Ἡ Μεγάλη Σύνοδος καὶ οἱ προσυνοδικὲς ἀποφάσεις

Περιοδικὸ "Ὁ Ὅσιος Γρηγόριος", ἐτήσια ἔκδοση 
Ι. Μ. Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους, ΤΕΥΧΟΣ 40, σελ. 176-179)

Ἡ πορεία πρὸς τὴ Μεγάλη Σύνοδο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας βαίνει πρὸς τὸ τέλος της. Τὴν Πεντηκοστή τοῦ 2016, ἐκτὸς ἀπρόοπτου. Ἐλπίδα καὶ ἀγωνία, ἀνάμεικτα συναισθήματα, γιὰ τὴν ἔκβαση τῆς συνόδου. Κάθε σύνοδος εἶναι μία διακινδύνευσις. Θὰ τὴν ἀποδεχθεῖ ἄραγε τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας ἢ θὰ ὑπάρξουν σχίσματα;

Ἕνα εἶναι τὸ ἀδιαφιλονίκητο κριτήριο: ἡ ὀρθοδοξία τῶν ἀποφάσεών της, ἡ πιστότης στὴν διδασκαλία τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ὅπως τὸ διατύπωσε ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής: «Ἐκείνας οἶδεν ἁγίας καὶ ἐγκρίτους συνόδους ὁ εὐσεβής της Ἐκκλησίας κανών, ἃς ὀρθότης δογμάτων ἔκρινεν» (PG 90, 148).

Αὐτὸ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὶς προϋποθέσεις, τὶς διαδικασίες καὶ τὶς ἀποφάσεις της. Προσευχόμαστε ὅλα νὰ γίνουν ἁγιοπνευματικὰ καὶ ὄχι μὲ μεθόδους τοῦ κόσμου τούτου, οἱ ὁποῖες δὲν εἶναι δυστυχῶς ἄγνωστες στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία. Ἡ ἐκκοσμίκευσης καὶ ὁ ἀνθρωποκεντρισμὸς εἶναι κακὲς καὶ ἐπικίνδυνες προϋποθέσεις. Τὸ «ἑπομένοι τοῖς ἁγίοις πατράσι» καὶ ἡ ἐκζήτησις τοῦ θείου θελήματος εἶναι ἀσφαλεῖς προϋπόθεσης. «Ὄτε ὠμίλουν ἐκ τοῦ νοός μου, συνέβαινον λάθη», ἔλεγε ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ.

Οἱ ἅγιοι Ἀρχιερεῖς ἔχουν τὴν εὐθύνη. Ἐμεῖς οἱ μοναχοί, μαζὶ μὲ τὸν πιστὸ λαὸ τῆς Ἐκκλησίας, μποροῦμε νὰ....

προσευχόμαστε μὲ ταπεινοφροσύνη νὰ τοὺς φωτίσει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὥστε νὰ ὁμιλήσουν μὲ Πνεῦμα Ἅγιον καὶ «νοῦν Χριστοῦ».

Παράλληλα μὲ ταπεινὸ φρόνημα καὶ μὲ φόβο Θεοῦ, μποροῦμε νὰ ἐκφράζουμε ἐκεῖνο ποὺ νιώθουμε ὡς ἀποστολικὴ καὶ ἁγιοπατερικὴ παρακαταθήκη ποὺ πρέπει νὰ διαφυλαχθῆ ἀναλλοίωτη.

Γιὰ τὸ φλέγον θέμα «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸ κόσμον», θεωροῦμε ὅτι πρέπει νὰ ἀποφευχθῆ μιὰ συνοδικὴ ἀπόφανσις, ὅτι οἱ ἑτερόδοξες ἐκκλησίες ἔχουν «ἐκκλησιαστικὸ χαρακτήρα» (ecclesiality, δηλαδὴ ὅτι εἶναι ἐκκλησίες μὲ τοὺς χαρακτῆρες τῆς Μίας Ἁγίας Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας), ἐν ὄσω δὲν ὑπάρχει μεταξὺ Ὀρθοδόξων καὶ ἑτεροδόξων ἑνότης πίστεως, λατρείας, διοικήσεως, ἤθους, καὶ κυρίως ταυτότης ἐμπειρίας τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «σὺν πάσι τοῖς ἁγίοις».

Γιὰ κάποια θέματα κοινωνικῆς φύσεως, ποὺ ἀφοροῦν τὴν εἰρήνη καὶ τὴν εὐστάθεια τῶν ἁγίων του Θεοῦ τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν μας, προσευχόμαστε ἐμπόνως ὡς «μέλη» τοῦ αὐτοῦ ἁγίου Σώματος τοῦ Χριστοῦ, «μέλη ἐκ μέρους» καὶ «ἀλλήλων μέλη» (βλ. Α΄ Κορ. ιβ΄ 25-27, Ρωμ. ιβ΄ 5), νὰ μὴ ἐπιτρέψει ὁ Κύριος τριγμοὺς στὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. 

Θεωροῦμε ὅτι σὲ ὠρισμένα θέματα δὲν πρέπει νὰ παραβλεφθοῦν καὶ οἱ θέσεις τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὅρους καὶ οἱ παρεμβάσεις της. Ὅσον ἀφορᾶ π.χ. τὸ ζήτημα τοῦ συνεορτασμοῦ τοῦ Πάσχα μετὰ τῶν ἑτεροδόξων, ὑπάρχει ἡ παρέμβασις  τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὅρους πρὸς τὴν Β΄ Προσυνοδικὴ Διάσκεψι, μὲ τὴ χαρακτηριστικὴ φράσι: «διὸ καὶ ἀποδοκιμάζομεν οἱανδήποτε ἀλλαγὴ τοῦ Πασχαλίου». 

Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἐν προκειμένω καὶ ἡ ἀποδοχὴ τῆς παρεμβάσεως αὐτῆς ἀπὸ τὸν πρόεδρο τῆς Β΄ Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως μὲ τὰ ἑξῆς λόγια: «Θεωρῶ φυσικὸν νὰ ἐκφράσουν οὗτοι πρὸς ἠμᾶς εὐλαβῶς τὴν ἄποψιν, τὸ φρόνημα καὶ τὴν γνώμην των. Ὀφείλομεν νὰ τοὺς προσέξωμεν. Ἀποδίδομεν ἰδιαιτέραν σημασίαν καὶ προσοχὴν εἰς τὴν τάξιν τῶν μοναχῶν, καὶ ἰδιαιτέρως τῶν σεβασμίων Πατέρων τοῦ Ἄθω. Παρακαλῶ ὑμᾶς ὅπως, ἐν τῇ ἐξετάσει τῶν θεμάτων ἐν ταῖς ἐπιτροπαῖς, ἔχητε ὑπ’  ὄψιν καὶ τὴν ἀσκητικὴν ἄποψιν τῶν μοναχῶν» (βλ. Συνοδικὰ VIII, ἔκδ. Ὀρθοδόξου Κέντρου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Σαμπεζὺ 1994, σέλ. 119).

Ὅσον ἀφορᾶ δὲ τὰ θέματα ποὺ ἅπτονται τῆς μοναχικῆς ζωῆς καὶ ἰδιότητος ἡ Ἱερὰ Κοινότης τοῦ Ἁγ. Ὅρους ἔχει ἐκφράσει ἐπίσημη τοποθέτηση, κατὰ τὴν ὁποία ὁ μοναχός, ὁ ὁποῖος  ἔχει καρεῖ μὲ «ρασοευχὴ» καὶ δὲν ἔχει λάβει ἀκόμη τὸ «μεγάλο Σχῆμα», εἶναι μοναχὸς καὶ ἡ μοναχικὴ ἰδιότης του παραμένει ἀνεξίτηλη παρὰ τὴν τυχὸν ἔκπτωσή του ἀπὸ τὸν μοναχικὸ βίο (βλ. ΕΔIΣ ΡΚΘ΄, 20.8.1993). Θεωροῦμε ἐπ’  αὐτοῦ ὅτι  ἱερολογοῦντες τὸν γάμο ἐκπεσόντος μοναχοῦ ὑποβαθμίζουμε τὴν δυνατότητα μετανοίας του - γνωστῆς ἀπὸ πάμπολλες διηγήσεις τῶν συναξαρίων περὶ πρώην ἐκπεσόντων μοναχῶν -  καὶ τὴν προθυμία φιλοθέου ἐπιστροφῆς του στὶς πρὸς Θεὸν μοναχικὲς ὑποσχέσεις».