29 Αυγ 2018

Κάνουμε μὰμ καὶ νάνι": ἐπιστροφὴ στὶς...ρίζες μας

"Γιατί νὰ μᾶς ἐνδιαφέρουν οἱ ἑπόμενες γενιές; Τί ἔκαναν ποτὲ αὐτὲς γιά μας;" Γ. Μὰξ (κωμικὸς) 
Γράφει ὁ Δημήτρης Νατσιός, δάσκαλος-Κιλκὶς 
Τὸ ρῆμα εἴναι τὸ βασικὸ μέρος τοῦ λόγου. Ἄλλωστε καὶ ἡ λέξη «ρῆμα» σημαίνει λόγος. ( « ...πᾶν ρῆμα ἀργὸν ὁ ἐὰν λαλήσωσιν οἱ ἄνθρωποι» διαβάζουμε στὰ κατὰ Ματθαῖον,12, 36). Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀποπτώχευση τοῦ λεξιλογίου ἔχει ἀρχίσει ἀπὸ τὰ ρήματα. Ὑπάρχει μάλιστα κι ἕνα ρῆμα, ρῆμα –τσίχλα θὰ τὸ ὀνομάζαμε, τὸ συχνόχρηστο «κάνω». Πάρα πολλὲς λέξεις –σημασίες τῆς ἑλληνικῆς ἔχουν ὑποκατασταθεῖ στὴν χρήση τους ἀπὸ τὸ ρήμα «κάνω».
Να σημειώσω , σκωπτικῶς καὶ περιπαικτικῶς, ὅτι τὸ ρῆμα «κάνω» τὸ ἔχει μέσα τοῦ ὁ ἄνθρωπος ἐκ γενετῆς τρόπον τινά. Οἱ πρῶτες φράσεις ποὺ ἀκούει τὸ παιδὶ ἀπὸ τὴν μάνα τοῦ εἶναι: Κᾶνε ἄτα (περπάτα). Κᾶνε μὰμ (φάγε). Ἔλα νὰ κάνεις νάνι (νὰ κοιμηθεῖς). Θὰ σὲ κάνω ντὰ (θὰ σὲ δείρω). Κᾶνε τσίσα (Ἡ ἄφθονη διούρησις ποὺ «ἔκανε» κάποτε ὁ Ἀνδρέας). Καὶ λοιπά... Προφανῶς ὁ λαός μας μὲ τὴν χρήση τοῦ «κάνω» ἐπιστρέφει στὶς «ρίζές του, στὴν νηπιακὴ ἡλικία καὶ... σκέψη, ἕνα εἶδος παλιμπαιδισμοῦ. ( Αὐτὸ ἐπιμαρτυρεῖται καὶ ἀπὸ τὶς πολιτικὲς του ἐπιλογές. Ψηφίζει πρωθυπουργὸ νεανία κομμουνιστὴ-κουμμουνισμός, ἴσον, ἕνας ἄταφος νεκρός, τυμπανιαίας ἀποφορᾶς, ποὺ κανεὶς στὴν Ἑλλάδα δὲν τολμάει νὰ θάψει ἐλπίζοντας ἴσως στὸ θαῦμα τὴν νεκροφάνειας, κατὰ τὸν Γ. Καλλιόρη. Βεβαίως, πλὴν τῆς ἀγραβάτωτης ἐμφάνισης, ὁ νεκροθάφτης τῆς Μακεδονίας μας καὶ οἱ σὺν αὐτῶ «σύντροφοι καὶ συντρόφισσες», ρίχτηκαν ξελιγωμένοι στὰ καλούδια καὶ λοιπὰ συμπαρομαρτούντα τῆς ἐξουσίας, διότι τὰ ἄδεια στομάχια καὶ ἄντερα ἀνήκουν σ’ ὅλους τους χώρους). Ἐπανερχόμεθα στὸ ρῆμα «κάνω» καὶ τὰ ...καμώματά του. Καταγράφω κάποιες περιπτώσεις . (Τὸ ἀντικατασταθὲν ρῆμα σημειώνεται ἐντὸς παρενθέσεως). 

Έκανε (πραγματοποίησε) δρομολόγια 

Κάνει (ἐκτελεῖ) ἀνασκαφὲς 

Ἔκανε (ὑπέβαλε) μήνυση 

Ἔκανε (προέβη σὲ) δηλώσεις 

Ἔκανε (συγκρότησε) ἐπιτροπὴ 

Ἔκανε (κατήρτισε) πρόγραμμα 

Ἔκανε (διετέλεσε) ὑπουργὸς 

Κάνει (ὑπηρετεῖ) τὴν θητεία του 

Ἔκαναν (προέβαλαν) ἄμυνα 

Κάνει (φοιτᾶ σὲ) φροντιστήριο 

Ἔκανε (ὑπεβλήθη σὲ) ἐγχείριση 

Ἔκανε (προξένησε) ζημιὲς 

Κάνει (παριστᾶ) τὸν τρελὸ 

Ἔκανε (ἐνήργησε) ἐπιθεώρηση 

Ἔκανε (διεξήγαγε) διαπραγματεύσεις 

Ἔκανε (διέπραξε) ἔγκλημα 

Ἔκανε (ἄσκησε) προσφυγὴ 

Ἔκαναν (κήρυξαν) ἀπεργία 

Ἔκανε (συγκάλεσε) σύσκεψη 

Κάνει (διδάσκεται) ἀγγλικὰ 

Κάνει (παραδίδει) γαλλικὰ 

Ἔκανε (πέτυχε) παγκόσμιο ρεκὸρ 

Ἔκανε (ὀργάνωσε) ἐκδήλωση 

Ἔκανε (ἔχτισε) σπίτι 

Ἔκανε (ἐμφάνισε) ρυτίδες. 

Καὶ ἕνα τελευταῖο: 

Ἔκανε (κορόιδεψε τὸν λαὸ) διάγγελμα στὴν Ἰθάκη. (Ὁ κατάλογος εἶναι ἐνδεικτικὸς καὶ μπορεῖ ὁ καθεὶς νὰ ἐπισυνάψει, «νὰ κάνει» τὶς προσθέσεις του καὶ ὅσα «κατὰ διάνοιαν ἔχει». 

Ὅπως ἔγραψε σὲ κείμενό του, τὸ 1985, ὁ Γ. Μπαμπινιώτης: «Χρειάζεται ἀλήθεια, νὰ σημειώσουμε πὼς ἡ λεξιλογικὴ αὐτὴ ἰσοπέδωση εἶναι, κατὰ κανόνα, μεταφορὰ στὴν γλώσσα μας τῶν πολυεθνικῶν λέξεων do και faire, ποὺ ἔχουν εἰσαχθεῖ στὴν Ἑλληνικὴ μέσα ἀπὸ ἄθλιες ὡς πρόχειρες κακοπληρωμένες μεταφράσεις, ἀπὸ ξενικὲς μιμήσεις καὶ πονηρὲς διαφημίσεις». («Δημόσιος διάλογος γιὰ τὴν γλώσσα», συλλογικὸς τόμος, ἔκδ. ΔΟΜΟΣ, σέλ. 27). 

Καὶ ἂς προσέξουμε, αὐτὸ τὸ «θαυματουργὸ» ρῆμα «κάνω», δὲν καταργεῖ μόνο τὰ ἐντὸς παρενθέσεως ρήματα τῶν ἀνωτέρων παραδειγμάτων, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνα τῶν ὁποίων παράγωγο εἶναι τὸ ἀντικείμενο. 

Ἔτσι μὲ τὰ «κάνω ἄμυνα», «κάνω διαπραγματεύσεις», «κάνω προσφυγὴ» κλπ, δὲν καταργοῦνται μόνο τὰ ρήματα, προβάλλω, διεξάγω, ἀσκῶ ἀλλὰ καὶ τὸ ἀμύνομαι, διαπραγματεύομαι, προσφεύγω. 

Ἂν νομίζουν κάποιοι, ὅτι αὐτὰ εἶναι ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα καὶ ...ὑπερβολικά, τοὺς παραπέμπω στὸν Ὄργουελ, στὴν περιγραφὴ τῆς μελλοντικῆς γλώσσας τῆς «Νέας Ὁμιλίας», ἀπὸ τὸ 1948 ἀκόμη (Ἄλλαξε τὴν σειρὰ τῶν ἀριθμῶν 4 καὶ 8 καὶ ὀνόμασε τὸ ἔργο τοῦ «1984»). 

«Στὸν αὐτοματισμὸ καὶ τὴν ἀχρήστευση τῆς σκέψης, βοηθοῦσε καὶ τὸ γεγονός, ὅτι ὑπῆρχε πολὺ μικρὴ ἐκλογὴ στὶς λέξεις. Τὸ λεξιλόγιο της "Νέας Ὁμιλίας" σὲ σύγκριση μὲ τὸ δικό μας, ἦταν πολὺ μικρό, καὶ ἀναζητοῦσαν διαρκῶς καινούργιους τρόπους νὰ τὸ λιγοστεύσουν πιὸ πολύ. Ἡ "Νέα Ὁμιλία" διέφερε πραγματικὰ ἀπὸ ὅλες τὶς ἄλλες γλῶσσες σὲ τοῦτο: Κάθε χρόνο γινόταν πιὸ φτωχὴ ἀντὶ νὰ ἐμπλουτίζεται. Κάθε ἀφαίρεση ποὺ τῆς ἔκαναν, ἦταν κέρδος, γιατί ὅσο λιγότερη εὐχέρεια ἔχει κανεὶς νὰ διαλέγει ἀνάμεσα σὲ λέξεις , τόσο μικρότερος εἶναι ὁ πειρασμὸς νὰ σκεφθεῖ. Έλπιζαν νὰ δημιουργήσουν τελικὰ μία ὁμιλία ποὺ θὰ ἔβγαινε ἀπὸ τὸ λαρύγγι χωρὶς καμμιὰ συμμετοχὴ τοῦ ἐγκεφάλου». (μεταφρ. Ν. Μπάρτης, ἔκδ. Κάκτος, 1978, σέλ. 305-6). 

Παρένθεση. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα «Νέας Ὁμιλίας» καὶ ὁλικῆς ...ἀποσύνδεσης ἐγκεφάλου καὶ λαρυγγιοῦ εἶναι ὁ ὑβριστικὸς νεολογισμὸς «ἐθνίκια». Ἔτσι ἀποκάλεσε ὁ κ. Καρανίκας τὰ ἑκατομμύρια τῶν Ἑλλήνων, ποὺ προσῆλθαν, δημοκρατικῶς καὶ εὐπρεπῶς, στὰ συλλαλητήρια γιὰ νὰ ἀγωνιστοῦν κατὰ τῆς προδοσίας τοῦ ὀνόματος τῆς Μακεδονίας. (Καὶ προσοχή! Οὔτε παραίτηση, ἀλλὰ καὶ οὐδεὶς τὸν ἔλεγξε γιὰ τὴν κακοήθειά του. Ἄρα ἐπικρότηση). 

Βεβαίως, ἂν ὅσοι ἀγαπᾶμε τὴν πατρίδα εἴμαστε «ἐθνίκια», ὅπως, κατὰ τὴν... λαρυγγικὴ σκέψη τοῦ μᾶς ὀνομάζει ὁ κ. σύμβουλος, ἐθνίκια εἶναι καὶ ὁ Κολοκοτρώνης, ὁ Παῦλος Μελὰς ἢ ὁ Γρηγόριος Αὐξεντίου. Ὅποτε οὐδόλως μᾶς ἐνοχλεῖ. Τιμή μας καὶ καμάρι μας. 

Οἱ Ἕλληνες, σήμερα, διαιροῦνται σὲ δύο κατηγορίες: Τὰ "ἐθνίκια" καὶ τὰ ..."καθίκια". Τὸ καθίκι, ἐκτὸς ἀπὸ «δοχεῖο νυκτός», σημαίνει μεταφορικῶς καὶ «ἄνθρωπος ἀχρεῖος, φαῦλος καὶ ἐλεεινός»! Προτιμῶ τὴν κυριολεκτικὴ ἔννοια. 

Τέλος πάντως ζητῶ συγγνώμη ποὺ «ἔριξα» τὸ ἐπίπεδό του ἄρθρου μου, ὄχι μὲ τὰ καθίκια, ἀλλὰ μὲ τὸν Καρανίκα, ὅμως, ἀκόμη «καπνίζουν τὰ μάτια μου» (Μακρυγιάννης) ἀπὸ ὀργή, ὅταν θυμᾶμαι τὶς προδοσίες καὶ τὶς φαυλότητες ποὺ τὶς συνόδεψαν. 

