Ὁρισμένοι ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔλαβαν τόν τίτλο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Διδασκάλου, διότι ἡ προσφορά τους σέ Αὐτή ὑπῆρξε καθοριστική γιά τήν διατύπωση τῆς διδασκαλίας Της. Ἡ δράση τους ξεπέρασε τά στενά γεωγραφικά ὅρια καί τήν ἐποχή, πού ἔζησαν καί ἔδρασαν, ἐπιδρῶντας καταλυτικά στήν διαμόρφωση τῆς οἰκουμενικῆς διαστάσεως τῆς Ἐκκλησίας. Ἕνας ἀπό αὐτούς τούς μεγάλους Πατέρες καί οἰκουμενικούς διδασκάλους ὑπῆρξε καί ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος, ἐπίσκοπος Λουγδούνου.
Καταγόταν ἀπό τήν εὐρύτερη περιοχή τῆς... Σμύρνης τῆς Μ. Ἀσίας. Ὁ χρόνος γέννησής του δέν εἶναι γνωστός μέ ἀκρίβεια. Τό ὅτι ὑπῆρξε μαθητής τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου Σμύρνης (+167), εἰκάζεται ὅτι γεννήθηκε περί τό 130 ἀπό χριστιανούς γονεῖς. Σύμφωνα μέ μαρτυρία τοῦ ἁγίου Ἱερωνύμου ὑπῆρξε μαθητής καί τοῦ σημαντικοῦ Ἀποστολικοῦ Πατέρα Παπία, ἐπισκόπου Ἰεραπόλεως. Φαίνεται ὅτι ἔλαβε σπουδαῖα θεολογική καί θύραθεν παιδεία. Εἶναι βεβαιωμένο ὅτι σπούδασε τήν δεύτερη σοφιστική, ὡς ρητορική τέχνη. Κοντά σέ σπουδαίους θεολόγους καί ποιμένες διδάχτηκε καί παρέλαβε τήν γνήσια ἀποστολική παράδοση, ἡ ὁποία διέκρινε τούς ἐπισκόπους τῆς Ἀσίας.
Περί τό 160 μετακόμισε στή Ρώμη, ὅπου γνωρίστηκε μέ τόν ἅγιο Ἰουστῖνο. Ἐκεῖ ὁ Χριστιανός Φιλόσοφος λειτουργοῦσε θεολογική καί φιλοσοφική σχολή. Φαίνεται πώς ὁ Εἰρηναῖος μαθήτευσε στήν φημισμένη σχολή τοῦ Ἰουστίνου καί συμπλήρωσε τίς θεολογικές καί φιλοσοφικές του γνώσεις. Αὐτό ἀποδεικνύεται ἀπό τόν ἀπολογητικό τρόπο πού ἀντιμετωπίζει τίς αἱρέσεις στό ἔργο του, διότι μοιάζει μέ τήν ἀπολογητική τοῦ Ἰουστίνου. Ἡ παραμονή του στή Ρώμη του ἔδωσε τήν εὐκαιρία νά γνωριστεῖ μέ πολλούς ὁμολογητές τῆς ἐκεῖ ἀκμάζουσας ἐκκλησίας.
