(Θεολογικό σχόλιο στό περιεχόμενο καί τά νοήματα τῆς Μεγάλης Τρίτης)
«Τή ἁγία καί μεγάλη Τρίτη της τῶν δέκα παρθένων παραβολῆς, της ἐκ τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου, μνείαν ποιούμεθα». Αὐτό εἶναι τό συναξάρι τῆς δεύτερης ἡμέρας τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος. Ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ψυχῆς μας, «ὁ ὡραῖος κάλλει παρά πάντας βροτούς», ὁδεύει πρός τό ἑκούσιο Πάθος Του, καλῶντας κοντά Του ὅλους ἐμᾶς τούς πιστούς Του, γιά νά μᾶς κάνει κοινωνούς τῶν σωτηριωδῶν παθημάτων Του καί τοῦ θριάμβου τῆς Ἀναστάσεώς Του.
Οἱ θεῖοι Πατέρες ὅρισαν τήν ἁγία αὐτή ἡμέρα νά θυμηθοῦμε μιά ἀπό τίς πιό παραστατικές καί διδακτικές παραβολές...τοῦ Κυρίου μας: τήν παραβολή τῶν Δέκα
Παρθένων. Κι' εἶχαν το σκοπό τους. Ἡ συνοδοιπορία μέ τό Χριστό μᾶς πρός τό Θεῖο Πάθος δέν θά πρέπει νά εἶναι τυπική καί ἁπλά συναισθηματική, ἀλλά θά πρέπει νά εἶναι ὁλοκληρωτική συμμετοχή στήν ἐν Χριστῷ πορεία καί νά συνοδεύεται ἀπό ὀντολογική ἀλλαγή του εἶναι μας. Ἡ ἐνθύμηση τῆς παραβολῆς τῶν δέκα παρθένων εἶναι μιά ἄριστη πνευματική ἄσκηση γιά νά μήν διαφεύγει ἀπό τή σκέψη μας ἡ ἐπερχόμενη μεγάλη, ἐπιφανής καί συνάμα φοβερή ἡμέρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου μας.
Τήν παραβολή τῶν δέκα Παρθένων διασώζει ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος στό 25ο κεφάλαιο τοῦ Εὐαγγελίου του. Μέ τήν εὐκαιρία μιᾶς καταπληκτικῆς ἐσχατολογικῆς ὁμιλίας Του ὁ Κύριος εἶπε καί τήν ἑξῆς παραβολή: Ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν μοιάζει μέ δέκα παρθένες οἱ ὁποῖες ἀφοῦ πῆραν μαζί τους τά λυχνάρια τους πῆγαν νά ὑποδεχθοῦν τόν νυμφίο. Πέντε ἀπό αὐτές ἦταν σώφρονες καί φρόντισαν νά ἔχουν μαζί τους ἀπόθεμα λαδιοῦ γιά τά λυχνάρια τους, ἐνῶ οἱ ἄλλες πέντε ἦταν ἀνόητες καί δέν φρόντισαν νά ἔχουν μαζί τους τό ἀναγκαῖο ἀπόθεμα λαδιοῦ. Ἐπειδή δέ ἀργοῦσε ὁ νυμφίος καί ἡ νύχτα προχωροῦσε ἔπεσαν νά κοιμηθοῦν. Τά μεσάνυχτα ἀκούστηκε μιά γοερή κραυγή ἡ ὁποία ἀνήγγειλε τόν ἐρχομό τοῦ νυμφίου. Οἱ παρθένες σηκώθηκαν γιά νά προαπαντήσουν τόν νυμφίο. Οἱ μέν σώφρονες παρθένες, οἱ ὁποῖες εἶχαν ἀπόθεμα λαδιοῦ ἄναψαν τά λυχνάρια τους καί περίλαμπρες περίμεναν τήν εἴσοδο τοῦ νυμφίου, γιά νά μποῦν μαζί του στή λαμπρή γαμήλια χαρά. Οἱ δέ μωρές ξύπνησαν αἰφνιδιασμένες καί μή μπορῶντας νά ἀνάψουν τά λυχνάρια τους, ζητοῦσαν ἀπεγνωσμένα ἀπό τίς σώφρονες νά τούς δώσουν λίγο λάδι ἀπό τό δικό τους. Ἐκεῖνες τούς ἀπάντησαν πώς μόλις ἀρκεῖ γιά τά δικά τους τά λυχνάρια καί καλά θά κάνουν νά πᾶνε νά ἀγοράσουν. Οἱ ἀνόητες παρθένες ἔτρεξαν, καταμεσῆς τῆς νύχτας, νά ἀγοράσουν λάδι, ἀλλά ἐν τῷ μεταξύ ὁ νυμφίος ἔφθασε καί μπῆκε στό χῶρο τοῦ γάμου μέ τίς πέντε φρόνιμες παρθένες καί ἡ πόρτα ἔκλεισε ἑρμητικά καί ὁριστικά. Οἱ ἀνόητες παρθένες ἔφθασαν καθυστερημένες καί ἄρχισαν νά φωνάζουν: Κύριε, Κύριε ἄνοιξέ μας. Αὐτός τούς ἀπάντησε ἀλήθεια σᾶς λέγω πώς δέν σᾶς γνωρίζω. Ἔμειναν τελικά ἔξω τοῦ νυμφῶνος. Ἔκλεισε τήν παραστατική αὐτή παραβολή του ὁ Κύριος μέ τήν ἑξῆς σωτήρια προτροπή: «Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε τήν ἡμέραν οὐδε τήν ὥραν ἐν ἡ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται» (Μάτθ.25,13 ) καί «γρηγορεῖτε οὔν΄ οὐκ οἴδατε γάρ πότε ὁ κύριος τῆς οἰκίας ἔρχεται, ὀψέ ἤ μεσονυκτίου ἤ ἀλεκτροφωνίας ἤ πρωί΄ μή ἐλθών ἐξαίφνης εὕρη ὑμᾶς καδεύδοντας» (Μάρκ.13,35).
Ἡ παραβολή αὐτή ἔχει ὡς σκοπό νά θυμίσει στούς πιστούς πώς ἡ Δευτέρα καί ἔνδοξη Παρουσία τοῦ Κυρίου θά γίνει ξαφνικά, θά ἔρθει «ὡς κλέπτης ἐν νυκτί» (Ἀ΄θεσ.5,2). Γι' αὐτό θά πρέπει οἱ πιστοί νά εἶναι πάντοτε, ἀνά πᾶσα στιγμή ἕτοιμοι, γιά τήν ὑποδοχή Του, διαφορετικά θά μείνουν ἔξω ἀπό τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί θά χαθοῦν. Αὐτή ἡ ζωή εἶναι τό στάδιο προετοιμασίας μας γιά τήν αἰωνιότητα. Ἄν δέν ἄν δέν ἀλλάξουμε πορεία ζωῆς, ἄν δέν ὑπερβοῦμε τόν πτωτικό
καί ἁμαρτωλό ἑαυτό μας, ἄν δέν ἐφοδιάσουμε τήν ψυχή μας μέ οὐράνιους θησαυρούς, ἄν δέν στολιστοῦμε μέ ἀρετές καί δέ συνταχθοῦμε ὀντολογικά μέ τό Σωτῆρα Χριστό εἶναι σίγουρο ὅτι θά βρεθοῦμε ἐκείνη τή φοβερή ἡμέρα τῆς Κρίσεως ἔξω ἀπό τήν ἀτέρμονη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, προορισμένοι γιά τήν αἰώνια κόλαση, ὅπου «ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθός καί ὁ βρυγμός των ὀδόντων» (Λούκ.13,28). Τότε, διαβεβαίωσε ὁ Κύριος, ἐσεῖς οἱ ἀσεβεῖς, μέ φόβο καί μέ ἀνείπωτο τρόμο, «όψησθε Ἀβραάμ καί Ἰσαάκ καί Ἰακώβ καί πάντας τούς προφήτας ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ, ὑμᾶς δέ ἐκβαλλομένους ἔξω» (Λούκ.13,28). Τρομερό πραγματικά νά φαντάζεται κάποιος αὐτή τήν πραγματικότητα, πόσο μᾶλλον νά τή βιώσει κιόλας!
Ἔτσι οἱ θεῖοι Πατέρες ἔκριναν σκόπιμο νά ἀφιερώσουν μιά ἡμέρα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος στήν ἀνάμνηση τῆς ἐσχατολογικῆς αὐτῆς παραβολῆς τῶν δέκα παρθένων. Τό κατανυκτικό κλίμα αὐτῶν τῶν ἁγίων ἡμερῶν εἶναι ἡ καλλίτερη στιγμή γιά νά ὑπενθυμίσει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία στούς πιστούς τό φοβερό καί ἀπρόοπτο τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου. Ἐπίσης ἡ ἐγρήγορση εἶναι συνυφασμένη μέ τό Πάθος τοῦ Θεανθρώπου. Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος κατά τή δραματική νύκτα τῆς συλλήψεως Του στόν κῆπο τῆς Γεθσημανή τόνιζε στούς μαθητές του «Γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε» (Μάρκ.14,38)!
Μέσα στήν κατανυκτική ἀτμόσφαιρα τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ἡ μνεία τῆς Δευτέρας Παρουσίας καί ἡ ἀνάγκη τῆς συνεχοῦς ἑτοιμασίας γιά τήν τρομερή ἐκείνη ἡμέρα, εἶναι ἐπιτακτική. Ὁ ἐπίγειος βίος μας εἶναι καθοριστικός γιά τόν ἐπέκεινα τῆς ζωῆς αὐτῆς προορισμοῦ μας. Οἱ φρόνιμες παρθένες φρόντισαν νά εἶναι ἕτοιμες γιά τήν ὑποδοχή τοῦ Νυμφίου, σέ ἀντίθεση μέ τίς μωρές καί νωθρές παρθένες, οἱ ὁποῖες εἶχαν διασπάσει τήν προσοχή τους σέ ἄλλες δευτερευούσης σημασίας ἔννοιες καί δέν φρόντισαν νά ἔχουν τά ἀπαραίτητα ἐφόδια γιά τήν ὑποδοχή τοῦ Νυμφίου καί νά ἐξασφαλίσουν τήν εἴσοδό τους στή λαμπρή γαμήλια εὐφροσύνη.
Οἱ παρθένες συμβολίζουν τίς ψυχές μας καί ἡ προμήθεια λαδιοῦ γιά τό λυχνάρι εἶναι ὁ ἐπίγειος συνεχής ἀγῶνας γιά νά κάνουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, νά κάνουμε ἔργα εὐποιίας, νά παραμερίζουμε ἀπό τήν ὕπαρξή μας συνεχῶς ὅλα ἐκεῖνα τά στοιχεῖα πού εἶναι παρείσακτα στή φύση μας καί ἀντιστρατεύονται τήν πνευματική μας πρόοδο καί τελείωση. Τό λυχνάρι εἶναι ἡ παρρησία μας μπροστά στό Θεό. Οἱ φρόνιμες παρθένες συμβολίζουν τῆς ἀγαθῆς προαιρέσεως ψυχές, οἱ ὁποῖες ζοῦν ἀδιάκοπα τήν λαχτάρα τῆς ἕνωσής τους μέ τό Νυμφίο τῆς Ἐκκλησίας, τόν σωτῆρα Χριστό. Γι' αὐτό ἀγωνίζονται ἀέναα νά ἀποκτοῦν ἀρετές καί πνευματική προκοπή καί νά περιθωριοποιοῦν ὅλα ἐκεῖνα τά στοιχεῖα, τά ὁποῖα ἀντιστρατεύονται τήν ἕνωσή τους μέ το Θεό. Οἱ μωρές παρθένες συμβολίζουν τίς ράθυμες, ἀδιάφορες καί ἐν πολλοῖς ἐχθρικά πρός τό Χριστό διατελοῦσες ψυχές. Εἶναι ἐκεῖνες οἱ ψυχές οἱ ὁποῖες ἀπορροφημένες ἀπό τήν ὑλιστική εὐδαιμονία, ἀδιαφοροῦν γιά τήν πνευματική πρόοδο καί τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία.
Τό φοβερό γεγονός τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου θά γίνει, ὅπως ἀναφέραμε ξαφνικά καί σέ χρόνο ἀνύποπτο καί θά πληρώσει μέ χαρά ἀνείπωτη τίς φρόνιμες καί ἀγαθές ψυχές καί θά φέρει φόβο καί ἀγωνία τίς μωρές ψυχές. Οἱ μέν πρῶτες θά ἐπιβραβευτοῦν γιά τήν σώφρονα στάση τους καί θά εἰσέλθουν στήν ἀτέρμονη βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ οἱ δεύτερες ἐξ' αἰτίας της ἀμέλειά τους θά ἀποκλειστοῦν ἀπό τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί θά βυθισθοῦν στήν κατάσταση τῆς παντοτινῆς λύπης καί τῆς τιμωρίας, «εἰς τό πῦρ τό αἰώνιον τό ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καί τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ» (Μάτθ.25,41).
Ἡ παραβολή τῶν δέκα παρθένων μας διδάσκει ἐπίσης τό ἀναπάντεχο τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου, ἀλλά καί τό ἀναπάντεχο τοῦ θανάτου μας. Ἔσχατα γιά τον κάθε πιστό εἶναι ἡ στιγμή τοῦ θανάτου του, διότι μέ τόν ἐρχομό τοῦ θανάτου παγιώνεται δια παντός καί αἰωνίως ἡ κατάστασή μας. Εἶναι βασική διδασκαλία της
Ἐκκλησίας μας, πώς «ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἔστι μετάνοια» . Ὁ ἱερός Χρυσόστομος τόνισε πώς «Μή τοίνυν ἁπλῶς κλαίωμεν τούς ἀποθανόντας, ἀλλά τους ἐν ἁμαρτίαις. Οὗτοι θρήνων ἄξιοι, οὗτοι κοπετῶν καί δακρύων. Ποία γάρ ἐλπίς, εἶπε μοί, μετά ἁμαρτημάτων ἀπελθεῖν, ἔνθα οὐκ ἐστίν ἁμαρτήματα ἀποδύσασθαι; Ἕως μέν γάρ ὦσιν Ἐνταῦθα, ἴσως ἤν,ἥν,ἦν προσδοκῶν πολλή, ὅτι μεταβαλοῦνται, ὅτι βελτίους ἔσονται. Ἄν Δέ ἀπέλθωσι εἰς τόν ἅδην ἔνθα οὐκ ἐστίν ἀπό μετανοίας κερδάναί τί (ἐν γάρ τῷ Ἅδη φησί τίς εξὁμολογήσεταί σοί;) πώς οὐ,οὗ θρήνων ἄξιοι;». Τό γεγονός τοῦ θανάτου εἶναι τό πλέον ἐνδεχόμενο στή φύσης μας καί συνήθως τό πλέον ἀπρόοπτο γεγονός. Ἄν ἀμελήσουμε μπορεῖ νά μᾶς βρεῖ ὁ θάνατος ἀπροετοίμαστους καί ἄρα προορισμένους γιά τήν αἰώνια κόλαση!
Ἡ ὑμνολογία τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τρίτης εἶναι καί αὐτῇ καταπληκτικῇ, ὅπως ὁλόκληρης τῆς Μ. Ἑβδομάδος. Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, ἡ ὁποία, ὅπως εἴπαμε ψάλλεται τή Μ. Δευτέρα τό βράδυ, γιά νά μποροῦν νά τήν παρακολουθοῦν οἱ ἐργαζόμενοι πιστοί, ἀρχίζει μέ τό γνωστό κατανυκτικό τροπάριο «Ἰδού ὁ Νυμφίος
ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός...».... Ἀκολουθοῦν τά ὑπέροχα καθίσματα, ποιήματα τοῦ μεγάλου Ρωμανοῦ του Μελῳδοῦ, «Τόν Νυμφίον ἀδελφοί ἀγαπήσωμεν...», «Βουλευτήριον, Σωτήρ, παρανομίας κατά σοῦ...» καί τό ὑπέροχο τροπάριο «Ὁ Ἰούδας τή γνώμη φιλαργυρεί κατά τοῦ διδασκάλου ὁ δυσμενής...».... Ἀκολουθεῖ ἡ εὐαγγελική περικοπή, ἡ ὁποία περιέχει τά φοβερά «οὐαί» τοῦ Κυρίου κατά τῶν ὑποκριτῶν Φαρισαίων. Τό κοντάκιο «Τήν ὥραν, ψυχή, τοῦ τέλους ἐννοήσασα...», καθώς καί ὁ Οἶκος «Τί ραθυμεῖς, ἀθλία ψυχή μου;...» εἶναι σχετικά μέ τό περιεχόμενο τῆς ἡμέρας. Τά τροπάρια τῶν Αἴνων, ποιήματα τοῦ Κοσμᾶ του Μελῳδοῦ καί Ἰωάννου μοναχοῦ, «Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν ἁγίων σου πώς
εἰσελεύσομαι ὁ ἀνάξιος;...», «Ὁ τή ψυχή ραθυμία νυστάξας...» καί «Τοῦ κρύψαντος τό τάλαντον...», ὅπως καί τά τροπάρια τῶν Ἀποστίχων «Δεῦτε πιστοί ἐπεργασώμεθα προθύμως τῷ Δεσπότῃ...», «Ὅταν ἔλθης ἐν δόξῃ μετ' ἀγγελικῶν δυνάμεων...» καί «Ὁ Νυμφίος ὁ κάλλει ὡραῖος παρά πάντας ἀνθρώπους...» εἶναι σχετικά μέ τήν περικοπή τῆς παραβολῆς τῶν δέκα Παρθένων. Προτρέπουν μέ ἄκρατο λυρισμό τούς πιστούς νά μιμηθοῦν τίς φρόνιμες Παρθένες γιά νά μή μείνουν ἔξω τοῦ «Νυμφῶνος Χριστοῦ». Τέλος τό καταπληκτικό δοξαστικό, ποίημα καί αὐτό τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, «Ἰδού σοί τάλαντον ὁ Δεσπότης ἐμπιστεύσει, ψυχή μου, φόβῳ δέξαι τό χάρισμα...» ἀναφέρεται στήν ἄλλη ἐπίσης παραστατική παραβολή τοῦ Κυρίου, αὐτή τῶν Ταλάντων.
Ὡς συνοδοιπόροι τοῦ Θείου Πάθους θά πρέπει νά ἔχουμε συνεχῶς στραμμένη τή σκέψη μας πώς θά ἑνώσουμε τήν ψυχή μας μέ τό Νυμφίο Χριστό. Τά φτηνά καί ἐφήμερα πράγματα πρέπει νά τά θέτουμε σέ δεύτερη μοῖρα, ἄν θέλουμε κι' ἐμεῖς νά βρεθοῦμε στήν ὁμάδα τῶν φρονίμων παρθένων κατά τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου. Ὁ δρόμος τοῦ Θείου Πάθους δείχνει καί σε μας τό δικό μας δρόμο, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀτραπός μαρτυρίου, πού ὅμως ὁδηγεῖ στή ἐν Χριστῷ ἀπολύτρωση καί στήν αἰώνια ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου