Τοῦ Γεωργίου Ἀποστολάκη, Ἀντιπροέδρου Ἀρείου Πάγου ἐ.τ.
Οἱ ἀλλαγὲς ποὺ ἔχουν δρομολογηθεῖ, ὑπὸ συνθῆκες ἄγνοιας τῆς μεγάλης μάζας, εἶναι καταλυτικές: Ἡ Ε.Ε. προχωρᾶ στὴν πιὸ ὁλοκληρωμένη ἀνασυγκρότηση τοῦ νομισματικοῦ της συστήματος ἀπὸ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ εὐρὼ (1999). Μέχρι τὸ 2027 ἔρχεται μιὰ τριπλή ρύθμιση ποὺ θὰ ἀλλάξει ριζικὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο οἱ 340.000.000 εὐρωπαῖοι πολῖτες ἀλληλεπιδροῦν μὲ τὸ χρῆμα.
Ἔρχονται α) ὅρια στὶς συναλλαγὲς μὲ μετρητά, β) ὑποχρεωτικὴ παρακολούθηση τῶν κρυπτονομισμάτων καὶ γ) τὸ ψηφιακὸ εὐρώ.
Ὡς στόχος ποὺ δικαιολογεῖ τὰ μέτρα αὐτά, ποὺ θὰ ἀναδιαμορφώσουν τὶς παγκόσμιες ροὲς κεφαλαίων, τὴν ἐλευθερία τῶν πολιτῶν καὶ τὸ μέλλον τοῦ ἴδιου τοῦ χρήματος, προβάλλεται ὁ σκοπὸς καταπολέμησης τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες, ἡ ὁποία ἐκτιμᾶται ἐτησίως σὲ 700 δισεκατομμύρια εὐρώ. Παράλληλα, ἐπιχειρεῖται καὶ ἡ κεντρικοποίηση τῆς ἐποπτείας κατὰ τοῦ ξεπλύματος χρήματος ὑπὸ τὴ νέα Ἀρχὴ τῆς ΕΕ γιὰ τὴν Καταπολέμηση τοῦ Ξεπλύματος Χρήματος (AMLA), συγκεντρώνοντας τὴν ἐξουσία ποὺ... προηγουμένως ἦταν κατανεμημένη μεταξὺ τῶν ἐθνικῶν ρυθμιστικῶν ἀρχῶν.
Αὐτὸ ὅμως ποὺ κρύβει καὶ δὲν λέει ἡ «ἐλὶτ» τῆς ΕΕ στοὺς Εὐρωπαίους εἶναι ὅτι ἀπὸ τὰ μέτρα ποὺ φέρουν συνεπάγονται τὴν de facto ἐξάλειψη τῆς χρηματοοικονομικῆς ἰδιωτικότητας στὴ δεύτερη μεγαλύτερη οἰκονομία τοῦ κόσμου.
Καὶ οἱ δραματικὲς αὐτὲς ἀλλαγὲς ἔρχονται πολὺ πονηρά, ὄχι μέσῳ κάποιων καθαρῶν νομοθετικῶν ρυθμίσεων, ἀλλὰ μέσῳ τεχνικῶν ρυθμιστικῶν πακέτων, ὑποχρεωτικὰ καὶ χωρὶς προηγούμενο διάλογο.
Τὰ προβλέπουν: α) ὁ Κανονισμὸς γιὰ τὴν καταπολέμηση τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες (AMLR 2024/1624), β) ὁ Κανονισμὸς γιὰ τὶς ἀγορὲς κρυπτονομισμάτων (MiCA 2023/1114) καὶ γ) ἡ πρωτοβουλία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κεντρικῆς Τράπεζας γιὰ τὸ ψηφιακὸ νόμισμα.
Δὲν θέλουμε νὰ κάνουμε τὸν προφήτη ἀλλά, ὄντας πονηρεμένοι ἀπὸ τὸ παγκόσμιο σκηνικὸ τοῦ ψηφιακοῦ μετασχηματισμοῦ καὶ τῆς ψηφιακῆς ἐπιτήρησης τῶν ζωῶν μας, δὲν μποροῦμε νὰ σᾶς κρύψουμε αὐτὸ ποὺ βλέπουμε πίσω ἀπὸ τὸν δηλωμένο σκοπὸ τῆς καταπολέμησης τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες. Αὐτοὶ οἱ μηχανισμοί, ὅταν τεθοῦν σὲ λειτουργία, θὰ δημιουργήσουν ἕνα πρωτοφανὲς σύστημα χρηματοοικονομικῆς ἰχνηλασιμότητας. Ἕνα σύστημα ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ δημιουργήσει τὴν ὑποδομὴ γιὰ μιὰ ὁλοκληρωτικὴ οἰκονομικὴ ἐπιτήρηση.
Ὁ βασικὸς μηχανισμὸς οἰκονομικῆς ἐπιτήρησης ποὺ στήνεται, λειτουργεῖ μέσῳ τριῶν ἀλληλένδετων ρυθμίσεων:
1.- Ἀπαγόρευση συναλλαγῶν σὲ μετρητά. Ἀπὸ τὸ 2027, ὁ Κανονισμὸς 2024/1624 ἀπαγορεύει τὶς πληρωμὲς σὲ μετρητὰ ποὺ ὑπερβαίνουν τὰ 10.000 εὐρὼ σὲ ὁλόκληρη τὴν Ε.Ε. Ὁ Κανονισμὸς ἰσχύει καθολικὰ γιὰ ἐμπόρους, ἐπαγγελματίες καὶ ἰδιῶτες. Ἡ δικαιολογία ἐπικεντρώνεται στὴν ἀποτελεσματικότητα τῆς καταπολέμησης τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες. Οἱ μεγάλες συναλλαγὲς σὲ μετρητά, λόγῳ τῆς φύσης τους, διαφεύγουν τῆς θεσμικῆς ἐποπτείας. Ἔτσι, λένε, ἂν οἱ συναλλαγὲς ὑψηλῆς ἀξίας γίνονται ὑποχρεωτικὰ μέσῳ τοῦ τραπεζικοῦ συστήματος, οἱ ἁρμόδιες ἀρχὲς ἐλέγχου ἀποκτοῦν ὁρατότητα στὶς ροὲς κεφαλαίων ποὺ προηγουμένως λειτουργοῦσαν στὴ σκιά.
2.- Ὑποχρεωτικὴ ταυτοποίηση κρυπτονομισμάτων. Ὁ Κανονσιμὸς MiCA καταργεῖ τὶς ἀνώνυμες συναλλαγὲς κρυπτονομισμάτων. Ἀνταλλακτήρια, ὑπηρεσίες πορτοφολιῶν, ἐπεξεργαστὲς πληρωμῶν, θὰ εἶναι ὑποχρεωμένα νὰ ἔχουν τὰ στοιχεῖα τοῦ ἰδιοκτήτη. Ἀπαγορεύονται ἐντελῶς τὰ ἀνώνυμα «φιλοξενούμενα πορτοφόλια» καὶ τὰ ὑποβάλλει σὲ αὐστηρὲς ἀπαιτήσεις ταυτοποίησης. Ἡ MiCA ἀντιμετωπίζει τα κρυπτονομίσματα, ὄχι ὡς μετρητὰ ἤτοι ὡς ἐγγενῶς ἀνώνυμα, ἀλλὰ ὡς τίτλους ποὺ ἀπαιτοῦν πλήρη ταυτοποίηση τῶν συμμετεχόντων. Ἔτσι, ἕνας Ἕλληνας λ.χ. ποὺ μεταφέρει 50 εὐρὼ σὲ Bitcoin μέσῳ ἑνὸς εὐρωπαϊκοῦ χρηματιστηρίου θὰ ὑποβληθεῖ στὴν ἴδια ἐπαλήθευση ταυτότητας μὲ κάποιον ποὺ ἀνοίγει τραπεζικὸ λογαριασμό.
3.- Ὑποδομὴ ψηφιακοῦ εὐρώ. Τὸ σχεδιαζόμενο ψηφιακὸ εὐρὼ ἔχει ὡς πιθανὸ ἔτος ἔκδοσης τὸ 2029. Οἱ εὐρωπαῖοι γραφειοκράτες διατείνονται ὅτι τὸ ψηφιακὸ εὐρὼ θὰ λειτουργεῖ ὡς ἰσοδύναμο μετρητῶν γιὰ συναλλαγὲς ἐκτὸς διαδικτύου, μὲ ἐνισχυμένη προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς γιὰ συνήθεις πληρωμὲς κάτω ἀπὸ τὰ ρυθμιστικὰ ὅρια. Ὑπόσχονται δὲ ὅτι -σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ ψηφιακὸ γιουὰν τῆς Κίνας, τὸ ὁποῖο ἐπιτρέπει προγραμματιζόμενους περιορισμοὺς καὶ παρακολούθηση συναλλαγῶν-, ἡ ΕΚΤ ἔχει δεσμευτεῖ γιὰ ἕνα σχεδιασμὸ ποὺ δίνει προτεραιότητα στὴν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς.
