(Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον, ιθ΄, 16 - 26)
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ π. Κωνσταντίνου Στρατηγοπούλου, στὰ πλαίσια τῆς ἑρμηνείας πού ἔγινε στὸ κήρυγμα τῆς Κυριακὴ 29 Αὐγούστου τοῦ 1999.
Ἡ περικοπὴ αὐτοῦ τοῦ διαλόγου τοῦ Χριστοῦ μὲ αὐτὸν τὸν νέο, γνωστότατη οὖσα μέν, κρύβει μέσα της, ὅπως ἐξάλλου καὶ ὅλες οἱ βιβλικὲς περικοπές, θησαυροὺς ἀνεξάντλητους ὅσον ἀφορᾶ καὶ τὰ πολὺ πρακτικὰ δεδομένα τῆς καθημερινῆς μας ζωῆς καὶ δὴ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Νὰ προσεγγίσουμε λίγο, μὲ μιὰ βαθύτερη ματιὰ τὸ κείμενο ποὺ ἀκούσαμε, καὶ ἐξάλλου τὸ γνωρίζουμε ἀρκετὰ καλά, καὶ νὰ τὸ προσδιορίσουμε βαθύτερα. Νὰ θυμηθοῦμε τρία οὐσιαστικὰ σημεῖα ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσουν στὴ βαθύτερη κατανόησή του.
Εἶναι ἡ ἐκ προοιμίου ὑπάρχουσα εὐσέβεια αὐτοῦ τοῦ νεανίσκου, τοῦ νεαροῦ ἀνθρώπου, ἦταν εὐσεβὴς ἐκ τῶν πραγμάτων. Ἡ πρόκληση... τοῦ Χριστοῦ, αὐτὴ τὴν εὐσέβεια κάπου νὰ τὴν πάει. Καὶ ἐκεῖνο, τὸ πολλὲς φορὲς ἀκατανόητο, γιὰ τοὺς πλουσίους ποὺ εἶναι ἀδύνατο νὰ εἰσέλθουν στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Νὰ δοῦμε βῆμα πρὸς βῆμα αὐτὰ τὰ πράγματα γιὰ νὰ προσδιορίσουμε εἰδικὰ τὴν τελευταία φράση.
Ἔρχεται λοιπὸν ὁ νεανίσκος «γονυπετῶν», δηλαδὴ κάνει καὶ μιὰ πράξη εὐσεβείας. Ἀπευθύνει στὸν Χριστὸ τὴν ἐπιφώνηση «διδάσκαλε ἀγαθέ» καὶ μάλιστα ρωτάει «τί ποιήσω;» Ἔχει λοιπὸν τὰ βασικὰ στοιχεῖα μιᾶς εὐσεβοῦς ζωῆς ποὺ προσαρμόζεται μὲ τὰ δεδομένα τῆς σχέσης μας μὲ τὸν Θεό. Καὶ ἔρχεται ὁ Χριστὸς αὐτὴν τὴ σχέση ἀγάπης καὶ στροφῆς πρὸς Ἐκεῖνον, πρὸς τὸν Θεό, (ἔτσι φαίνεται) νὰ τὴν χτυπήσει. Δὲν τὸ ἀφήνει τὸ πρᾶγμα ἔτσι, δὲν ἀφήνει δηλαδή, τὴ σχέση ποὺ θέλουμε νὰ ἔχουμε μαζί Του τὴν ἀγαπητική, τὴ σχέση προσεγγίσεως, νὰ μείνει ἔτσι. Καὶ τὴ χτυπάει καὶ τῆς δίνει μιὰ ἄλλη μορφή. Γιατί ἂν τὴν ἀφήσει ἔτσι, ὁτιδήποτε εἶναι στατικό, ἀκόμη καὶ ἡ σχέση μας μὲ τὸν Θεό, μπορεῖ νὰ λιμνάσει καὶ νὰ γίνει καρκίνος.
Καὶ ὁ Χριστὸς ἐνδιαφέρεται νὰ ἔχουμε ἐξόδους. Καὶ παίρνει ἀκόμη καὶ τὴ στροφὴ πρὸς Αὐτόν – μερικὲς φορὲς μπορεῖ καὶ αὐτὴ νὰ εἶναι ψεύτικη, ἂς ποῦμε ποὺ εἶναι ἀληθινή – καὶ αὐτὴ νὰ τὴ βγάλει σὲ ἄλλες διεξόδους. Καὶ παίρνει ὅλη τὴν εὐσέβεια ποὺ ἔχουμε μπροστά Του νὰ τὴ μεταθέσει στὸ πρόσωπο τοῦ ἀδελφοῦ. Καὶ ὅλη αὐτὴ τὴν κίνηση πρὸς Αὐτὸν τὴ βγάζει κάπου ἀλλοῦ, τὴ βγάζει πρὸς τὸν ἄλλο. Καὶ αὐτὸ εἶναι πάρα πολὺ δύσκολο νὰ γίνει. Γιατί ἀνάγεσαι σὲ Αὐτόν, πᾶς πολὺ ψηλά, καὶ Ἐκεῖνος σὲ κατεβάζει πολὺ χαμηλὰ γιὰ νὰ σὲ πάει μετὰ πολὺ ψηλά, γιατί στὸ τέλος τοῦ λέει: «καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι». Κάνει δηλαδὴ μιὰ κίνηση ποὺ φαίνεται παλίνδρομη, ἀλλὰ σπάει αὐτὸ τὸ στατικό, αὐτά τα λιμνάζοντα τὰ νερά, ἀκόμη καὶ στὴ σχέση μας μὲ τὸν Θεό. Αὐτὰ τὰ λιμνάζοντα νερὰ στὴ σχέση μας μὲ τὸν Θεὸ δημιουργοῦν βαθύτατες διαστροφὲς σὲ αὐτὴ τὴ σχέση μὲ τὸν Θεό. Καὶ ἀρρωστημένες καταστάσεις, δῆθεν πνευματικῆς ζωῆς, οἱ ὁποῖες μποροῦν νὰ μᾶς ἀρρωστήσουν κιόλας. Γιατί ἀκριβῶς δὲν ἔχουν διεξόδους, δὲν στρέφονται στὸν ἄλλο. Καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἔξοδο πρὸς τὸν ἄλλο, ὅπως εἶπα πρὶν ἀπὸ λίγο, λέει «δεῦρο ἀκολούθει μοι». Περνᾶς ἀπὸ αὐτὴ τὴν συγκλονιστικὴ σχέση μὲ τὸν ἄλλο· εἶναι σὰν τὴ σχέση ποὺ ἔχει ὁ Χριστὸς μὲ τοὺς μαθητές Του: τοὺς βάζει στὸν κόσμο νὰ σταυρωθοῦν καὶ μετὰ τοὺς βάζει ἔτσι νὰ Τὸν καταλάβουν βαθύτερα.
Αὐτὴ ἡ κίνηση εἶναι οὐσιαστική. Καὶ τότε μποροῦμε νὰ ἀκολουθήσουμε τὸν Χριστὸ καὶ τότε, ἂν πιὰ μποροῦμε νὰ κάνουμε αὐτὴ τὴν κίνηση, ἀπὸ τὸν Χριστὸ στὸν ἄλλο καὶ στὸν Χριστό, τότε μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε τί σημαίνει αὐτό: «πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα ... καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι». Τότε πιά, αὐτὴ εἶναι μιὰ εὔκολη κίνηση. Καὶ τότε, «δυσκόλως εἰσελεύσονται» οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες «εἰς τὴν βασιλείαν» τοῦ Θεοῦ, γιατί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ πρῶτα-πρῶτα βρίσκεται μέσα στὴν καρδιά μας. Καὶ αὐτὴ ἡ καρδιά, γιὰ νὰ γεμίσει ἀπὸ αὐτὴ τὴν βασιλεία, πρέπει νὰ κενωθεῖ ἀπὸ ὅλα τὰ πράγματα τοῦ κόσμου. Ἂν μέσα της αὐτὴ τὴν καρδιὰ εἶναι γεμάτη ἄλλα πράγματα, δὲν μπορεῖ νὰ γεμίσει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ περνᾶ μέσα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Ἂν πεῖς ποὺ ἀγαπᾶς τὸν Θεὸ καὶ λὲς «ἐγὼ θὰ τὰ δώσω ὅλα γιὰ Αὐτὸν» καὶ δὲν στραφεῖς πρὸς τὸν ἄλλον δίδοντας αὐτὰ ποὺ λέει ὁ Χριστός μας, τότε εἶσαι «γεμᾶτος». Εἶσαι γεμᾶτος, γιατί κρατᾶς ὅλα αὐτὰ ποὺ ἔχεις καὶ δὲν μπορεῖ νὰ γεμίσεις ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔρχεται μόνο διὰ τῆς σταυρικῆς στάσης πρὸς τὸν ἄλλον.
Αὐτὸ εἶναι ἕνα φοβερὸ μυστήριο τῆς κοινωνικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας πού, ἂν δὲν τὸ καταλάβεις, θὰ ἔχεις καὶ λάθος κοίταγμα στὸν Θεὸ (λάθος θεοσέβεια) καὶ λάθος κοίταγμα πρὸς τὸν ἄνθρωπο (λάθος ἀνθρωπισμό). Καὶ γιὰ τὰ δυὸ μπορεῖ νὰ μιλήσουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ ποῦνε «ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ ἀγάπη στὸν ἄνθρωπο», ἀλλὰ καὶ τὰ δύο νὰ εἶναι στραβὰ καὶ τὰ δύο νὰ εἶναι καρκινογόνα, ἂν δὲν ἔχουν αὐτὴ τὴ βαθιὰ ἐσωτερικὴ σχέση. Γι' αὐτὸ λοιπὸν ἡ πνευματική μας ζωή, ποὺ παίζεται σὲ αὐτὸ τὸ μέγεθος καὶ αὐτὸ εἶναι πνευματικὴ ζωή – ἡ πνευματικὴ ζωὴ ὁρίζεται ὡς τὸ μέγεθος τῆς δυνατότητας νὰ ἔχω μέσα μου τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καὶ τότε μπορῶ νὰ γίνω, ἀπὸ τώρα καὶ στὸ μέλλον, κάτοικος τῆς βασιλείας Του – περνάει ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἰσορροπία: νὰ σπάσω τὰ λιμνάζοντα νερὰ τῆς σχέσης μὲ τὸν Θεὸ καὶ νὰ σπάσω τὴν στατικὴ ἀντίληψη πρὸς τὸν ἄλλον· εἶναι ἕνας ψεύτικος οὑμανισμός, ἀγαπᾶμε τὸν ἄνθρωπο, ὅλοι λένε ποὺ ἀγαπᾶνε. Ἔρχεται λοιπὸν αὐτὴ ἡ ἰσορροπία νὰ ἀλλάξει τὰ πάντα! Καὶ γίνεται ἡ πνευματικὴ ζωὴ ἕνα τρομερὸ ἄνοιγμα! Καὶ γίνεται μιὰ ἐλευθερία! Καὶ τότε, ἐπειδὴ ξέρεις ποὺ δίνοντάς τα ὅλα, τὰ ἀποκτᾶς ὅλα, ἔ, τὰ δίνεις ὅλα καὶ ἀρχίζει μέσα σου καὶ μπαίνει βῆμα-βῆμα, σπόρο-σπόρο ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν ὁποία μιλάει ἐδῶ ὁ Χριστός, στὴν ὁποία δὲν μποροῦν νὰ μποῦν οἱ πλούσιοι.
Ποιοί εἶναι οἱ πλούσιοι; Δὲν εἶναι ἁπλῶς ἐκεῖνοι μόνο ποὺ κατέχουν καὶ ἔχουν κάποια ὑλικὰ πράγματα. Εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν μιὰ ἀποκλειστικότητα στὴν σχέση τοὺς μὲ τὸν Θεό, λένε ἐμεῖς ἔχουμε τὸν Θεό, ἔχουμε τὰ πάντα. Ἀκόμη καὶ αὐτοὶ ποὺ γνωρίζουν τὸν Θεό, ὅλη τὴν ἀλήθεια Του, ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι. Εἴμαστε πλούσιοι. Ἂν αὐτὸ τὸν πλοῦτο δὲν τὸν ἐκβάλουμε μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἰσορροπία, βασιλεία τοῦ Θεοῦ δὲν μποροῦμε νὰ ζήσουμε. Εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ νομίζουν ποὺ κατέχουν πολλὰ καὶ δὲν ἔχουν τίποτα. Τελευταῖα καὶ πολὺ ὑλικὴ κατηγορία εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ κατέχουν τὴν ἔννοια τῶν ὑλικῶν πραγμάτων. Μπορεῖ «πλούσιος» νὰ εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀγαπάει τὸν ἄλλο καὶ κάνει κάτι γιὰ τὸν ἄλλο, ἔχει μιὰ ἰδεολογία ἀγαπητική. Ἂν δὲν ἀγαπήσει τὸν Θεὸ ἀγαπῶντας καὶ τὸν ἄλλο, δὲν κάνει καὶ πάλι τίποτε.
Αὐτὴ εἶναι ἡ ἰσορροπία λοιπὸν τοῦ πλούτου καὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Καὶ τότε ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀρχίζει ἀπὸ τώρα καὶ γίνεται ἀγαλλίαμα καρδίας, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή, καὶ γίνεται μιὰ κατάσταση ἀγαθοπάροχος ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ στὸ τέλος λέει «ποιός μπορεῖ νὰ τὸ κάνει αὐτό;» καὶ λέει «ὅ,τι εἶναι ἀδύνατο γιὰ τὸν ἄνθρωπο εἶναι δυνατὸ γιὰ τὸν Θεό». Εἶναι κατάσταση ἀγαθοπάροχος· καὶ ὅλα αὐτὰ νὰ τὰ κάνεις, ἔρχεται μετὰ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ ὁρίζει καὶ τὰ σφραγίζει καὶ τὰ ἐνδυναμώνει καὶ τὰ καθορίζει. Καὶ τότε εἶσαι πιὰ πολίτης τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, γιατί ἄνοιξες τὸ παράθυρο, ὄχι γιατί ἔχεις ἀπαιτήσεις γι' αὐτήν. Γιατί ἔρχεται ὁ Θεὸς καὶ συγκαταβαίνει πάνω σου καὶ γίνεσαι ὁλόκληρος μιὰ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ καὶ γίνεσαι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Βασιλεία τοῦ Θεοῦ σημαίνει νὰ ζεῖς καθημερινὰ τὴ δωρεά Του καὶ νὰ μὴν ἔχεις τίποτε! Οὔτε αὐτὴν δὲν τὴν ἔχεις – καὶ αὐτὸ δωρεὰ εἶναι! Τίποτε πιὰ δὲν κατέχεις καὶ εἶσαι ξεκρέμαστος. Οὔτε μπορεῖς νὰ πεῖς ὅτι ἐγὼ τὸ ἔκανα καὶ τὸ ἔχω. Καὶ αὐτὸ τὸ «ξεκρέμαστο», αὐτό σοῦ δίνει αὐτὴ τὴν αἴσθηση τῆς ἐλευθερίας. Γι' αὐτὸ δὲν μποροῦν οἱ πλούσιοι νὰ εἰσέλθουν στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιατί δὲν ἔχουν αὐτὴ τὴν ἐλευθερία. Τὴν ἐλευθερία μιᾶς μικρῆς- μικρῆς κλωστῆς, ποὺ εἶναι τόσο ἐλεύθερη, τόσο «ξάλαφρη», ποὺ μπορεῖ νὰ εἰσέλθει ἀπ' ὅλες τὶς μικρὲς τρυποῦλες. Αὐτὸ τὸ «ξάλαφρο», αὐτὸ τὸ ἐλεύθερο, ποὺ δὲν μπορεῖς νὰ πεῖς ὅτι «κατέχω» οὔτε τήν Χάρη του Θεός, Ἐκεῖνος μοῦ τὴν δίνει.
Αὐτὴ εἶναι ἡ ἐλευθερία λοιπόν: Ἀγαπῶ τὸν Θεὸ ξεκρέμαστα καί, ἐπειδὴ Τὸν ἀγαπῶ, τὰ δίνω ὅλα γιὰ τοὺς ἄλλους. Καὶ ἐπειδὴ τὰ δίνω ὅλα γιὰ τοὺς ἄλλους, τὰ ξαναδίνω ὅλα γιὰ τὸν Θεό. Καὶ μετὰ ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ κάνει πανάλαφρο. Καὶ τότε μπορεῖ νὰ χωρέσω μέσα ἀπὸ ὅλες τὶς μικρὲς ραφίδες καὶ ἀπὸ ὅλες τὶς μικρὲς τρῦπες, ἐκεῖ, τῶν μικρῶν γεγονότων, ποὺ κανεὶς δὲν χωρεῖ. Αὐτοὶ οἱ Χριστιανοὶ εἰσχωροῦν. Εἰσχωροῦν παντοῦ, εἶναι χωρητικοὶ παντοῦ, μπορεῖ τὸ μυαλό τους νὰ χωρέσει παντοῦ. Ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ εἰσέλθουν σὲ ὅλα. Δὲν ὑπάρχουν μερικὰ πράγματα τὰ ὁποῖα τοὺς φοβίζουν, ἀντιπαλότητες, ἐχθρότητες, ἄλλα δεδομένα. Εἰσέρχονται παντοῦ καὶ εἶναι ἀγλαοφανεῖς. Καὶ τότε εἶναι αὐτοὶ ποὺ κατέχουν τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Τὸ κείμενο λοιπὸν αὐτὸ τὸ σημερινὸ εἶναι «καταληκτήριο» γιὰ τὴ πνευματική μας ζωή. Καὶ τὴν ὁρίζει καὶ τὴν σφραγίζει. Ἀρκεῖ ἀπὸ ἐκεῖ νὰ ἀρχίσουμε καὶ ἀπὸ ἐκεῖ νὰ περπατήσουμε: ἀγάπη στὸν Θεό, στροφὴ αὐτῆς τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ξανὰ στὸν Θεὸ στρεφόμαστε. Καὶ πιά, ἔχοντες τὴν ἐμπειρία τοῦ τί σημαίνει νὰ ἀγαπᾶς, τὰ δίνεις ὅλα. Καὶ μετά, ἐπειδὴ προσδοκᾶς τη Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπειδὴ Ἐκείνη πάντα ἔρχεται, γίνεσαι ἐλεύθερος καὶ ποτὲ δὲν ἐπιστρέφεις πίσω. Καὶ ὅταν φτάσεις ἐκεῖ πιά, θὰ ἔρθει ἡ σφραγῖδα ἐκείνη τῆς δυνατῆς χριστιανικῆς ζωῆς: το νὰ εἶναι ἀδύνατο νὰ ἁμαρτήσεις! Γιατί εἶσαι ξεκρέμαστος στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ! Ἁμαρτάνομε γιατί δὲν εἴμαστε ξεκρέμαστοι. Ἁμαρτάνομε γιατί ἀπὸ κάτι ἐξαρτώμαστε. Καὶ τότε εἶναι δυνατὸ πραγματικὰ νὰ ζεῖς σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο, ποὺ εἶναι γεμᾶτος ἀπὸ ἁμαρτίες, καὶ νὰ εἶναι ἀδύνατο νὰ πέσεις! Γιατί εἶσαι ἐλεύθερος πιά! Μπορεῖ αὐτὰ τὰ πράγματα νὰ φαίνονται πολὺ μακρινὰ καὶ ἀπίθανα. Κι ὅμως εἶναι ἡ ὄντως ζωή μας καὶ ἡ ζωή μας! Καὶ πρέπει λίγο νὰ τὰ ψάξουμε καὶ νὰ τὰ ἀναζητήσουμε, ξεκινῶντας ὅπως ὁ νεανίσκος, «γονυπετῶν» πρὸς Αὐτὸν καὶ λέγων «Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσω ἵνα αἰώνιον ζωὴν κληρονομήσω;»
Ἡ περικοπὴ αὐτοῦ τοῦ διαλόγου τοῦ Χριστοῦ μὲ αὐτὸν τὸν νέο, γνωστότατη οὖσα μέν, κρύβει μέσα της, ὅπως ἐξάλλου καὶ ὅλες οἱ βιβλικὲς περικοπές, θησαυροὺς ἀνεξάντλητους ὅσον ἀφορᾶ καὶ τὰ πολὺ πρακτικὰ δεδομένα τῆς καθημερινῆς μας ζωῆς καὶ δὴ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Νὰ προσεγγίσουμε λίγο, μὲ μιὰ βαθύτερη ματιὰ τὸ κείμενο ποὺ ἀκούσαμε, καὶ ἐξάλλου τὸ γνωρίζουμε ἀρκετὰ καλά, καὶ νὰ τὸ προσδιορίσουμε βαθύτερα. Νὰ θυμηθοῦμε τρία οὐσιαστικὰ σημεῖα ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσουν στὴ βαθύτερη κατανόησή του.
Εἶναι ἡ ἐκ προοιμίου ὑπάρχουσα εὐσέβεια αὐτοῦ τοῦ νεανίσκου, τοῦ νεαροῦ ἀνθρώπου, ἦταν εὐσεβὴς ἐκ τῶν πραγμάτων. Ἡ πρόκληση... τοῦ Χριστοῦ, αὐτὴ τὴν εὐσέβεια κάπου νὰ τὴν πάει. Καὶ ἐκεῖνο, τὸ πολλὲς φορὲς ἀκατανόητο, γιὰ τοὺς πλουσίους ποὺ εἶναι ἀδύνατο νὰ εἰσέλθουν στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Νὰ δοῦμε βῆμα πρὸς βῆμα αὐτὰ τὰ πράγματα γιὰ νὰ προσδιορίσουμε εἰδικὰ τὴν τελευταία φράση.
Ἔρχεται λοιπὸν ὁ νεανίσκος «γονυπετῶν», δηλαδὴ κάνει καὶ μιὰ πράξη εὐσεβείας. Ἀπευθύνει στὸν Χριστὸ τὴν ἐπιφώνηση «διδάσκαλε ἀγαθέ» καὶ μάλιστα ρωτάει «τί ποιήσω;» Ἔχει λοιπὸν τὰ βασικὰ στοιχεῖα μιᾶς εὐσεβοῦς ζωῆς ποὺ προσαρμόζεται μὲ τὰ δεδομένα τῆς σχέσης μας μὲ τὸν Θεό. Καὶ ἔρχεται ὁ Χριστὸς αὐτὴν τὴ σχέση ἀγάπης καὶ στροφῆς πρὸς Ἐκεῖνον, πρὸς τὸν Θεό, (ἔτσι φαίνεται) νὰ τὴν χτυπήσει. Δὲν τὸ ἀφήνει τὸ πρᾶγμα ἔτσι, δὲν ἀφήνει δηλαδή, τὴ σχέση ποὺ θέλουμε νὰ ἔχουμε μαζί Του τὴν ἀγαπητική, τὴ σχέση προσεγγίσεως, νὰ μείνει ἔτσι. Καὶ τὴ χτυπάει καὶ τῆς δίνει μιὰ ἄλλη μορφή. Γιατί ἂν τὴν ἀφήσει ἔτσι, ὁτιδήποτε εἶναι στατικό, ἀκόμη καὶ ἡ σχέση μας μὲ τὸν Θεό, μπορεῖ νὰ λιμνάσει καὶ νὰ γίνει καρκίνος.
Καὶ ὁ Χριστὸς ἐνδιαφέρεται νὰ ἔχουμε ἐξόδους. Καὶ παίρνει ἀκόμη καὶ τὴ στροφὴ πρὸς Αὐτόν – μερικὲς φορὲς μπορεῖ καὶ αὐτὴ νὰ εἶναι ψεύτικη, ἂς ποῦμε ποὺ εἶναι ἀληθινή – καὶ αὐτὴ νὰ τὴ βγάλει σὲ ἄλλες διεξόδους. Καὶ παίρνει ὅλη τὴν εὐσέβεια ποὺ ἔχουμε μπροστά Του νὰ τὴ μεταθέσει στὸ πρόσωπο τοῦ ἀδελφοῦ. Καὶ ὅλη αὐτὴ τὴν κίνηση πρὸς Αὐτὸν τὴ βγάζει κάπου ἀλλοῦ, τὴ βγάζει πρὸς τὸν ἄλλο. Καὶ αὐτὸ εἶναι πάρα πολὺ δύσκολο νὰ γίνει. Γιατί ἀνάγεσαι σὲ Αὐτόν, πᾶς πολὺ ψηλά, καὶ Ἐκεῖνος σὲ κατεβάζει πολὺ χαμηλὰ γιὰ νὰ σὲ πάει μετὰ πολὺ ψηλά, γιατί στὸ τέλος τοῦ λέει: «καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι». Κάνει δηλαδὴ μιὰ κίνηση ποὺ φαίνεται παλίνδρομη, ἀλλὰ σπάει αὐτὸ τὸ στατικό, αὐτά τα λιμνάζοντα τὰ νερά, ἀκόμη καὶ στὴ σχέση μας μὲ τὸν Θεό. Αὐτὰ τὰ λιμνάζοντα νερὰ στὴ σχέση μας μὲ τὸν Θεὸ δημιουργοῦν βαθύτατες διαστροφὲς σὲ αὐτὴ τὴ σχέση μὲ τὸν Θεό. Καὶ ἀρρωστημένες καταστάσεις, δῆθεν πνευματικῆς ζωῆς, οἱ ὁποῖες μποροῦν νὰ μᾶς ἀρρωστήσουν κιόλας. Γιατί ἀκριβῶς δὲν ἔχουν διεξόδους, δὲν στρέφονται στὸν ἄλλο. Καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἔξοδο πρὸς τὸν ἄλλο, ὅπως εἶπα πρὶν ἀπὸ λίγο, λέει «δεῦρο ἀκολούθει μοι». Περνᾶς ἀπὸ αὐτὴ τὴν συγκλονιστικὴ σχέση μὲ τὸν ἄλλο· εἶναι σὰν τὴ σχέση ποὺ ἔχει ὁ Χριστὸς μὲ τοὺς μαθητές Του: τοὺς βάζει στὸν κόσμο νὰ σταυρωθοῦν καὶ μετὰ τοὺς βάζει ἔτσι νὰ Τὸν καταλάβουν βαθύτερα.
Αὐτὴ ἡ κίνηση εἶναι οὐσιαστική. Καὶ τότε μποροῦμε νὰ ἀκολουθήσουμε τὸν Χριστὸ καὶ τότε, ἂν πιὰ μποροῦμε νὰ κάνουμε αὐτὴ τὴν κίνηση, ἀπὸ τὸν Χριστὸ στὸν ἄλλο καὶ στὸν Χριστό, τότε μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε τί σημαίνει αὐτό: «πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα ... καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι». Τότε πιά, αὐτὴ εἶναι μιὰ εὔκολη κίνηση. Καὶ τότε, «δυσκόλως εἰσελεύσονται» οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες «εἰς τὴν βασιλείαν» τοῦ Θεοῦ, γιατί ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ πρῶτα-πρῶτα βρίσκεται μέσα στὴν καρδιά μας. Καὶ αὐτὴ ἡ καρδιά, γιὰ νὰ γεμίσει ἀπὸ αὐτὴ τὴν βασιλεία, πρέπει νὰ κενωθεῖ ἀπὸ ὅλα τὰ πράγματα τοῦ κόσμου. Ἂν μέσα της αὐτὴ τὴν καρδιὰ εἶναι γεμάτη ἄλλα πράγματα, δὲν μπορεῖ νὰ γεμίσει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ περνᾶ μέσα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Ἂν πεῖς ποὺ ἀγαπᾶς τὸν Θεὸ καὶ λὲς «ἐγὼ θὰ τὰ δώσω ὅλα γιὰ Αὐτὸν» καὶ δὲν στραφεῖς πρὸς τὸν ἄλλον δίδοντας αὐτὰ ποὺ λέει ὁ Χριστός μας, τότε εἶσαι «γεμᾶτος». Εἶσαι γεμᾶτος, γιατί κρατᾶς ὅλα αὐτὰ ποὺ ἔχεις καὶ δὲν μπορεῖ νὰ γεμίσεις ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔρχεται μόνο διὰ τῆς σταυρικῆς στάσης πρὸς τὸν ἄλλον.
Αὐτὸ εἶναι ἕνα φοβερὸ μυστήριο τῆς κοινωνικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας πού, ἂν δὲν τὸ καταλάβεις, θὰ ἔχεις καὶ λάθος κοίταγμα στὸν Θεὸ (λάθος θεοσέβεια) καὶ λάθος κοίταγμα πρὸς τὸν ἄνθρωπο (λάθος ἀνθρωπισμό). Καὶ γιὰ τὰ δυὸ μπορεῖ νὰ μιλήσουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ ποῦνε «ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ ἀγάπη στὸν ἄνθρωπο», ἀλλὰ καὶ τὰ δύο νὰ εἶναι στραβὰ καὶ τὰ δύο νὰ εἶναι καρκινογόνα, ἂν δὲν ἔχουν αὐτὴ τὴ βαθιὰ ἐσωτερικὴ σχέση. Γι' αὐτὸ λοιπὸν ἡ πνευματική μας ζωή, ποὺ παίζεται σὲ αὐτὸ τὸ μέγεθος καὶ αὐτὸ εἶναι πνευματικὴ ζωή – ἡ πνευματικὴ ζωὴ ὁρίζεται ὡς τὸ μέγεθος τῆς δυνατότητας νὰ ἔχω μέσα μου τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καὶ τότε μπορῶ νὰ γίνω, ἀπὸ τώρα καὶ στὸ μέλλον, κάτοικος τῆς βασιλείας Του – περνάει ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἰσορροπία: νὰ σπάσω τὰ λιμνάζοντα νερὰ τῆς σχέσης μὲ τὸν Θεὸ καὶ νὰ σπάσω τὴν στατικὴ ἀντίληψη πρὸς τὸν ἄλλον· εἶναι ἕνας ψεύτικος οὑμανισμός, ἀγαπᾶμε τὸν ἄνθρωπο, ὅλοι λένε ποὺ ἀγαπᾶνε. Ἔρχεται λοιπὸν αὐτὴ ἡ ἰσορροπία νὰ ἀλλάξει τὰ πάντα! Καὶ γίνεται ἡ πνευματικὴ ζωὴ ἕνα τρομερὸ ἄνοιγμα! Καὶ γίνεται μιὰ ἐλευθερία! Καὶ τότε, ἐπειδὴ ξέρεις ποὺ δίνοντάς τα ὅλα, τὰ ἀποκτᾶς ὅλα, ἔ, τὰ δίνεις ὅλα καὶ ἀρχίζει μέσα σου καὶ μπαίνει βῆμα-βῆμα, σπόρο-σπόρο ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν ὁποία μιλάει ἐδῶ ὁ Χριστός, στὴν ὁποία δὲν μποροῦν νὰ μποῦν οἱ πλούσιοι.
Ποιοί εἶναι οἱ πλούσιοι; Δὲν εἶναι ἁπλῶς ἐκεῖνοι μόνο ποὺ κατέχουν καὶ ἔχουν κάποια ὑλικὰ πράγματα. Εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν μιὰ ἀποκλειστικότητα στὴν σχέση τοὺς μὲ τὸν Θεό, λένε ἐμεῖς ἔχουμε τὸν Θεό, ἔχουμε τὰ πάντα. Ἀκόμη καὶ αὐτοὶ ποὺ γνωρίζουν τὸν Θεό, ὅλη τὴν ἀλήθεια Του, ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι. Εἴμαστε πλούσιοι. Ἂν αὐτὸ τὸν πλοῦτο δὲν τὸν ἐκβάλουμε μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἰσορροπία, βασιλεία τοῦ Θεοῦ δὲν μποροῦμε νὰ ζήσουμε. Εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ νομίζουν ποὺ κατέχουν πολλὰ καὶ δὲν ἔχουν τίποτα. Τελευταῖα καὶ πολὺ ὑλικὴ κατηγορία εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ κατέχουν τὴν ἔννοια τῶν ὑλικῶν πραγμάτων. Μπορεῖ «πλούσιος» νὰ εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀγαπάει τὸν ἄλλο καὶ κάνει κάτι γιὰ τὸν ἄλλο, ἔχει μιὰ ἰδεολογία ἀγαπητική. Ἂν δὲν ἀγαπήσει τὸν Θεὸ ἀγαπῶντας καὶ τὸν ἄλλο, δὲν κάνει καὶ πάλι τίποτε.
Αὐτὴ εἶναι ἡ ἰσορροπία λοιπὸν τοῦ πλούτου καὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Καὶ τότε ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀρχίζει ἀπὸ τώρα καὶ γίνεται ἀγαλλίαμα καρδίας, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή, καὶ γίνεται μιὰ κατάσταση ἀγαθοπάροχος ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ στὸ τέλος λέει «ποιός μπορεῖ νὰ τὸ κάνει αὐτό;» καὶ λέει «ὅ,τι εἶναι ἀδύνατο γιὰ τὸν ἄνθρωπο εἶναι δυνατὸ γιὰ τὸν Θεό». Εἶναι κατάσταση ἀγαθοπάροχος· καὶ ὅλα αὐτὰ νὰ τὰ κάνεις, ἔρχεται μετὰ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ ὁρίζει καὶ τὰ σφραγίζει καὶ τὰ ἐνδυναμώνει καὶ τὰ καθορίζει. Καὶ τότε εἶσαι πιὰ πολίτης τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, γιατί ἄνοιξες τὸ παράθυρο, ὄχι γιατί ἔχεις ἀπαιτήσεις γι' αὐτήν. Γιατί ἔρχεται ὁ Θεὸς καὶ συγκαταβαίνει πάνω σου καὶ γίνεσαι ὁλόκληρος μιὰ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ καὶ γίνεσαι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Βασιλεία τοῦ Θεοῦ σημαίνει νὰ ζεῖς καθημερινὰ τὴ δωρεά Του καὶ νὰ μὴν ἔχεις τίποτε! Οὔτε αὐτὴν δὲν τὴν ἔχεις – καὶ αὐτὸ δωρεὰ εἶναι! Τίποτε πιὰ δὲν κατέχεις καὶ εἶσαι ξεκρέμαστος. Οὔτε μπορεῖς νὰ πεῖς ὅτι ἐγὼ τὸ ἔκανα καὶ τὸ ἔχω. Καὶ αὐτὸ τὸ «ξεκρέμαστο», αὐτό σοῦ δίνει αὐτὴ τὴν αἴσθηση τῆς ἐλευθερίας. Γι' αὐτὸ δὲν μποροῦν οἱ πλούσιοι νὰ εἰσέλθουν στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιατί δὲν ἔχουν αὐτὴ τὴν ἐλευθερία. Τὴν ἐλευθερία μιᾶς μικρῆς- μικρῆς κλωστῆς, ποὺ εἶναι τόσο ἐλεύθερη, τόσο «ξάλαφρη», ποὺ μπορεῖ νὰ εἰσέλθει ἀπ' ὅλες τὶς μικρὲς τρυποῦλες. Αὐτὸ τὸ «ξάλαφρο», αὐτὸ τὸ ἐλεύθερο, ποὺ δὲν μπορεῖς νὰ πεῖς ὅτι «κατέχω» οὔτε τήν Χάρη του Θεός, Ἐκεῖνος μοῦ τὴν δίνει.
Αὐτὴ εἶναι ἡ ἐλευθερία λοιπόν: Ἀγαπῶ τὸν Θεὸ ξεκρέμαστα καί, ἐπειδὴ Τὸν ἀγαπῶ, τὰ δίνω ὅλα γιὰ τοὺς ἄλλους. Καὶ ἐπειδὴ τὰ δίνω ὅλα γιὰ τοὺς ἄλλους, τὰ ξαναδίνω ὅλα γιὰ τὸν Θεό. Καὶ μετὰ ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ κάνει πανάλαφρο. Καὶ τότε μπορεῖ νὰ χωρέσω μέσα ἀπὸ ὅλες τὶς μικρὲς ραφίδες καὶ ἀπὸ ὅλες τὶς μικρὲς τρῦπες, ἐκεῖ, τῶν μικρῶν γεγονότων, ποὺ κανεὶς δὲν χωρεῖ. Αὐτοὶ οἱ Χριστιανοὶ εἰσχωροῦν. Εἰσχωροῦν παντοῦ, εἶναι χωρητικοὶ παντοῦ, μπορεῖ τὸ μυαλό τους νὰ χωρέσει παντοῦ. Ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ εἰσέλθουν σὲ ὅλα. Δὲν ὑπάρχουν μερικὰ πράγματα τὰ ὁποῖα τοὺς φοβίζουν, ἀντιπαλότητες, ἐχθρότητες, ἄλλα δεδομένα. Εἰσέρχονται παντοῦ καὶ εἶναι ἀγλαοφανεῖς. Καὶ τότε εἶναι αὐτοὶ ποὺ κατέχουν τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Τὸ κείμενο λοιπὸν αὐτὸ τὸ σημερινὸ εἶναι «καταληκτήριο» γιὰ τὴ πνευματική μας ζωή. Καὶ τὴν ὁρίζει καὶ τὴν σφραγίζει. Ἀρκεῖ ἀπὸ ἐκεῖ νὰ ἀρχίσουμε καὶ ἀπὸ ἐκεῖ νὰ περπατήσουμε: ἀγάπη στὸν Θεό, στροφὴ αὐτῆς τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ξανὰ στὸν Θεὸ στρεφόμαστε. Καὶ πιά, ἔχοντες τὴν ἐμπειρία τοῦ τί σημαίνει νὰ ἀγαπᾶς, τὰ δίνεις ὅλα. Καὶ μετά, ἐπειδὴ προσδοκᾶς τη Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπειδὴ Ἐκείνη πάντα ἔρχεται, γίνεσαι ἐλεύθερος καὶ ποτὲ δὲν ἐπιστρέφεις πίσω. Καὶ ὅταν φτάσεις ἐκεῖ πιά, θὰ ἔρθει ἡ σφραγῖδα ἐκείνη τῆς δυνατῆς χριστιανικῆς ζωῆς: το νὰ εἶναι ἀδύνατο νὰ ἁμαρτήσεις! Γιατί εἶσαι ξεκρέμαστος στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ! Ἁμαρτάνομε γιατί δὲν εἴμαστε ξεκρέμαστοι. Ἁμαρτάνομε γιατί ἀπὸ κάτι ἐξαρτώμαστε. Καὶ τότε εἶναι δυνατὸ πραγματικὰ νὰ ζεῖς σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο, ποὺ εἶναι γεμᾶτος ἀπὸ ἁμαρτίες, καὶ νὰ εἶναι ἀδύνατο νὰ πέσεις! Γιατί εἶσαι ἐλεύθερος πιά! Μπορεῖ αὐτὰ τὰ πράγματα νὰ φαίνονται πολὺ μακρινὰ καὶ ἀπίθανα. Κι ὅμως εἶναι ἡ ὄντως ζωή μας καὶ ἡ ζωή μας! Καὶ πρέπει λίγο νὰ τὰ ψάξουμε καὶ νὰ τὰ ἀναζητήσουμε, ξεκινῶντας ὅπως ὁ νεανίσκος, «γονυπετῶν» πρὸς Αὐτὸν καὶ λέγων «Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσω ἵνα αἰώνιον ζωὴν κληρονομήσω;»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου