21 Απρ 2018

«Στό σπίτι μας μιλᾶμε μόνο ρωμαίικα…»


“Καταλαβαίνω ἑλληνικά μά δέν θέλω νά τά μιλάω . Φοβᾶμαι πώς ἄν μιλήσω ἑλληνικά θά ξεχάσω τά ρωμαίικα, θά ξεχάσω τήν γλώσσα μου καί δέν θέλω. Πρέπει νά συνεχίσω νά τήν μιλάω, Ἄν δέν τό κάνω ἐγώ ποιός θά τό κάνει; ” μοῦ ἔλεγε ἡ Μερβέ.
Δηλαδή στό σπίτι τί μιλᾶτε; ” Μόνο ρωμαίικα. Τουρκικά καθόλου. Ὅταν μέ πάρει ἡ μάνα μου τηλέφωνο καί μιλήσω τουρκικά καταλαβαίνει ἀμέσως πώς εἶμαι μέ κάποιον ἄλλον μαζί καί μοῦ τό λέει”.
Ἡ Μερβέ εἶναι ἀπό τό Caykara μία περιοχή στόν ἀνατολικό Πόντο πού παράγει καλό τσάι, καί ἔχει τά περισσότερα ἑλληνόφωνα χωρία στήν περιοχή. Kadahor λέγεται στήν τοπική γλώσσα. Κατωχώρια δηλαδή, γιατί εἶναι....στόν κάμπο, πρός τήν θάλασσα στούς πρόποδες τῶν Ποντιακῶν Ἄλπεων..
”Ἡ Μερβέ σπούδασε Δημόσιες Σχέσεις καί Ἐπικοινωνία. Δουλεύει τώρα γιά τόν Ὀμέρ μπέυ, πατριώτης της καί αὐτός,. Βγάζουν βιβλία, ἕνα λογοτεχνικό περιοδικό, ὀργανώνουν συνέδρια.. Ἀνάμεσά τους καί αὐτό πού συμμετεῖχα πρίν λίγες μέρες. (Ὁμῆρος, Τροία, Καζαντζάκης).
Ἡ μεγάλη ἀγάπη τῆς ὅμως εἶναι ἡ πατρίδα της, ὁ Πόντος, τό Κανταχόρ.
Μεράκι της νά κρατήσει τήν παράδοση, τήν γλώσσα, τούς χορούς, τήν μουσική τῶν προγόνων της.
Ἡ περιοχή ἀπό ὅπου προέρχεται ἡ Μερβέ ἦταν ἑλληνόφωνη ” ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων” στήν Λαζική ἦρθαν οἱ Ἕλληνες ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἰάσονα γιά πρώτη φορά, σέ χρόνια μυθικά, καί ἐγκαταστάθηκαν λίγο ἀργότερα πιό μόνιμα. Στήν παραλιακή ζώνη ἀρχικά, ἐπεκτάθηκαν καί πρός τά βουνά μέ τό πέρασμα τῶν αἰώνων, συγχρωτίστηκαν μέ τούς ἄλλους λαούς τῆς περιοχῆς, ἔδωσαν καί πῆραν. Κυρίαρχοι πέρασαν πολλοί , πέρασμα ὁ τόπος τους πρός τόν Καύκασο καί τό ὀροπέδιο τῆς Ἀνατολίας,διέξοδος πρός τήν θάλασσα.
Ἄλλαξαν καί θρησκεία κάμποσες φορές. Μά τήν γλώσσα τήν κράτησαν . “Εμείς μιλᾶμε ἀρχαῖο ἑλληνικά” μου λέει. ἡ Μερβέ μέ περηφάνια ” τήν γλώσσα τῶν προγόνων μας”
Τόν 18ο αἰώνα ἔγιναν στήν περιοχή πολλοί βίαιοι ἐξισλαμισμοί. Λίγο πιό πέρα,ἦταν τά σύνορα μέ τήν μεγάλη Ρωσική Αὐτοκρατορία. Ὁ ἀντίπαλο δέος τῶν Ὀθωμανῶν. Τό κράτος ἤθελε πιστούς μουσουλμάνους κοντά στά σύνορα καί ὄχι πληθυσμούς ὁμόδοξους τῶν Ρώσων.
Ἡ δράση ὅμως φέρνει ἀντίδραση. Χιλιάδες ἀναγκαστικά ἐξισλαμισθέντες παρέμειναν κρυφά χριστιανοί γιά αἰῶνες. Κράτησαν ὄχι μόνο τήν γλώσσα, ἀλλά καί τήν θρησκεία τους.. Οἱ περισσότεροι θά φανερωθοῦν ὅταν οἱ συνθῆκες ἀλλάξουν, καί θά ἀναγκαστοῦν ἔτσι νά φύγουν μέ τήν ἀνταλλαγή τοῦ 1923. Κάποιο ἄλλοι ὅμως θά παραμείνουν, μέχρι σήμερα.
Θά κρατήσουν τή γλώσσα, τόν χορό, τήν μουσική , τά τραγούδια, τίς παραδόσεις, κάποιοι ἀκόμα καί τήν θρησκεία τῶν προγόνων τους. Λιγοστεύουν καί χάνονται σήμερα; Μπορεῖ. Μπορεῖ ὅμως καί ὄχι.. Ἄντεξαν τόσους αἰῶνες. Γιατί ὄχι καί ἄλλο ἀκόμα.
Ἡ ἑλληνική γλώσσα πάντως μιλιέται καί τραγουδιέται στήν Λαζική, ὅπως συμβαίνει ἀπό τήν ἐποχή πού ὁ Ξενοφώντας μέ τούς Μυρίους του, πέρασε ἀπό ἐκεῖ κοντά ἀναζητώντας διέξοδο γιά τήν θάλασσα.
Σέ λίγο ἡ Μερβέ σταματάει νά μιλᾶ καί ἀρχίζει τό τραγούδι. Καί τότε αὐτό τό μικροκαμωμένο ἀεικίνητο κορίτσι θά μεταμορφωθεῖ σέ ἕνα πλάσμα γοητευτικό μέ μία φωνή πού ἔρχεται θαρρεῖς μέσα ἀπό τούς αἰῶνες. καί συνταράζει. Τό πιό συγκλονιστικό: ὁ θρῆνος πού ἀπηχεῖ τό συγκεκριμένο μοιρολόι εἶναι ἐκεῖνος γιά τήν Πολυξένη, τήν στερνοκόρη τοῦ Πριάμου πού θυσιάστηκε στόν τάφο τοῦ Ἀχιλλέα μετά τήν ἅλωση τῆς Τροίας
Ἀπίστευτη ἐπιβίωση στήν ἐποχή μᾶς μίας ἰδιαίτερης καί σπάνιας ἀρχαίας παράδοσης, ἑνός θρύλου ἀπό τόν ὁμηρικό κύκλο
Μία ἀπό τίς ἀποκαλύψεις τῶν ἡμερῶν, σέ ἕναν τόπο πού δέν παύει νά ἐκπλήσσει καί νά προκαλεῖ τό νοῦ καί τίς αἰσθήσεις.

Σημ.: Ρωμαίικα/ Romeyka ὀνομάζεται ἀπό τούς ἴδιους τους φυσικούς ὁμιλητές της ἡ γλώσσα τῶν ἑλληνόφωνών τοῦ Πόντου. Μιλιέται ἀκόμα σέ ἀρκετά χωρία στήν περιοχή τῶν Καταχωρίων (Caykara) τῶν Σουρμένων (Surmene) τοῦ Ὄφεως (Of ) ἀνατολικά της Τραπεζούντας αὐτές οἱ περιοχές, στήν Ματσούκα (Macka) καί τήν Τώνια (Tonya), ΝΑ καί ΝΔ τῆς Τραπεζούντας ἀντίστοιχα.
Ἡ πλειοψηφία τῶν ἑλληνόφωνών τοῦ Πόντου ἔφυγαν μέ τήν ἀνταλλαγή τῶν πληθυσμῶν γιά τήν Ἑλλάδα. ¨Ηταν Ρωμιοί, ἑλληνορθόδοξοι Πόντιοι πού ἐγκαταστάθηκαν κυρίως στήν βόρειο Ἑλλάδα. Κράτησαν καί οἱ ἴδιοι τήν γλώσσα καί τίς παραδόσεις του. Οἱ Πόντιοι εἶναι σήμερα ἕνα ξεχωριστό κομμάτι τοῦ πληθυσμοῦ τῆς χώρας μας πού θυμᾶται καί τιμᾶ τήν καταγωγή ἀπό τίς ἀρχαῖες πατρίδες τῆς Μαύρης Θάλασσας. Ἡ γλώσσα πού μιλοῦν καί πού μεταδίδουν ἀπό γενιά σέ γενιά τήν λένε οἱ ἴδιοι Ποντιακά, Οἱ γλωσσολόγοι τήν ὀνομάζουν ποντιακή διάλεκτο τῆς ἑλληνικῆς καί μελετοῦν τό λεξιλόγιο καί τήν μορφολογία της. Εἶναι ἡ ἴδια γλώσσα πού μιλᾶ ἡ Μερβέ καί τήν ὀνομάζει Ρωμαίικα.
Ἄλλωστε ὅταν ἡ Μερβέ βρεθεῖ στήν Ἑλλάδα ἤ στήν Τουρκία μέ συμπατριῶτες της, ἀπογόνους τῶν ἀνταλλαγέντων Ρωμηῶν ἀπό τόν Πόντο, μιλᾶ μαζί τους τήν ἴδια γλώσσα, τραγουδᾶ τούς ἴδιους καϋμούς χορεύει τούς ἴδιους χορούς
Μακρινοί συγγενεῖς ἄλλωστε εἶναι κάποιοι ἀπό αὐτούς καί ἀδέλφια στήν καρδιά της. Τό γένος τό δικό μας, ὅπως λέει, ” τεμέτερον”.

6 σχόλια:

  1. ΠΟΝΤΟΣ ΠΑΤΡΙΔΑ Μ ΑΡΑΕΥΩ ΣΕ....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ἡ Ῥωμανία ἄν πέρασεν,ἀνθεῖ καί φέρει κι ἄλλο........
    Καλλιόπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. “Καταλαβαίνω ἑλληνικά μά δέν θέλω νά τά μιλάω . Φοβᾶμαι πώς ἄν μιλήσω ἑλληνικά θά ξεχάσω τά ρωμαίικα ἔλεγε ἡ Μερβέ. Το έμαθα και τούτο που μέχρι τώρα εγώ ο φτωχός Κωνσταντίνος από την Ήπειρο και που ζω στο Μόναχο δεν το ήξερα. Ότι άλλα είναι τα ελληνικά και άλλα τα ρωμαίικα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αλλα ειναι τα νεοΕλλαδικα η προτιμοτερον,τα νεοαθηναι'ι'κα και αλλα τα γνησια Ελληνικα που ειναι τα Ρωμαι'ι'κα,που ειναι πολυ πιο κοντα στα γνησια Αρχαια Ελληνικα.Εξαλλου (την κουτοπονηραδα σου για το καρφι σου εναντια στους Ποντιους..)στο ειπε ξεκαθαρα-αλλα φυσικα το παρεβλεψες "ηπειρωτη"Ελληναρα-οτι καταλαβαινει τα νεοΕλληνικα,μα θελει να συνεχισει να διατηρησει την γνησια μορφη της Ποντιακης μας ομιλιας..Με εκνευρισες πολυ,το καταφερες,"ελληνα"του Μοναχου..
      Δομηνικος Σ.

      Διαγραφή
  4. Αδελφέ τα ρωμαίικα ,είναι αρχαία ελληνικά
    Δημήτρης από Wuppertal

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Θαυμάζω το θάρρος της, που ενώ ζει σε χωρα που καταπιέζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα,δεν διστάζει να ομολογήσει την καταγωγή της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.