Γράφει ὁ Θεοφάνης Μαλκίδης
Ἡ Ἑλλάδα- κράτος λογοκρισίας καὶ τὸ «1922»
Διαβάζοντας τὸ «1984» τοῦ Τζὸρτζ Ὄργουελ μπορει ἕνας πολίτης καὶ εἰδικότερα ἕνας Ἕλληνας πολίτης νὰ κατανοήσει πὼς λειτουργεῖ ἕνα κράτος, τὸ ὁποῖο πέραν τῶν ἄλλων, θέλει νὰ ἐλέγξει ἀκόμη καὶ τὴν ἱστορία.
Τὸ 1922 καὶ ὅτι αὐτὸ συνεπάγεται γιὰ τὴ Γενοκτονία, τὴν καταστροφὴ τῆς Σμύρνης, τὴν προσφυγιά, ἀποτελεῖ μία σημαντικὴ τομὴ στὴν νεώτερη ἑλληνικὴ ἱστορία. Εἶναι ἴσως χειρότερο ἀπὸ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης, ὅπως ἔχει γραφεῖ, ἀφοῦ κόπηκε ἡ οἰκουμενικὴ διάσταση τοῦ Ἑλληνισμοῦ μὲ τὴν ἀπώλεια ἀνθρώπων καὶ τόπων τῆς Ἰωνίας, τοῦ Πόντου, τῆς Καππαδοκίας, τῆς Θράκης.
Ἡ στάση τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους ἔναντι αὐτῆς τῆς ἀπώλειας ἀγγίζει τὸ κράτος τοῦ Ὄργουελ, ἀφοῦ κάθε ἀναφορά, κάθε δραστηριότητα, κάθε βιβλίο, κάθε κινηματογραφικὴ ταινία ἀπαγορεύτηκε, λογοκρίθηκε, ἀποσιωπήθηκε, ἐνῶ ἀκόμη καὶ προσφυγικοὶ σύλλογοι ἔκλεισαν ὡς....
ἐπικίνδυνοι γιὰ τὸ καθεστώς.
Ἡ σύναψη συμφώνου φιλίας μὲ τὴν Τουρκία, ἡ πρόταση γιὰ Νόμπελ Εἰρήνης στὸν δάσκαλο τοῦ Χίτλερ Μουσταφᾶ Κεμάλ, ἡ ἀπόδοση τῆς δῆθεν οἰκίας τοῦ Κεμὰλ στὴ Θεσσαλονίκη στὸ τουρκικὸ δημόσιο, ἡ τιμὴ στὸ μαυσωλεῖο τοῦ ἐμπρηστῆ τῆς Σμύρνης Κεμὰλ ἀπὸ πρωθυπουργοὺς καὶ ὑπουργοὺς τῆς Ἑλλάδας, ἡ ἀπαγόρευση ἐρευνῶν γιὰ τὴ Γενοκτονία (περίπτωση Πολυχρόνη Ἐνεπεκίδη), ἡ ἀπαγόρευση βιβλίων (περιπτώσεις Τατιάνας Γκρίτση -Μιλλέξ, Ἀλέξανδρου Διομήδη), ἡ ὑπονόμευση τῆς ἀναγνώρισης τῆς Γενοκτονίας, εἶναι μερικὲς ἀπὸ τὶς συνιστῶσες τῆς στάσης ἀπαγόρευσης τῆς μνήμης τῆς κὰθ΄ ἠμᾶς Ἀνατολῆς καὶ τῆς ὁλοκληρωτικῆς λογοκρισίας ποὺ ἐπέβαλλε τὸ ἑλλαδικὸ κράτος.
Μία κορυφαία στιγμὴ τῆς πολιτικῆς αὐτῆς ἐπιλογῆς ποὺ προσπάθησε νὰ ἐξαφανίσει τὴ μνήμη καὶ τὴν ἱστορία ἀποτελεῖ καὶ ἡ ἀπαγόρευση προβολῆς τοῦ κινηματογραφικοῦ ἔργου «1922» τοῦ Νίκου Κούνδουρου.
Ὁ θάνατος τοῦ Ἕλληνα δημιουργοῦ ἔφερε ξανὰ στὸ προσκήνιο τὴ διαδρομὴ ποὺ ἀκολούθησε τὸ κινηματογραφικό του ἔργο, τὸ ὁποῖο βασισμένο στὸ ἔργο τοῦ Ἠλία Βενέζη «Νούμερο 31328»- τὸ «Ἄουσβιτς ἐν ροὴ» ὅπως ἀποκάλεσε ὁ Ἐνεπεκίδης τα τάγματα ἐργασίας- κατέγραψε τὴ Γενοκτονία, τὶς διώξεις, τὴν καταστροφή, τὸ προσφυγικό.
Ὁ Νίκος Κούνδουρος θυμᾶται τὴν πορεία τῆς κινηματογραφικῆς του ταινίας λέγοντας τὰ ἑξῆς: «1922. Μιὰ ἱστορία μνήμης. Ἦταν ἡ ὥρα ποὺ τὸ Ἑλληνικὸ Κέντρο Κινηματογράφου σὲ μία εὐλογημένη στιγμὴ τῆς ὕπαρξής του, λειτούργησε δημιουργικὰ καὶ ἔξυπνα. Μᾶς κάλεσε ὁ τότε πρόεδρός του, τὸν Κακογιάννη, τὸν Δημοπουλο καὶ τὴν ἀφεντιά μου καὶ μᾶς εἶπε «κάνετε ὅτι θέλετε». Καὶ αὐτὸ τὸ «κάνετε ὅτι θέλετε» ξύπνησε μέσα μου εὐφορία. Ἤθελα νὰ καταθέσω ἕνα εἰλητάρι στὴν μνήμη τῆς Μικρασιατικῆς ὀδύνης, ὅπως ἐγὼ τὴν ἔζησα μέσα ἀπὸ μιὰ κοπελιὰ ποὺ εἶχε μαζέψει ἡ μάνα μου ἀπὸ τὶς Χαμένες Πατρίδες. Δανείσθηκα τὸ βιβλίο τοῦ Βενέζη, τὸ «Νούμερο 31328» καὶ ἔφτιαξα τὸ δικό μου νούμερο, τὸ «1922».
Ἡ ταινία χρηματοδοτήθηκε ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸ Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ), ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σήμαινε ὅτι ὁ δρόμος πρὸς τὶς κινηματογραφικὲς αἴθουσες θὰ ἦταν χωρὶς ἐμπόδια.
Ἐπὶ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ ἀπαγορεύτηκε ἡ προβολὴ τῆς ταινίας ἐπειδὴ τὸ Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν τῆς Τουρκίας διαμαρτυρήθηκε ἀναφέροντας ὅτι τέτοιες ταινίες δυναμιτίζουν τὶς ἑλληνοτουρκικὲς σχέσεις. Ο Κούνδουρος ὅμως πῆρε ἀντίγραφο τοῦ ἔργου, τὸ ὁποῖο προβλήθηκε στὸ Φεστιβὰλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τὸ 1978, λαμβάνοντας τὰ βραβεῖα καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας (Νίκος Κακαβουδάκης) Α' Ἀνδρικοῦ (Βασίλης Λάγγος) καὶ Α' Γυναικείου ρόλου (Ἐλεωνόρα Σταθοπούλου).
Ἡ ταινία εἶχε τὴν ἴδια τύχη καὶ μὲ τὶς κυβερνήσεις τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου, ἀφοῦ τὸ 1982, ὅπως γράφει ὁ κριτικὸς κινηματογράφου Γιῶργος Πισσαλίδης, τὸ ἔργο ἐπρόκειτο νὰ προβληθεῖ στὸ Φεστιβὰλ Κινηματογράφου τῆς Βουδαπέστης. Ὅμως λίγο πρὶν τὴν προβολὴ ἐπενέβη τὸ Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν τῆς χώρας, τὸ ὁποῖο μὲ ἐντολὴ ἀπὸ τὴν Ἀθήνα κατάσχεσε τὴν ταινία, ἡ ὁποία τελικῶς ἀποδόθηκε στὸ δημιουργό της μόνο μετὰ ἀπὸ τὴν παρέμβασή του τότε Ὑφυπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Γιάννη Καψῆ.
Δεν μᾶς ἐκπλήσσει ἡ παραπάνω πράξη τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους τόσο γιὰ τὴν ταινία, ὅσο καὶ γιὰ ἀνάλογα ζητήματα, ἐὰν θυμηθοῦμε μόνο τὴν στάση τοῦ ὅταν ἐπρόκειτο νὰ ψηφιστεῖ τὸ νομοσχέδιο γιὰ τὴ Γενοκτονία.
Γιὰ ἔσχατο ἀλλὰ ὄχι τελευταῖο ὀφείλω νὰ ἀναφέρω μία προσωπικὴ ἐμπειρία γιὰ τὴν ταινία τοῦ ἀείμνηστου Νίκου Κούνδουρου: Αὐτὴ δὲν τὴν εἶδα ποτὲ στὴν ἰδιαίτερή μου πατρίδα τὴ Θράκη ἀφοῦ γιὰ τοὺς παραπάνω προφανεῖς καὶ εὐνόητους λόγους ἀπαγορεύτηκε καὶ ἐκεῖ ἡ προβολὴ της...
Μα τι να πεις,ότι χωρίστηκε ένας λαός στα δύο; Να πεις ότι οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής του Μέτερνιχ και των άλλων δυνάμεων έσπειραν διχόνοια ουσιαστικά στον ίδιο λαό; Τι είναι οι Τούρκοι,και τι είναι οι Έλληνες; Ρωμιοί ή Οθωμανοί; Oύτε Τούρκοι είναι ούτε Έλληνες,ούτε Οθωμανοί! Και τί η΄ταν αυτός ο λαός αν δεν ήταν ούτε Έλληνες ούτε Τούρκοι ούτε Οθωμανοί; Ήταν Ρωμιοί! Ρωμιοί οι οποίοι προέρχονται από Έλληνες,Οθωμανούς,Αρμένιους,Αλβανούς,Σλάβους στο πυρήνα του κράτους που ο Σουλτάνος κυριάρχησε στα ερείπια της πάλαι ποτέ ανατολικής Ρωμαικής αυτοκρατορίας ή διαφορετικά Βυζάντιο. Πλήθος αυτών άλλοι εξισλαμίστηκαν και τουρκοποιήθηκαν,ενώ όσοι δε τουρκοποιήθηκαν στο διάβα της μακραίωνης ιστορίας αυτοσυνειδητοποιήθηκαν πληθυσμοί τους και διεκδίκησαν την αυτονόμηση και επιλογή διαφορετικής πορείας απ΄αυτήν που οι εκτουρκισμένοι αρχικά Οθωμανοποιημένοι προτίμησαν. Το να είσαι Τούρκος ήταν βρισιά,κανένας δεν επιθυμούσε να ονομάζεται με αυτή την ονομασία,ο Κεμάλ όμως με την ίδρυση του νεοτουρκικού κράτους το 1923 αυτόν τον όρο υιοθέτησε και μάλιστα προσπάθησε να εμποτίσει τους εξισλαμισμένους πληθυσμούς ότι είναι όμορφο και καλό το να είσαι Τούρκος!
ΑπάντησηΔιαγραφή