29 Μαΐ 2011

Τὸ μεγαλεῖο του Βυζαντίου καὶ οἱ συνέπειες τῆς Ἅλωσης

 
Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης
 ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΛΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
 μιλία πο κφωνήθηκε σ κδήλωση πο ργάνωσε τν Τετάρτη, 26 Μαΐου 2010, Σύνδεσμος φέδρων ξιωματικν Ν. Θεσσαλονίκης, στ Λέσχη ξιωματικν Θεσσαλονίκης.
 1. Λαμπρ λιοβασίλεμα. Τ Βυζάντιο δν πέθανε
Στς 29 Μαΐου το 1453, μέρα τς βδομάδος Τρίτη, τς πρτες πρωινς ρες Κωνσταντινούπολη πεσε στ χέρια τν θωμανν Τούρκων. περχιλιετς νδοξη χριστιανικ ατοκρατορία, τν ποία μ να μεγαλοφυές, μεγαλόπνοο, θεϊκ σχέδιο θεμελίωσε ο Μ. Κωνσταντνος, ξέπνευσε πολιτικ μαζ μ τν τελευταία πνο νς λλου Κωνσταντίνου, το Παλαιολόγου, ποος μ μεγαλειώδη γενναιότητα περασπίσθηκε τν βασιλεύουσα, τν τιμ νς μεγαλειώδους πολιτισμο, σ να νισο κα πέλπιδα γώνα. Δν θελε στρατιωτικ καταδικασμένη νδοξη ατοκρατορία ν χει δοξο τέλος· πρεπε ν σβήσει χι ξευτελισμένη κα ταπεινωμένη, νεκρ κα στ πνεμα, στν ρετή, λλ ν παραμείνει θικ ρθια, ζωντανή, μ ντιφέγγισμα λάμψης κα μεγαλείου στ λιοβασίλεμά της. πάντηση το γενναίου ατοκράτορος στν...
πρόταση το Μωάμεθ ν γκαταλείψει τν πόλη κα ν γκατασταθε μ τος ρχοντες κα τς περιουσίες τος που θέλει, ν ποφευχθον δ τσι ο σφαγές, ο λεηλασίες κα ο αχμαλωσίες, φο στν ρχ το πισημαίνει τι δν πρέπει ν εναι βέβαιος γι τ ποτέλεσμα, κα μπορε τελικ ν βγε ατς χαμένος, προσθέτει σα γνωρίζουμε ο παλαιότεροι, σα παραπέμπουν στ «Μολν λαβ» το Λεωνίδα κα τν λλων μεγάλων γετν τς λληνικς στορίας, λλ κα δυστυχς σα σήμερα σοπεδωτικ κα θνομηδενιστικ κατεύθυνση τς καταστροφικς στοριογραφίας το πουργείου Παιδείας, μ κφραστς τς γνωστς κυρίες Ρεπούση κα Δραγώνα, χει παλείψει μαζ μ πολλ λλα θνοσυντηρητικ στοιχεα π τ σχολικ βιβλία τς στοιχειώδους κα Μέσης κπαιδεύσεως. Τν πάντηση παραδίδει στορικς Δούκας: «Τ δ τν πόλιν σο δοναι οτ' μν στι οτ' λλου τν κατοικούντων ν ταύτη· κοιν γρ γνώμη πάντες ατοπροαιρέτως ποθανομεν κα ο φεισόμεθα τς ζως μν» . 
Στν τελευταο πίσης συγκλονιστικ λόγο του πρς τος στρατηγος κα στρατιτες, πο θ μποροσε ν ποτελε πόδειγμα διδασκόμενο στς στρατιωτικς σχολές, γι τ πς πρέπει ν νθαρρύνει τ στράτευμα νας στρατιωτικς γέτης πρν π μία κρίσιμη ναμέτρηση, μεταξ πολλν λλων τος επε, πως παραδίδει λλος στορικός της λώσεως, Γεώργιος Σφραντζής:«Καλς ον οδατε, δελφοί, τι δι τέσσαρα τιν φειλέται κοινς σμν πάντες, να προτιμήσωμεν ποθανεν μλλον ζν, πρτον μν πρ τς πίστεως μν κα εσεβείας, δεύτερον δ πρ τς πατρίδος, τρίτον δ πρ το βασιλέως, ς Χριστο Κυρίου, κα τέταρτον πρ συγγενν κα φίλων. Λοιπόν, δελφοί, ἐὰν χρεσται σμεν πρ νς κ τν τεσσάρων γωνίζεσθαι ως θανάτου, πολλ μλλον πρ πάντων τούτων». 
Δν εναι δύσκολο ν παρασυρθε κανες π τς στορικς πηγς κα τ μεγαλεο της θυσίας το ατοκράτορος κα τν λιγαρίθμων λεοντόψυχων περασπιστν τς Πόλης κα ν παρουσιάσει κτενέστερα τν πικ λλ νισο κενο γώνα. Βρίσκονται μως κα ατ μέσα στ πλαίσια το θέματος, διότι καθιστον σαφς τι στ θέματα τς φιλοπατρίας κα τς μέχρι θανάτου περασπίσεως τν θικν κα πνευματικν ξιν, πο εναι μεγαλειδες κα παινετ γνώρισμα τν λλήνων, πάρχει διάκοπη συνέχεια λληνικς παραδόσεως π τ ρχαιοελληνικ «πατρς τ κα μητρς κα τν λλων προγόνων πάντων τιμιώτερον στιν πατρίς», μάχου «πρ βωμν κα στιν», « τν π τάς», μέχρι τ συνθήματα τς θνεγερσίας το 1821 «γι το Χριστο τν πίστη τν γία, γι τς πατρίδος τν λευθερία», «λευθερία θάνατος», κόμη κα μέχρι τ ρωικ χι το ωάννη Μεταξ τ 1940 στος ταλος το Μουσολίνι. Ατ πίσης ξηγε γιατί λωση τς Κωνσταντινούπολης τ 1453 ταν πλς μία πολιτικ κα στρατιωτικ λωση, δν ταν ληθιν κα οσιαστικ λωση τς ψυχς, το φρονήματος τν λλήνων. 
