Σὰν σήμερα 7 Μαρτίου 1948, ἐνσωματώθηκαν τὰ Δωδεκάνησα στὴν Ἑλλάδα

Τὰ Δωδεκάνησα (γιὰ τὴν ἀκρίβεια εἶναι 14) ἦταν ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων δεμένα μὲ τὶς τύχες τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἐν τούτοις, μόλις τὸ 1947 ἐνσωματώθηκαν στὸ ἑλληνικὸ κράτος.

Ἐξαιτίας τῆς γεωγραφικῆς τους θέσης δέχθηκαν καταστρεπτικὲς ἐπιδρομὲς ἀπὸ τοὺς Πέρσες, τοὺς Σαρακηνούς, τοὺς Βενετούς, τοὺς Γενουάτες, τοὺς Σταυροφόρους καὶ τοὺς Τούρκους (Σελτζούκους καὶ Ὀθωμανούς). Ἀπὸ τὸ 1309 περιῆλθαν στὴν ἐξουσία τῶν Ἰωαννιτῶν Ἱπποτῶν καὶ ἔμειναν ὑπὸ τὴν κυριαρχία τους ἕως τὸ 1522, ὀπότε καταληφθηκαν ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς Τούρκους. Μὲ τὴν ἔναρξη τοῦ ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ ἀγώνα τοῦ 1821, τὰ Δωδεκάνησα ἐπαναστάτησαν, ἀλλὰ τὸ 1830 ἐπιστράφηκαν μαζὶ μὲ τὴ Σάμο στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία, μὲ ἀντάλλαγμα τὴν Εὔβοια, ἡ ὁποία ἐνσωματώθηκε στὸ ἐλεύθερο ἑλληνικὸ κράτος.

Ἡ κατάληψη τῶν Δωδεκανήσων ἀπὸ τοὺς Ἰταλοὺς τὸ 1912 ἀναπτέρωσε τὶς ἐλπίδες τῶν κατοίκων τους ὅτι σύντομα τὰ νησιὰ θὰ ἐνταχθοῦν στὸν ἐθνικὸ κορμό. Πράγματι, μὲ τὴ συνθήκη τῶν Σεβρῶν (10 Αὐγούστου 1920) τὰ Δωδεκάνησα παραχωροῦνταν στὴν Ἑλλάδα, μὲ ἐξαίρεση τὴ Ρόδο, ποὺ θὰ παρέμενε γιὰ ἕνα διάστημα ὑπὸ ἰταλικὴ διοίκηση. Ὅμως, ἡ ἀτυχὴς ἔκβαση τῆς μικρασιατικῆς ἐκστρατείας ἔδωσε τὴν εὐκαιρία στοὺς Ἰταλοὺς νὰ ὑπαναχωρήσουν καὶ μὲ τὴν ἄνοδο τοῦ Μουσολίνι προσπάθησαν νὰ τὰ ἐξιταλίσουν. Μετὰ τὴ συνθηκολόγηση τῶν...

Ἰταλῶν (1943), κύριοι τῶν Δωδεκανήσων ἔγιναν οἱ Γερμανοὶ καὶ μετὰ τὴν παράδοση τῆς Χιτλερικῆς Γερμανίας (Μάιος 1945), ἡ Μεγάλη Βρετανία.

Ἦταν ἡ χρυσὴ εὐκαιρία γιὰ τὴν ἐνσωμάτωση τῶν Δωδεκανήσων στὸ ἑλληνικὸ κράτος, τὴν ὁποία ἡ ἑλληνικὴ διπλωματία δὲν ἔπρεπε νὰ ἀφήσει νὰ πάει χαμένη. Ἦταν ἀπαίτηση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καὶ εἶχε χυθεῖ ἄφθονο ἑλληνικὸ αἷμα γιὰ τὴν ἐκδίωξη τῶν Γερμανῶν ἀπὸ τὰ Δωδεκάνησα. Τὸ θέμα θὰ λυνόταν ὁριστικὰ ἀπὸ τὴ Διάσκεψη Εἰρήνης τῶν νικητριῶν δυνάμεων τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ποὺ θὰ συνερχόταν στὸ Παρίσι.

Ἡ Ἑλλάδα διὰ τοῦ πρωθυπουργοῦ Κωνσταντίνου Τσαλδάρη διαμήνυσε ὅτι θὰ ἔθετε στὸ τραπέζι τῶν διαπραγματεύσεων ὡς ἐθνικὲς διεκδικήσεις τὴν πρόσκτηση τῆς Βορείου Ἠπείρου καὶ τῶν Δωδεκανήσων, τὴ διευθέτηση τῶν ἑλληνοβουλγαρικῶν συνόρων, ἐνῶ σκόπευε νὰ θέσει καὶ τὸ ζήτημα τῆς Κύπρου στὴ Μεγάλη Βρετανία. Ἀπὸ τὶς τέσσερις αὐτὲς ἐθνικὲς διεκδικήσεις, μόνο τὸ θέμα τῶν Δωδεκανήσων εὐοδώθηκε, χωρὶς δυσκολίες καὶ περιπλοκές.

Εἶναι γνωστὸ ὅτι ὁ Στάλιν καὶ ὁ Τσόρτσιλ, κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου, προσπάθησαν νὰ δελεάσουν τὴν Τουρκία, προσφέροντάς της ὁρισμένα παράκτια νησιὰ τοῦ Αἰγαίου, προκειμένου νὰ τὴν πείσουν νὰ βγεῖ στὸν πόλεμο στὸ πλευρὸ τῶν Συμμάχων ἢ τουλάχιστον νὰ παραμείνει αὐστηρὰ οὐδέτερη. Ἐπιπροσθέτως, ὁ Στάλιν εἶχε συνδέσει τὸ θέμα τῶν Δωδεκανήσων μὲ τὴν Τριπολίτιδα (σημερινὴ Λιβύη), γιὰ τὴν ὁποία ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωση εἶχε διατυπώσει τὸ αἴτημα νὰ τῆς ἀνατεθεῖ ἡ ἐντολή.

Ὅμως, σὲ μία ἀπρόσμενη στροφὴ τῆς πολιτικῆς της, ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωση συγκατατέθηκε νὰ ἀποδοθοῦν τὰ Δωδεκάνησα στὴ Ἑλλάδα, στὴ συνεδρίαση τῶν Ὑπουργῶν Ἐξωτερικῶν ποὺ προετοίμαζε τὴ Διάσκεψη Εἰρήνης τῶν Παρισίων. Ἡ δήλωση ἔγινε στις 27 Ἰουνίου 1946 ἀπὸ τὸν Ὑπουργὸ Ἐξωτερικῶν Βιατσεσλὰβ Σκριάμπιν, γνωστότερο ὡς Μολότωφ, μὲ μοναδικὸ ὄρο τὴν ἀποστρατιωτικοποίηση τῶν νησιῶν. Ἔτσι, προτοῦ καν συνέλθει ἡ Διάσκεψη Εἰρήνης, τὸ θέμα τῶν Δωδεκανήσων εἶχε λάβει εὐνοϊκὴ τροπὴ γιὰ τὴν Ἑλλάδα.

Ἡ εἴδηση γιὰ τὴν ἀπόδοση τῶν Δωδεκανήσων στὴ Ἑλλάδα χαιρετίστηκε μὲ μεγάλο ἐνθουσιασμό, σὲ μία περίοδο ποὺ ἡ χώρα βρισκόταν στὴ δίνη τοῦ Ἐμφυλίου Πολέμου. Ἡ Διάσκεψη τῆς Εἰρήνης συνῆλθε στὸ Παρίσι ἀπὸ τις 29 Ἰουλίου εως τις 11 Ὀκτωβρίου 1946, ὅπου τέθηκαν ἀπὸ ἑλληνικῆς πλευρᾶς καὶ τὰ θέματα τῆς Βορείου Ἠπείρου καὶ τῆς διευθέτησης τῶν ἑλληνοβουλγαρικῶν συνόρων, χωρὶς ἐπιτυχία, ἀφοῦ οἱ ΗΠΑ δὲν θέλησαν νὰ δυσαρεστήσουν τὴ σύμμαχό τους Σοβιετικὴ Ἕνωση καὶ τοὺς δορυφόρους τῆς Ἀλβανία καὶ Βουλγαρία. Ἡ προσπάθεια τῆς Τουρκίας νὰ διεκδικήσει τὸ Καστελόριζο καὶ τὴ Σύμη ἔπεσαν στὸ κενό.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1947 ὑπογράφηκε στὸ Παρίσι ἡ Συνθήκη Εἰρήνης μὲ τὴν Ἰταλία, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία τὰ Δωδεκάνησα ἀποδίδονταν στὴν Ἑλλάδα, ἐνῶ ἡ Ἰταλία ὑποχρεωνόταν σὲ ἀποζημίωση ὕψους 105 ἑκατομμυρίων δολαρίων πρὸς τὴ χώρα μας. Μὲ ἐπιμονὴ τῆς σοβιετικῆς πλευρᾶς, ὁριζόταν στὸ κείμενο ὅτι τὰ νησιὰ θὰ παρέμεναν ἀποστρατιωτικοποιημένα, πρόβλεψη ποὺ θὰ ἐπικαλεστεῖ ἡ Τουρκία κατὰ τρόπο καταχρηστικὸ μετὰ τὸ 1974. Ἀπὸ τὴν τουρκικὴ ἑρμηνεία τοῦ κειμένου τῆς ἑλληνοϊταλικῆς συνθήκης τοῦ 1947, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς ἰταλοτουρκικὲς συμφωνίες τοῦ 1932, θὰ προκύψει καὶ τὸ ζήτημα τῶν «γκρίζων ζωνῶν», ποὺ ἔθεσε ἡ Ἄγκυρα μετὰ την Κρίση τῶν Ἰμίων το 1996.

Ἡ τελετὴ παράδοσης τῶν Δωδεκανήσων στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὶς βρετανικὲς ἀρχὲς ἔγινε στις 31 Μαρτίου 1947 στὴ Ρόδο μέσα σὲ πανηγυρικὴ ἀτμόσφαιρα. Πρῶτος διοικητὴς τῶν Δωδεκανήσων ἀνέλαβε ὁ ἀντιναύαρχος Περικλῆς Ἰωαννίδης, μὲ πολιτικὸ σύμβουλο τὸν πανεπιστημιακὸ καὶ δικαστικό Μιχαηλ Στασινόπουλο, μετέπειτα πρόεδρο τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας. Ἡ ἐπίσημη τελετὴ τῆς ἐνσωμάτωσης ἔγινε στις 7 Μαρτίου 1948 καὶ τὸ 1955 τὰ Δωδεκάνησα ἔγιναν νομὸς μὲ πρωτεύουσα τὴ Ρόδο.

Σὰν σήμερα