Τήν ΣΤ΄ Κυριακή τοῦ Πάσχα, ἑορτάζεται σύναξη τῶν Ἁγίων τῆς Αἰτωλοακαρνανίας

Οἱ Ἅγιοί τῆς Αἰτωλοακαρνανίας

Ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους νομοὺς τῆς πατρίδος μας, εἶναι καὶ ὁ νομὸς Αἰτωλοακαρνανίας. Εἶναι ἕνας μεγάλος νομός, τόσο ὡς πρὸς τὸ γεωγραφικό του μέγεθος, ὅσο ὡς πρὸς τὸ πνευματικό του μέγεθος, ἀφοῦ ἔχει ἀναδείξει ἕναν χορὸ ἁγίων. Στὸν τόπο αὐτὸ ἔλαμψαν ἀστέρες τῆς ἑλληνορθόδοξης χριστιανικῆς πίστεως καὶ παραδόσεώς μας. Ἀκτινοβόλησαν ἄνθρωποι ποὺ μαρτύρησαν, δίνοντας τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα τους γιὰ τὸν Θεάνθρωπο Χριστό. Ἔτσι κατανοεῖται πὼς ἡ γῆ τῆς Αἰτωλοακαρνανίας διαποτισμένη ἀπὸ τὸ αἷμα μαρτύρων, εἶναι ἕνας πνευματικὰ εὐλογημένος τόπος. 

Ἡ ὑπέρλαμπρη σύναξη τῶν Ἁγίων τῆς Αἰτωλοακαρνανίας ἑορτάζεται πανηγυρικῶς τὴν ΣΤ΄ Κυριακή τοῦ Πάσχα (τοῦ Τυφλοῦ). Μὲ τὴν χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ ἀναφερθοῦμε στοὺς ἁγίους τῆς Αἰτωλοακαρνανίας ποὺ ἴσως μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς εἶναι ἄγνωστοι σὲ ἐμᾶς. Γνωρίζοντας τοὺς μάρτυρας ποὺ μὲ ζῆλο καὶ μεγάλο πόθο γιὰ τὸ Σωτήρα Χριστὸ θυσιάστηκαν γιὰ Αὐτόν, συνδεόμαστε μὲ τοὺς Ἁγίους καὶ φουντώνει μέσα μας ἡ εὐλάβεια καὶ ἡ διάθεση γιὰ θυσία (...) , ὅπως συνήθιζε νὰ λέει ὁ πατὴρ Παΐσιος. Μέσα ἀπὸ τοὺς βίους, μᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία νὰ γίνουμε γνῶστες τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν ποὺ πρέπει νὰ διέπουν τὴ χριστιανικὴ ζωή μας σήμερα, προκειμένου δίκαια νὰ ἐνταχθοῦμε στὴν αἰώνιο Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ἔτσι, ἂς ἀποτελέσουν παραδείγματα πρὸς μίμηση οἱ ἅγιοι αὐτοί, ἀλλὰ καὶ νὰ μεσιτεύουν στὸν λυτρωτὴ Χριστὸ γιὰ ὑγεία, χαρὰ καὶ εὐτυχία γιὰ ὅλο τὸν κόσμο.

Ἂς ἀναφερθοῦμε σὲ καθένα ἅγιο ποὺ ἔδρασε στὴν Αἰτωλοακαρνανία καὶ πρόσφερε πνευματικὸ ἔργο, ξεχωριστά: ΔΕΙΤΕ...

Α) Ὁ Ὅσιος Βάρβαρος, ὁ Πενταπολίτης, ὁ ὁποῖος ἔζησε τὸν 8ο μ.Χ. αἰώνα. Καταγόταν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, ἦταν ληστὴς στὴν ἀρχὴ, ἀλλὰ ὕστερα ἀπὸ τὶς ἀλλεπάλληλες προσευχὲς τῶν χριστιανῶν γονέων του, ἀπὸ ἄγριος κουρσάρος μετατράπηκε σὲ ἕναν ἀσκητή. Ὁ Ἅγιος Βάρβαρος ἀσκήτεψε στὸν Τρύφο τοῦ Ξηρομέρου, ἁλυσοδεμένος, γιατί πίστευε πώς ἔτσι ὑποτάσσει τὸ πνεῦμα του, μὲ τὸ νὰ δένει τὸ σῶμα του. Ἀπὸ αὐτὸ τὸ χωριὸ τῆς Αἰτωλοακαρνανίας, τὸν Τρύφο ἀναχώρησε ὁ Ἅγιος, ὕστερα ἀπὸ ἄσκηση σκληρὴ γιὰ τὸ Χριστὸ

Β) Ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυρας Βλάσιος, ὁ ἐν Σκλαβαίνοις. Αὐτὸς ὁ ἅγιος εἶναι νεοφανῆς καὶ λίγα εἶναι τὰ στοιχεῖα γιὰ τὸν ὀσιακὸ βίο του. Σύμφωνα μὲ τοὺς συναξαριστὲς τῆς ἁγιοτάτης ἐκκλησίας μας, μαρτύρησε τὸ 1006 μ.Χ.

  

Γ) Ὁ Ὅσιος Ἀνδρέας, ὁ Ἐρημίτης. Ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας ἔζησε συγκεκριμένα τὸν 13ο μ.Χ. αἰώνα καὶ ἡ καταγωγὴ του ἦταν ἀπὸ τὴν Ἤπειρο. Ὁ Ἀνδρέας παντρεύεται σὲ ὥριμη ἡλικία καὶ ἀποκτᾶ ἀπογόνους, ὅμως τὸ πνεῦμα τοῦ ἀσκητισμοῦ δὲν τὸν ἀφήνει σὲ ἡσυχία καὶ τὸν ὁδηγεῖ στὸ νὰ παρατήσει τὴν οἰκογένειά του καὶ γενικὰ τὴν ἐγκόσμια ζωή του καὶ νὰ πορευθεῖ πρὸς τὴν σκληρὴ ἄσκηση. Ἀνυπομονοῦσε πότε νὰ ἀσκητέψει, ἔτσι ὥστε νὰ βιώσει τὴν πραγματικὴ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸν τὸν λόγο καὶ ἔζησε σὲ μία σπηλιὰ τοῦ χωριοῦ Χαλκιόπουλοι Βάλτου. Στὸν χῶρο τοῦ σπηλαίου ὁ παντοδύναμος Θεὸς ἀποφασίζει καὶ τοῦ παίρνει τὴν ὀσιακὴ ψυχή του, ἀφοῦ σημειώθηκαν ἕνας συρφετὸς θαυμάτων κατὰ τὴν ὥρα ποὺ ὁ Ἅγιος ἐγκατέλειπε τὴν ἐπίγεια ζωὴ γιὰ τὴν αἰώνια.

Δ) Ὁ Ὅσιος Δαυίδ, ὁ ὁποῖος ἔζησε στὰ μέσα τοῦ 16ου μ.Χ. αἰώνα. Αὐτὸς ὁ Ἅγιος ἔδρασε κυρίως στὸ παραθαλάσσιο μέρος τῆς Ναυπάκτου, ὡς ὑποτακτικός τοῦ τότε μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης Ἀκακίου. Ἀφοῦ χειροτονήθηκε διάκονος καὶ ἔπειτα ἀρχιμανδρίτης, κατατάσσεται ἡγούμενος στὸ μοναστήρι τῆς Παναγίας τῆς Βαρνάκοβας, ποὺ βρίσκεται ἔξω ἀπὸ τὴν Ναύπακτο. Εἶχε τὴν δυνατότητα νὰ διδάσκει ἔμπρακτα τὴν ἀρετή, καθὼς ἐπίσης νὰ κάνει διάφορα θαύματα. Ὡς Ὅσιος ἔλαμψε, γιατί κατόρθωσε νὰ χαράξει μία ὑπέρλαμπρη καὶ ἀπαστράπτουσα πνευματικὴ πορεία, ἐξαιτίας τῆς ἄριστης μορφώσεώς του καὶ τῶν καλλιεργημένων ἀρετῶν του. Μόνος του, ἀντιμετωπίζοντας δυσκολίες, κατορθώνει νὰ χτίσει μοναστήρι στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα του, τὴν Εὔβοια, ἀφοῦ ἀφήνει τὴν Βαρνάκοβα. Ὕστερα ἀπὸ ἀσκητικὸ βίο, προβλέπει τὸ θάνατό του καὶ ἀποβιώνει εἰρηνικὰ

  

Ε) Οἱ Ἅγιοι ἀδελφοὶ Συμεὼν καὶ Θεόδωρος, κτήτορες τῆς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου. Γεννήθηκαν στὶς ἀρχὲς τοῦ 4ου μ.Χ. αἰώνα. Ὁ βίος τους ἀσκητικὸς καὶ ὀσιακός, καθὼς ἀγωνίστηκαν ψυχικὰ καὶ πνευματικὰ γιὰ τὴν μετάδοση τοῦ εὐαγγελίου. Προσπάθησαν νὰ μεταλαμπαδεύσουν τὴν ἄσβεστη φλόγα τοῦ εὐαγγελίου στὴν Αἰτωλοακαρνανία καὶ ἔπειτα ἀπεβίωσαν εἰρηνικά.

ΣΤ) Ὁ Ὅσιος Εὐγένιος ὁ Αἰτωλός. Γεννήθηκε τὸ 1597 στὸ Μέγα Δένδρο Θέρμου. Ἀπὸ νέος μόνασε στὸ μοναστήρι τῆς Παναγίας τοῦ Βλοχοῦ, καθὼς καὶ στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ξηροποτάμου τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ὅπου ἐκεῖ ἔλαβε καὶ τὴν πρώτη μόρφωση. Μετὰ δε ἀπὸ ἕνα χρονικὸ διάστημα χειροτονήθηκε διάκονος στὸ μοναστήρι τῆς Τατάρνας καὶ πρεσβύτερος στὸ Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας. Ἐπιπλέον σπουδάζει Θεολογία σὲ ἐκλεκτὰ πανεπιστήμια. Σκοπὸς του εἶναι νὰ διαφωτίσει τὸ γένος ποὺ ἦταν ὑποδουλωμένο στοὺς Τούρκους. Γι' αὐτὸ μένει ἄγρυπνος γιὰ νὰ ἀπελευθερώσει τοὺς Ἕλληνες ἀπὸ τὸ σκότος τῆς ἀμάθειας καὶ γιὰ νὰ τοὺς μεταδώσει τὴν ὀρθοδοξία καὶ τὴν ὀρθοπραξία. Ἰδιαίτερα γυρίζει ὅλη τὴν Αἰτωλοακαρνανία ἐκπληρώνοντας ὅλους τούς σκοπούς του. Ὁ Μέγας Διδάσκαλος τοῦ Γένους, καθὼς τὸν ἀποκαλοῦνε ὅλοι οἱ συναξαριστές, κοιμήθηκε ὀσιακῶς τὸ 1682. Λόγιος κληρικὸς καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ἀξιόλογους δασκάλους τοῦ Γένους. Γεννήθηκε στὸ Μεγάλο Δέντρο τῆς Αἰτωλίας καὶ ἔμαθε τὰ πρῶτα γράμματα σὲ διάφορα μοναστήρια τῆς περιοχῆς. Κατὰ τὸ 1612 συμπλήρωσε τὴν "ἐγκύκλια" παιδεία του καὶ διδάχτηκε τὴ βυζαντινὴ μουσικὴ στὸ Τροβάτο, (τὴ γνωστὴ καὶ ἀναπτυγμένη τότε κοινότητα τῶν Ἀγράφων), ἐνῶ τὸ 1636 πῆγε στὴν Πόλη, (ὡς μοναχὸς πλέον), καὶ φοίτησε στὴν Πατριαρχικὴ Σχολή. Ἀπὸ κεῖ μετέβη στὴν Ἄρτα, στὸ Αἰτωλικὸ καὶ τὸ Μεσολόγγι, ὅπου διεύθυνε ἀντίστοιχα τὶς σχολὲς τῶν πόλεων αὐτῶν, καὶ τελικὰ ἔφτασε στὸ Καρπενήσι, ὅπου ἀνέπτυξε ξεχωριστὴ ἐκπαιδευτικὴ δραστηριότητα. Ἵδρυσε καὶ λειτούργησε ἀπὸ τὸ 1645-1661 Σχολὴ Ἀνωτέρων καὶ σχολεῖο κοινῶν γραμμάτων, ἐνῶ ἀνήγειρε ἐκ βάθρων τὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Τριάδας, τὸν ὑπήγαγε στὸ Πατριαρχεῖο καὶ πέτυχε νὰ χαρακτηρισθεῖ ἀπ' αὐτὸ ὡς Σταυροπηγιακός. Ἡ ἄφιξη τοῦ Εὐγενίου καὶ ἡ ἵδρυση τῆς ὁμώνυμης ἀνώτερης Σχολῆς του στὸ Καρπενήσι, γύρω στὰ 1645, ἦταν ἕνα πολυσήμαντο ἱστορικὸ γεγονός. (Ἡ ἵδρυση τῶν Σχολῶν του ἐδῶ, ἦταν μία αἰτιοκρατημένη ἐπιλογὴ τοῦ Γιαννούλη, ποὺ σχετίζονταν μὲ τὴν κοινωνικοπολιτικὴ κατάσταση καὶ τὴν οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη τῆς περιοχῆς. Ἐπιπλέον, γνώριζε πὼς κάποια σπέρματα ἐκπαιδευτικῆς παράδοσης ὑπῆρχαν ἐδῶ, πρὶν ἀπὸ τὸν 17ο αἰ.). 

Ἡ ἵδρυση ἀνώτερης Σχολῆς στὸ Καρπενήσι ἀνταποκρίνονταν πρὸς τὶς κοινωνικὲς λειτουργίες τῆς περιοχῆς. Ἡ κωμόπολη τότε ἦταν σημαντικὸ ἐμποροβιοτεχνικὸ καὶ διοικητικὸ κέντρο καὶ ἀποτελοῦσε τὴν κεντρικὴ ἐμποροανταλλακτικὴ ἀγορὰ γιὰ ὅλη τὴν ἐπαρχία. Παράλληλα, ὁ Εὐγένιος Γιαννούλης ὁ Αἰτωλὸς ἀνέδειξε τὴν κωμόπολη σὲ μεγάλο πνευματικὸ κέντρο, ἱδρύοντας ἐδῶ τὴν περίφημη Σχολή του, ἡ ὁποία λειτούργησε ἀπὸ τὸ 1645 ὡς τὸ 1661, μὲ μικρὴ μόνο διακοπῆ στὰ ὀρλωφικά, ἀναδεικνύοντας πολυάριθμους δασκάλους καὶ λογίους τοῦ Γένους. Οἱ Καρπενησιῶτες, φιλοπρόοδοι καὶ δραστήριοι ἔμποροι, βρῆκαν στὸ πρόσωπο τοῦ Γιαννούλη τὸν κατάλληλο ἄνθρωπο γιὰ νὰ δημιουργήσουν σοβαρὴ ἐκπαιδευτικὴ κίνηση. Ἔτσι, τὶς οἰκονομικὲς δαπάνες γιὰ τὴν ἵδρυση καὶ λειτουργία τῆς Σχολῆς, καθὼς καὶ γιὰ τὴ συντήρηση καὶ μίσθωση τοῦ δασκάλου, ἀνέλαβαν μὲ προθυμία οἱ κάτοικοι τῆς αὐτοδιοικούμενης κοινότητας. Στὸ Καρπενήσι, λειτουργεῖ παράλληλα καὶ σχολεῖο γιὰ τὴ στοιχειώδη παιδεία, τὰ κοινὰ γράμματα, μὲ τοὺς κατοίκους νὰ συνεργάζονται μὲ τὸν Εὐγένιο ὄχι μόνο στὰ ἐκπαιδευτικὰ θέματα, ἀλλὰ καὶ σὲ ἐκκλησιαστικὰ ἢ κοινωφελῆ ἔργα. Τὸ 1645 ἄρχισε τὴν ἀνακαίνιση ἐκ βάθρων τοῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδας, κυρίως γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς Σχολῆς. Τὸ κύρος καὶ τὴ σοφία τοῦ Γιαννούλη, ἦταν τεράστιο ὄχι μόνο στοὺς ἑλληνοπρεπεῖς Καρπενησιῶτες ἀλλὰ καὶ στοὺς ὀπαδοὺς τοῦ μουσουλμανικοῦ δόγματος.

Ζ) Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βραχωριτης ἢ ὁ ἐξ Ὀθωμανῶν. Αὐτὸς ὁ Ἅγιος εἶναι τοποθετημένος στοὺς Νεομάρτυρες. Γεννήθηκε στὴν Κόνιτσα τῆς Ἠπείρου, ἀπὸ γονεῖς Μουσουλμάνους, ὅπου ὁ πατέρας του ἦταν ἱερέας τῶν Μουσουλμάνων. Ὅταν ἦταν 20 χρονῶν, γίνεται πιστὸς ἀκόλουθος ἑνὸς Δερβίση στὸ Βραχώρι τῆς Αἰτωλίας, ὅπου ἀπὸ ἐκεῖ ἀρχίζει ἡ δράση τοῦ Ἁγίου. Στὸ Βραχώρι (τὸ σημερινὸ Ἀγρίνιο) ἀρχίζει δειλὰ δειλὰ νὰ ἀποκαλύπτει τὰ χριστιανικά του συναισθήματα, ὅπου τὰ ἔκρυβε μέσα στὴν πολύτιμη ψυχή του. Ἀγαποῦσε τὴν χριστιανικὴ θρησκεία κατὰ βάθος, γιὰ αὐτὸ πετάει τὰ ἐνδύματα τοῦ Μωαμεθανοῦ καὶ φοράει τὰ ἐνδύματα τοῦ ὀρθόδοξου χριστιανοῦ. Ἀπὸ αὐτὸ τὸ σημεῖο ἀρχίζει καὶ ἡ ὀρθόδοξη χριστιανικὴ ζωή του, ὅπου ἐγκαινιάζεται μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα ποὺ δέχεται, μὲ τὸ ὄνομα Ἰωάννης ἀπὸ Χασᾶν. Τὸ παλικάρι μεταβαίνει στὸ ὡραῖο νησὶ τῆς Ἰθάκης ὅπου καὶ βαπτίζεται. Ἔπειτα ὅμως, ἐπανέρχεται στὴν Αἰτωλία καὶ συγκεκριμένα στὸ χωριὸ Μαχαλάς, δὲν γυρίζει στὸ Βραχώρι γιατί κινδύνευε ἡ ζωή του. Στὸ Μαχαλὰ (σημερινὲς Φυτεῖες) βιώνει μία ταπεινὴ ζωή, ἐργάζεται ὡς ἀγροφύλακας, καθὼς ἐπίσης παντρεύεται. Ὅμως ὁ πατέρας του μαθαίνει γιὰ τὴν ζωή του καὶ στέλνει ἀντιπροσώπους του νὰ τὸν μεταπείσουν νὰ ἀλλαξοπιστήσει, ἀλλὰ αὐτὸς τοὺς διώχνει. Κατόπιν, συλλαμβάνεται ἀπὸ τὸν Μουσελίμι, στὸν ὁποῖο διατρανώνει τὴν ἀγάπη του γιὰ τὸν λυτρωτὴ Χριστό. Ἐπακόλουθο τῆς ἀπάντησῆς του αὐτῆς, εἶναι τὰ μαρτύρια ποὺ περνάει. Στὸ τέλος τὸν κρεμᾶνε οἱ Τοῦρκοι σὲ ἕνα δένδρο, ποὺ βρίσκεται καὶ σώζεται ἕως σήμερα ἀπ’ ἔξω ἀπὸ τὸν Ἅγιο Δημήτριο Ἀγρινίου. 

Η) Ὅσιος Ἰάκωβος ὁ Νεομάρτυρας καὶ οἱ τρεῖς μαθητὲς του Ἰάκωβος, Διονύσιος καὶ Θεώνας. Ὅλοι ἔζησαν στὶς ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰώνα μ.Χ. Ὁ Ὅσιος Ἰάκωβος γεννήθηκε σὲ ἕνα χωριὸ τῆς Καστοριᾶς ἀπὸ ὀρθόδοξη χριστιανικὴ οἰκογένεια. Ἐργάστηκε ὡς κτηνοτρόφος, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἀπόκτησε πλοῦτο, ὁ ἀγαπημένος ἀδελφός του τὸν φθόνησε. Ὅμως γιὰ μὴν ἔρθουν σὲ διάσταση οἱ σχέσεις τῶν δύο ἀδελφῶν, ἀποφασίζει ὁ Ἰάκωβος καὶ καταφεύγει στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐκεῖ συνεχίζει τὴν ζωὴ του ἀσκώντας τὸ ἴδιο ἐπάγγελμα καὶ καταφέρνει νὰ ἀποκτήσει ἕνα τεράστιο πλοῦτο, ὅπου τὸν μοιράζει στοὺς πτωχούς, ἀφοῦ πρῶτα εἶχε ἐξομολογηθεῖ στὸν Πατριάρχη. Ἔπειτα μεταβαίνει στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ συγκεκριμένα στὴ μονὴ Δοχειαρίου, ὅπου καὶ κείρεται μοναχός. Κατόπιν πηγαίνει στὴν μονὴ Τιμίου Προδρόμου Δερβέκιστας γιὰ λόγους ἀσκήσεως. Διακρίθηκε ὡς ἕνας ἀληθινὸς δάσκαλος τῆς ἀρετῆς, ἀφοῦ κατάφερε νὰ ἀποκτήσει ἔξι μαθητές, ὅπου μαζὶ μὲ αὐτοὺς φεύγει ἀπὸ τὸ Ἅγιο Ὅρος καὶ πηγαίνει στὴ μονὴ Τιμίου Προδρόμου τῆς Δερβέκιστας, κοντὰ στὴν Ναύπακτο. Ἐκεῖ συκοφαντήθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους ὅτι παρασέρνει τοὺς χριστιανοὺς κατὰ τῆς ἐξουσίας. Αὐτὸ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν σύλληψη αὐτοῦ καὶ τῶν ἄλλων μαθητῶν του, Ἰάκωβο διάκονο, Διονύσιο μοναχὸ καὶ Θεωνά. Ἐπακολούθησε ἡ φυλάκιση αὐτῶν ἀπὸ τὸν Μπέη τῶν Τρικάλων. Μετὰ τὴν παραμονή τους σὲ αὐτὴ 40 μέρες, στάλθηκαν στὸν Σουλτάνο Σελὶμ τῆς Θράκης. Ὁ Σουλτάνος τοὺς πίεζε νὰ ἀλλαξοπιστήσουν, ἀλλὰ αὐτοὶ ἔμειναν ἀκλόνητοι στὴν πίστη τους, γιὰ αὐτὸ καὶ τοὺς βασάνισαν σκληρά. Στὸ τέλος ὅλους τούς ἀπαγχόνισαν γιὰ τὴν ἄσβεστη φλόγα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστεώς τους ποὺ τοὺς ἔκαιγε συνεχῶς.

Θ) Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες Λάμπρος, Θεόδωρος καὶ ἕτερος ἀνώνυμος. Καὶ οἱ τρεῖς εἶναι γόνοι τῆς Πελοποννήσου, ὅμως γιὰ λόγους ἐπαγγελματικοὺς ἐγκαταστάθηκαν στὰ Ἰωάννινα. Μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν ἀποφάσισαν νὰ πᾶνε στὴν πατρίδα τους τὸν Μοριά, ἔτσι ξεκίνησαν καὶ πρῶτα ἔφθασαν στὸ Ἀγρίνιο. Ὅμως γιὰ νὰ τὸ προσπεράσουν, ἔπρεπε νὰ πληρώσουν φόρους στοὺς Τούρκους, γιὰ νὰ μὴν πληρώσουν μεταμφιέζονται σὲ Τούρκους καὶ τὰ καταφέρνουν. Ἔπειτα ἀπὸ τὴν ἐπιτυχία τοῦ σχεδίου τους ἀποφασίζουν νὰ διανυκτερεύσουν σὲ ἕνα σπίτι. Ὅμως ἐνῶ αὐτοὶ ξέφυγαν, οἱ Τοῦρκοι ἔστειλαν ἕνα δικό τους νὰ τοὺς βρεῖ γιὰ νὰ ρωτήσει σχετικὰ μὲ τὰ Γιάννενα. Ὁ ἄνθρωπός τους ὅμως, ὅταν ἔφθασε στὸ σπίτι, ποὺ εἶχαν σταματήσει οἱ τρεῖς Μάρτυρες δὲν μπῆκε μέσα. Κάθισε ἀπ’ ἔξω καὶ κρυφάκουγε τί ἔλεγαν μέσα οἱ μάρτυρες. Οἱ μάρτυρες ἐκείνη τὴν ὥρα ἔλεγαν πὼς κατόρθωσαν μὲ ἕνα "σελὰμ" νὰ γλιτώσουν τὰ χρήματά τους ἀπὸ τὸ φόρο. Μόλις ὅμως ἄκουσε αὐτὸ ὁ ἀπεσταλμένος κατάλαβε ὅτι ἦταν χριστιανοὶ ποὺ τοὺς ἐξαπάτησαν. Οἱ ἄλλοι Τοῦρκοι ἔτρεξαν σὰν θηρία ἀνήμερα καὶ πῆγαν στὸ σπίτι. Ἅρπαξαν τοὺς μάρτυρες καὶ τοὺς ἔσερναν στοὺς δρόμους. Ἔτσι, σέρνοντας καὶ δέρνοντας, τοὺς ἔφεραν μπροστὰ στὸ Κριτήριο. Ὕστερα ἀπὸ πέντε μέρες ὁ Κατὴς καὶ ὁ Μουσελίμης ὁ Κωνσταντινουπολίτης συνεφώνησαν νὰ θανατωθοῦν οἱ τρεῖς Μάρτυρες. Τοὺς πῆραν τότε οἱ δήμιοι νὰ τοὺς κρεμάσουν. Τὸν ἕναν τὸν πῆγαν στὸν πλάτανο, ποὺ ἦταν κοντὰ στὸ τζαρσί. Ἐκεῖ πέταξαν στὸν πλάτανο τὴν κρεμάλα. Τὸν ἄλλον, τὸν πῆγαν ἀπ’ἔξω ἀπὸ τὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Ἐκεῖ τὸν κρέμασαν. Ἴσως στὸν πλάτανο ποὺ ἦταν μπροστὰ στὴν Ἐκκλησία στὸν ὁποῖο ἐμαρτύρησε μετὰ 40 χρόνια ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ ἐν Βραχωρίω ἀθλήσας. Τὸν τρίτον Μάρτυρα τὸν πῆγαν στὴν ἄκρη τῆς πόλεως ἐκεῖ ποὺ μπαίνει ὁ δρόμος μέσα στὴν πολιτεία. Ἔτσι οἱ τρεῖς Νεομάρτυρες ἐτελειώθησαν γενναιόφρονα καὶ μαρτυρικά.

Ι) Ο ΑΓΙΟΣ ΕΘΝΟΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς γεννήθηκε στὸ Μέγα Δένδρο τῆς Αἰτωλοακαρνανίας ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καὶ προπάντων ζηλωτὲς ὀρθόδοξους χριστιανοὺς. Σὲ ἡλικία εἴκοσι χρονῶν μεταβαίνει στὸ Ἅγιον Ὅρος, προκειμένου νὰ φοιτήσει στὸ ἐκεῖ νεοσύστατο σχολεῖο τῆς Ἱερᾶς μονῆς Βατοπαιδίου. Μετὰ τὴν ἀποφοίτησή του, πῆγε στὴν Μονὴ Φιλοθέου ὅπου ἔγινε μοναχὸς καὶ κατόπιν ἱερομόναχος. Ὅμως ὁ ἅγιος εἶχε στόχο νὰ διδάξει τὰ ἅγια Γράμματα στοὺς σκλαβωμένους Ἕλληνες ποὺ τὸ σκοτάδι τῆς ἀμάθειας, λόγω τῆς ὑποδούλωσής τους στοὺς Τούρκους, τοὺς εἶχε πληγώσει ἀλύπητα. Ἀφοῦ πῆρε τὴν ἄδεια τοῦ Πατριάρχη ἄρχισε τὸ ἱεραποστολικό του ἔργο σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἑλλάδα. Ἀπ’ ὅπου περνοῦσε, ἔκτιζε ἐκκλησιές, σχολεῖα καὶ πλῆθος λαῶν συνέρεε γιὰ νὰ ἀκούσουν λόγο Θεοῦ, ὥστε νὰ γεμίσουν τὴν καρδιά τους μὲ χριστιανικὲς νουθεσίες ποὺ διαπνέουν συναισθήματα ἀγάπης, χαρᾶς καὶ αἰσιοδοξίας γιὰ τὸν ἀγώνα τους. Τέλος, συκοφαντήθηκε ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους στοὺς Τούρκους καὶ τὸν ἀπαγχόνισαν στὰ χώματα τῆς Β. Ἠπείρου. Μία ἀπὸ τὶς πολλές του χριστιανικές του ρήσεις ποὺ πρέπει νὰ συγκρατήσουμε εἶναι "Ψυχή καί Χριστὸς σᾶς χρειάζεται".

πληροφορίες ἀπὸ Ι.Ν.Α.