Ἡ οἰκογένεια ὡς μέσον ἐξαγιασμοῦ καὶ τελειώσεως

Γράφει ὁ Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Κωνστάνταρος

Θὰ πρέπει νὰ ζεῖ κανεὶς ἐκτὸς πραγματικότητος γιὰ νὰ μὴν βλέπει πὼς περισσότερο ἀπ' ὅλους τους θεσμοὺς τῆς κοινωνίας μας, αὐτὸς ποὺ ἔχει χτυπηθεῖ εἶναι ὁ γάμος. Ἀλλὰ τὸ παράδοξο εἶναι πὼς καὶ σ' αὐτὸν τὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας κάποιες φορὲς ἀκούονται γνῶμες ἀντιφατικὲς καὶ ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες ἀπὸ τὴν πραγματικότητα.

Ὅσοι δὲν γνώρισαν τὴν Εὐαγγελικὴ ἀλήθεια καὶ ὅσοι ἀπέκοψαν ἐξ' αὐτῆς, ἔχουν τὶς δικές τους ἀντιλήψεις, ποὺ ἀργὰ ἢ γρήγορα τὶς πληρώνουν πολὺ ἀκριβά. Γιὰ τοὺς πιστοὺς ὅμως Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς δὲν ἔχει καμία ἀπολύτως σημασία τί φρονοῦν ἢ πῶς πορεύονται οἱ ἄλλοι, ἀλλὰ σημασία καὶ μάλιστα πρωταρχικὴ ἐπὶ τοῦ θέματος ἔχει τί διδάσκει ὁ Χριστὸς καὶ πῶς ἐφαρμόζεται αὐτὸ ἐντός τῆς Ἐκκλησίας μας. 

Ἃς ἐπικεντρώσουμε λοιπὸν τὴν προσοχή μας σὲ μιὰ χαρακτηριστικὴ παραβολή. Στὴν παραβολὴ κατὰ τὴν ὁποία ὁ Κύριος ἐδίδαξε ὅτι «ὁμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπω βασιλεῖ, ὅστις ἐποίησε γάμους τῷ υἱῶ αὐτοῦ. (Ματθ. ΚΒ' 2).

Χρησιμοποίησε δηλ. τὴν εἰκόνα τοῦ γάμου γιὰ νὰ ἐξεικονίσει τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν! 

Καὶ εὐλόγως, ὁ καθένας διερωτᾶται, ποιὰ σχέση μπορεῖ νὰ ἔχει ὁ γάμος μὲ τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν; Φυσικὰ ἔχει μεγάλη σχέση, διότι ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς θεωρεῖ τὸν γάμο καὶ τὸν παρουσιάζει στὶς σωστές του πάντοτε προδιαγραφές, δηλ. τὴν...

εὐλογημένη οἰκογένεια ὡς μέσον ἐξαγιασμοῦ. 

Ἃς δοῦμε ὅμως στὴν συνέχεια τὸ θέμα μᾶς ὅπως αὐτὸ ἀναδεικνύεται μέσω τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητος, ἀφοῦ ὡς γνωστόν, σκοπὸς τοῦ γάμου εἶναι, θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἃ) ἡ ἀμοιβαία ψυχικὴ συμπλήρωσις τῶν συζύγων καὶ β) ἡ τεκνογονία καὶ ἡ ἀνατροφὴ τῶν τέκνων. Ἀλλὰ ὁ διπλὸς αὐτὸς σκοπὸς τοῦ γάμου, ὅπως μᾶς τὸν διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας καὶ ὅπως τὸν ἔζησαν οἱ ἔγγαμοι ἅγιοι, δὲν εἶναι καθόλου ἄσχετος μὲ τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. 

Μέσα στὸ πλαίσιο τοῦ σωστοῦ γάμου, ὁ ἄνθρωπος ἐπιτυγχάνει, ὅσο τοῦ εἶναι δυνατόν, τὴν κατὰ Χριστὸν ὠρίμανσίν του καὶ τελειοποίησίν του. 

Πόσοι ἄραγε ἀπὸ ὅλους αὐτοὺς ποὺ εὑρίσκονται μέσα στὴν ἀτμόσφαιρα τοῦ γάμου ἀλλὰ καὶ πόσα πρόσωπα τὰ ὁποῖα πρόκειται νὰ ἔλθουν εἰς γάμου κοινωνίαν, γνωρίζουν αὐτὲς τὶς ἀλήθειες καὶ πόσοι προσπαθοῦν συνειδητὰ νὰ κατακτήσουν τὸν σκοπό τους; Ἐννοεῖται δὲ ὅτι γιὰ ἕναν πιστὸ Χριστιανὸ ἀπορρίπτεται ὁλοσχερῶς ὁ λεγόμενος «πολιτικὸς γάμος», ὅπως ἐπίσης καὶ τὸ «σύμφωνο ἐλεύθερης συμβίωσης» ἢ ὁτιδήποτε ἄλλο ὁ μακράν του Θεοῦ κόσμος θὰ ἐπινοήσει γιὰ νὰ καταστρατηγήσει τὸ μυστήριο ποὺ ἔθεσε ὁ ἴδιος ὁ Θεός. 

Βεβαίως γιὰ νὰ θεωρήσει κανεὶς τὸν γάμο μὲ τὶς προδιαγραφὲς τῆς Ἐκκλησίας μας, δηλ. γιὰ νὰ δεῖ αὐτὸν στὶς ἀντικειμενικές του διαστάσεις, προαπαιτεῖται ἡ πίστις καὶ ὁ συνειδητὸς Ὀρθόδοξος βίος. Ἐὰν ἀπουσιάζουν οἱ παραπάνω προϋποθέσεις, τότε εἶναι ἀδύνατον νὰ ὑπάρξει συνέχεια στὴν ἀνάπτυξη τοῦ θέματος. Ὅπως ἐπίσης, ἐὰν κάποιοι ἀρνοῦνται τὴν ἱερολογία τοῦ μυστηρίου γιὰ λόγους δῆθεν οἰκονομικῆς δυσπραγίας καὶ συζοῦν παρανόμως κατὰ Θεόν, εἶναι ἀδύνατον νὰ αἰσθανθοῦν τοῦ λόγου τὸ ἀληθὲς καὶ τὴν ἀγωνιώδη κραυγὴ τῆς Ἐκκλησίας μας γιὰ εὐλογημένη οἰκογενειακὴ ζωή. 

Νὰ συνεχίσουμε λοιπὸν μέσα στὴν εὐλογία τοῦ μυστηρίου. Ὁ βίος τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανικοῦ γάμου παρέχει τὶς εὐνοϊκὲς συνθῆκες γιὰ μιὰ ζωὴ νοικοκυρεμένη, προγραμματισμένη καὶ δημιουργικὴ ἡ ὁποία οἰκοδομεῖται ἐπάνω στὴν βάση τῆς πνευματικῆς προαγωγῆς τῶν συζύγων. Γίνεται δὲ εὐκόλως κατανοητὸν ὅτι μέσα στὸ πλαίσιο τοῦ εὐλογημένου γάμου, ὁ ἄνθρωπος δύναται νὰ ἀναπτύξει τὸν συναισθηματικό του πλοῦτο καὶ φυσικὰ ὅλα του τὰ χαρίσματα καὶ ὁλόκληρη τὴν δέσμη τοῦ δυναμισμοῦ του. Ἂν τώρα ἀντικρίσουμε καὶ τὴν ἄλλη πλευρὰ τῆς πραγματικότητος, ὅτι δηλ. δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ποὺ νὰ μὴν ἔχει τὶς ἐλλείψεις του καὶ νὰ μὴν φέρει τὶς ἀδυναμίες του, καθίσταται φανερὴ ἡ ἀνάγκη βοηθοῦ καὶ συνεργοῦ στὸ ἔργο τῆς αὐτογνωσίας, τῆς καθάρσεως καὶ τοῦ ἐν γένει ἀγῶνος πρὸς τὸν δρόμο τοῦ ἐξαγιασμοῦ ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ καὶ τὸν ὑψηλὸ προορισμὸ τοῦ ἀνθρώπου.

Χρειάζεται ἄραγε νὰ ἐπισημανθεῖ τὸ πόσα μπορεῖ νὰ προσφέρει ὁ καλὸς ἢ ἡ καλὴ σύντροφος στὸν τομέα αὐτό, ὅταν εἶναι γνωστὸ ποία καὶ πόση ἐπίδραση ἀσκεῖ ἁπλῶς ἕνας φίλος ὅταν ἡ φιλία φιλτράρεται καὶ αὐγάζεται μέσα στὸ φῶς τῆς πανταχοῦ παρουσίας τοῦ Θεοῦ; Ὁ δὲ ἀποστολικὸς λόγος «ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπη», καὶ στὸ σημεῖο αὐτὸ ὑπονοεῖ πλὴν τῶν ἄλλων τὴν ἀγάπη καὶ τὸν ψυχικὸ σύνδεσμο ποὺ χρειάζεται νὰ ὑπάρχει ἀνάμεσα στὰ δύο πρόσωπα (Ἐφεσ. Δ' 2). Τὴν ἀγάπη καὶ τὴν προσοχὴ ποὺ ἐπιβάλλεται νὰ ἔχει ὁ σύζυγος «πῶς ἀρέσει τὴ γυναικὶ» καὶ τῆς συζύγου «πῶς ἀρέσει τῷ ἀνδρὶ» (Ἃ' Κορ. Ζ' 33-34), καὶ ποὺ ἐννοεῖται πὼς ἐδῶ ἀπουσιάζει ὁλοσχερῶς ἡ ὑποκρισία ἀλλὰ καὶ ἡ ἀνθρωπαρέσκεια. Ὁ ἀγώνας λοιπὸν αὐτὸς ποὺ δὲν εἶναι καθόλου εὔκολος, καταρτίζει τὰ πρόσωπα γιὰ τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ἐπίσης, ὁ λόγος τοῦ Πνεύματος «ἀλλήλων τὰ βάρη βαστάζετε» (Γαλ. ΣΤ' 2) καὶ τὸ «περίσσευμα» τῆς πνευματικῆς καταρτίσεως νὰ προσφέρεται στὴν διακονία καὶ στὴν κάλυψη τοῦ ἄλλου κάποιου «ὑστερήματος» (Β' Κορ. Ἡ' 14), ὥστε νὰ ἀποφεύγονται οἱ προστριβές, οἱ διενέξεις καὶ οἱ συγκρούσεις, καταδεικνύει ὅτι ἡ ὅλη προσπάθεια καὶ ὁλόκληρος ὁ ἔγγαμος βίος μόνο μὲ τὴν ἐπισκίαση τῆς χάριτος εἶναι δυνατὰ καὶ κατορθωτά. 

Αὐτὸ ἔχει ὑπ' ὄψιν τοῦ ὁ Ἄπ. Παῦλος, δηλ. τὴν ἐνδοοικογενειακὴ πνευματικὴ καλλιέργεια καὶ ὁμιλεῖ περὶ «κατ' οἶκον ἐκκλησίας» (Ρωμ. ΙΣΤ' 5, Κόλ. Δ' 15). Χαρακτηρίζει λοιπὸν ὡς μικρὴ Ἐκκλησία τὴν συνειδητὰ Χριστιανικὴ οἰκογένεια, ἀφοῦ γενικὸς σκοπὸς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ «καταρτισμὸς τῶν Ἁγίων» (Ἐφεσ. Δ' 12). 

Ἑπομένως, μὲ τὶς προϋποθέσεις ποὺ θέτει ἡ Ἐκκλησία στὸν γάμο, ὁ σκοπὸς αὐτὸς τῆς Ἁγιότητος, ἄριστα κατακτᾶται διὰ τῆς «κατ' οἶκον Ἐκκλησίας»! 

Ἐφ' ὅσον μάλιστα πραγματοποιεῖται καὶ ὁ δεύτερος σκοπὸς τοῦ γάμου, ἡ γέννησις καὶ ἡ ἀνατροφὴ τῶν τέκνων «ἐν παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου» (Ἐφεσ. ΣΤ' 4), εἶναι βέβαιο ὅτι ὁ γάμος καὶ ἡ οἰκογένεια καθίστανται ἐργαστήριον κατεργασίας χαρακτήρων καὶ χῶρος ὅπου τα πρόσωπα διαπαιδαγωγοῦνται πρὸς τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. 

Ἀπὸ αὐτὴ δὲ τὴν ἐν Χριστῷ ἀντικειμενικὴ ἄποψη περὶ Γάμου, εἶναι πολὺ σωστὸ αὐτὸ τὸ ὁποῖο προσφυῶς ἐλέχθη, ὅτι δηλ. ὁ γάμος ὡς μυστήριον ἱερὸν εἶναι «πατὴρ ἁγίων»! Καὶ ὄντως, στὸ μυστήριο τοῦ Γάμου ἀνήκει ἡ τιμὴ καὶ ἡ εὐλογία νὰ γεννᾶ Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι καὶ στὴ ζωὴ αὐτὴ ἀποτελοῦν συνειδητὰ μέλη τῆς στρατευομένης Ἐκκλησίας ἀλλὰ καὶ στὴ συνέχεια θὰ ἀποτελοῦν τὸ πλήρωμα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. 

Ἃς γίνει κατανοητό, κυρίως ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ὅτι στὴν Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ οἰκογένεια ἀνετέθη ἡ ὑψίστη καὶ οὐρανόπεμπτη ἀποστολὴ νὰ σπείρει τὰ πρῶτα σπέρματα ἀρετῆς, εὐσεβείας, ἁγιότητος, ὀρθοῦ πατριωτισμοῦ καὶ σωστῆς κοινωνικότητος στὰ τέκνα της. Καὶ εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ οἰκογενειακὸς βίος συνεπάγεται εὐθύνες καὶ ὑποχρεώσεις γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν ὁποίων πολλοί, σὲ ἀρκετὲς περιπτώσεις  ἐκδαπανῶνται μέχρι τέτοιου σημείου, ὥστε νὰ λησμονοῦν ἢ νὰ μὴ μποροῦν νὰ ἐπαρκέσουν, ὅπως νομίζουν σὲ ἄλλα καθήκοντα. Ὅμως οὐδέποτε θὰ πρέπει νὰ μένουμε στὰ ἀρνητικὰ παραδείγματα, διότι τὰ θετικὰ ὄχι ἁπλῶς ὑφίστανται ἀλλὰ εἶναι μάλιστα πολὺ περισσότερα ἀπ' ὅσα μποροῦμε νὰ φαντασθοῦμε. Λίγοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ διὰ τοῦ εὐλογημένου γάμου εἰσῆλθαν στὴν νόμιμη καὶ εὐλογημένη ὁδὸ καὶ πρόκοψαν στὸν οἰκογενειακό τους βίο ἀπὸ κάθε ἄποψη; 

Καὶ πόσοι ἀνέθρεψαν τέκνα ποὺ ἀναδείχθηκαν τόσο στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ὅσο καὶ τῆς ἐν γένει κοινωνίας, ποῦ ὅταν ξεκίνησαν τὸν ἔγγαμο βίο τους οὔτε καν φαντάζονταν τὰ δῶρα αὐτὰ τοῦ Θεοῦ;

Βεβαίως, οἵ «του ἰδίου οἴκου καλῶς προϊστάμενοι, τέκνα ἔχοντες ἐν ὑποταγὴ» (Ἃ' Τιμ. Γ' 4), διακρίνονται ὄχι μόνο γιὰ τὴν ἐπιτυχημένη οἰκογένειά τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἐπίδοσή τους σὲ ὅλα τα Ὀρθόδοξα Χριστιανικά τους καθήκοντα. Καὶ ἄνευ ἀντιρρήσεως ὑπάρχει στὸν ἔγγαμο βίο ἡ δυνατότητα τῆς ἀφιερώσεως σὲ ἔργα «καλὰ καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώποις» (Τίτ. Γ' 8). Τὰ δὲ συναξάρια τῶν Ἁγίων μας εἶναι γεμάτα ἀπὸ ἁγίους μὲ ἀνειλημμένες οἰκογενειακὲς ὑποχρεώσεις, οἱ ὁποῖοι βρέθηκαν στὴν πρώτη γραμμὴ τῶν θυσιῶν γιὰ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ στὴν ὑπηρεσία τῆς ἀγάπης τῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν καὶ τοῦ πλησίον, ἀκόμα καὶ αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν.

Φυσικὰ αὐτὴ ἡ εὐλογημένη ἁγιότης ποὺ παράγεται μέσα ἀπὸ τὴν «κατ' οἶκον Ἐκκλησίαν» καὶ ὡριμάζει στὸν χῶρο τῆς Χάριτος, οὔτε ἔπαυσε στὶς φοβερὲς ἡμέρες ποὺ ζοῦμε, οὔτε καὶ θὰ παύσει ποτέ, ἕως τὸ τέλος τῶν αἰώνων.

Εὐχὴ καὶ προσευχὴ μᾶς εἶναι οἱ νέοι ἄνθρωποι ποὺ σκοπὸ ἔχουν νὰ ἀκολουθήσουν τὴν εὐλογημένη ἔγγαμη ζωή, νὰ μὴν χρονίζουν καὶ νὰ μὴ φοβοῦνται, τὴν οἰκογενειακὴ κρίση καὶ τόσο ἄλλα δεινά. Νὰ συνδεθοῦν συνειδητὰ μὲ τὸν Ἰησοῦ καὶ διὰ τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου νὰ τὸν καλέσουν νὰ τοὺς εὐλογήσει καὶ νὰ εἶναι βέβαιοι ὅτι ὅλα θὰ ἔρθουν πολὺ καλύτερα ἀπ' ὅσο εἶναι δυνατὸν νὰ φαντασθοῦν.

Ἀμὴν!