Ἡ ἀρχοντιὰ εἶναι μεταδοτικὴ

Γράφει ὁ Φώτης Μιχαὴλ

(Βασικὰ Μαθήματα Πολιτικῆς Ἀγωγῆς ἀπὸ δικούς μας Δασκάλους)

Ὁ Νικόλαος Μαυροκορδάτος, στὸ βιβλίο του ''Πολιτικόν θέατρον'', γράφει: ''Οἱ πολίτες μιμοῦνται τοὺς ἄρχοντές τους. Γι' αὐτὸ καὶ ἐκεῖνοι πρέπει νὰ προσέχουν πάρα πολύ, ὥστε νὰ μὴν τοὺς φθείρουν μὲ τὸ κακό τους παράδειγμα''.(1)

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ ζωὴ τῶν ἀρχόντων (δημάρχων, περιφερειαρχῶν, ὑπουργῶν κ.ο.κ.), δύσκολα μπορεῖ νὰ μείνει κρυφή.

Ἔλεγε ὁ Πλούταρχος(2): ''Ὅπως τὰ ψεγάδια τοῦ προσώπου μας εἶναι γνωστὰ σὲ ὅλους, ἔτσι καὶ τὰ παραμικρὰ σφάλματα τῶν ἀρχόντων, τὰ παρατηροῦν καὶ τὰ γνωρίζουν οἱ πάντες''.

Γιὰ ἕναν ἰδιώτη, τὸ νὰ εἶναι φαυλόβιος, ἀναμφίβολα, εἶναι αἰσχρό. Γιὰ ἕναν ἄρχοντα, ὅμως, εἶναι αἰσχρότερο καὶ ἀτιμότερο, διότι ἡ ζωὴ τοῦ ἄρχοντα ἐκτίθεται καὶ προσφέρεται πρὸς μίμηση ἀνὰ πάσα στιγμή.

Μάλιστα ὁ γνωστὸς πατὴρ τῆς Ἐκκλησίας Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης(3) δίδασκε σχετικὰ καὶ τὰ ἑξῆς: ''Τὸ μέγεθος τοῦ ἁμαρτήματος εἶναι ἀνάλογο πρὸς τὸν βαθμὸ τοῦ ἀξιώματος, ποὺ ἔχει ὁ ἁμαρτάνων. Καὶ πολλὲς φορὲς σφάλματα, ποὺ τὰ παραβλέπουμε...

καὶ τὰ συγχωροῦμε στοὺς ἁπλοὺς ἀνθρώπους, τὰ θεωροῦμε ἀσυγχώρητα γιὰ τοὺς ἄρχοντες''.

Εἶναι γεγονὸς ὅτι πολὺ συχνὰ παραπονιόμαστε γιὰ τὴν ἀναξιότητα ἢ καὶ τὴν ἀνικανότητα τῶν ἀρχόντων μας. Ἀναρωτηθήκαμε, ὅμως, ποτέ, ποιοὶ εἶναι οἱ δάσκαλοί τους, ποιὰ μαθήματα πολιτικῆς ἀγωγῆς ἔχουνε διδαχθεῖ καὶ προπαντὸς ποιὰ εἶναι τὰ ζωντανὰ παραδείγματα, ποὺ ἔχουνε μπροστά τους καὶ προσπαθοῦν νὰ τὰ μιμηθοῦν;

Δυστυχῶς, μέσα στὴν παραζάλη τοῦ ''δυτικού μας ἐκσυγχρονισμοῦ'', ἀλλὰ καὶ τῆς μανίας μας, νὰ φορέσουμε στὴν Ὀρθοδοξία μας μανδύα προτεστάντικης ραφῆς, πετάξαμε στὰ ἄχρηστα τούς Δασκάλους, τοὺς δικούς μας, περιφρονήσαμε τὰ πολύτιμα μαθήματά τους καὶ πάνω ἀπ' ὅλα κρατήσαμε ἀποστάσεις ἀπὸ τὰ ζωντανὰ μας παραδείγματα: Τοὺς Ἥρωες καὶ τοὺς Ἁγίους. Τοὺς ἀθλητὲς τῆς φιλοκαλίας καὶ τοὺς μανικοὺς ἐραστὲς τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς σοφίας.

Ἐὰν πραγματικὰ σεβόμασταν τὴν πείρα τῶν Προγόνων μας καὶ τιμούσαμε τὶς Διδαχὲς τῶν Ἁγίων Πατέρων μας, θὰ φυλάγαμε τὶς παρακαταθῆκες τους ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ καὶ δὲν θὰ τοὺς εἴχαμε ἐξορίσει συλλήβδην τόσο ἀπὸ τοὺς ἄμβωνες ὅσο καὶ ἀπὸ τὶς σχολικές μας αἴθουσες.

Σήμερα τὰ παιδιά μας, δηλαδὴ οἱ ἡγεσίες μας οἱ αὐριανές, μεγαλώνουνε, δυστυχῶς, πολιτικὰ στερημένα.

Πόσοι Ἱεράρχες, στὶς μέρες μας, ἀγωνίζονται μὲ φιλότιμο, γιὰ νὰ μυήσουν τὴν νεολαία μας, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Πίστη, στὴν πολιτικὴ καὶ κοινωνικὴ πρόταση τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καὶ τῶν κορυφαίων τῆς Ἀντίστασης Νεομαρτύρων;

Τὰ νιάτα, ποῦ νὰ τὰ βρεῖ σήμερα ὁ παπποὺς τους ὁ Ξενοφώντας, νὰ τὰ μιλήσει γιὰ τὸ εὐγενὲς καὶ ἀνεπανάληπτο ''ἄθλημα τῆς Πόλης'', γιὰ τὸ ἔργο καὶ τὰ καθήκοντα τῶν ἀρχόντων;

Ἔλεγε ὁ μεγάλος μας αὐτὸς ἱστορικὸς καὶ φιλόσοφος(4):  

''Πρῶτο ἔργο τοῦ βασιλέως εἶναι νὰ γίνει ὁ ἴδιος καλὸς ἄνθρωπος. Δεύτερο, νὰ φροντίσει, ὅσο εἶναι δυνατόν, νὰ γίνουν ἄριστοι ἄνθρωποι καὶ οἱ κυβερνώμενοι ἀπὸ αὐτόν. Διότι ὁ λαὸς συνήθως μιμεῖται τὸν ἄρχοντά του. Κι ἂν ὁ ἄρχοντας εἶναι καλός, προτρέπει μὲ τὸ παράδειγμά του πρὸς τὰ καλὰ καὶ τίμια ἔργα. Ἐάν, ὅμως, εἶναι κακός, προτρέπει πρὸς τὰ κακὰ καὶ ἐπονείδιστα''.

Νὰ γιατί, ἰδιαίτερα στὶς ἡμέρες μας, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ ἡγέτες (πολιτικούς, ἐκκλησιαστικοὺς κ.α.) σοφοὺς καὶ ἐνάρετους: Γιὰ νὰ δώσουν στὸν χειμαζόμενο λαό μας τὸ παράδειγμα τὸ καλό. Γιὰ νὰ γίνουν σὲ ὅλους μας ὑποδείγματα κοινωνικῆς καὶ πολιτικῆς ἀγωγῆς, ὄχι βεβαίως μὲ λόγια, ἀλλὰ μὲ τὴν καθαρή τους ζωὴ καὶ τὰ τίμια ἔργα τους.

Δυστυχῶς, ὅμως, τὰ πράγματα δείχνουν ὅτι, πλὴν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων, ἡ βιωτὴ καὶ τὸ παράδειγμα τῶν ἀξιωματούχων τοῦ σημερινοῦ συλλογικοῦ μας βίου ἀπέχει παρασάγγας τόσο ἀπὸ τὴν παραδοσιακὴ Διδασκαλία τῆς Ὀρθοδοξίας μας ὅσο καὶ ἀπὸ τὶς σοφὲς ἐπιταγὲς τῶν ἐμπείρων καὶ Δικαίων προγόνων  μας.

Σπάνια θὰ βρεῖς σήμερα ἡγέτη, ποὺ νὰ ἐκπληρώνει πιστὰ τὰ καθήκοντά του,  νὰ διαθέτει χρόνο γιὰ μελέτη καὶ νὰ ἔχει τὸν νοῦ του μακριὰ ἀπὸ τὴν δόξα καὶ τὸν πλουτισμό.

Ὅπως, ἐπίσης, ἀκόμα πιὸ σπάνια θὰ βρεῖς ἡγέτη, ποὺ νὰ παραδέχεται καὶ νὰ βιώνει τὴν ἀρετή, ὡς γνώμονα ἄσκησης τῆς ἐξουσίας του.

Οἱ ἄνθρωποι, ποὺ ἔζησαν στὰ χρόνια τοῦ ''Χρυσοῦ Αἰώνα'', ἤσαν κατὰ τεκμήριο εὐτυχισμένοι, διότι τότε κανεὶς δὲν μποροῦσε νὰ γίνει ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ἐὰν δὲν ἦταν ἀνώτερος καὶ στὴν ἀρετή. Καὶ τότε μονάχα, στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν, περιῆλθε ἡ διοίκηση στὰ χέρια τῶν Σοφῶν καὶ Ἐναρέτων, ὅταν στόχος ἤτανε τὸ κοινὸ καλὸ καὶ ὄχι ἡ ἐξουσία. 

Στὸ πρῶτο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τοῦ ''Πολιτικόν Θέατρον'', ὁ Νικόλαος Μαυροκορδάτος συμπεραίνει: ''Τὸ Βασιλικὸ Παλάτι (Θὰ λέγαμε σήμερα Δημαρχεῖο, Μητρόπολη, Περιφέρεια, Ὑπουργεῖο καὶ πιὸ πάνω) πρέπει νὰ εἶναι ναὸς τοῦ Θεοῦ, ὀφθαλμὸς τῆς φρονήσεως, στάθμη τῆς δικαιοσύνης, θρόνος τῆς ἀνδρείας, ὑπόδειγμα τῆς σωφροσύνης, παράδειγμα τῆς τιμῆς, φῶς τῆς ἀγάπης, πηγὴ τῶν χαρίτων, χορὸς τῶν μουσῶν, γυμνάσιο τῶν ρητόρων καὶ τῶν ποιητῶν, ἱερὸ τῶν φιλοσόφων, σύγκλητος τῶν φρονίμων, βραβεῖο τῶν μορφωμένων, τράπεζα τῶν πτωχῶν, ἐλπίδα τῶν καλῶν, καταφύγιο τῶν ἀθώων καὶ ὅλων τῶν κατατρεγμένων ἀσφαλέστατο ὀχύρωμα ''. 

______________________________________________________

(1) Ἀπὸ τὸ βιβλίο μὲ τίτλο ''ΚΡΙΣΙΣ ΗΓΕΣΙΑ'' τοῦ Νικολάου Μαυροκορδάτου, τῶν Ἐκδόσεων Ο.Χ.Α. Λυδία, 1992.

Πρώτη ἔκδοση τῆς Λειψίας, 1758, μὲ τὸν τίτλο ''ΠΟΛΙΤΙΚΟΝ ΘΕΑΤΡΟΝ''.

(2) Ὁ Πλούταρχος  ἦταν ἱστορικός, βιογράφος καὶ δοκιμιογράφος, γεννημένος στὴν Χαιρώνεια τῆς Βοιωτίας (περ. 45μ.Χ.-120).  

(3) Ὁ ὅσιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης γεννήθηκε στὴν Ἀλεξάνδρεια τῆς Αἰγύπτου περὶ τὸ 360. Ἔλαβε λαμπρὴ μόρφωση θύραθεν καὶ θεολογική. Ὑπόδειγμα ἀρετῆς καὶ σοφίας. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 4 Φεβρουαρίου. 

(4) Ὁ Ξενοφών ὁ Ἀθηναῖος ἦταν ἱστορικὸς συγγραφέας καὶ σωκρατικὸς φιλόσοφος (περ. 427 π.Χ.-355 π.Χ.). 

31.8.2014