Οἱ αἰτίες τῆς νεοελληνικῆς κακοδαιμονίας

Γράφει ὁ Γιῶργος Κοντογιώργης, καθηγητὴς Πολιτικῆς Ἐπιστήμης στὸ Πάντειο Πανεπιστήμιο καὶ πρώην πρύτανης

    Γιὰ νὰ κατανοηθοῦν οἱ αἰτίες τῆς νεοελληνικῆς κακοδαιμονίας ἀρκεῖ νὰ σταθεῖ κανεὶς ἐπιγραμματικὰ σὲ τέσσερις, μείζονες, ἀλλὰ καὶ σημειολογικὰ ἐνδιαφέρουσες παρεμβάσεις, στὶς ὁποῖες προέβη τὸ νεοελληνικὸ κράτος. Τὸ νεοελληνικὸ κράτος ἀποτέλεσε ἕνα μόρφωμα μὲ ἀσφυκτικὰ περιορισμένα σύνορα, ἀναντίστοιχο πρὸς τὸ μέγεθος καὶ τὶς ἀνάγκες τοῦ μείζονος Ἑλληνισμοῦ. Ἐπιπλέον, θεσμίσθηκε ὑπὸ καθεστὼς πλήρους προτεκτοράτου. Ἐξ οὐ καὶ τὰ κόμματα ἀνέλαβαν νὰ ὑπηρετήσουν τὸ καθεστὼς αὐτό, δηλαδὴ τὶς “προστάτιδες” Δυνάμεις καὶ ὄχι τὴν ἑλληνικὴ κοινωνία, τὸ προτάγμα τῆς ἐθνικῆς ὁλοκλήρωσης ἤ, ἔστω, μία ταξικὴ ἐκφορὰ τοῦ κοινοῦ συμφέροντος.
Δεύτερον, τὸ κράτος αὐτὸ δομήθηκε πολιτικὰ ὡς ἀπόλυτη μοναρχία - κρατικὴ δεσποτεία, παρακάμπτοντας ἐξ ὁλοκλήρου τὴν οἰκουμενικὴ καὶ γι’ αὐτὸ βαθιὰ δημοκρατικὴ ἰδιοσυστασία τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Δημοκρατικὴ ἰδιοσυστασία ποὺ ἀποτυπώθηκε στὰ πολιτικὰ κείμενα ἐπὶ Τουρκοκρατίας (τῶν κοινῶν καὶ τῆς διανόησης) καὶ στὰ χρόνια της Ἐπανάστασης, συμπεριλαμβανομένου καὶ τοῦ Καποδίστρια. Τὸ ἐπιχείρημα ποὺ ἐπικαλέσθηκαν οἱ λεγόμενες “προστάτιδες” Δυνάμεις ἦταν ὅτι οἱ Ἕλληνες εἶναι ἄναρχος (διάβαζε δημοκρατικὸς) λαὸς καί, ὡς ἐκ τούτου, μὴ ἱκανὸς νὰ διοικήσει τὸ.... κράτος του, κατὰ τὸ (εὐρωπαϊκὸ) ἀπολυταρχικὸ πρότυπο.

Τρίτον, ἀπὸ τὶς πρῶτες ἐνέργειες τῆς βαυαρικῆς δυναστείας ἦταν νὰ καταργήσει τὴ δημοκρατικὴ πολιτεία τῶν Ἑλλήνων, δηλαδὴ τὴν ἐν δήμω κοινωνικὴ συλλογικότητα, ποὺ λειτουργοῦσε ἱστορικὰ ἀδιατάρακτα στὸ πλαίσιο τῶν πόλεων/κοινῶν. Ἡ ἀπαξιωτικὴ προσέγγιση τῶν Βαυαρῶν τῆς δημοκρατίας τῶν κοινῶν εἶναι ἐξόχως χαρακτηριστική: «Τέτοιου εἴδους συνελεύσεις ἀγγίζουν τὸ ἐπίπεδο τῶν ταπεινῶν συναισθημάτων καὶ τῆς ἰδιοτέλειας. Καὶ οἱ ἀποφάσεις ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τέτοιου εἴδους συζητήσεις εἶναι ἀδύναμες γιὰ νὰ προωθήσουν τὸ δημόσιο συμφέρον, ἐπειδὴ οἱ συμμετέχοντες δὲν ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ ἀποκτήσουν τὴν ἀναγκαία, ἀκριβῆ καὶ ἐκ βάθρων γνώση γιὰ τὰ ζητήματα τῆς πολιτικῆς διοίκησης».

Οἴκοθεν νοεῖται ὅτι, ὑπὸ τὶς συνθῆκες τῆς μοναρχικῆς ἀπολυταρχίας οὐδεὶς λόγος ἠδύνατο νὰ γίνει γιὰ τὴν μεταστέγαση τῆς πολιτείας τοῦ κοινοῦ/πόλης, τῆς θεμέλιας κοινωνίας τῆς μικρῆς κλίμακας, στὸ κράτος ἔθνος, στὴν ὁμόλογη κοινωνία τῆς μεγάλης κλίμακας. Ὄχι γιατί δὲν ἦταν ἐφικτή, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἐθεωρεῖτο ἐπιεικῶς ἀδιανόητη ἡ ἰδέα τῆς δημοκρατίας, ἢ ἔστω τῆς ἀντιπροσώπευσης. Ὅπως ἀκριβῶς καὶ στὶς ἡμέρες μας.

