Ἀλβανίας Ἀναστάσιος: Ἡ παραχώρηση τοῦ Αὐτοκεφάλου στὴν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας δὲν ἔφερε τὴν ποθητὴ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων οὔτε τὴν εἰρήνη

1. Πολλὰ γράφονται καὶ λέγονται, μῆνες τώρα, σχετικὰ μὲ τὸ Οὐκρανικὸ ἐκκλησιαστικὸ ζήτημα. Τὸ πιὸ κρίσιμο καὶ ἀναγκαῖο, ὅμως, εἶναι νὰ τονισθεῖ τὸ χρέος τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐκφράζοντας τὴν πατερικὴ πνευματικὴ ἐμπειρία καὶ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση διακήρυξε: «Τὸ τῆς Ἐκκλησίας ὄνομα οὐ χωρισμοῦ, ἀλλὰ ἑνώσεως καὶ συμφωνίας ὄνομα. Ἐκκλησία γέγονε οὒχ ἴνα διηρημένοι ὦμεν, ἀλλὰ συνημμένοι». Καὶ ἀλλοῦ: «Οὐδὲν οὕτω παροξύνει τὸν Θεὸν ὡς τὸ Ἐκκλησίαν διαιρεθῆναι». Ὁποιαδήποτε, λοιπόν, ἐνέργεια ὀφείλει νὰ λαμβάνει σοβαρὰ ὑπόψη τὴ βασικὴ αὐτὴ ἀλήθεια: Ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι πρὶν καὶ πάνω ἀπὸ ὅλα.

2. Τὰ ἐκκλησιαστικὰ γεγονότα τοῦ ἔτους ποὺ πέρασε, δημιούργησαν μία νέα πραγματικότητα, μὲ τὴν προφανῆ ἀνάμειξη καὶ γεωπολιτικῶν ἐνδιαφερόντων καὶ σκοπιμοτήτων. Ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση δὲν εἶναι δυνατὸν ἐμμέσως ἢ ἀμέσως νὰ ἀγνοεῖται. Ἡ παραχώρηση τοῦ Αὐτοκεφάλου στὴν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας δὲν ἔφερε τὴν ποθητὴ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων οὔτε τὴν εἰρήνη, ὅπως εἶχε συμβεῖ μὲ ὅλες τὶς προηγούμενες παραχωρήσεις Αὐτοκεφαλίας. Τὸ κεντρικὸ πρόσωπο τοῦ Οὐκρανικοῦ προβλήματος, ὁ αὐτοαποκαλούμενος «Πατριάρχης» κ. Φιλάρετος, τελικὰ ἀρνήθηκε τὸν Τόμο, κατηγορώντας τὸ περιεχόμενο καὶ τὸν σκοπό του. Οἱ διχασμοὶ ἔχουν ἐπεκταθεῖ καὶ σὲ ἄλλες περιοχὲς καὶ γενικότερα στὸν Ὀρθόδοξο κόσμο. Παράλληλα, τὸ κατεξοχὴν μυστήριον τῆς ἑνότητος καὶ τῆς συγγνώμης –ἡ Θεία Εὐχαριστία– χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ τὸ....

Πατριαρχεῖο Μόσχας κατὰ τὴν ἀντιπαράθεση ὡς μοχλὸς πιέσεως. Δεκάδες ἑκατομμύρια Ὀρθοδόξων ἔχουν διακόψει τὴν εὐχαριστιακὴ κοινωνία μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸ Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας καὶ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Ἐξάλλου τὸ ζήτημα τῆς ἐγκυρότητος τῶν χειροτονιῶν ποὺ ἐτέλεσε ὁ αὐτοαποκαλούμενος «Πατριάρχης» κ. Φιλάρετος, ἐνῶ ἦταν ἀφορισμένος καὶ ἀναθεματισμένος, ἐξακολουθεῖ νὰ διχάζει. Τὰ ἐπώδυνα ἀποτελέσματα τῆς γενομένης ἐγχειρήσεως εἶναι πασίγνωστα ὄχι μόνο στοὺς Ὀρθοδόξους κύκλους, ἀλλὰ γενικότερα σὲ ὅλο τὸν χριστιανικὸ κόσμο.

3. Προς το παρόν, στις περισσότερες Ορθόδοξες Εκκλησίες επικρατεί μία ανησυχητική σιωπή. Oι διαφαινόμενες εκατέρωθεν πολιτικές πιέσεις τραυματίζουν το πνευματικό κύρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ενώ η κινητοποίηση ανεύθυνων προσώπων, για να λοιδορούν εκείνους που διατυπώνουν διαφορετικές εκτιμήσεις, κολακεύοντας συγχρόνως όσους υποστηρίζουν, ευτελίζει τον διορθόδοξο διάλογο σε μία κρίσιμη για την Ορθοδοξία εποχή. Ορισμένοι εκκλησιαστικοί κύκλοι εκφράζουν την προσδοκία ότι σιγά σιγά όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες θα αναγνωρίσουν τον παραλαβόντα τον Τόμο. Ομως, κι αν ακόμη ορισμένες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες τoν αναγνωρίσουν, αρκετές άλλες, όπως δηλώνουν στις μέχρι τούδε δημόσιες τοποθετήσεις τους, θα παραμείνουν στην άρνηση. Με αποτέλεσμα μια εθνοφυλετική διάσπαση (σε Ελληνες, Σλάβους και όσους επιθυμούν αρμονικές σχέσεις με όλους), η οποία ακυρώνει τον πολυεθνικό και πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Ορθοδοξίας και την οικουμενικότητά της. Τα εκκλησιαστικά σχίσματα δεν τα διορθώνει αυτομάτως ο χρόνος ούτε τα επουλώνει˙ αντιθέτως τα παγιώνει και τα βαθαίνει.

4. Επείγει πλέον να αναζητηθούν δρόμοι υπερβάσεως της εκκλησιαστικής πολώσεως. Για την αντιμετώπιση των ποικίλων συγκρούσεων στον κόσμο το πρώτο στάδιο ενεργειών είναι η αποκλιμάκωση. Είναι ευρύτατα αποδεκτό και συχνά επαναλαμβάνεται διεθνώς ότι μόνον με σοβαρό διάλογο είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν οι εντάσεις. Ας επιδιωχθεί το συντομότερο εκ νέου επικοινωνία και ανταλλαγή δημιουργικών προτάσεων μεταξύ των βασικών παραγόντων της κρίσεως. Υπάρχουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία πρόσωπα που μπορούν να συμβάλουν στην άμεση έναρξη διαβουλεύσεων.

5. Καιρός να τεθούν ως βάσεις των νέων προσπαθειών αλήθειες της Ορθοδόξου Παραδόσεως, οι οποίες στηρίζονται στην Αγία Γραφή. Π.χ.:«Τί δέ με καλεῖτε, Κύριε Κύριε, καὶ οὐ ποιεῖτε ἃ λέγω;» (Λουκ. 6:46, πρβλ. Ματθ.7:21)˙ «Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς…» (Ματθ. 5:44)˙«ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν…»(Ματθ. 6:12)˙«…σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης» (Εφεσ. 4:3, βλέπε και Γαλ. 5:15). Ακολουθώντας πιστά τις εντολές του Κυρίου θα διακρίνουμε νέους δρόμους για την υπέρβαση της κρίσεως.

6. Υπάρχουν λύσεις. Θα μας φωτίσει ο Θεός να τις προσδιορίσουμε. Οι λύσεις βεβαίως δεν θα επιτευχθούν με την ανταλλαγή προσβλητικών και απειλητικών κειμένων ή με  εξωεκκλησιαστικές παρεμβάσεις˙ ούτε είναι δυνατόν να επιβληθούν μονομερώς ή αυτομάτως με το πέρασμα του χρόνου. Κάθε καθυστέρηση επιδεινώνει την ήδη οδυνηρή κατάσταση. Και αν «στο τέλος», «στο μέλλον», βρεθεί κάποια λύση, θα έχουν πλέον συσσωρευθεί στην ιστορία της Ορθοδοξίας πολλές δυσάρεστες σελίδες. Η βασική αρχή της Συνοδικότητος, στην οποία έχει στηριχθεί διαχρονικά η πορεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, είναι η μόνη τελικά που μπορεί να ανοίξει διέξοδο στην υφισταμένη κρίση. Συνηγμένοι ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, με αλληλοσεβασμό και αποκλειστικό σκοπό την ανεύρεση μιας  ειρηνικής ρυθμίσεως, έχουμε τη δυνατότητα να καταλήξουμε σε μια λύση κοινώς αποδεκτή για όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία. Οσο αναβάλλεται η αξιοποίηση της Συνοδικότητος σε Πανορθόδοξο επίπεδο, οι πολυμερείς διασπάσεις στην Ορθόδοξη Οικουμένη θα γίνονται πολλαπλά επικίνδυνες. Η σημερινή τεχνολογία επιτείνει τον θόρυβο, τη σύγχυση και την αναταραχή μεταξύ των Ορθοδόξων˙ και τελικά μειώνεται η αξιοπιστία της Ορθοδοξίας στον σύγχρονο κόσμο.

7. Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, η μεγάλη εορτή της ελεύσεως στην ανθρωπότητα του Υιού και Λόγου του Θεού, της εκπληκτικής πρωτοβουλίας του Πατρός για τη συμφιλίωση με το ανθρώπινο γένος, εντείνουμε ταπεινά τη δέησή μας όπως επιταχυνθούν τα βήματα προς συμφιλίωση, προς καταλλαγή. Ωστε να δικαιούμεθα να συμψάλουμε όλοι οι Ορθόδοξοι το «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ και ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. 2:14). «Τὰ δὲ πάντα ἐκ τοῦ Θεοῦ τοῦ καταλλάξαντος ἡμᾶς ἑαυτῷ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ δόντος ἡμῖν τὴν διακονίαν τῆς καταλλαγῆς». (Oλα δε προέρχονται από τον Θεό, ο οποίος μας συμφιλίωσε με τον εαυτό του διά του Ιησού Χριστού και μας ανέθεσε το έργο της συμφιλιώσεως) (Β΄Κορ. 5:18).

Η πρωτοβουλία για τη θεραπευτική αγωγή της νέας πραγματικότητος ανήκει αναμφιβόλως στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αλλά και όλες οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, όλοι ανεξαιρέτως οι Ορθόδοξοι, έχουμε ευθύνη να συμβάλουμε στη συμφιλίωση.

Με την καταλλαγή θα ειρηνεύσουν εκατομμύρια πιστών ανθρώπων. Συγχρόνως η Ορθοδοξία θα επιβεβαιώσει την πνευματική της ικανότητα να επουλώνει τις πληγές, με οδηγό τον Λόγο του Θεού και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Επιβεβαιώνοντας την αλήθεια ότι είναι η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, η οποία έχει Κεφαλήν τον Χριστόν, τον σαρκωθέντα Υιόν του Θεού, «δι’ ὅν τά πάντα και δι’ οὗ τά πάντα» (Ἑβρ. 2:10), «…τοῦ δόντος ἡμῖν τὴν διακονίαν τῆς καταλλαγῆς» (Β΄Κορ. 5:18)

kathimerini