Τ Βυζάντιο δν πέθανε τ 1453. πάρχει «Βυζάντιο μετ τ Βυζάντιο» κατ τν τίτλο βιβλίου το Ρουμάνου στορικο Iorga. Είναι βασικ στορικ ξίωμα τι τ θνη χάνονται χι ταν χάσουν τν κρατική τους ντότητα, λλ ταν χάσουν τν πολιτισμό τους, τν ψυχή τους. Ο λληνισμς χει πολλς φορς πιβεβαιώσει ατ τ ξίωμα. πάρχει μόνον τώρα κδηλη κα δικαιολογημένη νησυχία τι φο ποκτήσαμε μετ τ 1821 κρατικ ντότητα, στω κα μικρή, ν μέχρι τότε τ Βυζάντιο στ βασικ δομικά του στοιχεα πεβίωνε, σήμερα σβήνει κα χάνεται, πάρχει συστηματικ προσπάθεια φελληνισμο κα ποχριστιανισμο το κράτους, τς κοινωνίας, τς παιδείας, πο σημαίνουν ποβυζαντινοποίηση, φο πως θ δομε ο τρες βασικο δομικο συντελεστές, πο ποτελον τν βυζαντιν σύνθεση, κτς π τν ρωμαϊκ νομικ παράδοση, εναι λληνικ γλώσσα κα παιδεία, καθς κα Χριστιανικ πίστη.
Θλίβεται ντως κανείς, ταν βλέπει χι μόνο τν λλειψη ξιοπρεπείας κα γενναιότητος κ μέρους τν πολιτικν μς γετν, πο μς ποδούλωσαν χωρς κανένα ρο στος Φράγκους τς νωμένης Ερώπης, σ μία νέα Φραγκοκρατία, που ντιπάθεια, διαίτερα τν Γερμανν, πενθυμίζει τς παλαις σταυροφορίες κα τν ξασθένηση το Βυζαντίου μ την πρώτη λωση π τος Φράγκους τ 1204, πο δήγησε νομοτελειακ στ ν γίνουμε κατ’ ρχν ποτελες στος Τούρκους κα τελικ ν ποκύψουμε, λλ πρ παντς θλίβεται, γιατί μες ο διοι π μέσα γκρεμίζουμε τ πνευματικ τείχη, τς πνευματικς ντιστάσεις, τς ρχς κα τς ξίες μας, τν πολιτιστική μας ταυτότητα, καθιστομε τος νέους μας, μέσα σ συνθκες πουλης κα παραπλανητικς, κρυφοδαγκανιάρας ερήνης, δθεν Ερωπαίους, οσιαστικς μως τος κλατινίζουμε κα τος ξισλαμίζουμε, τος φραγκεύουμε κα τος τουρκεύουμε, τος καθιστομε νέους Γραικολατίνους κα Γενιτσάρους, μ να πι πουλο παιδομάζωμα, μ μία λοφάνερη γενοκτονία τς στορικς μνήμης . 

2. Προκατειλημμένη κα δικη κριτικ γι τ Βυζάντιο 
Τ πι ξοργιστικ μάλιστα εναι τι δν φτάνει πο ο δυτικο φίλοι μας κατέκτησαν πρτοι στρατιωτικ τ 1204 κα προκάλεσαν οσιαστικ κα τν δεύτερη λωση το 1453, συνέχισαν κα μετ τατα μ τν δια στορικ προκατάληψη ν δυσφημον, ν συκοφαντον κα ν βρίζουν τ Βυζάντιο, μ μία σχεδν στ σύνολό της χθρικ στοριογραφία, π τν ποχ τς ναγεννήσεως, τν 14ο αώνα, μέχρι τν ποχ το Διαφωτισμο, τν 18ο κα πέκεινα.
πηρέασαν μάλιστα κα ρκετος κπροσώπους το Νεοελληνικο Διαφωτισμο, νάμεσά τους κα τν καταλλήλως νομασθέντα διδάσκαλο το Γένους δαμάντιο Κοραή, κα μετ' ατο κα μετ π ατν πολλος λλους λογίους π τν χρο τς ρχαιολατρείας κα το κλασσικισμο, λλ κα γι δεολογικος λόγους π τν χρο τς θεϊστικς ριστερς, λόγω το θεοκεντρικο χαρακτρος το Βυζαντίου. 
ρχόμαστε τσι εδικώτερα ν προσεγγίσουμε τ θέμα μας γι τ μεγαλεο του Βυζαντίου, πο ς χαρακτηρισμς σως ν φαίνεται περβολικς τουλάχιστον μεροληπτικός. πάρχει ραγε κάτι ψηλ κα μεγαλειδες στ Βυζάντιο, γι τ ποο στν Δύση χει περάσει κα στν λα κτίμηση π τος στοριογράφους το Παπισμο, τς ναγεννήσεως κα το Διαφωτισμο τι εναι μία σκοτειν χιλιόχρονη περίοδος δολοπλοκιν κα νοήτων συζητήσεων, μ μηδενικ πρόοδο κα προσφορ στν πολιτισμό, νάξια τς στορικς μνήμης; παντελς δικη κα στορικ προκατειλημμένη ατ κτίμηση κυριάρχησε π αἰῶνες στν δυτικ στοριογραφία κα σ μέρος τς δικς μας διανόησης. Συνετέλεσε μάλιστα στ ν μν πάρχουν ν εναι πανάπτυκτες ο βυζαντινς σπουδς στν Δύση μέχρι κα τν 19ο αώνα, κα μόνον μετ τατα, διαίτερα τν 20ό αώνα, ν ρχίσουν ρκετο πιστήμονες ν σχολονται μ τ δικημένο κα συκοφαντημένο Βυζάντιο. ρετσινι το «βυζαντινισμο», πού, δυστυχς, πέρασε κριτα κα στν δικό μας πιστημονικ κα κοινωνικ περίγυρο, πέτρεπε νέους πιστήμονες ν σχοληθον μ τν πορριπτόμενο ατ στορικ κα πολιτιστικ χρο. Σύγχρονοι βυζαντινολόγοι στν Ερώπη μολογον τι, ταν ρωτώμενοι ποκαλύπτουν τ γνωστικό τους ντικείμενο, π.χ. «βυζαντιν στορία», ναγκάζονται ν πολογηθον, γι ν δικαιολογήσουν τ πς πέλεξαν ατν τν κακόφημη στορικ περίοδο. 
Θ μς παιρνε πολ χρόνο στω κα σύντομη παρουσίαση τς δικης κα παξιωτικς ατς στάσης πέναντι στ Βυζάντιο, κα σως θ πρεπε ν ποτελέσει ατ ντικείμενο εδικς ρευνας μ τν συλλογή, ταξινόμηση κα ξιολόγηση λων τν ρνητικν κρίσεων. νδεικτικ μόνο θ ναφέρουμε μερικές, π τς ποες προκύπτουν δύο σφαλ συμπεράσματα· ν πρώτοις μ τόσο πάθος κα σκληρότητα καταδίκη του Βυζαντίου δείχνει λλειψη νηφαλιότητος, ντικειμενικς κρίσεως, κα πιβεβαιώνει τι κίνητρο δν εναι ερεση τς λήθειας, λλ κάποια φυλετικ θρησκευτικ δεολογικ προκατάληψη. Και δεύτερον τι ατ κριβς λοφάνερη δικία κα λλειψη ντικειμενικότητος, δήγησε πολλος μερόληπτους ρευνητς ν ψάξουν κα ν βρον τν λήθεια, κα ν πληθαίνουν τώρα ο φωνές, τ ρθρα, τ συγγράμματα, τ συνέδρια, ο κθέσεις, τ ρευνητικ κέντρα πο παρουσιάζουν τος πολυποίκιλους θησαυρούς, τν παντοδαπ γνώση, τν μεγαλειώδη προσφορ το Βυζαντίου στν παγκόσμιο πολιτισμό, κα πο ποδεικνύουν σους ξακολουθον ν βλέπουν τ Βυζάντιο μ τ γυαλι το Βολταίρου το Γίββωνος (Gibbon) τι εναι πισθοδρομικοί, διάβαστοι κα συγχρόνιστοι δεολογικ προκατειλημμένοι πως κενοι. 
γνωστς λοιπν θεος Γάλλος Διαφωτιστς Βολταρος το 18ου αἰῶνος, πο πέρριπτε περιφρονητικ κα μ θράσος ,τι εχε σχέση μ τ θρησκεία, κατεδίκασε μ πολ σκληρος λόγους τ Βυζάντιο. πάρχει, λέγει, «μία στορία πολ περισσότερο γελοία π τ ρωμαϊκ στορία π τν ποχ το Τακίτου· βυζαντιν στορία. Ατ νάξια λόγου συλλογ δν περιέχει τίποτε λλο, παρ μόνο πομπώδεις διακηρύξεις κα θαύματα. Εναι τ βδέλυγμα το νθρωπίνου πνεύματος, πως λληνικ ατοκρατορία πρξε τ βδέλυγμα τς οκουμένης. Ο Τορκοι τουλάχιστον σαν πι σωστοί· νίκησαν χάρηκαν κα γραψαν λάχιστα...» . 
ναυαρχίδα το ντιβυζαντινισμο, γγλος στορικς Γίββων, στν χρο τς στοριογραφίας δωσε κα δίνει σ μερικος μέχρι σήμερα πιχειρήματα ναντίον το Βυζαντίου. Στ ργο του « στορία τς παρακμς κα τς πτώσεως τς Ρωμαϊκς ατοκρατορίας» (Λονδίνο 1776-88), παρουσιάζει τν χιλιόχρονη ατοκρατορία το Βυζαντίου συνολικ ς παρακμιακή, ς τραγικ πίλογο τς νδοξης ρωμαϊκς ατοκρατορίας τν Λατίνων κα πως δήλωσε διος Γίββων, στ ργο το περιέγραψε «τ θρίαμβο τς βαρβαρότητας κα τς θρησκείας». Στν δια γραμμ κριβς κινεται κα Γάλλος στορικς Κάρολος Lebeau στ γνωστ ργο το «στορία τς παρακμάζουσας ατοκρατορίας» (Παρίσι 1767-86). Τν χειρότερη παξίωση το Βυζαντίου μνημονεύει γγλίδα βυζαντινολόγος Τζούντιθ Χέριν στ μεταφρασμένο κα στ λληνικ ξιόλογο κα ντικειμενικ ργο τς «Τί εναι τ Βυζάντιο»· νήκει ατ παξίωση, πως λέγει Χέριν, πιθανότητα στν ρλανδ στορικό του 19ου αώνα Οίλλιαμ Λέκι, ποος σχυρίζεται τι: «Σύμφωνα μ τν τυμηγορία τς παγκόσμιας στορίας, ατ ατοκρατορία, πο λέγεται Βυζαντινή, ποτελε -δίχως καμία πολύτως ξαίρεση- τν πι κραία μορφ ποταπότητας κα χρειοσύνης πο γνώρισε ποτ πολιτισμός. Δν πρξε λλος μακραίωνος πολιτισμς τόσο πόλυτα ποστερημένος π κάθε μορφ κα εδος μεγαλείου κα τόσο πόλυτα ταυτόσημος μ τ πίθετο «γνώμων»... στορία τς ατοκρατορίας εναι μία μονότονη διαδοχ γεγονότων, γεμάτη μ ραδιουργίες ερέων, ενούχων κα γυναικών, γεμάτη μ δηλητηριάσεις, συνωμοσίες κα παράλλακτη γνωμοσύνη».

πέναντι σ' ατν τν σκληρ προκατάληψη κα μπάθεια πάρχουν πάμπολλες γνμες, πο ναιρον τν ρνητικ κριτικ το Βυζαντίου συγχρόνων μεγάλων βυζαντινολόγων. ναφέρουμε, κα πάλιν νδεικτικά, τν μεγάλο Ρσσο στορικό του Βυζαντίου Γεώργιο Ostrogorsky, ποος στ κλασσικ κα μοναδικ γι τν πληρότητα δίτομο ργο του, πο μεταφράσθηκε κα στ λληνικ «στορία το Βυζαντινο Κράτους» λέγει σχετικά: «Σήμερα δν πάρχει πι νάγκη ν ποδείξουμε πόσο στορικ στήρικτες εναι ο θεωρίες το Lebeau κα το Gibbon. Πέρασε ετυχς νεπανάληπτα ποχή, πο σοι γραφαν βιβλία γι τ Βυζάντιο βρίσκονταν στν νάγκη ν πολογηθον, γιατί προτίμησαν να τέτοιο θέμα κα ν καταπολεμήσουν μ πομπώδεις κφράσεις κα συχν ξεζητημένο τρόπο τος σχυρισμος το Gibbon». Σημειώνει πάντως τι τ ργο το ατ «μ τν ντυπωσιακ φηγηματική του ποιότητα πηρέασε πολ κα γι μεγάλο χρονικ διάστημα τ πνεύματα κα παρέλυσε τ ζλο γι τν ρευνα το Βυζαντίου να λόκληρο σχεδν αώνα. κόμη κα σήμερα πολλο ρευνητς βλέπουν τν θρησκευτικ ζω το Βυζαντίου μ τς διόπτρες το Gibbon».
γγλος στορικς John Norwich στ πίσης μεταφρασθν κα στ λληνικ ργο το «Σύντομη στορία το Βυζαντίου», γράφει τ ξς ναφερόμενος μόνο σ να π τ πάμπολλα στοιχεα πο συνθέτουν τ μεγαλεο του Βυζαντίου: « πολιτισμός μας δν ναγνώρισε ποτ παρκς τ χρέος του πρς τν νατολικ Ατοκρατορία. Αν δν πρχε ατ τ μεγάλο νατολικ χυρό της Χριστιανοσύνης, ποι τύχη θ εχε Ερώπη νάντια στς στρατις το βασιλι τς Περσίας τν 7ο αώνα νάντια σ ατς το χαλίφη τς Βαγδάτης τν 8ο αώνα. Ποι γλώσσα θ μιλούσαμε σήμερα κα ποι Θε θ λατρεύαμε;» . Προσθέτουμε κα τν πι πρόσφατη κτίμηση τς μνημονευθείσης Τζούντιθ Χέριν πο πάρχει ς περίληψη τν θέσεών της στ πισθόφυλλο το βιβλίου τς «Τί εναι τ Βυζάντιο». κε παρουσιάζοντας περισσότερα στοιχεα π τν πολυποίκιλη προσφορ το Βυζαντίου γράφει: «ταν στν Δυτικ Ερώπη τ πομεινάρια τς Ρωμαϊκς Ατοκρατορίας δν ταν παρ μικρ δύναμα κρατίδια, Κωνσταντινούπολη παρέμενε πρωτεύουσα νς σχυρο ργανωμένου κράτους. πρξε να κράτος μ διοικητικς δομές, μ νομοθεσία πο κσυγχρονιζόταν κα προσαρμοζόταν στς νάγκες του, μ νόμισμα τ ποο κυκλοφοροσε σ λόκληρο τν κόσμο, π τ Μεσόγειο ς τν πω νατολή, μ κπαιδευτικ σύστημα τ ποο διατήρησε τν καλλιέργεια τς λληνικς γλώσσας κα παιδείας. ταν μία ατοκρατορία πο στηρίχθηκε σ μία εραρχημένη κοινωνία, ποία κληροδότησε στος μεταγενέστερους, κτς π τν δική της ντίληψη γι τν Χριστιανισμ κα ρισμένα π τ ριστουργήματα τς παγκόσμιας τέχνης. Σ ατ τν ατοκρατορία φείλει σημεριν Ερώπη τν παρξή της: ν Βυζαντιν Ατοκρατορία δν εχε ναχαιτίσει γι τόσους αἰῶνες τος ραβες, τος Σελτζούκους κα τος θωμανούς, Δύση δν θ εχε προλάβει ν ρθοποδήσει». 
ς πιστέγασμα τν λάχιστων ατν μέσα π πολλς λλες θετικς κτιμήσεις το Βυζαντίου παραθέτουμε τρες ξαιρετικς γνμες πο κούσθηκαν στ 16ο Διεθνς Βυζαντινολογικ Συνέδριο τς Βιέννης (4-9 κτωβρίου 1981), στ ποο μετεχε μιλν μαζ μ χίλιους λλους συνέδρους π λες τς χρες πο καλλιεργον τς βυζαντινς σπουδές. Κατ τν πίσημη ναρξη τν ργασιν το συνεδρίου τότε πρόεδρος τς δημοκρατίας τς Αστρίας δόκτωρ Rudolf Kirschlager, συνεχάρη τν κύριο ργανωτ κα μεγάλο βυζαντινολόγο καθηγητ Herbert Hunger γι τν πιτυχία το πιστημονικο του ργου, ποία πως επε, «συνίσταται ες τ τι χι μόνο διδάσκει, λλ φήνει κα δι τς πείρας ν μάθουμε, τι λέξη "βυζαντινισμς" δν χει καμμία σχέση μ τν βυζαντιν πραγματικότητα, λλ προλθε π λλιπ κατανόηση το Βυζαντίου κ μέρους τν στοριογράφων τς ναγεννήσεως. Θα μασταν πολ πι φτωχο σήμερα, ν ο πλούσιοι θησαυρο ατς τς περιόδου, ο στορικς μπειρίες, ο θρησκευτικς κα φιλοσοφικς λήθειες δν εχαν φθάσει μέχρι τν μερν μας κα δν εχαν ξιολογηθ ναλόγως». Ο δύο λλες γνμες ερίσκονται διατυπωμένες στν μνημειώδη κατάλογο χειρογράφων της κθέσεως πο ργανώθηκε στ πλαίσια το συνεδρίου τν ποο συνέταξε βυζαντινολόγος Otto Mazal κα φέρει τν τίτλο «Buzanz und das Abendland». Προλογίζοντας τν κατάλογο γενικς διευθυντς τς θνικς Βιβλιοθήκης τς Αστρίας Joseph Spitzenberg γράφει: « προσφορ τς σύγχρονης βυζαντινολογίας ερίσκεται ες τ τι φωτίζει σωστ τν στορικ ρόλο το Βυζαντίου, τ ποο π μακρ χρόνο εχε πολλς σκις στν στορικ συνείδηση τς Δύσεως». συγγραφες το καταλόγου Otto Mazal διευκρινίζει περισσότερο σα επε πρόεδρος τς Αστριακς Δημοκρατίας γι λλιπ κατανόηση το Βυζαντίου κα διαπιστώνει σκεμμένη κα σχεδιασμένη παραποίηση τν πραγμάτων. Γράφει: «Τ γεγονς τι στος νεώτερους χρόνους σημασία το Βυζαντίου δν τυχε προσοχς στ Δύση, δ βυζαντινς πολιτισμς καταλαμβάνει μικρ μέρος στν στορικ εκόνα το παρόντος, φείλεται στν ρνητικ θεώρηση τς στορίας το κ μέρους τν δυτικν πο θελαν ν βλέπουν τν βυζαντιν περίοδο μόνον ς μία διαρκ πορεία καταπτώσεως μετ π τν νδοξη ποχ τς λληνορωμαϊκς ρχαιότητος. Ο ρίζες ατς τς ρνητικς τοποθέτησης πάρχουν δη στος χρονογράφους το Μεσαίωνος, γι τος ποίους ο δυτικο Φράγκοι ατοκράτορες σαν ο νόμιμοι συνεχιστα τς Ρωμαϊκς Ατοκρατορίας, ν τ κατ τν ντίληψη τς Δύσεως αρετικ νατολικ κράτος ς "βασίλειο τν Γραικν" (Regnum Graecorum) εχε χάσει τν οκουμενικότητά του κα εχε ποκλεισθ π τν σκην τς στορίας. Γι πρώτη φορ βυζαντινολογία το παρόντος δείχνει κα πάλι μ σαφήνεια τν μεγάλη κοσμοϊστορικ σημασία το Βυζαντίου κα δίνει θηση γι μία ναθεώρηση». 
Μ βάση λοιπν χι τν προκατειλημμένη κα λλιπ, λλ τν ντικειμενικ κα λοκληρωμένη κατανόηση το Βυζαντίου, θ πρέπει ν παύσει ν εναι «σημεον ντιλεγόμενον» πως λέγει σ μότιτλο ρθρο το  Φώτης Κόντογλου. Ο μεγάλος ατς κα γνήσιος Ρωμης (=βυζαντινός), νέος γιος τν νεοελληνικν γραμμάτων μετ τν λέξανδρο Παπαδιαμάντη, πο νακαίνισε πίσης τν βυζαντιν ζωγραφικ κα τν φερε στ προσκήνιο, φο στ ρθρο το ατ λλ κα σ πολλ λλα ρθρα ποδεικνύει τν μοναδικότητα το Βυζαντίου πο πρέπει ν κρίνεται μ διαφορετικ μέτρα, συμπεραίνει: «Τ Βυζάντιο εναι να μεγάλο χωνευτήρι, πο μέσα σ' ατ πέσανε κα λυώσανε μυριάδες ψυχές, σν λογς-λογς μεταλλεύματα, λογς-λογς θνη, κα π κε βγκε χρυσάφι λαμπερ μαζ μ μαύρη σκουριά. Ατ τ μάλαμα εναι τ πι καθαρ π κάθε χρυσάφι πο βγκε π χωνευτήρι. Κι π' ατ γίνηκε πτάφωτος λυχνία πο θ φωτίζει τν κόσμο στν αώνα το αἰῶνος».


3. Τ Μεγαλεο του Βυζαντίου 
Μερικς λοιπν λάμψεις π τ καθαρ χρυσάφι το Βυζαντίου κα τν πτάφωτη λυχνία τς Νέας ερουσαλμ θ προσπαθήσω σύντομα ν σς προσφέρω στν ναπομένοντα χρόνο, μετ π τν ξιολογικ βιβλιογραφικ περιπλάνηση πο πιχειρήσαμε.

α) Μεγάλη στορικ διάρκεια
Κανες δν μπορε ν παραβλέψει τν μεγάλη διάρκεια τς στορικς ζως το Βυζαντίου, πο διήρκεσε χίλια κατν εκοσι τρία τη, ν ς ρχ το Βυζαντίου θεωρήσουμε τ γκαίνια τς Κωνσταντινουπόλεως πο κανε Μ. Κωνσταντνος στς 11 Μαΐου το 330, πως κάνουν ο περισσότεροι π τος βυζαντινολόγους. μακραίων ατ στορικ παρξη, μοναδικ στν παγκόσμια στορία, εναι συνάρτηση τς καλς κα σταθερς διοικητικς ργάνωσης μ τν βοήθεια το ρωμαϊκο δικαίου, κα τς σωτερικς νότητας τς κοινωνίας πο στηριζόταν σ σταθερ κώδικα ξιν πο προσέφεραν λληνικ παιδεία κα χριστιανικ πίστη, λλ κα στν σχυρ οκονομικ κα στρατιωτική της παρουσία.
λλες ατοκρατορίες πο παιξαν σημαντικ ρόλο στν παγκόσμια στορία ντεξαν λίγους μόνον αἰῶνες κα διαλύθηκαν, πως κα πρώτη λληνικ ατοκρατορία το Μ. λεξάνδρου, τς ποίας διάδοχος θεωρεται δεύτερη λληνικ ατοκρατορία, χριστιανικ ατοκρατορία το Μ. Κωνσταντίνου. Σημεριν μεγάλα κράτη, πο διεκδικον παγκόσμια γεμονία, πως ο ΗΠΑ, μόλις χουν περάσει τος δύο αἰῶνες ζως, κα χει δη ρχίσει σωτερική τους διάβρωση κα παρακμή, μφισβήτηση τς οκονομικς κα στρατιωτικς τους γεμονίας. Τ δικό μας μικρ νεοελληνικ κράτος, πο ξεκίνησε μ τν Μεγάλη δέα τς παλινόρθωσης το Βυζαντίου κινδυνεύει δη πολ σοβαρά, κτς π τν κρατικ κα θνική του νεξαρτησία, ν χάσει κα τν πολιτιστική του ταυτότητα μέσα στ χωνευτήρι το Συγκρητισμο κα τς Παγκοσμιοποίησης, ν δν χει συμπληρώσει κόμη δύο αἰῶνες λεύθερου πολιτικο βίου.

β) τριπλ σύνθεση
λοι ο εδικο ναγνωρίζουν τι στ Βυζάντιο πιτελέσθηκε κατ μοναδικ κα μεγαλειώδη τρόπο τ συνταίριασμα, συγχώνευση τριν μεγάλων παραγόντων: τς ρωμαϊκς νομικς κα διοικητικς παράδοσης, τς λληνικς παιδείας κα τς Χριστιανικς πίστης. ν καθένας π ατος τος παράγοντες χει καθ' αυτν τν ξία κα τν μεγαλωσύνη του, χι μόνο τριπλασιάζεται προσθετικ ξία τους, λλ πολλαπλασιάζεται π τν δυναμική της συνθέσεως, πως δείχνει τ ποτέλεσμα στν πολυποίκιλο κα πολύπτυχο πολιτιστικ βίο το Βυζαντίου, στν ξ ατίας τς συνθέσεως ατς καρποφορία του. 
Εναι βέβαια γνωστ τι κατ τος τρες πρώτους μεταχριστιανικος αἰῶνες τ Ρωμαϊκ κράτος κα λληνικ διανόηση κατεδίωξαν σκληρ τν Χριστιανισμ μ τος ργανωθέντες π τν ρωμαϊκ διοίκηση διωγμος κα μ τν πορριπτικ κα σκωπτικ πολεμικ τν λλήνων διανοουμένων. Στν σύγκρουση ατή νικητης βγκε Χριστιανισμός, διότι πέδειξε μέσα στος διωγμούς, κα στ συκοφάντηση τι διαθέτει συνήθιστη γι τ νθρώπινα μέτρα πνευματικ ντοχ κα πίδραση, τι καλλιεργε κα ναπτύσσει μεγάλες ρετς κα ξίες, συνεκτικές της νθρώπινης κοινωνίας, τν γάπη, τν φιλανθρωπία, τν ταπείνωση, τν ξία κάθε νθρωπίνου προσώπου, τν ταπείνωση, τν ερήνη, τν συμφιλίωση, τν καταλλαγή. γιος ωάννης Χρυσόστομος, μεγάλος θεολόγος κα ρήτωρ το 4ου αἰῶνος, νέος ατς Δημοσθένης κα Κικέρων τς χριστιανικς ρχαιότητος, ποος προσφυς νομάσθηκε Χρυσόστομος, λέγει τι η μεγαλύτερη πόδειξη τς θεϊκς προελεύσεως το Χριστιανισμο εναι καταπληκτική του διάδοση σ λο τν κόσμο μέσα σ λίγες δεκαετίες, χι π μορφωμένους κα πειστικος φιλοσόφους κα διδασκάλους, λλ π μία μικρ μάδα γραμμάτων κα πτωχν λιέων τς Γαλιλαίας, μέσα σ να χθρικ γι τν νέα πίστη περιβάλλον, κα μ μία διδασκαλία πο δν κολάκευε τ νθρώπινα πάθη, πως ργότερα τ σλάμ, λλ πο λεγχε κα πέρριπτε τς νθρώπινες δυναμίες κα παρουσίαζε τν δρόμο πρς τν πνευματικ τελείωση ς «στεν κα τεθλιμμένη δό», ς «σταυρωμένο βίο», κατ τ πρότυπό του Θεανθρώπου Χριστο
ταν λοιπν πολ φυσικ στν βυζαντιν ατ σύνθεση τν τριν δομικν παραγόντων πο μνημονεύσαμε χριστιανικ πίστη, νικητς Χριστιανισμός, ν ποτυπώσει ντονώτερα τ σφραγίδα του, γιατί ταν ποδεδειγμένα νέα νακαινιστικ δύναμη τς στορίας, νέος φηβος τς στορίας, κατ τν πολ ραία εκόνα το μεγάλου πολιτικο κα διανοητο Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Ο Χριστιανισμς λοιπν γινε κολυμβήθρα, μέσα στν ποία τ ρωμαϊκ δίκαιο κα ρωμαϊκ διοίκηση μεταμορφώθηκαν π τ φιλανθρωπότερο, κα λληνικ παιδεία υοθετήθηκε σ λες της τς μορφές, φο ποκαθάρθηκε π σα μειονεκτήματα ς νθρώπινο δημιούργημα παρουσίαζε, διαίτερα ς πρς τν ξία το κάθε νθρωπίνου προσώπου, τν γυναικών, τν δούλων, τν σθενν κα δυνάτων, κα πρ παντς π τς θικς δυναμίες το Δωδεκαθέου, πως καθόρισε ποδειγματικ ατν τν ξιολόγηση Μ. Βασίλειος στ ργο του «Πρς τος νέους, πως ν ξ λληνικν φελοντο λόγων».

διαίτερος ατς ρόλος τς Χριστιανικς πίστεως στν βυζαντιν σύνθεση δν καθιστ τ Βυζάντιο θεοκρατικό, πως ποτιμητικ γράφουν κα σχυρίζονται ρισμένοι, παραπέμποντες συνειρμικ στ σλαμικ θεοκρατικ καθεσττα.Θεοκρατία πάρχει κε, που τν πολιτικ διοίκηση σκον ο κληρικοί, τ ερατεο, τ χαλιφάτο. Στο Βυζάντιο βασιλεία, πολιτικ διοίκηση, εναι ξεχωριστ π τν κκλησία κα πολλς φορς ντίθετη πρς σα κκλησία ποδεικνύει. Πολιτεία κα κκλησία, βασιλεία κα ερωσύνη, ποτελον δύο ξεχωριστος θεσμος μ διακριτος ρόλους, πο λειτουργοσαν ρμονικ στ πλαίσια το θεσμο τς συναλληλίας, τν ποο συχν παραβίαζε πολιτεία κα χι κκλησία, ποία συχν δι μεγάλων Πατέρων διαμαρτύρεται γι τς πεμβάσεις τς Πολιτείας στ σωτερικ δικά της θέματα. πομένως, πως σωστ παρατηρήθηκε, τ Βυζάντιο δν εναι θεοκρατικό, λλ θεοκεντρικό, θέτει σ προτεραιότητα τν διδασκαλία το Εαγγελίου, δν εναι νθρωποκεντρικό, πως τ σύγχρονα δυτικ κράτη, τ ποα μως πειδ ξόρισαν τν Θε κα τ Εαγγέλιο κα ποχριστιάνισαν τς κοινωνίες, ερίσκονται τώρα σ σύγχυση, ναρχία, ταξία κα πνευματικ διέξοδο.

ναφορ στν Παναγιώτη Κανελλόπουλο κα στν ραία του εκόνα γι τν Χριστιανισμ ς τν νέο φηβο τς στορίας, πο παρέλαβε τν γηρασμένο λληνισμ κα το δωσε σφρίγος κα δύναμη, εσάγει σ καλύτερο δρόμο τν προβληματικ γι τ ν λληνισμς φελήθηκε ζημιώθηκε π τν συνάντηση κα συνύπαρξή του μ τν Χριστιανισμό. Σύμφωνα μ τ σκεπτικό του Κανελλόπουλου πρξε μεγάλη παρακμ κα διαφθορ στν λληνορωμαϊκ κόσμο, διότι ο δονιστικές, λιστικς κα σαρκολατρικς δέες εχαν πλήξει τν κλασσικ συμμετρία κα ρμονία κα «τ κορμί, τ λληνικ σμα μ τς ασθητικς κα ρωτικς συμμετρίες το εχε ρχίσει ν γίνεται σάρκα, πολτς λης, να μορφο ργανο δονς» πως δυστυχς κα σήμερα. «ν δν ρχόταν Χριστιανισμς - κι λόγος πο τν κανε ν 'ρθεί ταν πολ μεγάλος- δν ποκλείεται ν εχε χαθ ,τι εχε ς τότε γίνει στ Δύση. σως λόκληρος λληνορωμαϊκς κόσμος ν' φηνε πίσω του μόνο τ μύθο μίας νέας τλαντίδος. Πς θ μποροσε ν γίνει φομοίωση τν βαρβάρων του βορρ, ν τος ποδέχονταν λληνες κα Ρωμαοι πο θ εχαν πάψει ν πιστεύουν στν αυτό τους; Μόνον ο Χριστιανο μποροσαν ν φομοιώσουν τος βαρβάρους, ο Χριστιανο πο πίστευαν τόσο στν νθρωπο, στε ναζητοσαν τν νθρωπο κα μέσ' τν ψυχ τν βαρβάρων. Και φομοιώνοντας τος βαρβάρους, ο Χριστιανοί, τος μπασαν μαλ -χωρς ν εναι τέτοια συνειδητή τους πρόθεση- κα στν κληρονομι το λληνορωμαϊκο κόσμου. Τ θαμα πο σήμανε πικράτηση το Χριστιανισμο σωσε κα τ λληνικ πνεμα. Χωρς τ πνεμα τς λλάδος, δν θ μποροσε ν διαμορφωθε κόσμος, πως ξέρουμε· ς πομε δυτικς κόσμος. λλ κα χωρς τν Χριστιανισμ τ λληνικ πνεμα θ εχε ταφε κα χαθε κάτω π τ ρείπια το ρωμαϊκο κόσμου».

Στ συνάφεια ατ θ μπορούσαμε ν πιμείνουμε περισσότερο στ πόσο τ Βυζάντιο συνέχισε κα προήγαγε τν λληνικ παιδεία, χι μόνο μ τ διατήρηση τς λληνικς γλώσσης κα τν συγγραμμάτων τν ρχαίων λλήνων σοφν, λλ κα μ τν δημιουργικ παραγωγ τς νέας γραμματείας τν Πατέρων τς κκλησίας, τν νέων ξαιρετικν μνογραφικν συνθέσεων τς ρθοδόξου κκλησίας, πως π.χ. το καθίστου μνου, τν Κανόνων, τς Θ. Λειτουργίας κα τόσων λλων. Κα μόνο τ τι τ Βυζάντιο διέσωσε κα δίδαξε τν ρχαία σοφία, κα μετέφερε τν λληνικ σκέψη κατ' ρχν στος ραβες μ τν ριστοτελικ Φιλοσοφία κα κατόπιν στ Δύση μ τος φυγάδες λληνες λογίους, πρν κα μετ τν λωση, νισχύοντας ποφασιστικ τν ναγέννηση, καταξιώνει τν στορικό του ρόλο.

γ) μεγαλειώδης ρχή του μ τν νέα πρωτεύουσα
μεγαλειώδης πορεία το Βυζαντίου φείλεται ν πολλος στν θαυμαστ κα μοναδικ ντως θεμελίωση κα ρχή του π τν Μ. Κωνσταντνο. Συχν συζητεται στν ρευνα ν μεταστροφ το Μ. Κωνσταντίνου στν Χριστιανισμ ταν συνειδητ σωτερικ πόφαση, σωτερικ λλαγή, πολιτικ πράξη πο πελόγισε πλ στν Χριστιανισμ ς τν μόνη τότε συνεκτικ πνευματικ δύναμη. π τς πηγς προκύπτει μλλον τι πρόκειται γι σωτερικ λλαγή, ποία εχε ρχίσει νωρίτερα, ταν φηβος στν Νικομήδεια στ περιβάλλον το Διοκλητιανο βίωσε τν δικία τν διωγμν ναντίον τν Χριστιανν κα πρ παντς τν μεγάλη τους πίστη πο φθανε μέχρι τ μαρτύριο. πηρεάσθηκε σίγουρα κα π τν νεξίθρησκη στάση το πατέρα το Κωνσταντίου Χλωρο, ποος πέφυγε ς καίσαρ στ Δύση ν γείρει διωγμ ναντίον τν Χριστιανν. Τ ποφασιστικ πάντως ατιο τς μεταστροφς το ταν, κατ τς στορικς πηγς κα κατ τν πίστη τς κκλησίας, μφάνιση το Τιμίου Σταυρο λοφώτεινου ξω π τν Ρώμη στν ναμέτρησή του μ τν Μαξέντιο μ τν πιγραφ «ν τούτω νίκα». Τ πολυτίκιο το γίου Κωνσταντίνου σαφς κφράζει ατν τν θέση, λλ κα τν ξ ατίας ατο του θαυμαστο σημείου φιέρωση τς Κωνσταντινούπολης κα λης της ατοκρατορίας στ χέρια το Θεο κα τς περαγίας Θεοτόκου.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΕΔΩ Ι.Μ.Παντοκράτορος

3 σχόλια:

  1. Σχεδόν κανένας από τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου δεν υπήρξε Έλληνας (και η καταγωγή μερικών εξ αυτών που θεωρούνται Έλληνες, είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμη). Ο Κωνσταντίνος ο επονομαζόμενος Μέγας δεν γνώριζε ούτε καν ελληνικά. Ο Θεοδόσιος ήταν Ισπανός, "ευγενής εξ Ιβήρων" σύμφωνα με τον Λέοντα τον Γραμματικό. Ο Ιουστινιανός ήταν Ιλλυριός (το πραγματικό του όνομα ήταν Γιουτπράδα), ο Ηράκλειος ήταν Καππαδόκης, ο Βασίλειος ο ιδρυτής της Μακεδονικής Δυναστείας ήταν Αρμένιος, ο Ιωάννης Τσιμισκής ήταν Αρμένιος (το πραγματικό του όνομα ήταν Τσεμίσκε) και ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου (ο Έλληνας μαρμαρωμένος βασιλιάς, όπως τον αποκαλούν οι ελληνορθόδοξοι χριστιανοί) Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ήταν Σέρβος στην καταγωγή (το πραγματικό του όνομα ήταν Κονσταντίν Ντράγκατς) από την πλευρά της μητέρας του, ενώ απ’ την πλευρά του πατέρα του υπάρχει ένα χάος, καθώς προέρχεται από ένα συνονθύλευμα πρόσμιξης εθνοτήτων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο μύθος του "ελληνοχριστιανικού" πολιτισμού.

    Η ιστορία της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, με έδρα την Κωνσταντινούπολη, εγκαινιάσθηκε με την δίωξη του κλασικού ελληνικού πολιτισμού από τους αυτοκράτορες με τη συνεργασία των Πατριαρχείων. Καταστατική αρχή της υπήρξε η εξαφάνιση οτιδήποτε ελληνικού και ο καταναγκαστικός εκχριστιανισμός. Τα γεγονότα βίας, λεηλασίας, τρομοκρατίας, καταστροφών, καύσεως των βιβλίων και φόνων είναι γνωστά και δεν είναι μεμονωμένα αλλά μαζικά. Σε αυτό το "θεάρεστο" έργο συμβάλλουν τα μάλα οι βυζαντινοί θεολόγοι, οι οποίοι δεν είναι διδάσκαλοι της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας και γραμματείας αλλά της χριστιανικής ηθικής και πίστεως, της εξ αποκαλύψεως μοναδικής αλήθειας. Οι τελευταίοι διδάσκαλοι και σχολιαστές της αρχαιοελληνικής παιδείας ήταν οι εθνικοί φιλόσοφοι, λ.χ. Λιβάνιος, Πρόκλος, Δαμάσκιος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αντίθεσης στην αρχαιοελληνική παιδεία αποτελεί η γνωστή θεολογική τριάδα (Ιωάννης, Γρηγόριος, Βασίλειος). Ο Ιωάννης χαρακτηρίζει τις εορτές των εθνικών σατανικάς και πομπάς δαιμόνων και επικρίνει την ελληνική φιλοσοφία επειδή προβάλλει ιδέες αντίθετες προς το χριστιανικό δόγμα. Ενθερμος υποστηρικτής της θεοπνευστίας των Ιερών Γραφών και της εξ αποκαλύψεως αλήθειας, υβρίζει την πλατωνική πολιτεία ως "καταγέλαστον", καθώς και τον παλαιό του δάσκαλο Λιβάνιο, επειδή κατήγγειλε τον εμπρησμό του Ναού του Απόλλωνος στην Αντιόχεια ως έργο των χριστιανών. Οι ύβρεις του είναι δηλωτικές της χρυσοστομίας του: "Ω μιαρέ... ω ληρόσοφε... άθλιε και ταλαίπωρε...". Υποστηρίζει ότι τον Ναό έκαψε ο ίδιος ο θεός των χριστιανών και καταλήγει: "Πράγματι οι Έλληνες είναι πάντα παιδιά, δεν υπάρχει ώριμος Έλλην". Τέλος, ο Ιωάννης ως Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως διέταξε την καταστροφή του Ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο. Ο Γρηγόριος επιτίθεται λάβρος κατά της ελληνικής φιλοσοφίας, χαρακτηρίζοντάς την άχρηστη και νόθα. Συσχετίζει τους αιρετικούς με τον ελληνικό λόγο και τους στηλιτεύει διότι αποτελούν ένα "καινόν ασεβείας εργαστήριον". Επιτιθέμενος κατά του Ιουλιανού, που επανέφερε την αρχαιοελληνική παιδεία, ο Γρηγόριος δεν παραθέτει επιχειρήματα, αλλά λιβελλογραφεί και υβρίζει: "Ευηθέστατε και ασεβέστατε και απαιδευτότατε τά μεγάλα". Καταφέρεται επίσης ονομαστικώς κατά του Ομήρου, του Ηρακλείτου, του Αναξαγόρα, του Επικτήτου, κατά του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη κ.λ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΣΥΝΕΧΕΙΑ Τέλος, στο δίλημμα που ο ίδιος θέτει: ποια είναι προτιμότερη, η αρχαιοελληνική παιδεία ("έξω") ή η χριστιανική ("ημετέρα"), η εκλογή του είναι σαφώς η δεύτερη. Ο "ουρανοφάντωρ" Βασίλειος θεωρεί την πολιτική δευτερεύουσα και σχετικής αξίας καθότι γήινη και αφορώσα το σώμα, ενώ ανώτερη είναι η θεία εξουσία που αφορά την ψυχή στη "μέλλουσα ζωή". Συνεπώς είναι εντελώς αντίθετος τόσο στην αρχαιοελληνική αντίληψη, που θεωρεί την πολιτική ως πρώτιστη και ουσιαστική ιδιότητα του ανθρώπου (άνθρωπος φύσει πολιτικόν ζώον, γράφει ο Αριστοτέλης), όσο και στην πρακτική της αρχαιοελληνικής πόλεως, που χαρακτηρίζεται από τη συμμετοχή όλων των πολιτών στην πολιτική, με θεσμούς συμμετοχής εξασφαλιζόμενους από γραπτούς νόμους. Αρνείται την συμμετοχή των πολλών, καθώς και την κλήρωση για την ανάδειξη στην εξουσία, συνεπώς απορρίπτει διαρρήδην τη δημοκρατία, που έχει ως βασική αρχή τη συμμετοχή όλων στην εξουσία και στις αποφάσεις. Κατά τον Βασίλειο, πηγή της εξουσίας δεν είναι ο δήμος αλλά ο θεός, ενώ ο μόνος ικανός να την ασκήσει είναι ο ελέω θεού βασιλεύς. Υποστηρίζοντας το δόγμα "ένας θεός, ένας βασιλεύς, μία οικουμένη" αντιστρατεύεται την αρχαιοελληνική αντίληψη, κατά την οποία πηγή της εξουσίας είναι ο δήμος και όχι ο μονάρχης ή ο θεός. Το ποικιλοτρόπως προβαλλόμενο κείμενο "όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων" αναδεικνύει ακριβώς τις αντινομίες της ειρηνικής συνύπαρξης ελληνικού πολιτισμού και χριστιανισμού. Το κείμενο αυτό είναι υπεράσπιση των χριστιανικών ιδεωδών και της εξ αποκαλύψεως αλήθειας. Καταφέρεται κατά των ολυμπίων θεών και της ηθικής τους. Καταδικάζει την επιθυμία και τις ηδονές του σώματος, που τις θεωρεί όχι μόνο αμάρτημα αλλά και έγκλημα. Απαξιώνει τον πραγματικό κόσμο προς όφελος της "άλλης ζωής", της αιωνίου. Η μόνη αποδεκτή αρετή είναι η πίστη, που προβάλλει ως ανώτερη της έρευνας και της έλλογης γνώσεως. Προκρίνονται έτσι όλες οι αξίες και σημασίες που είναι εντελώς αντίθετες με την αρχαιοελληνική πρακτική, ηθική και γνωσιοθεωρία. Οι αναφορές του, άλλωστε, στους Έλληνες συγγραφείς είναι επιφανειακές και επιλεκτικές, εξυπηρετούν δε τα ηθικολογικά του πρότυπα. Οι βυζαντινοί θεολόγοι εξακολούθησαν να βάλλουν κατά του ελληνικού πολιτισμού αδιαλείπτως μέχρι το τέλος του Βυζαντίου. Συνεπώς δεν προέβησαν σε καμία "δημιουργική σύνθεση ελληνισμού και χριστιανισμού", ούτε σε "ουσιαστικό διάλογο με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία". Η "σύνθεση" αυτή και ο "διάλογος" είναι τεχνητή κατασκευή των μετέπειτα νεοελλήνων χριστιανών και εθνικιστών για ιδεολογική χρήση.
    ("ΕΛΛΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ" της
    21ης Απριλίου)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.