Τέταρτον, τὸ νεοελληνικὸ κράτος ὄχι μόνον δὲν ἐπέτρεψε τὴν εἴσοδο στοὺς κόλπους τοῦ τῆς σπουδαίας –οἰκουμενικὰ διατεταγμένης– ἀστικῆς τάξης, ποὺ ἐπιχειροῦσε στὸ περιβάλλον τοῦ μείζονος Ἑλληνισμοῦ, ἀλλὰ καὶ ἀναλώθηκε συστηματικὰ στὴν καταστροφή της, μὲ πρόσχημα τὴ Μεγάλη Ἰδέα, δηλαδὴ τὴν ἐθνικὴ ὁλοκλήρωση. Συγχρόνως, καταπολέμησε κάθε ἀπόπειρα συγκρότησης μίας ἐθνοκρατικῆς ἀστικῆς τάξης, εὐνοώντας ἀποκλειστικὰ τὴν ἀνάδειξη ἀστικῶν παρασιτικῶν παραφυάδων τοῦ κράτους, μὲ σκοπὸ τὴ νομή του.
Ἡ ἰδιοποίηση τοῦ κράτους

Μὲ τὸν τρόπο αὐτόν, ἡ πολιτικὴ τάξη τοῦ κράτους θὰ κατορθώσει νὰ παραμείνει μοναδικὸς παίκτης τοῦ πολιτικοῦ συστήματος, ἀπαλλαγμένη τόσο ἀπὸ τὴν θεσμισμένη κοινωνικὴ συλλογικότητα, ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν ἐνδιάμεση κοινωνικὴ δύναμη τῶν ἀστῶν. Θὰ ἀποδομήσει τὴν κοινωνικὴ συλλογικότητα, εἰσάγοντας πολιτικὲς ἐξατομικευμένης πρόσληψης τοῦ δημοσίου χώρου (πελατειακῆς λογικῆς). Ταυτοχρόνως, θὰ ἀποκλείσει τοὺς ἀστοὺς ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ἐπικράτεια, οἱ ὁποῖοι θὰ μποροῦσαν νὰ προσανατολίσουν τὶς πολιτικὲς τοῦ κράτους.

Ἔχοντας ἱππεύσει ἐπὶ τοῦ πολιτικοῦ συστήματος, ἀντὶ νὰ λειτουργήσει ὡς διαλλακτὴς μεταξὺ τῶν κοινωνικῶν δυνάμεων στὴ διαμόρφωση τοῦ κοινοῦ συμφέροντος, μετεβλήθη ἡ ἴδια σὲ πολιτικὸ σύστημα καὶ ἰδιοποιήθηκε τὸ κράτος. Ἡ ὑψηλὴ δημοκρατικοῦ τύπου πολιτικὴ ἀνάπτυξη τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας ἀποξενώθηκε ἀπὸ τὸν θεσμισμένο φυσικό της χῶρο, τὸν δῆμο, ὅπου εἴθισται νὰ λειτουργεῖ ἡ διαθέτουσα πολιτικὴ ἀτομικότητα κοινωνία τῶν πολιτῶν.

Χρησιμοποιήθηκε σὰν ὄχημα γιὰ νὰ ὑποκαταστήσει ἡ πολιτικὴ τάξη τὶς δημόσιες πολιτικὲς μὲ πολιτικὲς πελατειακῆς ἐξατομίκευσης. Τὴν ἴδια στιγμὴ τὸ “ἐπιχειρείν” θὰ ἐνοχοποιηθεῖ ὡς ὑπόλογο κοινωνικῆς ἐκμετάλλευσης καὶ “ἐθνικώς” ὕποπτο. Μαζί του καὶ ἡ οἰκουμενικὴ ἀστικὴ τάξη. Ἡ σταθερὰ αὐτὴ ἐπανέρχεται δυναμικὰ καὶ μεταβάλλεται σὲ κυρίαρχη ἰδεολογία στὴ διάρκεια τῆς μεταπολίτευσης, μὲ ἀκραία της ἔκφραση τὸ ἐγχείρημα τῆς δημιουργίας “νέων τζακιών”, δηλαδὴ μία νέας ἀστικῆς τάξης ποὺ θὰ συνεργοῦσε στὸ ἐγχείρημα τοῦ σοσιαλιστικοῦ κόμματος γιὰ τὴν ὁλοκληρωτικὴ νομὴ τοῦ κράτους.

Σήμερα, ἡ ἄρχουσα ἐπιχειρηματικὴ τάξη τῆς χώρας συγκροτεῖται ὡς πρὸς τὸ οὐσιῶδες ἀπὸ ἕναν κύκλο ἐργολάβων, τηλεκρατόρων, μεσαζόντων γιὰ τὶς προμήθειες τοῦ κράτους (ὁπλικῶν συστημάτων κλπ), νονῶν τῆς νύχτας καὶ ποικίλων ὅσων κακοποιῶν, πράγμα ποὺ ἐπιβεβαιώνει ὅτι ἡ οἰκονομία ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι βαθιὰ παρασιτική. Ἡ προσεγγίσεις αὐτὲς τοῦ κράτους καὶ τῶν πολιτικῶν τοῦ διέρχονται ὁριζοντίως τὸ σύνολο τῶν πολιτικῶν δυνάμεων καί, ἐννοεῖται, τῶν συγκατανευσιφάγων (συνδικαλιστῶν, ἰδιωτῶν κλπ) ποὺ συναινοῦν στὴ νομὴ τοῦ δημόσιου ἀγαθοῦ.

slpress