Περί τό 170 ἀναχώρησε γιά τήν μεγάλη πόλη Λούγδουνο (Λυῶν) τῆς νοτίου Γαλλίας, ὅπου ἐγκαταστάθηκε μόνιμα. Ἡ μετάβασή του ἐκεῖ δέν ἦταν τυχαία, διότι ἡ Γαλατία εἶχε καταστεῖ τόπος μετανάστευσης μεγάλου ἑλληνόφωνου χριστιανικοῦ στοιχείου Μικρασιατῶν, ἐξαιτίας τῶν σκληρῶν διωγμῶν, οἱ ὁποῖοι ἦταν συχνοί στήν Μ. Ἀσία. Σύμφωνα μέ μαρτυρία τοῦ Γρηγορίου Τουρώνης εἶχε σταλεῖ στήν Λυῶν ἀπό τόν ἅγιο Πολύκαρπο Σμύρνης γιά νά ὑπηρετήσει πνευματικά τούς Μικρασιᾶτες πρόσφυγες. Αὐτό βεβαιώνει καί ἡ πληροφορία ὅτι μέ τήν ἄφιξή του, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Σύμφωνα μέ ἄλλη μαρτυρία, ἔγινε ἐνθουσιωδῶς δεκτός ἀπό ὁμάδα προσφύγων Φρυγῶν Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἔκλειναν πρός τήν αἵρεση τοῦ Μοντανισμοῦ. Μάλιστα κάποιοι ἀπό τούς «προφῆτες» τῆς ὁμάδας, «ἐπαγγέλονταν» τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ὅτι θά γινόταν στή Λυῶν, ὅπου θά ἐγκαθιδρύονταν ἡ ἐπίγεια χιλιετής βασιλεία Του, ὅπως πίστευαν οἱ μοντανιστές. Ἀλλά δέ γνώριζαν πώς ὁ ὀρθόδοξος Εἰρηναῖος βρισκόταν στή Λυῶν, ὡς ἀπεσταλμένος τοῦ πάπα Ἐλεύθερου γιά νά ἀγωνιστεῖ κατά τῆς αἱρέσεως αὐτῆς, ἡ ὁποία εἶχε πάρει ἀνησυχητικές διαστάσεις στήν περιοχή καί τήν ὁποία εἶχαν φέρει οἱ μετανάστες Φρύγες ἀπό τή Μ. Ἀσία, τήν κοιτίδα της. Ὁ πάπας Ἐλεύθερος ἀποζητοῦσε τήν ριζική ἀντιμετώπιση τῆς αἱρέσεως καί θεώρησε πώς ὁ Εἰρηναῖος ἦταν τό κατάλληλο πρόσωπο.
Τό 177 ὑπέστη μαρτυρικό θάνατο ὁ ἐπίσκοπος τῆς Λυῶνος Ποθεινός, μαζί μέ πολλούς ἄλλους Χριστιανούς τῆς περιοχῆς, ὅταν ὁ Εἰρηναῖος ἔλειπε στή Ρώμη, καλεσμένος τοῦ πάπα Ἐλεύθερου, γιά τήν ὀργάνωση τῆς αἱρέσεως τοῦ Μοντανισμοῦ. Ὅταν ἐπέστρεψε στή Λυῶν, ὁ λαός τόν ἐξέλεξε ἐπίσκοπο στή θέση τοῦ Μάρτυρα Ποθεινοῦ. Ὁ Εἰρηναῖος ἄρχισε ἕνα τιτάνιο ἔργο διοργάνωσης τῆς τοπικῆς ἐκκλησίας, ἱεραποστολῆς καί καταπολέμησης τῶν αἱρέσεων. Ἐκείνη τήν ἐποχή ἦταν σέ πλήρη
ἐξέλιξη ἕνας ἀπό τούς πλέον φοβερούς διωγμούς κατά τῶν Χριστιανῶν, τόν ὁποῖο εἶχε κηρύξει μέ διάταγμά του ὁ αὐτοκράτορας Μάρκος Αὐρήλιος (161-180). Ἡ φιλοσοφική του ἰδιότητα (ἦταν στωικός φιλόσοφος) δέν τόν ἐμπόδισε νά διατάξει ἕναν ἀπό τούς πλέον φονικούς διωγμούς κατά τῶν ἀδίκως διωκομένων Χριστιανῶν. Παρ' ὅλες τίς διώξεις ὁ Εἰρηναῖος ἄσκησε ἕνα ἀξιοθαύμαστο ἔργο. Διοργάνωσε ἕνα σπουδαῖο ἱεραποστολικό δίκτυο στούς ἑλληνόφωνους, λατινόφωνους καί Κέλτες κατοίκους τῆς Εὐρώπης. Καταπολέμησε τίς αἱρέσεις, οἱ ὁποῖες πληθύνονταν στήν Ἐκκλησία. Στόχος του ἡ χειρότερη καί πιό ἐπικίνδυνη αἵρεση: ὁ Γνωστικισμός. Ἐπρόκειτο γιά ἕνα θρησκειοφιλοσοφικό κίνημα, τό ὁποῖο διέστρεφε σέ ἀπόλυτο βαθμό τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί καλλιεργοῦσε ἕναν ἀπίστευτα νοσηρό μυστικισμό. Εἶναι ὁ πρῶτος μεγάλος ἐκκλησιαστικός ἄνδρας καί θεολόγος, ὁ ὁποῖος κατάφερε νά θέσει στό περιθώριο τόν Γνωστικισμό καί νά τόν ἐκμηδενίσει!
Ὁ Εἰρηναῖος κλήθηκε νά ἀντιμετωπίσει καί ἕνα ἄλλο μεγάλο πρόβλημα, τό ὁποῖο ταλαιπώρησε σοβαρά τήν Ἐκκλησία τό δεύτερο μισό τοῦ 3ου μ. Χ. αἰῶνα. Τήν ἔριδα γιά τόν ἑορτασμό τοῦ Πάσχα, ἡ ὁποία εἶχε διχάσει τήν Ἐκκλησία. Εἶχε ἐπικρατήσει ἡ συνήθεια στούς Χριστιανούς τῆς Μ. Ἀσίας νά ἑορτάζουν τό Πάσχα μαζί μέ τούς Ἑβραίους στίς 14 τοῦ ἑβραϊκοῦ μῆνα Νισάν, σέ ἀντίθεση μέ τούς δυτικούς, οἱ ὁποῖοι τό ἑόρταζαν τήν πρώτη Κυριακή μετά τήν ἐαρινή ἰσημερία. Ὁ Εἰρηναῖος στάθηκε διαλλακτικός, νουθετῶντας τόν ὀργίλο πάπα Ρώμης Βίκτωρα, ὁ ὁποῖος σκόπευε νά δημιουργήσει σχίσμα στήν Ἐκκλησία. Κλήθηκε ἐπίσης νά ἀντιμετωπίσει καί τό πρόβλημα τῶν μετανοούντων, καθότι ἐπικρατοῦσαν τάσεις ἀκραῖες στήν Ἐκκλησία, γιά ὅσους ἤθελαν νά ἐπιστρέψουν σ' Αὐτή.
Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος ὑπῆρξε μεγάλος θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ἀποφάνθηκε γιά ὕψιστες ἀλήθειες Τῆς. Παράλληλα ὑπῆρξε καί μεγάλος συγγραφέας, ὁ ὁποῖος ἄφησε στήν Ἐκκλησία ἕνα σπουδαῖο συγγραφικό ἔργο. Ὑπῆρξε ἰδιοφυία στόν ἀντιρρητικό καί ἀπολογητικό ἔργο. Τά πιό γνωστά του συγγράμματα εἶναι: «Ἔλεγχος καί ἀνατροπή τῆς ψευδωνύμου γνώσεως», καί «Ἐπίδειξη τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος». Μᾶς ἄφησε ἐπίσης πληθώρα ἐπιστολῶν του.
Τό 193 εἶχε ξεσπάσει νέος σκληρός διωγμός ἀπό τόν Σεπτίμιο Σεβῆρο (193-211). Ὁ Εἰρηναῖος εἶχε γίνει στόχος τῶν εἰδωλολατρῶν γιά τό σπουδαῖο ἔργο του. Συνελήφθη, μαζί μέ πλῆθος ἄλλων πιστῶν καί ὑπέστη μαρτυρικό θάνατο τό 202. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στίς 23 Αὐγούστου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου