Παρακμιακὰ φαινόμενα στὴν Ἱεραρχία

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασοπούλου

Παρακμιακὰ φαινόμενα παρουσιάστηκαν στὸ Σῶμα τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κατὰ τὴν ἔκτακτη σύγκλησή Της ἀπὸ τὶς 19 ἕως τὶς 21 Μαρτίου 2019.

Εἶναι χαρακτηριστικοὶ οἱ μονολεκτικοὶ χαρακτηρισμοὶ ἀπὸ Μητροπολίτες – μέλη Της γιὰ τὸ πῶς αἰσθάνθηκαν μετὰ τὸ τέλος τῶν ἐργασιῶν Της: «Πίκρα» εἶπε ἕνας, «ἀηδία» εἶπε ἄλλος, «θλίψη» εἶπε τρίτος, «ἐκτροπὴ ἀπὸ τὸ Συνοδικὸ σύστημα» εἶπε τέταρτος. Οἱ λόγοι τοὺς ὁποίους ἐπικαλέστηκαν εἶναι γιά:

-  Τήν διαδικασία ἐκλογῆς καὶ τὴν ἐκλογὴ τοῦ Μητροπολίτη Γλυφάδας.

-   Τόν προσβλητικὸ τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετώπισε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τὸ Σῶμα τῆς Ἱεραρχίας.

-  Τήν ἀθρόα παραγωγὴ βοηθῶν Ἐπισκόπων.

- Τήν ἀπουσία συζήτησης καὶ  προβληματισμοῦ  γιὰ τὴν πορεία τοῦ λαοῦ καὶ γιὰ τὰ τεκταινόμενα σὲ βάρος του καὶ σὲ βάρος τῆς Ἐκκλησίας. 

Ἡ διαδικασία ἐκλογῆς τοῦ Μητροπολίτου Γλυφάδας προκάλεσε μεγάλες ἀντιδράσεις μεταξὺ τῶν Ἱεραρχῶν. Ἡ διαδικασία ὁλοκληρώθηκε χωρὶς νὰ συζητηθεῖ ἡ ἔνσταση τοῦ...

Μητροπολίτου Μεσσηνίας περὶ ἀκυρότητας τῆς ὑποψηφιότητας τοῦ Ἐπισκόπου Σαλώνων Ἀντωνίου. Μετὰ τὴν καταμέτρηση τῶν ψήφων ἀνακοινώθηκε τὸ ἀποτέλεσμα:

Ἀρχιμανδρίτης Ἀλέξιος Ψωΐνος, πρωτοσύγκελλος τῆς ἐν λόγω Μητρόπολης ψῆφοι 38, Ἐπίσκοπος Σαλώνων ψῆφοι 37 καὶ μία λευκὴ ψῆφος. Ἐνῶ ἐκλήθη ὁ Ἀρχιμ. Ἀλέξιος Ψωΐνος γιὰ τὸ Μικρὸ Μήνυμα, ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος ἔθεσε ζήτημα μὴ ὀρθῆς μέτρησης τῶν ψήφων, ποὺ συνολικὰ δὲν ἤσαν 76, ἀλλὰ 77... Ἔγινε πάλι καταμέτρηση καὶ ἀνακοινώθηκε τὸ νέο ἀποτέλεσμα: Ἰσοψήφισαν οἱ Ἀρχιμ. Ἀλέξιος Ψωΐνος καὶ Ἐπίσκοπος Σαλώνων μὲ ψήφους 38 καὶ μία λευκή! Ὅταν ἐτέθη τὸ θέμα τῆς ἔνστασης τοῦ Μητροπολίτου Μεσσηνίας ὁ ἴδιος εἶπε ὅτι δέχεται τὴν ἐκλογὴ  τοῦ Σαλώνων καὶ ὅτι θεωρεῖ τὸ θέμα λῆξαν, ἀφήνοντας ἄφωνους ὅλους τους Μητροπολίτες γιὰ τὴν παλινωδία του. 

Γιὰ τὴν μία ψῆφο ποὺ ἔλειπε καὶ ποὺ βρέθηκε ὅτι ἀνῆκε στὸν Σαλώνων προκλήθηκαν ἐρωτηματικὰ μεταξὺ τῶν Μητροπολιτῶν ἂν καὶ κατὰ πόσο μπορεῖ νὰ ἀλλοιωθεῖ τὸ ἀποτέλεσμα, μὲ τὸ ἰσχῦον σύστημα ἐκλογῆς. Τὴν ἀπάντηση δίδει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος. Ὡς Μητροπολίτης Θηβῶν στὴν ἀπὸ 7^ης Ιανουαρίου 2000 ἐπιστολή του πρὸς τὸν μακαριστὸ Ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο εἶχε ζητήσει, τουλάχιστον, δύο μέτρα, γιὰ νὰ ἀπομακρυνθεῖ τὸ Σῶμα τῆς Ἱεραρχίας «ἀπὸ καταστρεπτικὰ σχήματα καὶ νοσηρᾶς νοοτροπίας τοῦ παρελθόντος» στὴν ἐκλογὴ Ἀρχιερέων:

«Ά) Οἱ ἐκλέκτορες Ἀρχιερεῖς νὰ μὴν ἀναγράφουν εἰς τὸ ψηφοδέλτιον τὰ ὀνόματα τῶν ὑποψηφίων, ἀλλὰ νὰ ἀκολουθοῦν τὴν παγίαν εἰς ὅλους τούς χώρους τακτικήν, τῆς ἐκδηλώσεως δηλαδὴ τῆς προτιμήσεώς των μὲ σταυρὸν εἰς τὸν εἰδικῶς πρὸς τοῦτο καταρτισθησόμενον κατάλογον τῶν πρὸς Ἀρχιερατείων ἐκλογίμων. Τοιουτοτρόπως θὰ ἀποφευχθοῦν φοβίαι, πιέσεις, συναλλαγαί...

Β) Νὰ ὁρισθῆ ἑτέρα τριμελὴς ἐξ Ἀρχιερέων ἐπιτροπή, ἡ ὁποία θὰ ἀσχοληθῆ μὲ τὸ ἄνοιγμα τῆς κάλπης, τὴν ἀποσφράγισιν τῶν φακέλων, τὴν προώθησιν τῶν ψηφοδελτίων πρὸς μονογραφὴν – ὑπὸ τῆς ἤδη ὑφισταμένης εἰς τὰ ἐκλογᾶς τριμελοῦς ἐξ Ἀρχιερέων, κατὰ τὰ πρεσβεία, ἐπιτροπῆς – καὶ καταμέτρησιν τῶν. Πῶς δύναται νὰ δικαιολογήση ἡ Ἱεραρχία τὴν ὕπαρξιν ψηφοδελτίων Ἀρχιερατικῆς ἐκλογῆς, τὰ ὁποία ἐνῶ δὲν ἐμονογραφήθησαν ὑπὸ τῆς ἁρμοδίας ἐπιτροπῆς, συνυπολογίσθησαν ἐν τούτοις εἰς τὸν ἀπαιτούμενον ἀριθμὸν ψήφων; Τί ἔγινε; Παρέβλεψαν ἐκ παραδρομῆς τὰ μέλη τῆς Ἐπιτροπῆς νὰ τὰ μονογράψουν; Προσετέθησαν ταῦτα ἐκ τῶν ὑστέρων; Ἔγιναν ἀλλαγές; Ὅτι καὶ ἂν ἔχη συμβῆ, τὸ βέβαιον εἶναι ὅτι τέτοια φαινόμενα ἐκφυλίζουν ἱερᾶς στιγμᾶς τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας». (Σημ. Ἡ ὑπογράμμιση τοῦ γράφοντος). Ἐδῶ καὶ ἕντεκα χρόνια ὁ κ. Ἱερώνυμος διατηρεῖ τὴν ἴδια «νοσηρὴ νοοτροπία τοῦ παρελθόντος».

Πέραν τοῦ διαδικαστικοῦ, ποὺ εἶναι μεῖζον γιὰ τὸ κύρος τῆς Ἱεραρχίας, εἶναι καὶ τὸ οὐσιαστικὸ ζήτημα τῆς ἐκλογῆς. Ὁ Ἐπίσκοπος Σαλώνων ἐξελέγη Μητροπολίτης Γλυφάδας μὲ τὶς ἴδιες ψήφους ποὺ ἔλαβε ὁ ἐκεῖ Πρωτοσύγκελος, τὸν ὁποῖο ἤθελε ὁ λαὸς τῆς Μητρόπολης. Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου μὲ ὑπομνημά  του πρὸς τὴν Ἱεραρχία, στὶς 20 Μαρτίου 2005, εἶχε ζητήσει τὴ συγκρότηση Ἐπιτροπῆς μελέτης περὶ ἀλλαγῆς τοῦ τρόπου ἐκλογῆς τῶν Ἐπισκόπων. Στὸ ὑπόμνημα προτείνεται καὶ ἡ ἐκλογικὴ συμμετοχὴ τοῦ λαϊκοῦ στοιχείου τῆς χηρευούσης Μητροπόλεως. Στὴν προκειμένη περίπτωση τῆς Μητρόπολης Γλυφάδας τὸ λαϊκὸ στοιχεῖο ἀπεφάνθη, ἡ Ἱεραρχία ψήφισε, ἀλλὰ παρὰ  ταῦτα ὁ Ἐπίσκοπος Σαλώνων ἐπιμένει νὰ ἀναλάβει τὴ Μητρόπολη. Κατὰ τὶς ὑπάρχουσες πληροφορίες τὸ θέμα τῆς ἐκλογῆς θὰ λυθεῖ στὸ ΣτΕ.       

         

Τὸ δεύτερο ζήτημα που προκάλεσε πικρία στοὺς Ἀρχιερεῖς εἶναι ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀντιμετώπισε τὸ Σῶμα τῆς Ἱεραρχίας. Πρῶτον δὲν ἀνέγνωσε τὴν εἰσήγησή του, «γιὰ νὰ μὴν κουράσει τὸ Σῶμα»!.. Εἶναι ἀπὸ τὶς λίγες φορές, ἂν ὄχι ἡ μόνη, ποὺ Ἀρχιεπίσκοπος δὲν ἀναγιγνώσκει τὴν εἰσήγησή του! Ὅταν ἀπὸ κάποιους Μητροπολίτες, ποὺ ἔλαβαν τὴν ὁμιλία γραπτῶς ἀφοῦ εἶχε δοθεῖ στὰ ΜΜΕ,  τοῦ ἐτέθη τὸ ζήτημα, ὅτι ἤθελαν νὰ διατυπώσουν τὶς ἀπόψεις τοὺς ἐπὶ τῆς ὁμιλίας του, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τοὺς ἀπάντησε ὅτι ἡ συζήτηση θὰ γίνει ἀφοῦ ἐξαντληθεῖ ἡ Ἡμερησία Διάταξη. Αὐτὴ ἐξαντλήθηκε, ἀλλὰ συζήτηση δὲν ἔγινε!

Στὴν ὁμιλία του ὁ Ἀρχιεπίσκοπος εἶχε προσβλητικὰ σημεῖα σὲ βάρος τοῦ Σώματος τῆς Ἱεραρχίας, ποὺ ἀσφαλῶς ἤθελαν συζήτηση. Στὴ σελίδα 3 τοῦ γραπτοῦ κειμένου του ἀνέφερε ὅτι ἡ ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἐπιτροπὴ διαλόγου μὲ τὴν Κυβέρνηση ἐπετέλεσε  ἔργο «πολὺ λίγο καὶ πτωχό», μὲ εὐθύνη τοῦ Σώματος τῆς Ἱεραρχίας, «ποὺ περιώρισε ἀσφυκτικὰ μέχρι πνιγμοῦ τὸ δικαίωμα τῆς ἐλεύθερης συζήτησης καὶ τῶν ἄλλων πτυχῶν τοῦ θέματος, ὅπως ἐκεῖνο τῶν ὀργανικῶν θέσεων τῶν κληρικῶν μας καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας μετὰ τὸ ἔτος τὸ 1952...». 

Ποτὲ ἡ Ἱεραρχία δὲν πῆρε ἀπόφαση νὰ περιορίσει «μέχρι πνιγμοῦ» τὸ δικαίωμα τῆς ἐλεύθερης συζήτησης ἐπὶ τῶν θεμάτων τῶν ὀργανικῶν θέσεων καὶ τῆς μετὰ τὸ 1952 ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας. Ἀντίθετα στὴν ὁμιλία τοῦ ὁ Σεβ. Ναυπάκτου τόνισε: «Εἰσαγωγικὰ θέλω νὰ ἐπισημάνω ὅτι ἡ παροῦσα εἰσήγηση εἶναι ἀποτέλεσμα καὶ καρπὸς τῶν πολύωρων συζητήσεων ποὺ ἔγιναν... εἶναι ἀποτέλεσμα συλλογικότητας καὶ συνοδικότητας, ὅπως νομίζω ὅτι πρέπει νὰ γίνονται ὅλες οἱ εἰσηγήσεις τῆς Ἱεραρχίας».Ποτὲ δὲν ζήτησε ὁ Σεβ. Ναυπάκτου παράταση ἢ δήλωσε κάποια ἀδυναμία τῆς Ἐπιτροπῆς νὰ ἀντεπεξέλθει τῶν καθηκόντων της γιὰ λόγους εἴτε στενότητος χρόνου, εἴτε λόγω τῆς μεγάλης θεματολογίας.

Ως πρὸς τὴν συζήτηση τῶν ὀργανικῶν θέσεων τῶν κληρικῶν, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος γράφει πὼς πέραν τοῦ μέχρι πνιγμοῦ περιορισμοῦ τῆς ἐλεύθερης συζήτησης (!!!!!!) δὲν συζητήθηκε στὴν Ἐπιτροπὴ τὸ θέμα τῶν ὀργανικῶν θέσεων τῶν κληρικῶν. Ἄλλα ὅμως ἔγραψε καὶ εἶπε ὁ Σεβ. Ναυπάκτου: «Τὸ θέμα τῶν ὀργανικῶν θέσεων τῶν Κληρικῶν καὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Ὑπαλλήλων ἀπησχόλησε πολὺ τὶς Ἐπιτροπές μας...» (Σελὶς 34 τῆς εἰσηγήσεώς του). ΠΟΙΟΣ ΤΕΛΙΚΑ ΛΕΓΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ, Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ Η Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ;

Στὴ σελίδα 4 τοῦ γραπτοῦ του κειμένου ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἔθεσε τὸ θέμα τῆς Ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας καὶ ἀντὶ νὰ ζητήσει ἀπὸ τὴν Ἱεραρχία συγγνώμη γιὰ τὴν ἀστοχία του νὰ συμφωνήσει μὲ τὸν Ἀλ. Τσίπρα τὴν παραχώρηση τῆς μισῆς ἐκκλησιαστικῆς  περιουσίας στὸ Κράτος, ἔναντί της ἀπόδοσης μισῶν κερδῶν ἀπὸ τὴν μελλοντικὴ καὶ μὲ πολλὰ ἐρωτηματικὰ ἐκμετάλλευσή της, ἔριξε εὐθύνες στὴν Ἱεραρχία. Εἶπε: «Ἐπιμένω καὶ θέλω νὰ πληροφορηθοῦμε μέσα ἀπὸ αὐτὸν τὸν διάλογο τὴν ἀντιμετώπιση ἐκκρεμὼν θεμάτων ποὺ ἔχουν καταστῆ γάγγραινα στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἑπομένως τοῦ λαοῦ μας....Πέραν τῶν θέσεων αὐτῶν θὰ περίμενα τὴν προσέγγιση καὶ τῶν ἄλλων ἐπὶ μέρους θεμάτων καὶ κυρίως τὴν τύχη τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας ἀπὸ τὸ ἔτος 1952 μέχρι σήμερα».

Νὰ σημειωθεῖ ὅτι ἐδῶ καὶ χρόνια πολλά, ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Φιλίππων Προκόπιο ἕως καὶ πρόσφατα ζητεῖται ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο νὰ συζητηθοῦν τὰ οἰκονομικά της Ἐκκλησίας καὶ τὰ τῆς περιουσίας καὶ ἕως σήμερα το ἀρνεῖται ἐπιμόνως. Ως πρὸς τὴν περιουσία ἀπὸ τὸ ἔτος 1952 ἕως σήμερα ουδεις τὴν γνωρίζει, οὔτε ὁ ἴδιος ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, οὔτε ἡ ΕΚΥΟ, οὔτε φυσικὰ κάποιος Μητροπολίτης. 

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἐπιχείρησε νὰ ἀμβλύνει τὶς ἐντυπώσεις γιὰ τὴν πανηγυρικὴ  συμφωνία του μὲ τὸν Ἀλ. Τσίπρα γράφοντας στὴν ὁμιλία του: «Τὰ βήματα ποὺ ἔχουν γίνει μέχρι τώρα μαρτυροῦν ὅτι διαπιστώνεται μὲν ἕνας σημαντικός βαθμος ὠρίμανσης πολλων ἐκ τῶν ζητημάτων, παρὰ τὰ τυχὸν λάθη ποὺ ἔχουν γίνει τόσο σὲ διαδικαστικὸ ὅσο καὶ σὲ ἐπικοινωνιακὸ ἐπίπεδο, φυσικὰ καὶ ἀπὸ μένα τὸν ἴδιο, ὑπάρχει ὅμως ἀρκετὸς δρόμος μπροστά μας καὶ ὑπάρχει ρεαλιστικὴ δυνατότητα γιὰ νὰ φτάσουμε σὲ μία φερέγγυα συμφωνία, ἕνα ὁλοκληρωμένο θεσμικὸ συμβόλαιο μὲ εὐρεία συναίνεση στὴν κοινωνία....».

«Τυχὸν λάθη», γράφει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, ὅτι μπορεῖ νὰ ἔγιναν καὶ ἀπὸ ἐκεῖνον. Τὸ βάρος τῆς φράσης του δὲν πέφτει στὰ «λάθη», ἀλλὰ στὸ «τυχόν». Τὸ «τυχὸν» σημαίνει ὅτι μπορεῖ νὰ ἔχει κάνει λάθη, μπορεῖ ὅμως καὶ ὄχι... Μᾶλλον τὸ δεύτερο ἰσχύει. Ἂν εἶχε ἐπίγνωση ὅτι ἐκ μέρους τοῦ ἔχουν γίνει λάθη θάπρεπε νὰ τὸ ὁμολογήσει εὐθαρσὼς καὶ νὰ ζητήσει ἀπὸ τὴν Ἱεραρχία καὶ ἀπὸ τὸν πιστὸ λαὸ συγγνώμη, ἰδιαίτερα κατ’ αὐτὴν τὴν κατανυκτικὴ περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.

Τὰ «τυχὸν λάθη», γράφει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, ὅτι ἔχουν γίνει σεδιαδικαστικό και επικοινωνιακό επίπεδο. Δὲν εἶναι ἔτσι. Τὰ λάθη ἔγιναν σε ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ἐπίπεδο. Στην οὐσία συμφωνησε μὲ τὸν Ἀλ. Τσίπρα νὰ ἀπολυθοῦν οἱ ἱερεῖς καὶ νὰ δοθεῖ ἡ μισὴ ἐκκλησιαστικὴ περιουσία στὴν κυβέρνηση. Τὸ λάθος εἶναι ἐκεῖ καὶ ὄχι ὅτι βγῆκε στὸ Μέγαρο Μαξίμου καὶ δημόσια καὶ «ὂν κάμερα» συμφώνησε μὲ τὸν Ἀλ. Τσίπρα. Καὶ δὲν εἶναι διαδικαστικὸ τὸ θέμα ὅτι μιλοῦσε μὲ τὸν πρωθυπουργὸ ἐρήμην της Ἱεραρχίας, εἶναι ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ, διότι παρέβη θεμελιώδη κανόνα τῆς λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας, τὴ ΣΥΝΟΔΙΚΟΤΗΤΑ. 

Τὸ τρίτο ζήτημα εἶναι οἱ ἀθρόες ἐκλογὲς βοηθῶν Ἐπισκόπων. Οἱ Ἀρχιερεῖς τὶς θεωροῦν ἱκανοποίηση φιλοδοξιῶν, ἱκανοποίηση ἐκ μέρους τοῦ Ἀρχιεπισκόπου αἰτημάτων Μητροπολιτῶν, οἱ ὁποῖοι εἴτε τοῦ ἔχουν προσφέρει, εἴτε ἐκεῖνος ἀναμένει νὰ τοῦ προσφέρουν ἐκδουλεύσεις καὶ τὶς χαρακτηρίζουν ὑποτιμητικὲς γιὰ τὸ ἐπισκοπικὸ ἀξίωμα. Κατὰ τὴν ἐκτίμηση μελῶν τῆς Ἱεραρχίας οἱ ἐκλογὲς Μητροπολιτῶν καὶ Ἐπισκόπων ἔχουν καταντήσει μία γραφειοκρατικὴ κοσμικὴ διαδικασία. Οἱ πολλοὶ κληρικοὶ τὶς θεωροῦν ὡς μία προαγωγὴ στὸν μέγιστο βαθμὸ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρχίας καὶ πιστεύουν ὅτι ὅταν ἐκλεγοῦν ἀφοῦ τὴν ἐξάντλησαν μποροῦν νὰ ἀπολαμβάνουν τὰ ἀγαθὰ τοῦ ἀξιώματός τους...

Τὸ τέταρτο καὶ τελευταῖο ζήτημα, ἀλλὰ ὄχι λιγότερο σημαντικὸ ἀπὸ τὰ προηγούμενα, εἶναι ἡ κατὰ τὶς ἐργασίες τῆς Ἱεραρχίας παντελὴς ἔλλειψη μέριμνας γιὰ τὸν πιστὸ λαὸ καὶ τὸ μέλλον του. Ἐκλογές, περιουσίες, δημόσιες σχέσεις, ἀγαθοεργίες εἶναι στὴν ἡμερησία διάταξη. Τίποτε γιὰ τὰ ζητήματα ποὺ ὁ λαὸς θέλει κοντὰ του τὴν Ἐκκλησία. Τίποτε γιὰ τὴ Μακεδονία, τίποτε γιὰ τὰ μαθήματα τῶν θρησκευτικῶν, τῆς ἱστορίας, τῆς γλώσσας, τίποτε γιὰ τὸ ἄρθρο 3 τοῦ Συντάγματος καὶ τὸ «οὐδετερόθρησκο κράτος», ὄρο τὸν ὁποῖο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος δέχθηκε χωρὶς κάποια  αντιδραση ὅταν παρουσία του καὶ σὲ πανελλήνια τηλεοπτικὴ σύνδεση τὸν ἐξάγγειλε ὁ πρωθυπουργός...-

θρησκευτικά