Πρέπει νὰ σᾶς ἐξηγήσω τώρα γιατί μᾶς ἀνησυχοῦν αὐτὰ τὰ μέτρα καὶ γιατί τὰ ἐντάσσομε στὸν συνολικὰ καὶ στρατηγικὰ σχεδιαζόμενο ψηφιακὸ μετασχηματισμὸ τῆς δημόσιας καὶ ἰδιωτικῆς μας ζωῆς.
Ἡ βασική μας ἀντίρρηση καὶ κριτικὴ δὲν ἐντοπίζεται σὲ μία πιθανὴ τρέχουσα κατάχρηση, ἀλλὰ στὴ μελλοντικὴ παράχρηση καὶ κατάχρηση τῶν σήμερα λαμβανόμενων μέτρων. Ἡ χρηματοοικονομικὴ ὑποδομή, μόλις κατασκευαστεῖ, παραμένει σὲ ἰσχὺ πολὺ πιὸ πέρα ἀπὸ τὴν ἀρχική της αἰτιολόγηση καὶ τὶς ἀρχικὲς προθέσεις. Οἱ μηχανισμοὶ ποὺ σήμερα δημιουργοῦνται γιὰ τὴν καταπολέμηση τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες δημιουργοῦν μία ἐν δυνάμει ἐπικίνδυνη κατάσταση γιὰ τὸ μέλλον, ὄχι καὶ πολὺ μακρινό. Δημιουργοῦν προϋποθέσεις καὶ τεχνικὲς δυνατότητες γιὰ μία ὁλοκληρωμένη οἰκονομικὴ ἐπιτήρηση. Τὶς δυνατότητες αὐτὲς αὐριανὲς κυβερνήσεις, καλούμενες νὰ ἀντιμετωπίσουν κοινωνικὲς καὶ πολιτικὲς κρίσεις τοῦ καιροῦ τους, θὰ μποροῦσαν νὰ τὶς χρησιμοποιήσουν γιὰ σκοποὺς ἀλλότριους, ποὺ ὑπερβαίνουν τὴν ἀρχική τους ἀποστολή.
Ἡ ἱστορία αὐτό μᾶς διδάσκει. Ἔτσι ἡ ἐκτελεστικὴ ἐντολὴ 6102/1933 τῶν Η.Π.Α. δικαιολόγησε ἀρχικὰ τὸ μέτρο τῆς κατάσχεσης χρυσοῦ ὡς προσωρινὸ ἔκτακτο μέτρο γιὰ τὴν οἰκονομικὴ σταθεροποίηση. Ἡ πολιτικὴ ὅμως αὐτὴ διήρκεσε γιὰ δεκαετίες. Ἄλλο παράδειγμα: Οἱ διατάξεις γιὰ τὴν καταπολέμηση τῆς τρομοκρατίας μετὰ τὸ 2001, ποὺ δικαιολογοῦνταν ἀπὸ ἄμεσες ἀπειλὲς γιὰ τὴν ἀσφάλεια, ἔγιναν μόνιμα χαρακτηριστικὰ τῆς ὑποδομῆς ἐπιτήρησης ποὺ ἐφαρμόζεται σὲ πολιτικὰ καὶ κοινωνικὰ πλαίσια ἄσχετα τὴν τρομοκρατία. Σὲ ὅ,τι δὲν εἶναι ἀρεστὸ στὶς ἐξουσιαστικὲς «ἐλίτ».
Ποιός λοιπὸν μπορεῖ νὰ ἀποκλείσει ὅτι σὲ μιὰ μελλοντικὴ χρηματοπιστωτικὴ κρίση, τρομοκρατικὴ ἐπίθεση ἢ πολιτικὴ ἔκτακτη ἀνάγκη, τὰ μέτρα αὐτὰ θὰ ἐφαρμόζονταν γιὰ τὴν θεραπεία τῆς κρίσης, ἀκόμη καὶ μὲ περαιτέρω ἐπέκτασή τους;
Ἔτσι, ἡ χρηματοοικονομικὴ ἀναδιάρθρωση τῆς Ε.Ε. τὸ 2027 θέτει στοὺς λαοὺς ἕνα θεμελιῶδες ἐρώτημα γιὰ τὴ σχέση μεταξὺ ἀσφάλειας καὶ ἐλευθερίας στὶς σύγχρονες κοινωνίες.
Οἱ ἀξιωματοῦχοι τῆς ΕΕ σπεύδουν νὰ βεβαιώσουν τοὺς ἀνησυχοῦντες: Τὸ πλαίσιο τῶν ἀλλαγῶν καταπολεμᾶ τὸ ἔγκλημα, προστατεύοντας παράλληλα τοὺς πολῖτες.
Ἡ διαβεβαίωσή τους ὅμως δὲν πείθει. Γιατί περιέχει μιὰ λανθασμένη προϋπόθεση: ὅτι αὐτοὶ οἱ στόχοι συνάδουν καὶ δὲν ἔρχονται σὲ σύγκρουση. Τὰ μέτρα αὐτὰ ἔρχονται νὰ συμπληρώσουν ἄλλα στὸ πλαίσιο τῆς ψηφιακῆς ἐπιτήρησης τῆς κοινωνίας στὸ σύνολό της καὶ ἀποτελοῦν, ἂν ὄχι σήμερα, στο πολὺ κοντινὸ μέλλον ἕνα ἐν δυνάμει κίνδυνο γιὰ τὶς ἐλευθερίες μας καὶ τὴν ἰδιωτικότητά μας. Καὶ αὐτὸ γιατί ἡ τεχνικὴ ὑποδομὴ γιὰ ὁλοκληρωμένη ἐπιτήρηση, μόλις δημιουργηθεῖ, καθίσταται διαθέσιμη γιὰ σκοποὺς ποὺ ὑπερβαίνουν τὴν ἀρχική της αἰτιολόγηση. Μελλοντικὲς κυβερνήσεις ποὺ θὰ ἀντιμετωπίζουν διαφορετικὲς πιέσεις ἐνδέχεται νὰ δώσουν προτεραιότητα στὴν ἀσφάλεια ἔναντι τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς, στὸν ἔλεγχο ἔναντι τῆς ἐλευθερίας, στὴ σταθερότητα ἔναντι τῆς ἐλευθερίας.
Τὸ μοντέλο τῆς κινέζικης αὐταρχικότητας μᾶς δείχνει μὲ ἐνάργεια τὴν τελικὴ κατάληξη τοῦ πράγματος.
Ἔρχονται α) ὅρια στὶς συναλλαγὲς μὲ μετρητά, β) ὑποχρεωτικὴ παρακολούθηση τῶν κρυπτονομισμάτων καὶ γ) τὸ ψηφιακὸ εὐρώ.
Ὡς στόχος ποὺ δικαιολογεῖ τὰ μέτρα αὐτά, ποὺ θὰ ἀναδιαμορφώσουν τὶς παγκόσμιες ροὲς κεφαλαίων, τὴν ἐλευθερία τῶν πολιτῶν καὶ τὸ μέλλον τοῦ ἴδιου τοῦ χρήματος, προβάλλεται ὁ σκοπὸς καταπολέμησης τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες, ἡ ὁποία ἐκτιμᾶται ἐτησίως σὲ 700 δισεκατομμύρια εὐρώ. Παράλληλα, ἐπιχειρεῖται καὶ ἡ κεντρικοποίηση τῆς ἐποπτείας κατὰ τοῦ ξεπλύματος χρήματος ὑπὸ τὴ νέα Ἀρχὴ τῆς ΕΕ γιὰ τὴν Καταπολέμηση τοῦ Ξεπλύματος Χρήματος (AMLA), συγκεντρώνοντας τὴν ἐξουσία ποὺ... προηγουμένως ἦταν κατανεμημένη μεταξὺ τῶν ἐθνικῶν ρυθμιστικῶν ἀρχῶν.
Αὐτὸ ὅμως ποὺ κρύβει καὶ δὲν λέει ἡ «ἐλὶτ» τῆς ΕΕ στοὺς Εὐρωπαίους εἶναι ὅτι ἀπὸ τὰ μέτρα ποὺ φέρουν συνεπάγονται τὴν de facto ἐξάλειψη τῆς χρηματοοικονομικῆς ἰδιωτικότητας στὴ δεύτερη μεγαλύτερη οἰκονομία τοῦ κόσμου.
Καὶ οἱ δραματικὲς αὐτὲς ἀλλαγὲς ἔρχονται πολὺ πονηρά, ὄχι μέσῳ κάποιων καθαρῶν νομοθετικῶν ρυθμίσεων, ἀλλὰ μέσῳ τεχνικῶν ρυθμιστικῶν πακέτων, ὑποχρεωτικὰ καὶ χωρὶς προηγούμενο διάλογο.
Τὰ προβλέπουν: α) ὁ Κανονισμὸς γιὰ τὴν καταπολέμηση τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες (AMLR 2024/1624), β) ὁ Κανονισμὸς γιὰ τὶς ἀγορὲς κρυπτονομισμάτων (MiCA 2023/1114) καὶ γ) ἡ πρωτοβουλία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κεντρικῆς Τράπεζας γιὰ τὸ ψηφιακὸ νόμισμα.
Δὲν θέλουμε νὰ κάνουμε τὸν προφήτη ἀλλά, ὄντας πονηρεμένοι ἀπὸ τὸ παγκόσμιο σκηνικὸ τοῦ ψηφιακοῦ μετασχηματισμοῦ καὶ τῆς ψηφιακῆς ἐπιτήρησης τῶν ζωῶν μας, δὲν μποροῦμε νὰ σᾶς κρύψουμε αὐτὸ ποὺ βλέπουμε πίσω ἀπὸ τὸν δηλωμένο σκοπὸ τῆς καταπολέμησης τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες. Αὐτοὶ οἱ μηχανισμοί, ὅταν τεθοῦν σὲ λειτουργία, θὰ δημιουργήσουν ἕνα πρωτοφανὲς σύστημα χρηματοοικονομικῆς ἰχνηλασιμότητας. Ἕνα σύστημα ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ δημιουργήσει τὴν ὑποδομὴ γιὰ μιὰ ὁλοκληρωτικὴ οἰκονομικὴ ἐπιτήρηση.
Ὁ βασικὸς μηχανισμὸς οἰκονομικῆς ἐπιτήρησης ποὺ στήνεται, λειτουργεῖ μέσῳ τριῶν ἀλληλένδετων ρυθμίσεων:
1.- Ἀπαγόρευση συναλλαγῶν σὲ μετρητά. Ἀπὸ τὸ 2027, ὁ Κανονισμὸς 2024/1624 ἀπαγορεύει τὶς πληρωμὲς σὲ μετρητὰ ποὺ ὑπερβαίνουν τὰ 10.000 εὐρὼ σὲ ὁλόκληρη τὴν Ε.Ε. Ὁ Κανονισμὸς ἰσχύει καθολικὰ γιὰ ἐμπόρους, ἐπαγγελματίες καὶ ἰδιῶτες. Ἡ δικαιολογία ἐπικεντρώνεται στὴν ἀποτελεσματικότητα τῆς καταπολέμησης τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες. Οἱ μεγάλες συναλλαγὲς σὲ μετρητά, λόγῳ τῆς φύσης τους, διαφεύγουν τῆς θεσμικῆς ἐποπτείας. Ἔτσι, λένε, ἂν οἱ συναλλαγὲς ὑψηλῆς ἀξίας γίνονται ὑποχρεωτικὰ μέσῳ τοῦ τραπεζικοῦ συστήματος, οἱ ἁρμόδιες ἀρχὲς ἐλέγχου ἀποκτοῦν ὁρατότητα στὶς ροὲς κεφαλαίων ποὺ προηγουμένως λειτουργοῦσαν στὴ σκιά.
2.- Ὑποχρεωτικὴ ταυτοποίηση κρυπτονομισμάτων. Ὁ Κανονσιμὸς MiCA καταργεῖ τὶς ἀνώνυμες συναλλαγὲς κρυπτονομισμάτων. Ἀνταλλακτήρια, ὑπηρεσίες πορτοφολιῶν, ἐπεξεργαστὲς πληρωμῶν, θὰ εἶναι ὑποχρεωμένα νὰ ἔχουν τὰ στοιχεῖα τοῦ ἰδιοκτήτη. Ἀπαγορεύονται ἐντελῶς τὰ ἀνώνυμα «φιλοξενούμενα πορτοφόλια» καὶ τὰ ὑποβάλλει σὲ αὐστηρὲς ἀπαιτήσεις ταυτοποίησης. Ἡ MiCA ἀντιμετωπίζει τα κρυπτονομίσματα, ὄχι ὡς μετρητὰ ἤτοι ὡς ἐγγενῶς ἀνώνυμα, ἀλλὰ ὡς τίτλους ποὺ ἀπαιτοῦν πλήρη ταυτοποίηση τῶν συμμετεχόντων. Ἔτσι, ἕνας Ἕλληνας λ.χ. ποὺ μεταφέρει 50 εὐρὼ σὲ Bitcoin μέσῳ ἑνὸς εὐρωπαϊκοῦ χρηματιστηρίου θὰ ὑποβληθεῖ στὴν ἴδια ἐπαλήθευση ταυτότητας μὲ κάποιον ποὺ ἀνοίγει τραπεζικὸ λογαριασμό.
3.- Ὑποδομὴ ψηφιακοῦ εὐρώ. Τὸ σχεδιαζόμενο ψηφιακὸ εὐρὼ ἔχει ὡς πιθανὸ ἔτος ἔκδοσης τὸ 2029. Οἱ εὐρωπαῖοι γραφειοκράτες διατείνονται ὅτι τὸ ψηφιακὸ εὐρὼ θὰ λειτουργεῖ ὡς ἰσοδύναμο μετρητῶν γιὰ συναλλαγὲς ἐκτὸς διαδικτύου, μὲ ἐνισχυμένη προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς γιὰ συνήθεις πληρωμὲς κάτω ἀπὸ τὰ ρυθμιστικὰ ὅρια. Ὑπόσχονται δὲ ὅτι -σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ ψηφιακὸ γιουὰν τῆς Κίνας, τὸ ὁποῖο ἐπιτρέπει προγραμματιζόμενους περιορισμοὺς καὶ παρακολούθηση συναλλαγῶν-, ἡ ΕΚΤ ἔχει δεσμευτεῖ γιὰ ἕνα σχεδιασμὸ ποὺ δίνει προτεραιότητα στὴν προστασία τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς.
Πρέπει νὰ σᾶς ἐξηγήσω τώρα γιατί μᾶς ἀνησυχοῦν αὐτὰ τὰ μέτρα καὶ γιατί τὰ ἐντάσσομε στὸν συνολικὰ καὶ στρατηγικὰ σχεδιαζόμενο ψηφιακὸ μετασχηματισμὸ τῆς δημόσιας καὶ ἰδιωτικῆς μας ζωῆς.
Ἡ βασική μας ἀντίρρηση καὶ κριτικὴ δὲν ἐντοπίζεται σὲ μία πιθανὴ τρέχουσα κατάχρηση, ἀλλὰ στὴ μελλοντικὴ παράχρηση καὶ κατάχρηση τῶν σήμερα λαμβανόμενων μέτρων. Ἡ χρηματοοικονομικὴ ὑποδομή, μόλις κατασκευαστεῖ, παραμένει σὲ ἰσχὺ πολὺ πιὸ πέρα ἀπὸ τὴν ἀρχική της αἰτιολόγηση καὶ τὶς ἀρχικὲς προθέσεις. Οἱ μηχανισμοὶ ποὺ σήμερα δημιουργοῦνται γιὰ τὴν καταπολέμηση τῆς νομιμοποίησης ἐσόδων ἀπὸ παράνομες δραστηριότητες δημιουργοῦν μία ἐν δυνάμει ἐπικίνδυνη κατάσταση γιὰ τὸ μέλλον, ὄχι καὶ πολὺ μακρινό. Δημιουργοῦν προϋποθέσεις καὶ τεχνικὲς δυνατότητες γιὰ μία ὁλοκληρωμένη οἰκονομικὴ ἐπιτήρηση. Τὶς δυνατότητες αὐτὲς αὐριανὲς κυβερνήσεις, καλούμενες νὰ ἀντιμετωπίσουν κοινωνικὲς καὶ πολιτικὲς κρίσεις τοῦ καιροῦ τους, θὰ μποροῦσαν νὰ τὶς χρησιμοποιήσουν γιὰ σκοποὺς ἀλλότριους, ποὺ ὑπερβαίνουν τὴν ἀρχική τους ἀποστολή.
Ἡ ἱστορία αὐτό μᾶς διδάσκει. Ἔτσι ἡ ἐκτελεστικὴ ἐντολὴ 6102/1933 τῶν Η.Π.Α. δικαιολόγησε ἀρχικὰ τὸ μέτρο τῆς κατάσχεσης χρυσοῦ ὡς προσωρινὸ ἔκτακτο μέτρο γιὰ τὴν οἰκονομικὴ σταθεροποίηση. Ἡ πολιτικὴ ὅμως αὐτὴ διήρκεσε γιὰ δεκαετίες. Ἄλλο παράδειγμα: Οἱ διατάξεις γιὰ τὴν καταπολέμηση τῆς τρομοκρατίας μετὰ τὸ 2001, ποὺ δικαιολογοῦνταν ἀπὸ ἄμεσες ἀπειλὲς γιὰ τὴν ἀσφάλεια, ἔγιναν μόνιμα χαρακτηριστικὰ τῆς ὑποδομῆς ἐπιτήρησης ποὺ ἐφαρμόζεται σὲ πολιτικὰ καὶ κοινωνικὰ πλαίσια ἄσχετα τὴν τρομοκρατία. Σὲ ὅ,τι δὲν εἶναι ἀρεστὸ στὶς ἐξουσιαστικὲς «ἐλίτ».
Ποιός λοιπὸν μπορεῖ νὰ ἀποκλείσει ὅτι σὲ μιὰ μελλοντικὴ χρηματοπιστωτικὴ κρίση, τρομοκρατικὴ ἐπίθεση ἢ πολιτικὴ ἔκτακτη ἀνάγκη, τὰ μέτρα αὐτὰ θὰ ἐφαρμόζονταν γιὰ τὴν θεραπεία τῆς κρίσης, ἀκόμη καὶ μὲ περαιτέρω ἐπέκτασή τους;
Ἔτσι, ἡ χρηματοοικονομικὴ ἀναδιάρθρωση τῆς Ε.Ε. τὸ 2027 θέτει στοὺς λαοὺς ἕνα θεμελιῶδες ἐρώτημα γιὰ τὴ σχέση μεταξὺ ἀσφάλειας καὶ ἐλευθερίας στὶς σύγχρονες κοινωνίες.
Οἱ ἀξιωματοῦχοι τῆς ΕΕ σπεύδουν νὰ βεβαιώσουν τοὺς ἀνησυχοῦντες: Τὸ πλαίσιο τῶν ἀλλαγῶν καταπολεμᾶ τὸ ἔγκλημα, προστατεύοντας παράλληλα τοὺς πολῖτες.
Ἡ διαβεβαίωσή τους ὅμως δὲν πείθει. Γιατί περιέχει μιὰ λανθασμένη προϋπόθεση: ὅτι αὐτοὶ οἱ στόχοι συνάδουν καὶ δὲν ἔρχονται σὲ σύγκρουση. Τὰ μέτρα αὐτὰ ἔρχονται νὰ συμπληρώσουν ἄλλα στὸ πλαίσιο τῆς ψηφιακῆς ἐπιτήρησης τῆς κοινωνίας στὸ σύνολό της καὶ ἀποτελοῦν, ἂν ὄχι σήμερα, στο πολὺ κοντινὸ μέλλον ἕνα ἐν δυνάμει κίνδυνο γιὰ τὶς ἐλευθερίες μας καὶ τὴν ἰδιωτικότητά μας. Καὶ αὐτὸ γιατί ἡ τεχνικὴ ὑποδομὴ γιὰ ὁλοκληρωμένη ἐπιτήρηση, μόλις δημιουργηθεῖ, καθίσταται διαθέσιμη γιὰ σκοποὺς ποὺ ὑπερβαίνουν τὴν ἀρχική της αἰτιολόγηση. Μελλοντικὲς κυβερνήσεις ποὺ θὰ ἀντιμετωπίζουν διαφορετικὲς πιέσεις ἐνδέχεται νὰ δώσουν προτεραιότητα στὴν ἀσφάλεια ἔναντι τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς, στὸν ἔλεγχο ἔναντι τῆς ἐλευθερίας, στὴ σταθερότητα ἔναντι τῆς ἐλευθερίας.
Τὸ μοντέλο τῆς κινέζικης αὐταρχικότητας μᾶς δείχνει μὲ ἐνάργεια τὴν τελικὴ κατάληξη τοῦ πράγματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου