10 Ἀπριλίου 1821 - Σάν σήμερα μαρτύρησε ὁ Ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

Τόν κρέμασαν στήν πόρτα τοῦ Πατριαρχείου, ἀνήμερα τοῦ Πάσχα! Ἡ πόρτα ἐκείνη ἀπό τότε μέχρι σήμερα παραμένει κλειστή, μέχρι πού θά ἔρθει ἡ μεγάλη ὥρα!
Ὁ βίος ἔχει ληφθεῖ ἀπό τό τύποις ἀνέκδοτο ἔργο τοῦ καθηγητοῦ Αντ. Μάρκου,"Ἀδιαφθοροι Άγιοι τής Εκκλησιας".

Ἡ σεπτή κορυφή τῶν Νεομαρτύρων τοῦ Γένους.

Ὁ κατά κόσμον Γεώργιος Ἀγγελόπουλος γεννήθηκε στή Δημητσάνα τῆς Πελοποννήσου τό 1746, ἀπό γονεῖς πτωχούς. Σπούδασε στή Μονή Φιλοσόφου της πατρίδος του, στήν Ἀθήνα, στά Ἰωάννινα καί στήν Εὐαγγελική Σχολή Σμύρνης. Ἀσπάσθηκε τόν μοναχικό βίο στή Μονή τῶν Στροφάδων Ζακύνθου, μέ τό μοναχικό ὄνομα Γρηγόριος. Τό 1784 ἀναδείχθηκε Μητροπολίτης Σμύρνης.

Τό 1797 "ἀνῆλθε τό πρῶτον" στόν Πατριαρχικό Θρόνο. Κατά τόν ἱστορικό Κῶν. Σάθα, "εἰργάσθη ἀνενδότως ὑπέρ τῶν ἐθνικῶν συμφερόντων, ἀποτρέψας τούς κατά τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐπικρεμασθέντας κινδύνους" ("Νεοελληνική Φιλολογία - Βιογραφίαι", σέλ. 621). Τό 1799 ἐξορίσθηκε στόν Ἄθωνα, ὅπου ἔζησε ἡσυχαστικά στή Μονή Ἰβήρων. Ἀνακλήθηκε στό Θρόνο τό 1806. Κατά τήν β' Πατριαρχεῖα του, ἐξαπέλυσε καί τήν περίφημη Ἐγκύκλιό του "Περί συστάσεως καί ἀνεγέρσεως σχολείων Ἑλληνικῶν καθ' ὅλον τό Γένος". Οἴ ραδιουργίες τῶν ἀντιπάλων του πέτυχαν καί πάλι τήν ἐξορία του στό Ἅγιο Ὅρος, ἀπ' ὅπου ἀνακλήθηκε στό Θρόνο, γιά τρίτη φορά, τό 1817. Στήριξε τήν Φιλική Ἑταιρεία καί τήν Ἐπανάσταση τοῦ...
1821, ἄν καί ἀναγκάσθηκε νά ἐκδώσει "ἀφορισμόν κατά τοῦ ἐνόπλου Γένους, φοβούμενος τήν σφαγήν τοῦ ἀόπλου Γένους"(βλ. σχετικό δημοσίευμα τοῦ Πάν. Σούτσου στήν ἐφημερίδα "ΑΙΩΝ", φ. 24. 5. 1852).

Ἀπαγχονίσθηκε μέ διαταγή τοῦ Σουλτάνου Μαχμούτ στήν κεντρική πύλη τῶν Πατριαρχείων, τήν Κυριακή του Πάσχα, 10η Ἀπριλίου 1821.

Τό μαρτυρικό Λείψανο τοῦ γέροντα Πατριάρχη ἔμεινε τρεῖς ἡμέρες στήν ἀγχόνη καί μετά παραδόθηκε στόν ὄχλο, ὅποτε συρόμενο στούς δρόμους ρίχθηκε στή θάλασσα. Ἀπό ἐκεῖ τό ἀνέσυρε ὁ Κεφαλλονίτης Πλοίαρχος Ἰωάννης Σκλάβος καί τό μετέφερε στήν Ὀδησσό. Τό Λείψανο - κατά τόν λόγιο ἀρχιμ. Κῶν/νό Οἰκονόμο τόν ἐξ Οἰκονόμων - διατηρήθηκε "ἄφθορο καί ἀκήρατο" γιά διάστημα μεγαλύτερο τῶν δύο μηνῶν, μέχρι τόν ἐνταφιασμό τοῦ τήν 17η Ἰουνίου 1921, στό Ναό Ἁγίας Τριάδος Ὀδησσοῦ, μέ τιμές Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας καί Γερουσιαστή "ἐν ἐνεργεία". Ἀνακομίσθηκε στήν Ἑλλάδα τό 1871 καί κατατέθηκε στό Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου καί σήμερα φυλάσσεται, σέ καλλιτεχνική μαρμαρόγλυπτη λάρνακα.

Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται τήν 10η Ἀπριλίου.

Συναξάρι

Διαβάστε καί τό καταπληκτικό ποίημα τοῦ Ἀριστοτέλους Βαλαωρίτου γιά τόν Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄:

«Τό σχοινί τοῦ Πατριάρχη»

Πῶς μᾶς θωρεῖς ἀκίνητος;  πού τρέχει ὁ λογισμός σου, τά φτερωτά σου τά ὄνειρα;

Γιατί στό μέτωπο σου  να μή φυτρώνουν, γέροντα, τόσες χρυσές ἀχτίδες,

ὅσες μᾶς δίδ  ἡ ὄψη σου παρηγοριές κ  ἐλπίδες;

Γιατί στά οὐράνια χείλη σου να μή γλυκοχαράζει, πατέρα, ἕνα χαμόγελο;

Γιατί νά μή σπαράζει μέσα στά στήθη σου ἡ καρδιά, καί πῶς στό βλέφαρο σού 

οὔτ  ἕνα δάκρυ ἐπρόβαλε, οὔτ  ἔλαμψε τό φῶς σου;

Ὁλόγυρά σου τά βουνά   κ  οἴ λόγγοι στολισμένοι τό λυτρωτή τούς χαιρετοῦν.

Ἡ θάλασσ  ἀγριωμένη απο μακρά σ  ἐγνώρισε καί μ  ἀφρισμένο στόμα φιλεῖ,

πατέρα μου γλυκέ,  τό ἐλεύθερο τό χῶμα, πού σέ κρατεῖ στά σπλάγχνα του.

Θυμᾶται τήν ἡμέρα, πατέρα μου, πού σ  ἐδέχτηκε. Θυμᾶται στό λαιμό σου τό ματωμένο τό σχοινί,

καί στ  ἅγιο πρόσωπό σου τ  ἄτιμα τά ραπίσματα, τό βόγγο, τή λαχτάρα, 

τοῦ κόσμου τήν ποδοβολή.

Θυμᾶται τήν ἀντάρα, τήν πέτρα πού σου ἐκρέμασαν,   τή γύμνια τοῦ νεκροῦ σου,

τό φοβερό τό ἀνέβασμα τοῦ καταποντισμοῦ σου.

Τό μάρμαρο μένει βουβό καί θέ νά μείνει ἀκόμα, ποιός ξέρει ὡς πότ  ἀμίλητο τό νεκρικό σου στόμα.

Κοιμᾶται κι ὀνειρεύεται καί τότε θά ξυπνήσει, ὅταν στά δάση, στά βουνά, στά πέλαγα, 

βροντήσει τό φοβερό μας κήρυγμα. «Χτυπᾶτε, πολεμάρχοι! 

Μή λησμονεῖτε τό σχοινί, παιδιά, τοῦ πατριάρχη!»