντρικὸ σημεῖο. Δὲν εἶναι πρωτίστως η υλη πού μας κάνει νὰ διαφέρουμε απο τὸ Θεο αλλά ο χρονος. 

Η προέλευσή μας απὸ τήν ανυπαρξια στήν υπαρξη. 

Δηλαδη η αρχή μας στὸν χρόνο. 

Καὶ αὐτὸ διότι ο Θεος μὲ τὴ βούλησή του καί εξαιτιας τής απειρης Αγαπής του μάς εδωσε τὴ ζωὴ καὶ τὸν χρόνο. Η προέλευση τῶν πάντων «ἐκ τού μη οντος» - ἀπὸ αὐτὸ ποῦ δὲν εἴναι ον, ζωντανό, δέν υπαρχει - ἔγινε απο τὸν Θεὸ διὰ τών ενεργειων τού Θεου. 

Τά οντα δὲν προέρχονται απο τὴ θεία οὐσία, δὲν εἶναι καὶ δέν εχουν δηλαδή ιδια φύση μὲ τὸν Θεό. Αλλά λαµβάνουν την ύπαρξή τους «διὰ τῆς κτίσεως» ἀπὸ τὸν Θεό. Αὐτή η διακριση κτιστού ανθρωπου καί ακτιστου Θεού θεωρειται ως πρωτεύουσα σέ ολοκληρη τὴν πατερικὴ θεολογία τής Εκκλησιάς μας καί αποτελει τη βάση γιὰ την ορθῆ κατανόηση τῆς σχέσης ανθρωπου καὶ Θεοῦ. 

Γιατί όμως εἶναι τόσο πολὺ σημαντικὸ τό οτι ο Θεός μας δημιούργησε δίνοντάς μας τὸν χρόνο; 

Ὄλη η εξελιξη αλλα καί η τελειωση τού ανθρωπου στηρίζεται ακριβως σὲ αὐτὴ τὴν προέλευση «ἐκ τού μη οντος» εἰς τὸν χρόνο. Όλα λοιπὸν ξεκινούν απο τὸν χρονο αλλὰ δὲν τελειώνουν σ’ αὐτόν. 

Ο χρόνος εἶναι ζωή. Μᾶς δίνει τὴ δυνατότητα νὰ ζοῦμε. Γεννιόμαστε, ἀναπτυσσόμαστε, χαιρόμαστε, ἀγαπᾶμε, λυπόμαστε, γερνοῦμε, μέσα στὸν προσωπικό μας χρόνο. Αὐτὸς εἴναι ο χρονός της ζωῆς. 

Ο χρόνος εἶναι διάρκεια. Περπατοῦμε στὸν δρόμο, συναντιόμαστε μὲ δικά μας πρόσωπα, δουλεύουμε, προσευχόμαστε. Όλα διαρκοῦν καί ολα εχουν τὸν χρόνο τους. 

Ο χρόνος εἴναι ενα διάστημα. Ένα διάστημα ποῦ μεσολαβεί αναμεσα σὲ μια αρχὴ καί ενα τέλος. Η ημέρα αρχίζει μὲ τήν ανατολη καὶ τελειώνει μὲ τὴ δύση, ἠ ίδια η βιολογικη ζωὴ μας αρχίζει μὲ τὴ γέννηση καὶ τελειώνει μὲ τὸν θάνατο. 

Ο χρόνος έχει πάντοτε προοπτικὴ κι ετσι η ζωὴ μας έχει παντοτε έναν σκοπό. Προσευχόμαστε μέσα στὸν προσωπικό μας χρόνο γιὰ νὰ συναντήσουμε τὸν Κύριο, γνωρίζουμε εναν ανθρωπο γιὰ νὰ τόν αγαπησουμε, θρεφόμαστε γιὰ νὰ κρατήσει τὸ σῶμα μας στὸν χρόνο. 

Ο χρόνος λοιπὸν εἶναι μιὰ διαρκῆς κίνηση, αὐτὸς μας δίνει τὴ δυνατότητα νά εξελισσομαστε καὶ νά αναπτυσσομαστε, νὰ μεταβαλλόμαστε καὶ νά αλλοιωνομαστε συνεχῶς. Πρόκειται γιὰ μιὰ δηµιουργία πού συνεχως εξελισσεται καὶ δὲν παραμένει ποτὲ στατική. Δέν εχει στατικότητα αλλα εχει μιὰ δυναμικότητα η δημιουργια, πού αφενος υποδηλωνεται απο τὴ διαρκῆ κίνηση, καί αφετερου εχει τὴν καταβολή της σὲ αὐτὸ τὸ περασµὰ της απὸ τήν ανυπαρξια στήν υπαρξη. 

Αὐτή η εξελικτικη πορεία εἴναι η ευκαιρια καί ο δρομος πρὸς τὴ σωτηρία μας. 

Νὰ λοιπὸν γιατί ενω υποκειται ο ανθρωπος στὸν χρόνο τήν ιδια στιγμή ανοιγεται εξαιτιας τού χρονου μπροστὰ του η Σωτηρία του. 

Ο Θεός έφερε τόν ανθρωπο στὸν κόσμο καὶ στὸν χρόνο καὶ μάς εδωσε τὸν χρόνο γιὰ νὰ γυρίσουμε κοντά Του καὶ νά ομοιωθουμε μέ Εκεινον. Καί η ευκαιρια αὐτὴ δὲν εἴναι αλλο απο τὴ Χάρη του. Επειδή ο Θεός μάς επλασε κατ’ εἰκόνα Του, εἴμαστε φτιαγμένοι νὰ γίνουμε θεοὶ κατὰ χάρη, νά ομοιωθουμε μὲ τὸν Θεὸ καὶ νὰ κατοικήσει ο Θεος μέσα μας. 

Ο χρόνος εἴναι η δυνατοτητά της θεώσεώς μας. Βεβαίως πορευόμαστε τὸν δύσκολο δρόμο τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ὅμως τὰ πάντα στὴ ζωὴ μποροῦν νὰ μεταβληθοῦν «εἰς ζωὴν αἰώνιον». Ο χρόνος εἶναι πραγματικὸς καὶ δημιουργικὸς μονάχα οταν, ταξιδεύοντας μέσα σὲ αὐτόν, ὀ άνθρωπος προχωράει μέσα στήν ενωσή της δικῆς του ζωῆς μὲ αὐτὴ τών αλλων καὶ μὲ τήν απειρη ζωὴ τού Θεου. Στὴν αἰωνιότητα φτάνουμε μόνο περνώντας μέσα απο τὸν χρονο ως ένα αληθινο ταξίδι - ὄχι προσπαθώντας νὰ ξεφύγουμε απο αὐτόν. Καὶ περνᾶμε μέσα απο αὐτὸ τὸ πραγματικὸ μεσοδιάστημα, μόνο στὸν βαθμὸ πού ενωνουμε τούς εαυτους μας εν αγάπη με τὸ Πρόσωπο τού Θεου. Ο χρόνος τότε γίνεται γιορτὴ καὶ δοξολογία τού Θεου. Γιορτάζουμε γιὰ την αρχή της νέας ημερας, τήν ανατολη τού ηλιου, την αρχῆ τού νεου χρόνου, κάθε νεα αρχῆ. Διότι καθε αρχὴ εἶναι μιὰ γέννηση καί ο,τι εἶναι νέο εἶναι ζωή. 

Καί, ὅπως μᾶς λέγει ο Αγιος Ιωαννης Χρυσόστομος, ἐφιστώντας μας τὴν προσοχή: 

«Ὅταν λοιπόν εχεις καθαρὴ τὴ συνείδηση, ἔχεις πάντα γιορτή· τρέφεσαι μὲ καλές ελπιδες καί εντρυφας στὴν προσδοκία τῶν μελλόντων αγαθων· ὅπως, ὅταν δέν εχεις παρρησία κι έχεις πέσει σὲ πολλά αμαρτηματα, ἀκόμη κι ᾶν εἶναι μύριες γιορτὲς καὶ πανηγύρια δὲν θὰ ‘σαὶ σὲ καθόλου καλύτερη θέση απο εκεινους ποῦ πενθοῦν. Διότι, τί οφελος εχω εγω απο τὴ λαμπρὴ μέρα, ὅταν τὴν ψυχή μου τὴ σκοτίζει η συνειδηση; Άν λοιπὸν θέλεις νὰ ‘χεῖς καὶ κάποιο κέρδος απο τὴν πρωτομηνιά, κᾶνε τό εξης. Όταν βλέπεις οτι συμπληρώθηκε ο χρονος, εὐχαρίστησε τὸν Κύριο, διότι σέ εβαλε σ’ αὐτὴ τὴν περίοδο τών ετων. Θὰ σού παει καλα όλη η χρονιά, ... ᾶν καὶ τὴν πρώτη τού μηνος καὶ κάθε μέρα κάνεις αὐτὰ πού αρεσουν στὸν Θεό.... Δημιούργησε κατάνυξη στὴν καρδιά σου, ξαναλογαρίασε τὸν χρόνο τῆς ζωῆς σου, πὲς στόν εαυτό σου: Οἰ μέρες τρέχουν καὶ περνοῦν, τὰ χρόνια συμπληρώνονται, πολὺ μέρος τού δρομου προχωρήσαμε. Άραγε τί καλὸ κάναμε; Μήπως αραγε φύγουμε απο δώ αδειοι κι απογυμνωμένοι απο κάθε αρετη; Τὸ δικαστήριο εἶναι κοντά, ἠ ζωὴ μᾶς τρέχει πρὸς τὸ γῆρας». 

Εὐχόμεθα ο χρονος, ἠ νεότης καὶ τὸ γῆρας νὰ εἶναι γιά ολους η ευκαιρια νὰ δημιουργήσει αὐτὸ τὸ νεον έτος, ἀλλὰ καὶ κάθε νεον έτος, κάθε νέα ημερα καὶ νέα στιγμή, ἀκαριαία, ἕνα νεο άνθρωπο, τόν Ανθρωπο τού Θεου. 

Καλό καὶ εὐλογημένο νεον έτος! 

Μετα πατρικῶν εὐχῶν! 

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ 

+ ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