26 Ιουλ 2025

ΕΔΔΑ: Καταδίκες γιὰ τὴν προστασία τῶν συνόρων

Γράφει ὁ Νικόδημος Καλλιντέρης, Νομικός 

Τὸ Εὐρωπαϊκὸ Δικαστήριο Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου (ΕΔΔΑ) στὸ Στρασβοῦργο δημοσίευσε στὶς 24 Ἰουνίου 2025 μιὰ δικαστικὴ ἀπόφαση ἡ ὁποία ἅπτεται τοῦ μεταναστευτικοῦ ζητήματος καὶ τῶν διαδικασιῶν ἀπέλασης παρανόμως εἰσερχομένων καὶ διαμενόντων μεταναστῶν. Ἰδίως λόγῳ τῆς τρέχουσας συγκυρίας μὲ τὴ σοβοῦσα μεταναστευτικὴ κρίση στὴν Ἑλλάδα ἀλλὰ καὶ πανευρωπαϊκὰ ἀξίζει νὰ ἑστιάσουμε στὴν ἐν λόγῳ ἀπόφαση καθὼς θὰ διαπιστώσουμε γιὰ μία ἀκόμη φορὰ ὅτι τὸ Δικαστήριο θέτει ἐμπόδια στὰ κράτη μέλη τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης στὴν ἄσκηση τῆς κυριαρχικῆς ἐξουσίας τους νὰ ἐλέγχουν τὰ ἐξωτερικά τους σύνορα. 
Μὲ τὴν ἀπόφαση καταδικάστηκε ἡ Οὑγγαρία γιὰ τὴν ἀπέλαση τριῶν μεταναστῶν μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὸ Ἀφγανιστὰν καὶ τὴ Συρία στὰ οὐγγροσερβικὰ σύνορα... Οἱ τρεῖς μετανάστες εἶχαν καταθέσει ξεχωριστὲς προσφυγὲς στὸ Δικαστήριο τοῦ Στρασβούργου. 
Ὁ H.Q. εἶχε εἰσέλθει νόμιμα στὴ χώρα τὸ 2018, ἀλλὰ ἡ αἴτηση ἀσύλου τοῦ ἀπορρίφθηκε ἀπὸ τὴ Γενικὴ Διεύθυνση Ἀλλοδαπῶν τὸ 2021, μετὰ τὴ λήξη τῆς φοιτητικῆς του βίζας. Ὁ Z.A. καὶ ὁ A.S.A. εἰσῆλθαν παράνομα στὴν Οὑγγαρία τὸν Φεβρουάριο καὶ τὸν Ἰούλιο τοῦ 2022 ἀντίστοιχα καὶ τραυματίστηκαν καὶ οἱ τρεῖς σὲ τροχαῖα ἀτυχήματα μετὰ ἀπὸ παράνομη διέλευση τῶν σερβικῶν συνόρων μὲ τὴ συνεπικουρία λαθρεμπόρων. Νοσηλεύτηκαν σὲ νοσοκομεῖα, ὅπου φέρεται νὰ ἐξέφρασαν τὴν ἐπιθυμία νὰ ζητήσουν ἄσυλο στὴν Οὑγγαρία γιὰ νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὶς διώξεις στὶς χῶρες τους. 
Μετὰ τὴν ἔξοδο τους ἀπὸ τὸ νοσοκομεῖο, οἱ Z.A., A.S.A. καὶ H.Q. ἐπιστράφηκαν ἀπὸ τὴν ἀστυνομία στὰ σύνορα Σερβίας-Οὑγγαρίας μαζὶ μὲ ἄλλους ἀραβόφωνους ἄνδρες. Ὅλοι διατάχθηκαν νὰ ἐξέλθουν ἀπὸ τὴν ἐπικράτεια τῆς Οὑγγαρίας καὶ νὰ εἰσέλθουν ἐκ νέου στὸ ἔδαφος τῆς Σερβίας. 
Τὸ Δικαστήριο ἀπεφάνθη ὅτι ὑπῆρξε παραβίαση ἐκ μέρους τῶν οὑγγρικῶν ἀρχῶν τοῦ ἄρθρου 4 τοῦ 4ου πρόσθετου πρωτοκόλλου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Σύμβασης τῶν Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου (ΕΣΔΑ) τὸ ὁποῖο ἀπαγορεύει τὴν μαζικὴ ἀπέλαση ξένων ὑπηκόων. Ἡ Οὑγγαρία διατάχθηκε μὲ τὴν ἀπόφαση νὰ καταβάλει 23.000 εὐρὼ γιὰ ἠθικὲς βλάβες καὶ 8.000 γιὰ τὰ δικαστικὰ ἔξοδα. 
Ἐπὶ τῆς οὐσίας τὸ ἐν λόγῳ ἄρθρο τῆς ΕΣΔΑ σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴ δυναμικὴ ἑρμηνεία ποὺ ἀκολουθεῖται ἀπὸ τὸ ΕΔΔΑ στὸ πλαίσιο τῆς θεωρίας τοῦ «ζωντανοῦ ὀργάνου» ("living instrument") ἐμποδίζει τὰ κυρίαρχα ἔθνη-κράτη νὰ χαράσσουν πολιτικὲς ἀποτρεπτικὲς τῶν μαζικῶν μεταναστευτικῶν ροῶν καὶ ἐπιπλέον θέτει φραγμοὺς στὴν προσπάθεια τῶν ἀστυνομικῶν καὶ συνοριακῶν ἀρχῶν νὰ ἐλέγχουν τὰ σύνορα τοῦ κράτους τους. 
Ἡ ἀπόφαση αὐτὴ ἔρχεται πρὸς ἐνίσχυση καὶ παλαιότερων ἀποφάσεων τοῦ ΕΔΔΑ (Khlaifia and Others v. Italy [GC], 2016; Shahzad v. Hungary, 2021; etc.) βάσει τῶν ὁποίων ἔχει διαμορφωθεῖ μιὰ ἀρκετὰ συμπαγὴς καὶ σταθερὴ νομολογία ποὺ καταδικάζει τὴν ἀπέλαση παρανόμως διαμενόντων ἀτόμων ἐντὸς τῶν συνόρων κράτους-μέλους τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης. Σύμφωνα μὲ τὸ Δικαστήριο, λοιπόν, κάθε νεοεισερχόμενος μετανάστης δὲν μπορεῖ νὰ ἀπελαθεῖ ἀκόμα κι ἂν δὲν ἔχει κινήσει ὁ ἴδιος ἐπίσημα καὶ θεσμικὰ τὴ διαδικασία ὑποβολῆς αἰτήματος ἀσύλου (N.D. and N.T. v. Spain, 2020). 
Εἶναι αὐτονόητο ὅτι μὲ αὐτὴ τὴ θεώρηση τῶν ἀποφάσεων τοῦ ΕΔΔΑ μπορεῖ νὰ προκληθοῦν ἀποσταθεροποιητικὲς καταστάσεις στὰ κράτη ἰδίως σὲ περιόδους μεγάλης μεταναστευτικῆς πίεσης ποὺ ἐν δυνάμει μπορεῖ νὰ τεθοῦν καὶ ζητήματα ἐθνικῆς ἀσφάλειας. Μὲ τὴν ἀνωτέρω νομολογία εἶναι πρόδηλο ὅτι στὴν πράξη τὸ ΕΔΔΑ τείνει νὰ μετατρέπει τὶς παράτυπες/παράνομες διαμονὲς μεταναστῶν σὲ δικαιώματα παραμονῆς, χωρὶς νὰ λαμβάνει ὑπόψη τὴ διασάλευση τῆς δημόσιας τάξης καὶ τῆς ἐθνικῆς κυριαρχίας. 
Θὰ πρέπει ἐπίσης νὰ ληφθεῖ ὑπόψη ὅτι λόγῳ τῆς γεωγραφικῆς της θέσης ἡ Οὑγγαρία λειτουργεῖ ὡς βασικὴ πύλη εἰσόδου ἀπὸ τὰ Βαλκάνια πρὸς τὴν δυτικὴ Εὐρώπη μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δέχεται κατὰ καιροὺς ὀξύτατες μεταναστευτικὲς πιέσεις. Στὴ μεταναστευτικὴ κρίση τοῦ 2015 πάνω ἀπὸ 400.000 μετανάστες πέρασαν μέσῳ τῆς οὑγγρικῆς ἐπικράτειας πρὸς τὴ δυτικὴ καὶ βόρεια Εὐρώπη. 
Κι ὅμως! Τόσο τὸ ΕΔΔΑ ὅσο καὶ τὸ Δικαστήριο τῆς ΕΕ (ΔΕΕ) στὸ Λουξεμβοῦργο ἔχουν ἐπανειλημμένα ἐπιβάλει χρηματικὲς κυρώσεις στὴν Οὑγγαρία γιὰ τὴν μεταναστευτική της πολιτική, ἰδίως ὅσον ἀφορᾶ τὴν πρόσβαση στὶς διαδικασίες παροχῆς καθεστῶτος ἀσύλου καὶ τὶς ἐπαναπροωθήσεις στὰ σύνορα. 
Γιὰ παράδειγμα, σὲ μιὰ βαρυσήμαντη ἀπόφαση τὸν Ἰούνιο τοῦ 2024, τὸ ΔΕΕ ἐπιδίκασε στὴν Οὑγγαρία πρόστιμο ὕψους 200 ἐκ. εὐρὼ μὲ ἡμερήσια ποινὴ 1 ἐκ. εὐρὼ γιὰ τὴ μὴ συμμόρφωση μὲ προηγούμενη ἀπόφαση σχετικὰ μὲ τὴν ὑποδοχὴ αἰτούντων ἄσυλο. Αὐτὸ τὸ τεράστιο πρόστιμο ἀντικατοπτρίζει τὴν πίεση ποὺ ἀσκοῦν οἱ εὐρωπαϊκοὶ θεσμοὶ γιὰ νὰ ἐμποδίσουν τὴν κυρίαρχη μεταναστευτικὴ στρατηγικὴ τῆς Οὑγγαρίας, ἡ ὁποία δίνει προτεραιότητα στὴν ἐθνικὴ καὶ εὐρωπαϊκὴ ἀσφάλεια σὲ σχέση μὲ τὰ δικαιώματα τῶν μεταναστῶν. 
Παρεμφερεῖς ἀποφάσεις ἔχουν ἐκδοθεῖ καὶ κατὰ ἄλλα εὐρωπαϊκῶν κρατῶν ποὺ λόγῳ θέσης ὑφίστανται μεγάλες μεταναστευτικὲς πιέσεις. Στὸ στόχαστρο ἔχει βρεθεῖ καὶ ἡ Πολωνία (D.A. and Others v. Poland) γιὰ ἀπελάσεις πρὸς τὴν Λευκορωσία. 
Αὐτὴ ἡ σειρὰ ἀποφάσεων κατὰ κρατῶν ποὺ υἱοθετοῦν πολιτικὲς ἐλέγχου τῶν συνόρων βασισμένες στὴν κυριαρχία καὶ τὴν ἀσφάλεια σηματοδοτεῖ μιὰ νομικὴ θεώρηση καὶ στάθμιση κατὰ τὴν ὁποία ἡ προστασία τοῦ ἀτόμου ὑπερισχύει ἔναντι τῶν ἐθνικῶν συμφερόντων, τῆς δημόσιας τάξης καὶ τοῦ κυριαρχικοῦ ἐλέγχου τῆς μετανάστευσης στὰ σύνορα. 
Ἐπειδὴ τὸ ΕΔΔΑ μὲ ἄλλες ἀποφάσεις του ἔχει ἀπαγορεύσει ἀπὸ τὰ κράτη νὰ ἀπελαύνουν ὑπηκόους τρίτων χωρῶν ποὺ ἔχουν τελέσει ποινικὰ ἀδικήματα, ἐννέα ἡγέτες κρατῶν-μελῶν τῆς ΕΕ (Βέλγιο, Πολωνία, Ἰταλία, Δανία, Τσεχία, Ἐσθονία, Λετονία, Λιθουανία καὶ Αὐστρία) ζήτησαν μὲ ἐπιστολή τους τὸν Μάϊο τοῦ 2025 μιὰ διαφορετικὴ ἑρμηνεία τῆς ΕΣΔΑ ὥστε νὰ μποροῦν νὰ λαμβάνουν κυριαρχικὰ ἀποφάσεις καὶ νὰ προστατεύσουν τὶς κοινωνίες τους. 
Ἑπομένως, τὸ ρητορικὸ ἐρώτημα ποὺ τίθεται εἶναι ἂν τὰ εὐρωπαϊκὰ κράτη μὲ τὶς ἐκλεγμένες ἡγεσίες τους καὶ ἰδίως ὅσα δέχονται λόγῳ γεωγραφικῆς θέσης αὐξημένες μεταναστευτικὲς ροὲς μποροῦν νὰ ἐφαρμόσουν ἀποτελεσματικές, ἀσφαλεῖς καὶ συνεκτικὲς μεταναστευτικὲς πολιτικὲς τὴν ὥρα ποὺ τὰ δικαστήρια τὰ ἐμποδίζουν... 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.