Νὰ σημειώσω κάτι καὶ ἐν ὄψει τῆς νέας σχολικῆς χρονιᾶς. Ἡ ἠλεκτρονικὴ ἐξάρτηση, τὰ κινητὰ καὶ ἡ κάκιστη σχολικὴ γλωσσικὴ ἐκπαίδευση, μᾶς ὁδήγησαν στὴν ...ἀλεξία τῶν παιδιῶν. 

Καὶ ὅταν δὲν ἔχεις τὶς λέξεις, τὰ ρήματα γιὰ νὰ σκεφτεῖς καὶ νὰ συνεννοηθεῖς, τότε ἀγριεύεις καὶ πολλὲς φορὲς ἀναλαμβάνουν τὰ ἄνω καὶ τὰ κάτω ἄκρα νὰ λύσουν τὶς διαφορές. 

«Πάρε τὶς λέξεις μου, δώσ’ μου τὸ χέρι σου», λέει ὑπέροχα ὁ Ἄν. Ἐμπειρίκος. Ἢ ὅπως ὡραία τὸ ἱστοροῦν καὶ τὰ ὄμορφα τραγούδια τοῦ λαοῦ μας: 

«Λόγος στυλώνει τὴν ψυχὴ 
καὶ λόγος τὴν γκρεμίζει».

3 σχόλια:

  1. Χίλια εύγε, αγωνιστά Δάσκαλε. Τα "καρανίκια' θα εξακοντισθούν και θα ξεχασθούν και δεν θα ευρεθή κάν ο τόπος αυτών, όπως των διωκτών του Χριστιανισμού Νέρωνος κ.λπ. Έχει ο Θεός τα σχέδιά Του. Κι ο Αϊ-Γιάννης που σήμερα τιμούμε κι η Παναγία μας θα βοηθήσουν την Ελλάδα να καθαρίση από "την κόπρο του Αυγείου". "Μην αποκάμης δουλευτή " να μας ενημερώνης με τα εύστοχα και καίρια άρθρα σου. Μας δίνεις δύναμι, κουράγιο κι ελπίδα να συνεχίζουμε τον αγώνα. Ευχαριστούμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Λέμε ΟΧΙ στο ξεπούλημα της Μακεδονίας! Από τη Θεσσαλονίκη στη Βεργίνα… Κυριακή 2 Σεπτεμβρίου




    Η 1η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ μηχανοκίνητη πορεία για τη Μακεδονία είναι γεγονός. Με εκκίνηση τη Θεσσαλονίκη και κατεύθυνση την ιστορική Βεργίνα, διοργανώνεται πορεία κάθε είδους οχήματος, από αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες μέχρι φορτηγά και επαγγελματικά οχήματα.

    Για ακόμη μια φορά, ενωνόμαστε ΟΛΟΙ οι ΕΛΛΗΝΕΣ σαν μια γροθιά, για την υπεράσπιση των διαχρονικών Αξιών του Γένους μας!

    Καλούμε όλους και όλες να στηρίξουν αυτή την ενέργεια, που οργανώνεται και στηρίζεται από πολιτιστικούς, αθλητικούς, αυτοκινητιστικούς, μοτοσυκλετιστικούς και εκκλησιαστικούς συλλόγους, από οργανώσεις αγροτών και επαγγελματιών οδηγών, από φορείς πόλεων και από απλό κόσμο.

    Στις δύσκολες ώρες των περίεργων αυτών καιρών, που η Πατρίδα μάς χρειάζεται, γινόμαστε μια φωνή, μια γροθιά, μια οικογένεια και στεκόμαστε φρουροί στις νέες δικές μας Θερμοπύλες. "Εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης"!

    Θα είμαστε κι εμείς εκεί για τη Μακεδονία!
    Γιατί, Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ!

    - https://4.bp.blogspot.com/-Jq67AkRp6qA/W4aB15Z54iI/AAAAAAAKgws/3S8lP6oyd6AasQucx3L_U5JoV3h1Cd5vgCLcBGAs/s640/37369283_482476762189736_457122564838260736_o.jpg

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εύγε Δάσκαλε! Να αγιάσει το στόμα σου!! Καλή δύναμη και καλόν αγώνα! Η Παναγιά μας πάντοτε να σε δυναμώνει, να σε ειρηνεύει & να σε παρηγορεί!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.