Τὰ τελευταία χρόνια στὴ χώρα μᾶς παρατηρεῖται μία γενικευμένη προσπάθεια διάλυσης τῆς παιδείας! Ὁ ἑκάστοτε ὑπουργὸς δίνει ὅσες «κλωτσιὲς» προλάβει στὸ ἤδη ἀρρωστημένο σῶμα τῆς ἑλληνικῆς παιδείας. Ἄλλος καταργεῖ τὸ πολυτονικὸ σύστημα γραφῆς, ἄλλος ἀλλοιώνει τὴν ἱστορία μέσω νέων ὕποπτων βιβλίων, ἄλλος πολεμᾶ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, ἄλλος τὸ ἐθνόσημο μὲ τὸν σταυρό, ἄλλος δὲν ἐπιθυμεῖ τὴν ἔπαρση τῆς σημαίας, τὴν πρωϊνὴ προσευχή, τὶς εἰκόνες στὶς τάξεις κ.ο.κ...Γυρνώντας ἀρκετὰ χρόνια πίσω, στὰ δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, ὅπου (εὐτυχῶς) δὲν ὑπῆρχε ἑλληνικὸ ὑπουργεῖο παιδείας, συναντᾶμε τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό, ὁ ὁποῖος περιερχόμενος τὴν ὕπαιθρο χώρα (Ἤπειρο, Ἀλβανία, Μακεδονία) γιὰ νὰ σταματήσει τοὺς ὑπόδουλους Ἕλληνες νὰ τουρκεύουν, μὲ βαθυτάτη λύπη διαπίστωνε ὅτι Ἑλληνικὰ σχολεῖα δὲν ὑπῆρχαν. Ὅλοι σχεδὸν οἱ Χριστιανοί, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ἤσαν ἀγράμματοι καὶ στὰ δάκτυλα τῆς μίας χειρὸς σὲ κάθε χωριὸ μετριόταν οἱ γνωρίζοντες ἀνάγνωση καὶ γραφή. Μὲ θερμότητα μιλοῦσε στὸν λαὸ περὶ τῆς ἀξίας τῶν γραμμάτων, τῆς ἀναγκαιότητας τῆς χριστιανικῆς παιδείας καὶ ἀνατροφῆς τῆς νέας γενιᾶς, ἡ ὁποία ἀργότερα δημιούργησε τὸ θαῦμα τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1821. Κηρύττοντας ἔλεγε: «Ἀνοίξατε σχολεῖα. Νὰ σπουδάζετε καὶ σεῖς, ἀδελφοί μου, νὰ μανθάνετε γράμματα, ὅσον ἠμπορεῖτε. Καὶ ἂν δὲν ἐμάθατε οἱ πατέρες, νὰ σπουδάζετε τὰ παιδιά σας νὰ μανθάνουν τὰ Ἑλληνικά, διότι καὶ ἡ Ἐκκλησία μᾶς εἶναι εἰς τὴν Ἑλληνικήν. Καὶ ἂν δὲν σπουδάσεις τὰ Ἑλληνικὰ ἀδελφέ μου, δὲν ἠμπορεῖς νὰ καταλάβεις ἐκεῖνα ὅπου ὁμολογεῖ ἡ Ἐκκλησία μας. Καλύτερον, νὰ ἔχεις Ἑλληνικὸν σχολεῖον εἰς τὴν χώραν σου, παρὰ νὰ ἔχεις βρύσες καὶ ποτάμια, καὶ ὡσὰν μάθει τὸ παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται ἄνθρωπος…».
Χάρη τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ κτίσθηκαν 210 Ἑλληνικὰ σκολεῖα, καὶ λειτουργοῦσαν ἄλλα 1.100 κατώτερα σχολεῖα, στὰ ὁποῖα...
διδασκόντουσαν οἱ ἑλληνόπαιδες ἀνάγνωση καὶ γραφή. Μόνος του ὁ Ἅγιος ἀναπλήρωσε τὴν ἔλλειψη -σωστοῦ- ὑπουργείου παιδείας ἐπὶ τουρκοκρατίας. Χωρὶς νὰ ἔχει χρήματα ἀφοῦ δὲν εἶχε «μήτε σακούλα, μήτε σπίτι, μήτε κασέλα, μήτε ἄλλο ράσο ἀπὸ αὐτὸ ποὺ φορῶ…», ἔβλεπε ὅτι οἱ γυναῖκες τῶν εὐπόρων ἀγαποῦσαν τὴν πολυτέλεια, ντυνόντουσαν μὲ μεταξωτὰ ἐνδύματα καὶ στολίζονταν μὲ δαχτυλίδια, βραχιόλια, σκουλαρίκια, καδένες, ταινίες ἀπὸ χρυσὰ φλουριά. Τὸν ἄχρηστο αὐτὸ πλοῦτο τῆς ματαιότητας, ὁ Ἅγιος, ἔπεισε τὶς χριστιανὲς γυναῖκες καὶ τὸν παρέδωσαν ὑπὲρ τοῦ Γένους καὶ τῆς ἱδρύσεως καὶ λειτουργίας Ἑλληνικῶν σχολείων.
Νὰ ποιὸ εἶναι τὸ ἔργο τῶν ὑπουργῶν καὶ ὄχι ἡ νεογενιτσαρίστικη πολιτική.
Το εκπαιδευτικό όραμα του Κοσμά όπως φαίνεται μέσα από τα δικά του λόγια… 1. Ο ρόλος του σχολείου πρέπει να είναι θρησκευτικός και να προετοιμάζει τον άνθρωπο για το μοναστήρι: "Να μαζευθήτε όλοι να κάμετε ένα σχολείον καλόν, να βάλετε και επιτρόπους να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά γράμματα, πλούσια και πτωχά. Διότι από το σχολείον μανθάνομεν τι είνε Θεός, τι είνε Αγία Τριάς, τι είνε Άγγελοι, δαίμονες, παράδεισος, κόλασις, αρετή, κακία· τι είνε ψυχή, σώμα κ.λ.π. Διότι χωρίς το σχολείον περιπατούμεν εις το σκότος· από το σχολείον ανοίγει το μοναστήριον" (Διδαχή Α΄).
ΑπάντησηΔιαγραφή"Και αν δεν σπουδάσης τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας. Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια· και ωσάν μάθης το παιδί σου γράμματα, τότε λέγετε άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας εκκλησίας· το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια" (Διδαχή Ε΄).
2. Το σχολείο έχει σαν σκοπό τη γνωριμία με την ορθοδοξία: "Διατί πάντα εις τα σχολεία γυμνάζονται οι άνθρωποι και ηξεύρουν και μανθάνουν το τι εστί ο Θεός, το τι είνε οι άγιοι άγγελοι, τι είνε οι καταραμένοι δαίμονες και το τι είνε η αρετή των δικαίων. Το σχολείον φωτίζει τούς ανθρώπους. Ανοίγουν τα ομάτια των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών να μανθάνουν τα μυστήρια". (Διδαχή ΣΤ΄).
3. Οποιαδήποτε γνώση εκτός της ορθοδοξίας είναι του Διαβόλου: "Έμαθα και πέντε εξ ελληνικά και έμαθα πολλών λογιών γράμματα, εβραϊκά, τουρκικά, φράγκικα και από όλα τα έθνη, με την χάριν του Χριστού μας και πολλά τα εδιάβασα. Και όλα τα εθνικά κάλπικα τα ηύρα· όλα ευρέματα και σπέρματα του Διαβόλου, και κατά αλήθειαν, αδελφοί μου, τόσον τα εμελέτησα τα γράμματα". (Διδαχή Η΄).
4. Όσο για τις υπόλοιπες γνώσεις…: "Ωσάν εξέπεσεν το πρώτον τάγμα και έγιναν δαίμονες, τότε επρόσταξεν ο πανάγαθος Θεός και έγινεν ο κόσμος ούτος. Και από τον καιρόν οπού έκαμε τον κόσμον είνε 7288 χρόνοι…. Ο ήλιος, η σελήνη και τα άστρα είνε κολλημένα εις τον ουρανόν". (Διδαχή Α΄).