17 Φεβρουαρίου 1914: Ἱστορικὴ μέρα γιὰ τὸν Βορειοηπειρωτικὸ ἀγῶνα

Σὰν σήμερα, τὸ πολυτάραχο 1914 ἐγκαινιάζεται ἡ Αὐτονομία τῆς Βορείου Ἠπείρου μὲ πρωθυπουργὸ τὸν Βορειοηπειρώτη Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο, ἐνῷ στὴν συνέχεια καὶ στὸ πλαίσιο τῆς ἀπομάκρυνσης τοῦ ἐνδεχομένου ἕνωσης μὲ τὴν μητέρα Πατρίδα, οἱ Βορειοηπειρῶτες προχωροῦν σὲ ἐξέγερση
17 Φεβρουαρίου 1914. Ἱστορικὴ μέρα γιὰ τὸν Βορειοηπειρωτικὸ ἀγῶνα. Γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ ξαναζωντανεύει ὁ ἠρωϊσμὸς κι ἡ φιλοπατρία, ποὺ πρὶν 90 τόσα χρόνια οἱ Ἱερολοχίτες στὸ Δραγατσάνι τὴν ὑπέγραψαν μὲ τὸ αἷμα καὶ τὴ θυσία τους.
Ἔτσι καὶ τώρα. Στὶς 4 τὸ ἀπόγευμα πάνω ἀπὸ 2000 Ἱερολοχίτες, ἔχοντας ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Πρόεδρο καὶ τὰ μέλη τῆς Κυβερνήσεως, κήρυξαν ἐπίσημα τὴν Αὐτονομία ὁλόκληρης τῆς Βορείου Ἠπείρου, στὸ Ἀργυρόκαστρο.
Στὴ μεγάλη τούτη ὥρα ὁ Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος, γεμᾶτος συγκίνηση μίλησε στὰ πλήθη: «Ἀδελφοὶ Ἠπειρῶτες ..., ἡ Ἤπειρος... ἔχοντας τὴν ἐλπίδα της στὸ Θεὸ καὶ στηριγμένη στὴ δύναμη τῶν παιδιῶν της καὶ στὴ βοήθεια ὅλου τοῦ Ἑλληνισμοῦ, μὲ ἀρχηγὸ τὸν Γεώργιο Ζωγράφο ρίχνεται στὸν ἀγῶνα κι ἀνυψώνει, σὰν σημαία τῆς αὐτονομίας, τὴν παλιὰ βυζαντινὴ σημαία...
Ἡ Ἤπειρος εἶναι ἀποφασισμένη νὰ τὴν διατηρήσει ἀπρόσβλητη καὶ μόνο ἂν θὰ πατήσουν στὸ πτῶμα καὶ τοῦ τελευταίου Ἠπειρώτη, θὰ μπορέσουν οἱ ἐχθροὶ ν’ ἁπλώσουν πάνω της βέβηλο χέρι. Ἠπειρῶτες! Ἐμπρὸς γιὰ τὴν πίστη καὶ τὴν Πατρίδα! Ζήτω ἡ ἀνεξάρτητη Ἤπειρος!

Τὴν ἄλλη μέρα, στὶς 18 Φεβρουαρίου, ἡ Κυβέρνηση τῆς αὐτόνομης Ἠπείρου κυκλοφορεῖ μιὰ προκήρυξη, μὲ τὴν ὁποία προσκαλεῖ ὅλους τοὺς Ἠπειρῶτες νὰ δώσουν τὸ παρὼν στὸ μεγάλο ἀγῶνα.

«Ἠπειρῶτες,
Ἡ ἀπόφαση γιὰ τὴν «αὐτόνομη πολιτεία τῆς Βορείου Ἠπείρου» πάρθηκε, γιατί ἡ πατρίδα μας κινδυνεύει ... Μᾶς ἀποσποῦν ἀπ’ τὴν ἀγκαλιὰ τῆς μητέρας μας Ἑλλάδας. Μᾶς ἀρνοῦνται τὴν αὐτοδιοίκηση στὸ ἀλβανικὸ κράτος. Μᾶς ἀρνοῦνται ἀκόμα καὶ τὶς ἐγγυήσεις, ποὺ θὰ μᾶς περιφρουροῦσαν τὴ ζωή, τὴ θρησκεία, τὴν περιουσία, τὴν ἐθνική μας ὕπαρξη ...

Γι’ αὐτοὺς τοὺς λόγους,
Κ η ρ ύ σ σ ε ι

Ἡ Βόρειος Ἤπειρος τὴν ἀνεξαρτησία της καὶ προσκαλεῖ τοὺς πολῖτες της, μὲ κάθε θυσία, νὰ ὑπερασπίσουν τὴν ἀκεραιότητα τοῦ ἐδάφους καὶ τὶς ἐλευθερίες τῆς ἐναντίον κάθε προσβολῆς.

Ἡ προσωρινὴ Κυβέρνηση
Ὁ Πρόεδρος
Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος

Τὰ μέλη
Ὁ Δρυϊνουπόλεως, Βασίλειος
Ὁ Κορυτσάς, Γερμανός
Ὁ Βελλὰς καὶ Κονίτσης, Σπυρίδων».

Λίγες μέρες ἀργότερα, στὶς 27 Φεβρουαρίου, βγαίνει τὸ διάταγμα τῆς ἐπιστρατεύσεως ποὺ καλεῖ στὰ ὅπλα ὅλους τοὺς μάχιμους, ἀπὸ 18 μέχρι καὶ 40 χρόνων.
Ἡμέρα ἐπιστράτευσης ὁρίστηκε ἡ 1η Μαρτίου. Μέσα σὲ τρεῖς μέρες ὅλοι ἔπρεπε νὰ παρουσιαστοῦν, ὅπου ὅριζε τὸ διάταγμα.
Ἡ ἀνταπόκριση ποὺ εἶχε σ’ ὅλη τὴ Βόρειο Ἤπειρο τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα, φαίνεται κι ἀπ’ τὴν προκήρυξη τοῦ προέδρου τῆς Αὐτόνομης Πολιτείας τῆς Ἠπείρου, στὶς 21 Φεβρουαρίου 1914.

Γεμᾶτος εὐγνωμοσύνη βλέπω τὴν ἀφοσίωση καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη τοῦ Ἠπειρωτικοῦ λαοῦ πρὸς τοὺς ἀρχηγοὺς τῆς ἀμυνόμενης πατρίδας μας. Γεμᾶτος ἀπὸ ἐλπίδα καὶ θάρρος βλέπω τὸν ἐνθουσιώδη πατριωτισμὸ σας πάνω στὸν ὁποῖο στηρίζεται ἡ τύχη τῆς χώρας. Κανένα μῖσος ἐναντίον τῆς Ἀλβανίας δὲν «ὁπλίζει τὸ χέρι μας... Ἄμυνα, μέχρις ἐσχάτων, εἶναι τὸ μόνο μέσο σωτηρίας ποὺ μᾶς ἀπομένει. Ἄμυνα, ὅμως, ἑνὸς εὐγενικοῦ καὶ πολιτισμένου λαοῦ..., ποὺ σέβεται τὰ δίκαια ὅλων τῶν πολιτῶν, Χριστιανῶν ἡ Μωαμεθανῶν...»

Φτάνει ἡ μέρα τῆς ἐπιστράτευσης, 1 Μαρτίου 1914. Τὸ Ἀργυρόκαστρο, ὅπως κι ἄλλες πόλεις, γεμίζουν ἀπὸ Ἱερολοχίτες, ποὺ ὁλοπρόθυμα εἶναι ἀποφασισμένοι νὰ δώσουν τὸ αἷμα τους γιὰ τὴ λευτεριὰ τῆς πατρίδας τους. Μῆνες τώρα ζοῦσαν μ’ αὐτὸ τὸ ὄνειρο. Καί, νά, πού ’φτασε ἡ ὥρα νὰ ριχτοῦν στὴ μάχη.
Ἀνάμεσα στοὺς φλογεροὺς Ἱερολοχίτες, κι οἱ σπουδαστὲς τοῦ Διδασκαλείου τῆς Ζωσιμαίας Σχολῆς τῶν Ἰωαννίνων.

Τὴν ἄλλη μέρα, στὶς 2 Μαρτίου τὸ πρωϊ, στὴ Μητρόπολη Ἀργυροκάστρου τελέστηκε κατανυκτικὴ Θεία Λειτουργία. Καὶ μετά, ἕνας νεαρὸς Ἱερολοχίτης, σπουδαστὴς τοῦ Διδασκαλείου προσφώνησε τὸν Πρόεδρο Γ. Ζωγράφο:

«Ἐξοχώτατε,
Ὅταν ἀκούσαμε τὴν πρόσκλησή Σας, χωρὶς κανένα δισταγμὸ ἐγκαταλείψαμε τὰ σχολικὰ θρανία, μὲ τὴν ἀπόφαση, Ἠπειρῶτες κι ἐμεῖς, νὰ τρέξουμε στὴ φωνὴ τῆς σφαγιαζομένης Ἠπείρου. Αὐτῆς τῆς πατρίδας, ποὺ συνεχίζει τοὺς ἐθνικοὺς ἄθλους τῶν ἡρωϊκῶν Σουλιωτῶν κι εἶναι ἀποφασισμένη νὰ ταφεῖ κάτω ἀπ’ τὰ ἐρείπιά της παρὰ νὰ παραδοθεῖ σὲ δολοφόνους σφαγιαστές. Τὸ δίκιο κι ἡ ἱερότητα τοῦ ἀγῶνα μας ἀλλὰ κι ἡ ἔμπρακτη ἀλληλεγγύη τῶν συμπατριωτῶν μας, ὅπου κι ἂν βρίσκονται, θὰ πρέπει σ’ ὅλους μας νὰ δυναμώνει τὴν πεποίθηση, ὅτι ὁ εὐγενέστατος αὐτὸς ἀγῶνας μας, στὸ τέλος θὰ εὐοδωθεῖ...».

Χαρακτηριστικὸς εἶναι κι ὁ διάλογος ἀνάμεσα σ’ ἕνα Ἠπειρώτη Ἱερολοχίτη τῆς Δερβιτσάνης ποὺ εἶχε τότε ὁρισθεῖ σὰν ἕνα ἀπὸ τὰ στρατολογικὰ κέντρα καὶ στὸν Ἄγγλο ἀπεσταλμένο, μέλος τῆς Διεθνοῦς Ἐπιτροπῆς Ἐλέγχου. Τὸ ἀντιγράψαμε ἀπ’ τὴν Ἐφημερίδα «Πυρσὸς Βορείου Ἠπείρου», Φεβρουάριος 1980.

-Πόσα φυσίγγια ἔχεις; ρωτάει ὁ Ἄγγλος.
-Αὐτὰ πού ’χω στὶς θῆκες μου, τοῦ ἀπαντάει ὁ Ἱερολοχίτης.
-Πόσα εἶναι;
-Ἑξῆντα.
-Αὐτὰ μόνο ἔχεις;
-Ἔχω καὶ σαράντα στὸ κατάλυμά μου.
-Δηλαδή, ἑκατό. Ἄλλα δὲν ἔχεις;
-Ὄχι, ἀποκρίνεται ὁ Δερβιτσιώτης.
-Μὲ ἑκατὸ φυσίγγια θὰ πολεμήσεις; Γίνεται πόλεμος μὲ ἑκατὸ φυσίγγια; Κι ἅμα σωθοῦν αὐτά, τί θὰ κάνεις;
-Καὶ τὴν Κυβέρνηση γιατί τὴ σχηματίσαμε, μυλόρδε, παρὰ γιὰ νὰ φροντίσει, τί θὰ κάνουμε, ὅταν σωθοῦν τὰ 100 φυσίγγια. Καὶ τὰ χρήματα ποὺ δίνουν οἱ Ἠπειρῶτες, γιατί ἄλλο παρὰ γιὰ φυσίγγια τὰ δίνουν...

-Ἔχετε, λοιπόν, χρήματα ;
-Στέλνουν οἱ Ἠπειρῶτες κάθε μέρα.
-Ἔχουν στείλει πολλά;
-Ὡς δύο-τρία ἑκατομμύρια γιὰ πρώτη δόση. Καὶ στέλνουν καθημερινὰ καὶ δέκα ἕξι σωστὰ χρόνια μποροῦμε νὰ κρατήσουμε πόλεμο μὲ στρατὸ 50.000 στὸ πόδι, μιλόρδε.

-Ἀλλὰ ὁ Βὴδ (ὁ Ἀλβανὸς ἡγεμόνας) θὰ σᾶς δώσει ὅσα προνόμια κι ἐγγυήσεις θέλετε. Γιατί εἴσαστε τόσο ἀδιάλλαχτοι;
-Ἂν οἱ Γάλλοι, μιλόρδε, σᾶς ἔδιναν ὅλων τῶν εἰδῶν τὰ προνόμια καὶ σᾶς ἔπαιρναν τὴν Ἀγγλία, τί γνώμη θὰ δίνατε, Ἄγγλοι σεῖς;
-Αὐτὸ εἶναι ἄλλο, εἶπε νευρικά.

-Εἶναι κάτι περισσότερο ἀπὸ ὅμοιο, μιλόρδε. Στὸ σπίτι τοῦ νοικοκύρη δὲ δίνει προνόμια ὁ φιλοξενούμενος ἀλλ’ ὁ νοικοκύρης, ἂν θέλει, δίνει, ὅσα τοῦ ἀρέσει. Κι ἐμεῖς μέσα τώρα στὴν Αὐτόνομη Ἤπειρο δὲν ἔχουμε ἄλλο σκοπὸ παρὰ νὰ τοὺς θεωρήσουμε ὅλους ἴσους κι ἐλεύθερους, νὰ δώσουμε ἐγγυήσεις, καὶ προνόμια κι ὁ,τι θέλουν, ἀλλὰ νά ’μαστε ἐμεῖς οἱ νοικοκυραῖοι καὶ νὰ μὴ μᾶς δώσουν σὰν νά ’μαστε νοικάτορες. Αὐτὴ εἶναι ἡ οὐσία, μιλόρδε, καὶ τὰ τουφέκια γι’ αὐτὴ κι ὄχι γιὰ καμιὰ ἄλλη δουλειὰ ἔχουν τὸ φουσέκι.


Μ’ αὐτὴ τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς, μὲ τὴ θερμὴ πίστη, ὅτι ὁ Θεὸς θὰ εὐλογήσει τὸ δίκαιο ἀγῶνα τους καὶ μὲ τὴ συνείδηση, ὅτι ἐκτελοῦν χρέος ἱερὸ πρὸς τὴν πατρίδα τους, ρίχνονται στὴ μάχη.
Ξέρουν, βέβαια, ὅτι ὁ ἐχθρὸς εἶναι καὶ σὲ ἀριθμὸ καὶ σὲ ὅπλα καὶ σὲ ξένη βοήθεια, σὲ πολὺ καλύτερη θέση ἀπ’ αὐτούς.

Κι ὅμως, οἱ Ἠπειρῶτες δὲ λιποψυχοῦν. Γιατί ξέρουν κάτι ἄλλο, πολὺ σημαντικό. Ὅτι, ὅταν κανεὶς ἀγωνίζεται γιὰ τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια τῆς φυλῆς του, ἐκεῖνο ποὺ μετράει πάνω ἀπὸ ὑλικὸ ἐξοπλισμὸ κι ἀριθμητικὴ δύναμη, εἶναι τῆς ψυχῆς ἡ φλόγα κι ἡ ἀντοχή.
Γι’ αὐτὸ καὶ προχωροῦν ἀποφασιστικά, γενναῖα. Ὅπως ταιριάζει στοὺς Ἕλληνες κάθε ἐποχῆς, ὅταν ἡ πατρίδα τους καλεῖ νὰ ὑπερασπιστοῦν τὴν τιμὴ καὶ τὴ λευτεριά της.

Ὁ ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Πεντακόσια χρόνια σκλάβοι,
κάτω ἀπ’ ἄγριο ζυγό,
ζούσαμε μὲ μιὰν ἐλπίδα,
ἡ Ἤπειρός μας πὼς θὰ γίνει
μιὰν ἡμέρα Ἑλληνική.

Καὶ μιὰν αὐγινὴ τοῦ Μάρτη,
σπᾶνε ξάφνου τὰ δεσμά
καὶ μὲ περισσὴ λαχτάρα
χαιρετᾶμε δακρυσμένα
τὴν πανώρια Ἐλευθεριά.

Τὴ χαρήκαμε ἕνα χρόνο
μ’ ὅλη της τὴν ὀμορφιά...
Τώρα φεύγουν, μᾶς ἀφήνουν
σὲ μιὰν ἄκρη ἀπελπισιά...

Μ’ ἀπὸ κάτω ἀπ’ τὴ σκιά της
ὅποιος ἔμαθε νὰ ζεῖ
ξέρει πὼς καὶ νὰ πεθάνει
πρὶν τὴν ἀποχωρισθεῖ.

Στάσου ἀντρίκεια Ἠπειρώτη
καὶ δὲν εἶσαι μοναχός.
Τὸν ἱερό σου τὸν ἀγῶνα
παραστέκει ὁ Ἑλληνισμός !

(Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ἀξέχαστες Ἑλληνικὲς Πατρίδες» Τεῦχος Β' Βόρειος Ἤπειρος, Ἐκδόσεων «Ζωῆς τοῦ Παιδιοῦ»).

orthodoxia