Μὲ τὴ λήξη τοῦ Α’ Βαλκανικοῦ Πολέμου, ἔληξε ἡ πρώτη περίοδος τῶν νικηφόρων βαλκανικῶν πόλεμων τῶν τεσσάρων βαλκανικῶν χριστιανικῶν βασιλείων ἤτοι Σερβίας, Βουλγαρίας, Μαυροβουνίου καὶ Ἑλλάδος κατὰ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ὡστόσο ἀκόμα δὲν εἶχαν καθοριστεῖ τὰ ὅρια τῶν ἐδαφῶν ποὺ θὰ κέρδιζε ἡ κάθε χώρα μὲ ἀποτέλεσμα νὰ εἶναι ἀκαθόριστη ἡ ὁριοθέτηση τῶν ἐδαφῶν γιὰ κάθε χώρα. Ἡ Βουλγαρία ἐπιθυμοῦσε τὰ ἐδάφη τῆς Μακεδονίας ἔχοντας τὸ ὄνειρο τῆς «Μεγάλης Βουλγαρίας», ἀπὸ τὴ συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου τοῦ 1878, ἡ Σερβία τὴν ἔξοδο στὴν Ἀδριατικὴ θάλασσα καὶ ἡ Ἑλλάδα νὰ ἀπελευθερώσει τοὺς Ἕλληνες τῆς Μακεδονίας. Ἤδη στὴν ἀπελευθερωμένη Θεσσαλονίκη ἀπὸ τὸν Ἑλληνικὸ Στρατό, ὑπὸ τὴν διοίκηση τοῦ Διαδόχου Κωνσταντίνου, στρατοπέδευε μία μεραρχία τοῦ βουλγαρικοῦ στρατοῦ. Οἱ προκλήσεις τῶν Βουλγάρων ἔναντι τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων εἶχαν φανεῖ τὴν 19η Φεβρουαρίου 1913 στὴ Νιγρίτα καὶ τὴν 11η Μαΐου 1913 στὸ Παγγαῖο ὅταν ἐπιχείρησαν αἰφνιδιαστικὰ νὰ καταλάβουν... τὰ συγκεκριμένα ὑψώματα μὲ ἀπώτερο σκοπὸ τὴν κατάληψη τῆς Θεσσαλονίκης. 
Τὴν 11η/24η Μαΐου 1913 ἔφτασε στὴν Θεσσαλονίκη ὁ Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος καὶ ἔπειτα ἀπὸ πέντε ἡμέρες ὁ Πρωθυπουργὸς Ἐλ. Βενιζέλος. Κοινὴ ἀντίληψη καὶ τῶν δύο πολιτειακῶν ἀνδρῶν ἦταν ὅτι δὲ θὰ ἀργοῦσε νὰ ξεσπάσει μία νέα σύγκρουση. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ τὴν 19η Μαΐου / 1η Ἰουνίου 1913 ὑπογράφθηκε στὴ Θεσσαλονίκη μία μυστικὴ ἑλληνο-σερβικὴ ἀμυντικὴ συνθήκη. Οἱ Βούλγαροι ἐποπτεύθηκαν τὴν ἑλληνο-σερβικὴ συμμαχία καὶ θέλοντας νὰ αἰφνιδιάσουν ἐπιτέθηκαν κατὰ Ἑλλήνων καὶ Σέρβων τὴν 17/30 Ἰουνίου 1913. Σημειώνεται δὲ ὅτι ὁ Βουλγαρικὸς Στρατὸς ἦταν ἰσχυρότερος ἔναντι Ἑλλήνων καὶ Σέρβων ἀφοῦ διέθετε 316 τάγματα, ἐνῷ 199 τάγματα διέθετε ἡ Σερβία καὶ 73 τάγματα ἡ Ἑλλάδα. Ἐπί κεφαλῆς τῶν Βουλγαρικῶν δυνάμεων ἦταν ὁ Στρατηγὸς Μιχαὴλ Σαβώφ.
Ἀρχικὰ οἱ ἑλληνικὲς δυνάμεις ἐκκαθάρισαν τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τὸ βουλγαρικὸ στρατό. Ἐν συνεχείᾳ τὴν 18η Ἰουνίου 1913 ἔφτασε στὴ Θεσσαλονίκη ὁ Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος καὶ ἀνέλαβε ὡς ἀρχιστράτηγος τὴ διεύθυνση τῶν ἐπιχειρήσεων τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ. Ἐξέδωσε ἐπείγουσα διαταγὴ γιὰ νὰ χτυπηθεῖ ὁ βουλγαρικὸς στρατὸς στὴν περιοχὴ Κιλκίς-Λαχανά. Οἱ Βούλγαροι ὀχυρώθηκαν στὰ ὑψώματα τοῦ Παλιόκαστρου καὶ στὴν πόλη τοῦ Κιλκὶς ποὺ κατεῖχαν ἀπὸ τὴν 26η Ὀκτωβρίου 1912.
Ἀρχικὰ οἱ ἑλληνικὲς δυνάμεις ἐκκαθάρισαν τὴ Θεσσαλονίκη ἀπὸ τὸ βουλγαρικὸ στρατό. Ἐν συνεχείᾳ τὴν 18η Ἰουνίου 1913 ἔφτασε στὴ Θεσσαλονίκη ὁ Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος καὶ ἀνέλαβε ὡς ἀρχιστράτηγος τὴ διεύθυνση τῶν ἐπιχειρήσεων τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ. Ἐξέδωσε ἐπείγουσα διαταγὴ γιὰ νὰ χτυπηθεῖ ὁ βουλγαρικὸς στρατὸς στὴν περιοχὴ Κιλκίς-Λαχανά. Οἱ Βούλγαροι ὀχυρώθηκαν στὰ ὑψώματα τοῦ Παλιόκαστρου καὶ στὴν πόλη τοῦ Κιλκὶς ποὺ κατεῖχαν ἀπὸ τὴν 26η Ὀκτωβρίου 1912.
ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ
Τὴν 19η Ἰουνίου 1913 στὸν τομέα τοῦ Κιλκὶς ἔφθασαν οἱ ἑλληνικὲς μεραρχίες ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V καθὼς καὶ ἡ Ταξιαρχία Ἱππικοῦ προκειμένου νὰ ἐπιτεθοῦν κατὰ τῆς Ἰιιης Βουλγαρικῆς Μεραρχίας. Τὸ πρωὶ τῆς 19ης Ἰουνίου ξεκίνησε ἡ ἑλληνικὴ ἐπίθεση κατὰ τῶν βουλγαρικῶν δυνάμεων, ὑπὸ δύσκολες καιρικὲς συνθῆκες καθὼς ἡ θερμοκρασία ἔφτανε τοὺς 40 βαθμοὺς κελσίου. Οἱ ἡμέτερες δυνάμεις ἀπελευθέρωσαν τὸ χωριὸ Μάνδρες.
Τὴν 20η Ἰουνίου ἡ προχώρηση τῶν ἑλληνικῶν ταγμάτων ἦταν δυσχερὴς λόγῳ τῆς ἔντονης δράσης τοῦ βουλγαρικοῦ πυροβολικοῦ. Τὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο στὶς 17:00 ἐξέδωσε ἐπείγουσα διαταγὴ γιὰ κοινὴ δράση καὶ τῶν τεσσάρων μεραρχιῶν. Ὁ Ἀρχιστράτηγος - Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος τόνιζε πρὸς τοὺς ἄνδρες του τὴν ἀνάγκη ἀπελευθερώσεως τοῦ Κιλκὶς ὑπογραμμίζοντας ὅτι: ««ΑΥΡΙΟ ΑΞΙΩ ΤΗΝ ΠΤΩΣΙΝ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ».» Ἡ κίνηση αὐτὴ πραγματοποιήθηκε μόνο ἀπὸ τὴ Ἰια Μεραρχία τοῦ Στρατηγοῦ Κωνσταντίνου Καλλάρη. Τὴν 20η πρὸς 21η Ἰουνίου ἐκδηλώθηκε ἡ νυχτερινὴ ἐπίθεση τῆς Ἰιας Μεραρχίας κατὰ τῶν Βουλγάρων. Ἔγιναν φονικὲς μάχες σῶμα μὲ σῶμα μὲ τὴ χρήση τῆς λόγχης. Στὶς 09:40 τῆς 21ης Ἰουνίου 1913 ὁ Καλλάρης ἀνέφερε στὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο: «Ἀναγγέλω νίκην Κιλκίς. Ἐχθρὸς ὑποχωρεῖ ἐγκαταλείψας ὀχυρωμένας θέσεις ἤδη ἐγκαταλείπει καὶ πόλιν κατὰ τμήματα. Διέταξα καταδίωξιν. Πλευρικὴ ραγδαία ἐπίθεσις μεραρχίας μου ἐδικαίωσε προσδοκίας σας ἐπενεγκοῦσα ἀποφασιστικὴν ἔκβασιν ἀγῶνος».
Τὴν 20η Ἰουνίου ἡ προχώρηση τῶν ἑλληνικῶν ταγμάτων ἦταν δυσχερὴς λόγῳ τῆς ἔντονης δράσης τοῦ βουλγαρικοῦ πυροβολικοῦ. Τὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο στὶς 17:00 ἐξέδωσε ἐπείγουσα διαταγὴ γιὰ κοινὴ δράση καὶ τῶν τεσσάρων μεραρχιῶν. Ὁ Ἀρχιστράτηγος - Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος τόνιζε πρὸς τοὺς ἄνδρες του τὴν ἀνάγκη ἀπελευθερώσεως τοῦ Κιλκὶς ὑπογραμμίζοντας ὅτι: ««ΑΥΡΙΟ ΑΞΙΩ ΤΗΝ ΠΤΩΣΙΝ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ».» Ἡ κίνηση αὐτὴ πραγματοποιήθηκε μόνο ἀπὸ τὴ Ἰια Μεραρχία τοῦ Στρατηγοῦ Κωνσταντίνου Καλλάρη. Τὴν 20η πρὸς 21η Ἰουνίου ἐκδηλώθηκε ἡ νυχτερινὴ ἐπίθεση τῆς Ἰιας Μεραρχίας κατὰ τῶν Βουλγάρων. Ἔγιναν φονικὲς μάχες σῶμα μὲ σῶμα μὲ τὴ χρήση τῆς λόγχης. Στὶς 09:40 τῆς 21ης Ἰουνίου 1913 ὁ Καλλάρης ἀνέφερε στὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο: «Ἀναγγέλω νίκην Κιλκίς. Ἐχθρὸς ὑποχωρεῖ ἐγκαταλείψας ὀχυρωμένας θέσεις ἤδη ἐγκαταλείπει καὶ πόλιν κατὰ τμήματα. Διέταξα καταδίωξιν. Πλευρικὴ ραγδαία ἐπίθεσις μεραρχίας μου ἐδικαίωσε προσδοκίας σας ἐπενεγκοῦσα ἀποφασιστικὴν ἔκβασιν ἀγῶνος».
Στὸ μέτωπο τοῦ Λαχανᾶ ἡ Ἰη ἑλληνικὴ μεραρχία ἐπιτέθηκε κατὰ τῶν βουλγαρικῶν θέσεων στὶς 06:00. Τὴν ἐπιθετικὴ ἐπιχείρηση πραγματοποίησαν τὸ 2Ο καὶ 4ο Ἑλληνικὸ Σύνταγμα. Προωθηθήκαν σὲ ἀπόσταση 800 μέτρων ἀπὸ τὶς βουλγαρικὲς θέσεις ὅπου δέχθηκαν καταιγισμὸ ἐχθρικῶν πυρῶν καὶ καθηλώθηκαν. Τὸν ἀγῶνα τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων ἐνίσχυσε τὸ 5ο Σύνταγμα καθὼς καὶ τρεῖς ὀρειβατικὲς πυροβολαρχίες. Τὸ 1ο Σύνταγμα Εὐζώνων κατέλαβε τὸ ὕψωμα «Γερμανικὸ» καὶ συνέχισε πρὸς Ξυλόπολη. Τὸ μεσημέρι τῆς 21 Ἰουνίου 1913 ὁ Ταγματάρχης Ἰω. Βελισσαρίου μὲ τοὺς Εὔζωνες τοῦ 9ου Τάγματος, ἐπιτέθηκαν διὰ τῆς λόγχης κατὰ τῶν Βουλγάρων καὶ ἐκπόρθησαν τὶς βουλγαρικὲς θέσεις. Ὁ ἡρωικὸς Ταγματάρχης Βελισσαρίου μαζὶ μὲ τοὺς γενναίους ἄνδρες του, ἀπελευθέρωσε τὸ Λαχανᾶ, ὅπως εἶχε συμβάλει στὴν ἀπελευθέρωση τῶν Ἰωαννίνων λίγους μῆνες νωρίτερα (Φεβρουάριος 1913) ὅπου ἔλαβε τὸ προσωνύμιο «Μαῦρος Καβαλάρης».
Ἡ νίκη αὐτὴ τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ ἔκανε τὸν Ἕλληνα Πρωθυπουργὸ νὰ ἀπευθύνει ἕνα συγχαρητήριο τηλεγράφημα πρὸς τὸν Ἀρχιστράτηγο – Βασιλέα Κωνσταντῖνο.
«Α.Μ. Βασιλέα,
Εἶμαι εὐτυχής, ὑποβάλλων εἰς Ὑμετέραν Μεγαλειότητα συγχαρητήρια ἐπὶ τῷ νέῳ θριάμβῳ τοῦ Στρατοῦ Αὐτῆς.
Ἀθῆναι, 21.6.1913, μεσημβρία.
Πρωθυπουργὸς Βενιζέλος»
Ὁ Ἀρχιστράτηγος-Βασιλεὺς ἀπήντησε στὸ τηλεγράφημα τοῦ πρωθυπουργοῦ του ὡς ἑξῆς:
«Βενιζέλον Πρωθυπουργόν –Ἀθήνας,
Εὐχαριστῶ ἐγκαρδίως. Εἶμαι ὑπερήφανος, Διοικῶν τοιοῦτον Στρατὸν εἰς τὸν ὁποῖον ἡ Πατρίς δύναται ἥσυχος νὰ ἐμπιστευθῇ τὰς τύχας της.
Μπάλτσα, 21.6.1913, ὥρα 4 μετὰ μεσημβρίαν.
Κωνσταντῖνος Β.»
Τὰ ἀποτελέσματα τῆς μάχης τοῦ Κιλκίς-Λαχανᾶ καὶ γενικότερα τοῦ Β’ Βαλκανικοῦ Πολέμου ἦταν ἐξαιρετικά. Ὁλόκληρη ἡ Μακεδονία ἦταν ἐλεύθερη καὶ ἑλληνική. Ὁ στρατιωτικὸς ἐκεῖνος ἆθλος ὀφείλονταν στὴν ἄρτια ἐκπαίδευση ἀλλὰ καὶ τὸν ἡρωισμὸ τόσο τῶν ἀξιωματικῶν ὅσο καὶ τῶν ὁπλιτῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ. Ὁ τότε Ἐπιτελάρχης Συνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης τόνιζε ὅτι ὁ Ἕλληνας στρατιώτης ἀψήφησε τὸ βουλγαρικὸ πυροβολικὸ καὶ ἐφάρμοσε τὴν τακτικὴ «Ἐμπρὸς διὰ τῆς λόγχης». Ἑπτὰ διοικητὲς Συνταγμάτων καὶ τρεὶς διοικητὲς ταγμάτων ἔπεσαν ὑπὲρ πατρίδος στὴν τριήμερη αὐτὴ μάχη. Ἀναδείχθηκε ἐπιπλέον γιὰ ἄλλη μία φορὰ ἡ χρηστὴ διοίκηση τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ ὑπὸ τὸν Ἀρχιστράτηγο καὶ Ἀνώτατο Ἄρχοντα τῆς Χώρας, Βασιλέα Κωνσταντῖνο καθὼς καὶ ἡ ἱκανότητα τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου ἀφοῦ τὰ σχέδια τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ, εἶχαν συνταχθεῖ μὲ ἐπιμέλεια ἀπὸ τὸν τότε Διευθυντὴ τοῦ Τμήματος Ἐπιχειρήσεων, Ταγματάρχη Μηχανικοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ. Οἱ νῖκες στὸ πεδίο τῆς μάχης ἔφεραν στὴ συνέχεια καὶ τὴ νίκη στὸ διπλωματικὸ ἀγῶνα τῆς ἐποχῆς γιὰ τὴν κυβέρνηση τοῦ Ἐλ. Βενιζέλου.
Εἶμαι εὐτυχής, ὑποβάλλων εἰς Ὑμετέραν Μεγαλειότητα συγχαρητήρια ἐπὶ τῷ νέῳ θριάμβῳ τοῦ Στρατοῦ Αὐτῆς.
Ἀθῆναι, 21.6.1913, μεσημβρία.
Πρωθυπουργὸς Βενιζέλος»
Ὁ Ἀρχιστράτηγος-Βασιλεὺς ἀπήντησε στὸ τηλεγράφημα τοῦ πρωθυπουργοῦ του ὡς ἑξῆς:
«Βενιζέλον Πρωθυπουργόν –Ἀθήνας,
Εὐχαριστῶ ἐγκαρδίως. Εἶμαι ὑπερήφανος, Διοικῶν τοιοῦτον Στρατὸν εἰς τὸν ὁποῖον ἡ Πατρίς δύναται ἥσυχος νὰ ἐμπιστευθῇ τὰς τύχας της.
Μπάλτσα, 21.6.1913, ὥρα 4 μετὰ μεσημβρίαν.
Κωνσταντῖνος Β.»
Τὰ ἀποτελέσματα τῆς μάχης τοῦ Κιλκίς-Λαχανᾶ καὶ γενικότερα τοῦ Β’ Βαλκανικοῦ Πολέμου ἦταν ἐξαιρετικά. Ὁλόκληρη ἡ Μακεδονία ἦταν ἐλεύθερη καὶ ἑλληνική. Ὁ στρατιωτικὸς ἐκεῖνος ἆθλος ὀφείλονταν στὴν ἄρτια ἐκπαίδευση ἀλλὰ καὶ τὸν ἡρωισμὸ τόσο τῶν ἀξιωματικῶν ὅσο καὶ τῶν ὁπλιτῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ. Ὁ τότε Ἐπιτελάρχης Συνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης τόνιζε ὅτι ὁ Ἕλληνας στρατιώτης ἀψήφησε τὸ βουλγαρικὸ πυροβολικὸ καὶ ἐφάρμοσε τὴν τακτικὴ «Ἐμπρὸς διὰ τῆς λόγχης». Ἑπτὰ διοικητὲς Συνταγμάτων καὶ τρεὶς διοικητὲς ταγμάτων ἔπεσαν ὑπὲρ πατρίδος στὴν τριήμερη αὐτὴ μάχη. Ἀναδείχθηκε ἐπιπλέον γιὰ ἄλλη μία φορὰ ἡ χρηστὴ διοίκηση τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ ὑπὸ τὸν Ἀρχιστράτηγο καὶ Ἀνώτατο Ἄρχοντα τῆς Χώρας, Βασιλέα Κωνσταντῖνο καθὼς καὶ ἡ ἱκανότητα τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου ἀφοῦ τὰ σχέδια τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ, εἶχαν συνταχθεῖ μὲ ἐπιμέλεια ἀπὸ τὸν τότε Διευθυντὴ τοῦ Τμήματος Ἐπιχειρήσεων, Ταγματάρχη Μηχανικοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ. Οἱ νῖκες στὸ πεδίο τῆς μάχης ἔφεραν στὴ συνέχεια καὶ τὴ νίκη στὸ διπλωματικὸ ἀγῶνα τῆς ἐποχῆς γιὰ τὴν κυβέρνηση τοῦ Ἐλ. Βενιζέλου.
Ἡ ἐφημερίδα ΣΚΡΙΠ τῆς ἐποχῆς
Στὶς κρίσιμες ἡμέρες ποὺ βιώνουμε τὰ διδάγματα τῆς ἀνδρείας τῶν προγόνων μας τῆς μάχης Κιλκίς - Λαχανᾶ, δίνουν τὸ παράδειγμα στὴ νέα γενιὰ τῶν Ἑλλήνων, ὅτι μόνο μὲ ἐθνικὴ ὁμοψυχία καὶ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ οἱ Ἕλληνες μποροῦν νὰ μεγαλουργήσουν, νικῶντας ὑπέρτερους ἐχθρούς. Τότε ἐμεγαλύνθη ἡ Ἑλλάδα, σήμερα οἱ ἀπόγονοι ἐκείνων τῶν ἡρώων κρατοῦν ἄσβεστη τὴ μνήμη τους καὶ τοὺς εὐγνωμονοῦν γιὰ τὴ θυσία τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
-Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ., «Ὁ Ἑλληνικὸς στρατὸς κατὰ τοὺς Βαλκανικοὺς πολέμους 1912-1913, Τόμος Γ’ Ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Βουλγάρων (Β’ Βαλκανικὸς Πόλεμος)», Ἀθήνα 1992.
-Δούσμανη Βίκτωρ, Ὁ Συμμαχικὸς Πόλεμος κατὰ τῶν Βουλγάρων, Ἀθῆναι, 1927.
-Μαρκεζίνη Β. Σπυρίδωνος. Πολιτικὴ Ἱστορία τῆς Νεωτέρας Ἑλλάδος, τόμος 3Ος, Ἀθήνα 1966.
-Παπαφλωράτος Ἰωάννης, Ἡ ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, Τόμος 1ος, ἐκδ. Σάκκουλα, Ἀθήνα, 2014.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
-Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ., «Ὁ Ἑλληνικὸς στρατὸς κατὰ τοὺς Βαλκανικοὺς πολέμους 1912-1913, Τόμος Γ’ Ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Βουλγάρων (Β’ Βαλκανικὸς Πόλεμος)», Ἀθήνα 1992.
-Δούσμανη Βίκτωρ, Ὁ Συμμαχικὸς Πόλεμος κατὰ τῶν Βουλγάρων, Ἀθῆναι, 1927.
-Μαρκεζίνη Β. Σπυρίδωνος. Πολιτικὴ Ἱστορία τῆς Νεωτέρας Ἑλλάδος, τόμος 3Ος, Ἀθήνα 1966.
-Παπαφλωράτος Ἰωάννης, Ἡ ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, Τόμος 1ος, ἐκδ. Σάκκουλα, Ἀθήνα, 2014.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου