8 Φεβ 2014

Ἡ ψυχασθένεια τῆς ὑπερηφάνειας καί ἡ διαστροφή τοῦ ἐγωισμοῦ

Γράφει ὁ Ἀρχιμ. Ἰωήλ Κωνστάνταρος
ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκᾶ ΙΗ΄ 10-14)
Νά λοιπόν πού δίχως νά τό καταλάβουμε, φθάσαμε στίς πύλες τοῦ Τριωδίου. Τῆς χρονικῆς αὐτῆς περιόδου κατά τήν ὁποία, ἀκόμα περισσότερο καλούμαστε νά δοῦμε ἀντικειμενικά τήν κατάστασή μας τήν πνευματική καί στή συνέχεια ν' ἀγωνιστοῦμε. Καί ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, δέν ἐτέθη τυχαίως τήν Κυριακή αὐτή τό Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα του “Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου”.
Ἀλλά καί μόνο στό ἄκουσμα τῆς λέξεως «Φαρισαῖος», αἰσθανόμαστε μιά ἀντίδραση μέσα στήν καρδιά μας. Καί δικαίως, ἀφοῦ ἐν ἀντιθέσει μέ τόν Τελώνη, πού δικαιώνεται ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό, ὁ ὑπερήφανος “πιστός” Φαρισαῖος, ἀπορρίπτεται. Ἀπορρίπτεται ἡ παράλογη συμπεριφορά του καί ταυτοχρόνως γίνεται ἄκρως ἀποκρουστικός ἀπ' ὅλους τους ἀνθρώπους, εἴτε αὐτοί πιστεύουν εἴτε βιώνουν ἄλλες ἀρνητικές καταστάσεις.
Πράγματι, δέν ὑπάρχει χειρότερη κατάσταση γιά τόν ἄνθρωπο ἀπό αὐτή τῆς ὑπερηφάνειας γιά τόν ἴδιο, καί δέν ὑφίσταται πιό ἐνοχλητική κατάσταση γιά....
τό κοινωνικό σύνολο, ἀπό τήν ὑπερήφανη συμπεριφορά. Καί τοῦτο, διότι ὁ παραλογισμός αὐτός ἔχει καί ἄλλα συνεπακόλουθα πού τελικῶς καταβαραθρώνουν τόν ὑπερήφανο ἄνθρωπο.
Χρειάζονται ἀποδείξεις γιά τοῦ λόγου τό ἀληθές;
Πρώτη καί χειρότερη, ἡ ἀποξένωσις τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό. Ὁ ἐγωιστής ἀποξενώνεται καί τελικῶς ἀποκόπτει τήν ὕπαρξή του ἀπό τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, διότι θεωρεῖ ὅτι δέν ἔχει ἀνάγκη τόν Θεό, δέν χρειάζεται στή ζωή τοῦ τήν προστασία τῆς Θεοτόκου καί δέν ἐπικαλεῖται τήν θαυμαστή βοήθεια τῶν Ἁγίων της Ἐκκλησίας μας. Ὁ ἐγωισμός τοῦ φθάνει σέ τέτοιο σημεῖο, πού ὄχι μόνο ἀρνεῖται, ἀλλά λοιδορεῖ τήν πίστη καί τά μυστήρια καί μάλιστα καυχᾶται γιά τό ὅτι εἶναι ἄθεος. Καυχᾶται ἐπί παραδείγματι γιά τό ὅτι ἀρνεῖται τό μυστήριο τοῦ Γάμου (ὑπογράφοντας σύμφωνο συμβιώσεως ἤ τελώντας “πολιτικό γάμο”). Διατυμπανίζει ὅτι δέν βαπτίζει τά τέκνα του, ἀλλ' ἁπλῶς τούς δίνει μόνος του ἕνα ὄνομα (δίκην σκύλου καί ἄλλων τετραπόδων) καί γενικῶς καταφρονεῖ τήν ὕπαρξη καί τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ.
Ἀλλά τό νά καυχᾶται κανείς γιά τό ὅτι ἔχασε τήν πίστη του, εἶναι ὡσάν νά καυχᾶται κάποιος ἄρρωστος γιά τό ὅτι ἔχασε τήν ὑγεία του. Ὅπως λοιπόν εἶναι παράλογό το νά χαίρει ὁ ψωριασμένος γιά τήν ψώρα του καί ὁ λεπρός γιά τήν λέπρα του, ἔτσι καί πολύ περισσότερο καταντᾶ ἀφύσικο νά προβάλει ὁ ἐγωιστής καί ὑπερήφανος τήν ταλαίπωρη ἀθεΐα του καί τήν ψυχική του διαστροφή.
Θά πρέπει δέ νά γνωρίζει ὁ κάθε ἄνθρωπος πώς τίποτε ἄλλο δέν ἀπεχθάνεται ὁ Θεός τόσο, ὅσο τούς “ὑψηλόφρονας λογισμούς” καί τόν παγιωμένο ἐγωισμό, πού ἀποξενώνουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ἀγάπη Του καί τόν καταντοῦν κτῆνος καί ὑποκτῆνος, δοθέντος ὅτι μακράν της σωστικῆς χάριτος ὁ ἄνθρωπος φθάνει νά διαπράττει τέτοια πού καί αὐτή ἡ φύσις τῶν ζώων ἀποστρέφεται
Ἄν ὅμως ἡ ὑπερηφάνεια τῆς ἀθεΐα, ὁδηγεῖ σ' αὐτή τήν ὑποκτηνώδη κατάσταση, ὁ ἐγωισμός πού οἰκοδομεῖται ἐπάνω σε ἕνα ὑπόστρωμα κίβδηλης πίστεως καί κορυφώνεται μέ τήν ὑπερηφάνεια, ἔναντί των ἄλλων ἀνθρώπων καί μάλιστα τῶν πιστῶν, ὁδηγεῖ σέ μιά καθαρῶς δαιμονική κατάσταση.
Ὁ “πιστός ὑψηλοκάρδιος”, δέν εἶναι παρά ἕνας ἀκάθαρτος ἐνώπιόν το Θεοῦ (Παροιμ. ΙΣΤ' 5). Γι' αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο, ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μέσω τῆς παραβολῆς ξεσκεπάζει τήν ἀρρωστημένη συμπεριφορά καί τονίζει τόν ἀποκρουστικό του χαρακτήρα. Τόν χαρακτήρα αὐτοῦ του ἀνθρώπου πού μέσα στήν κοινωνία καί στήν Ἐκκλησία παρουσιάζει τόν φαρισαϊσμό, ὁ ὁποῖος παγιώνεται πλέον ὡς “ὅρος τεχνικός”, γιά ὅλες τίς ἐποχές, καί χαρακτηρίζει αὐτόν ὁ ὁποῖος τό μόνο πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι νά ἀναδείξει μόνο καί μόνο τόν ἴδιο τόν ἑαυτό τοῦ (τόν ἐγωισμό του), εἴτε πιστεύει εἴτε κινεῖται στόν παράλογο καί νοσηρό χῶρο τῆς ἀθεΐας.
Ἀλλά ἡ κλίμακα τῆς ὑπερηφάνειας, πού μέ τήν θέλησή του κατέρχεται ὁ ἄνθρωπος, δέν σταματᾶ μόνο στήν ἀπόρριψη τῶν ἀδελφῶν. Δυστυχῶς φθάνει σέ ἔχθρα πρός τόν ἴδιο τόν Θεό. Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος τό διακηρύσσει ξεκάθαρα : “Ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται” (Α' Πετρ. ε' 5). Όχι πλέον ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ Θεός στέκεται σάν σέ πόλεμο ἀντιμέτωπος πρός τόν ἴδιο τόν ὑπερήφανο. Βεβαίως, ὅπως ὅλοι κατανοοῦμε ἡ ἔκφραση εἶναι ἀνθρωπομορφική καί θέλει νά δηλώσει μέ τοῦτο ὅτι ἡ ὑπερηφάνεια ἔρχεται σέ ἄμεση κόντρα μέ τήν Τριαδική Χάρη, καί ὅτι ὁ ἄνθρωπος τήν δέχεται, ἐξ' αἰτίας του, μέ ἄκρως ἀρνητικά τα ἀποτελέσματα.
Τό δέ κύριο χαρακτηριστικό των ὅσων φέρουν τόν ἐγωισμό καί τήν ὑπερηφάνεια μέ τήν μορφή τῆς ἀπιστίας καί τοῦ ἀθεϊσμοῦ, εἶναι το νά ἀποκόπτουν τόν ἑαυτό τους ἀπό τήν Ἐκκλησία καί λυσσωδῶς νά τήν κτυποῦν ἀπό τά ἔξω. Παραλλήλως δέ τό ἰδιαίτερο γνώρισμα τῶν ὅσων καλύπτουν τήν ἀσθένεια τῆς ὑπερηφάνειας μέ ἕνα μανδύα “θρησκευτικότητας”, εἶναι το νά ταλαιπωροῦν τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἐκ τῶν ἔνδον.
Ἀλλά ὁ ὑπερήφανος, ἑπόμενο εἶναι νά δέχεται καί τόν ἀντίκτυπο τῆς πνευματικῆς ἀνισορροπίας του, καί μάλιστα μέ τόν πιό σκληρό τρόπο. Ἐνῶ δηλ. παρουσιάζει μιά τέτοια συμπεριφορά, ὥστε νά τόν θαυμάζουν οἱ “κατώτεροι” συνάνθρωποί του, τελικῶς το“φυτόν τῆς πονηρίας” ὅπως ὀνομάζει τόν ἐγωισμό ὁ σοφός Σειράχ (Γ' 20), καί πού τό ποτίζει μέ τό φαρμάκι τῆς καρδιᾶς του, ἀποπνέει τέτοια δυσοσμία, πού κάνει τό περιβάλλον του νά τόν ἀποστρέφεται.
Ἔτσι λοιπόν, τώρα ὁ ὑπερήφανος λαμβάνει ὡς πληρωμή τῆς συμπεριφορᾶς του, τήν ἀπομόνωση ἀπό τούς ἀνθρώπους.
Ὥστε λοιπόν, κύριε, δέν εἶσαι ὥσπερ οἱ λοιποί των ἀνθρώπων. Εἶσαι κάτι τό διαφορετικό. Πολύ καλά λοιπόν, σοῦ πρέπει ἡ μοναξιά καί ἡ ἀπομόνωσις, διότι τά πρόσωπα ἔχουν ἀνάγκη τῶν προσώπων τῶν καταδεκτικῶν καί τῶν “ὁμοιοπαθῶν ἐν ταῖς ἀσθενείαις”. Ἀφοῦ ἐσύ μέ τά “καθαρά σου χέρια” ἀγγίζεις καί αὐτά τά ὑψηλά ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ, σέ ἀφήνουμε στήν “παγερή σου καί ἀπρόσωπη ἠσυχία” γιά νά μήν σοῦ ταράζουμε τήν ὑψηλόφρονα ἰδέα περί τοῦ ἐαυτοῦ σου.
Ξεδίπλωσε τό λοιπόν ἀκόμα περισσότερο τόν “μετεωρισμό” τοῦ ἀνερμάτιστου νοός σου, κατρακύλησε ἔτι πλέον, ἀφοῦ αὐτό ἐπιλέγεις στήν ἀηδία τοῦ αὐτοερωτισμοῦ, χτίσε τό εἴδωλο τοῦ ἐγωισμοῦ σου καί ἄφησε ἐμᾶς τούς ταλαίπωρους στήν συναίσθηση τῆς ἁμαρτίας μας καί τῆς ἀστοχίας μας.
Ὄχι, δέν μποροῦμε νά συνοικοδομήσουμε τόν “χάρτινο πύργο”, πού στήν πρώτη πνοή τῆς χάριτος καί στήν ἔκφανση τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ, θά σωριαστεῖ. Ἐμεῖς, ἔχουμε τώρα ἀνάγκη, μετά τήν ἐπίγνωση τῆς καταστάσεώς μας, δηλ. μετά τήν προσβολή πού τολμήσαμε στήν Θεϊκή ἀγάπη τοῦ Ἰησοῦ, νά ἐγκλείσουμε τόν «φιλομάκελλον κύνα, τόν νοῦ», μέσα στόν χῶρο τῆς καρδιᾶς καί νά παραμένει ἐκεῖ μέ συντριβή. Νά ἡσυχάζει στή νίψη καί στήν προσευχή. Καί τοῦτο, διότι ἔχει ἄμεση ἀνάγκη νά θεραπευθεῖ καί νά ἐξισορροπήσει. Θλιβόμαστε βεβαίως γί΄ αὐτό τό κατάντημά σου καί δέν σέ κατηγοροῦμε, διότι κι ἐμεῖς θλίψαμε τήν χάρη. Εἴθε ὁ Θεός νά σέ ἐλεήσει, μᾶλλον ἐμᾶς πρῶτα νά ἐλεήσει, κι ἐσύ ὁ ἴδιος νά καλλιεργεῖς θετικά τήν ἐνέργεια τοῦ νοός, διότι στό τέλος θά χάσεις καί τήν ὀλίγη λογική πού σου ἔχει ἀπομείνει. Ἀλλά, ἔργο τώρα δικό μας εἶναι το “ο Θεός ἰλάσθητι μοί τῷ ἁμαρτωλώ”. Και αὐτό φυσικά ἐντός του “Ναού”. Μέσα δηλ. στόν χῶρο τῆς “κιβωτοῦ τῆς Σωτηρίας” ὅπου λειτουργεῖ ἡ χάρις διά τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων, τῆς προσευχῆς καί τοῦ ἱεροῦ ὄντως ἀγῶνος τῆς ψυχοσωματικῆς καθάρσεως καί τοῦ φωτισμοῦ.
Πράγματι, φιλοι μου, “μισητή ἔναντι ἀνθρώπων ὑπερηφάνεια” (Σόφ. Σειραχ Ἰ' 7). Κανένας δέν ἀγαπᾶ τόν ὑπερήφανο. Οὐδείς προστρέχει στήν συντροφιά του. Ἡ παρουσία του, κουράζει, ἀποσυντονίζει, ταράσσει καί ἐκνευρίζει. Χρειάζεται ἰδιαίτερη προσοχή καί ἱκανότητα αὐτοκυριαρχίας κατά τή συναναστροφή καί περισσότερο τή συνεργασία μέ ἕναν ἐγωιστή καί ὑπερήφανο ἄνθρωπο, ἀφοῦ εἶναι σχεδόν βέβαιο πώς τίς περισσότερες φορές, στό τέλος μεγαλύτερη θά εἶναι ἡ πνευματική ζημιά καί ἡ ψυχική φθορά, παρά τό ὁποιοδήποτε ὄφελος.
Ἀλλά τό χειρότερο πού μπορεῖ νά πάθει ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ ἀνεπανόρθωτη ζημιά, ὁ ἀπόλυτος σκοτισμός τοῦ νοός ,πού δέν, εἶναι παρά αὐτός ὁ παραλογισμός. Καί ἄνευ ἀντιρρήσεως, ἡ ἀθεΐα ἀποδεικνύει παραλογισμό καί ἀσθένεια βαρύτατη ἕως καί ἀνίατη. Ἡ δέ ὑπερηφάνεια στόν χῶρο τῆς πίστεως, ἀποκαλύπτει καταστάσεις “ψυχασθένειας” καί δαιμονισμοῦ.
Ἀδελφοί μου, δέν θέλει καί πολύ ὁ ἄνθρωπος γιά νά ξεφύγει, στό νά γεύεται τό “γλυκόπικρο ποτό τοῦ «φαρισαϊσμοῦ». Ἀντιθέτως ἡ ἰσόβιος τελωνική κατάστασις ἀποδεικνύει ἀρχή θεραπείας. Ἀποκαλύπτει ἰσορροπημένες κατά τό μᾶλλον ἤ ἧττον τίς ψυχικές δυνάμεις καί “βίαν φύσεως διηνεκήν” στόν χῶρο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας.
Μέ αὐτές τίς προϋποθέσεις ἔρχεται καί ἡ δικαίωσις ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο ὁ ὁποῖος τονίζει ὅτι μετά τήν αὐτομεμψία τοῦ ὁ Τελώνης, “κατέβη δεδικαιωμένος”.
Εἴθε νά ἀξιωθοῦμε αὐτῶν τῶν καταστάσεων τῆς ἑκούσιας συντριβῆς, τῆς ἀγάπης καί τῆς συμπάθειας πρός τούς ἀδελφούς καί τέλος νά βιώνουμε στό βάθος τῆς ὑπάρξεώς μας τήν τελωνική καρδιακή προσευχή, «ὁ Θεός ἰλάσθητι μοί τῷ ἁμαρτωλῶ». Δηλ. «Κύριε ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον μέ τόν ἁμαρτωλόν».
Ἀμήν.

6 σχόλια:

  1. Και σήμερα υπάρχουν Φαρισαίοι που διώκουν και αφορίζουν τους αγωνιστικούς πιστούς
    https://niksothropoulos.wordpress.com/2014/01/14/a-475/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η υπερηφάνεια είναι χειρότερη διαφθορά απο την σαρκική διαφθορά
    http://niksothropoulos.wordpress.com/2012/08/26/2/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τί θα πει ταπεινοφροσύνη και τί υπερηφάνεια
    http://niksothropoulos.wordpress.com/2013/02/25/a-178/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ελάτε όλοι μαζί να κάνουμε προσευχή για την ψυχή του καημένου κακομοίρη φαρισαίου και να παρακαλέσουμε τον Κύριο να τον ελεήσει...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Παραβολή είναι Πολίδη. Παραβολή Πολίδη σημαίνει μη πραγματικό γεγονός.

      Διαγραφή
  5. ΜΗΠΩΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ?ΑΣ ΚΟΙΤΑΞΟΥΜΕ ΛΙΓΟ ΤΗΝ ΚΑΜΠΟΥΡΑ ΜΑΣ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.