Ὁ θανατοποινίτης μοναχός, ἡ κρατική ἐκδίκηση καί ὁ πραγματικός σωφρονισμός

Χαράλαμπος Ἄνδραλης

Μέ ἀφορμή τή συγκλονιστική ἱστορία τοῦ θανατοποινίτη μοναχοῦ Ἐφραίμ, κατά κόσμον Φράνκ Ἄτγουντ, ἀγγίξαμε νοερά τή φρικιαστική νομική πραγματικότητα τῶν ΗΠΑ μέ τό ἀπάνθρωπο, ἀντισωφρονιστικό καί σαδιστικά ἐκδικητικό σύστημα τῆς θανατικῆς ποινῆς, τό ὁποῖο ἰσχύει ἀκόμα καί σέ ἄλλες χῶρες τοῦ κόσμου, κυρίως ἰσλαμικές.

Μέ ἀφορμή, πάλι, ἄλλες ἱστορίες ἐγκλημάτων πού συγκλόνισαν τό πανελλήνιο, κάποιοι ἄρχισαν νά μιλοῦν γιά ἐπαναφορά τῆς βάρβαρης θανατικῆς ποινῆς στή χώρα μας. Ἡ λύση στή βαριά ἐγκληματικότητα δέν εἶναι ἡ ἐκδίκηση. Τό κράτος δέν μπορεῖ νά γίνεται τό ἴδιο φονιᾶς, γιά νά τιμωρήσει τούς... δολοφόνους. Οὔτε ἡ ἀπειλή τῆς θανατικῆς ποινῆς σωφρονίζει τούς ἐγκληματίες. Ἄν ἦταν ἀποτελεσματική δέν θά ὑπῆρχε βαριά ἐγκληματικότητα στίς χῶρες πού ἰσχύει ἡ θανατική ποινή.

Ἡ λύση ἀπέναντι στήν ἐγκληματικότητα εἶναι ἡ σωστή παιδεία καί ἡ διασφάλιση περιβάλλοντος ἀγάπης στούς ἀνθρώπους ἀπό τήν παιδική ἡλικία. Ἄν ἐρευνηθεῖ τό ἱστορικό τῶν ἐγκληματιῶν, θά διαπιστωθεῖ ὅτι δέν ἔτυχαν ἀγάπης καί ἐνδιαφέροντος, οὔτε ἀπό τήν ἴδια τους τήν οἰκογένεια.

Ἕνας ἀκόμη βασικός παράγοντας πού ἐνισχύει τήν παραβατικότητα εἶναι ἡ ἔλλειψη πίστης στό Θεό ἤ ἡ κοσμική ωριγενιστική ἀντίληψη περί Θεοῦ, καθώς ἡ πλάνη περί μή ἀπόδοσης ἀπολογίας γιά τίς πράξεις καί παραλείψεις μας,  χαλαρώνει τούς ἠθικούς φραγμούς καί κάνει τό ἔγκλημα πιό «εὔκολο». Ὅσο ἡ θρησκευτική πίστη σέ ἕνα σύνολο ἀνθρώπων φθίνει, τόσο αὐξάνει ἡ παραβατικότητα, χωρίς αὐτό νά ἀποκλείει ἀντίθετες περιπτώσεις, πού ὅμως εἶναι σπάνιες.

Ἕνας ἀκόμη παράγοντας ἐνίσχυσης τῆς ἐγκληματικότητας εἶναι ἡ ἔλλειψη σωφρονιστικοῦ χαρακτῆρα ἀπό τά «σωφρονιστικά» καταστήματα. Οἱ προσπάθειες βελτίωσης τῶν τροφίμων εἶναι ἀπό μηδενικές ἕως ἀνεπαρκεῖς, καί ὄχι μόνο δέν ὁδηγοῦν στό σωφρονισμό ἀλλά «τελειοποιοῦν» τόν παραβάτη καί τόν ἑτοιμάζουν γιά βαρύτερα ἐγκλήματα μόλις ἐκτίσει τήν ποινή του καί ἐνταχθεῖ πάλι στήν κοινωνία.

Στήν περίπτωση τοῦ Ἐφραίμ Ἄτγουντ, βλέπουμε ἕνα παραβατικό ἄνθρωπο νά γνωρίζει τό Χριστό μέσα ἀπό τήν καταδίκη του γιά ἕνα ἔγκλημα, τό ὁποῖο ὁ ἴδιος ἀρνήθηκε ὅτι διέπραξε, ἐνῶ παραδέχθηκε ὅτι γενικά ζοῦσε στήν παρανομία πρίν τή φυλάκισή του. Ἡ γνωριμία του μέ τήν ὀρθόδοξη πίστη τόν μετέτρεψε σέ ἄλλον ἄνθρωπο, κάτι πού ἐπιβεβαιώθηκε μέ τόν γαλήνιο τρόπο πού ἀντιμετώπισε τήν ἐκτέλεση, κατά τίς ἐπίσημες περιγραφές τῶν πολιτειακῶν ὀργάνων. Καί δέν εἶναι ἡ μόνη περίπτωση. Ἑκατοντάδες ἄνθρωποι βρῆκαν μέσα στή φυλακή τό Χριστό, χάρη στή δραστηριότητα εὐσυνείδητων κληρικῶν, μέ κορυφαῖες περιπτώσεις τούς μακαριστούς Ἱερομονάχους π. Γερβάσιο Ραπτόπουλο καί π. Μάρκο Μανώλη. Ἐκεῖνοι καί ἄλλοι πολλοί, ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι, τόλμησαν νά ἀσχοληθοῦν μέ ἀνθρώπους πού μέ τίς πράξεις τους προκάλεσαν τό δημόσιο αἴσθημα καί ἐπέσυραν τήν κοινωνική ἀπαξία. Τούς εἶδαν ὄχι ὡς ἐγκληματίες, ἀλλά ὡς ἀδύναμα παιδιά τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἔκανε πρῶτο οἰκιστή τοῦ Παραδείσου ἕνα μετανοημένο κακοῦργο. Καί τούς προσέφεραν τά ξεχασμένα φάρμακα πού τούς θεράπευσαν. Ἀγάπη καί χριστιανική διδασκαλία. Αὐτά τά ὁποῖα ἄν δέν εἶχαν στερηθεῖ νωρίτερα, δέν θά εἶχαν προκαλέσει πόνο στά θύματα καί στούς οἰκείους τους. Οὔτε φυσικά καί στόν ἑαυτό τους, ἀφοῦ τό μεγαλύτερο κακό πού προξενεῖ ὁ κακοῦργος, γίνεται στόν ἑαυτό του, προκαλῶντας στήν ψυχή του τραύματα πού πολύ δύσκολα ἐπουλώνονται. Διότι πάντοτε τό κακό ἐκδικεῖται ἐκεῖνον πού το ἐνεργεῖ, κατά τόν πνευματικό νόμο.

Σέ περιπτώσεις βαρέων ἐγκλημάτων, οἱ θύτες συγκεντρώνουν τόση κοινωνική ἀποδοκιμασία, ὥστε δέν ἀφήνεται καμία διέξοδος καί ἐλπίδα σέ αὐτούς, παρά μόνο ὁ Χριστός, ἡ συγχωρητικότητα τοῦ Ὁποίου εἶναι ἀνεξάντλητη γιά ὅποιον ἐλεύθερα ἀποφασίσει νά τή ζητήσει, ὅσο πόνο καί ἄν ἔχει προκαλέσει μέ τά λάθη καί ἐγκλήματά του.

Αὐτό μπορεῖ νά σκανδαλίζει τούς ἄτεγκτους κριτές τῶν ἄλλων, πολλοί ἐξ αὐτῶν τρέχουν στά δικαστήρια γιά νά ἀποδοκιμάσουν ἐγκληματίες ἤ ἀκόμα καί ἔξω ἀπό τά σπίτια τους. Ἡ ἔλλειψη αὐτογνωσίας, ὠθεῖ σέ τέτοιους «λιθοβολισμούς» καθώς οἱ «ἀναμάρτητοι» πρῶτοι βάλλουν τόν λίθο, ἀφοῦ εἴτε δέν ἀσχολοῦνται μέ τίς δικές τους ἀδυναμίες, εἴτε αὐτοδικαιολογοῦνται μέ εὐκολία, τή στιγμή πού ποτέ δέν δικαιολογοῦν τούς ἄλλους. Μόνο ἄν δεῖ κάποιος τά πράγματα μέσα ἀπό τό πρίσμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, θά ἀποβάλει τά πρωτόγονα ἐκδικητικά ἔνστικτα πού εἶναι καί αὐτά ἀπότοκα τῆς μεταπτωτικῆς μας φύσης καί θά κατανοήσει τή διαφορά τῆς Δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ μέ τή δικαιοσύνη τῶν ἀνθρώπων. Αὐτή ἡ πνευματική ἀντιμετώπιση θά κάνει τίς ψυχές τῶν θυμάτων νά ἡσυχάσουν καί ὄχι ἡ ἐξάντληση τῆς αὐστηρότητας τῶν ποινῶν, κατά τή φράση «κλισέ» πού ἀκούγεται σέ τέτοιες περιπτώσεις.

Ἀσφαλῶς καί ἡ δικαιοσύνη θά πρέπει νά κρίνει καί νά γίνεται αὐστηρή ὅπου χρειάζεται, ὅπως καί νά αὐστηροποιηθεί  ὁ σημερινός ἐπιεικέστατος  ποινικός κώδικας, ὁ ὁποῖος προσαρμόζεται περισσότερο στήν ἀνάγκη ἀποσυμφόρησης τῶν φυλακῶν, παρά στίς ἀντεγκληματικές ἀνάγκες τῆς κοινωνίας. Πολύ περισσότερο, ὅμως, θά πρέπει νά πέσει τό βάρος στό σωφρονισμό τῶν καταδίκων καί στήν ὑποδομή τῶν φυλακῶν.

Βέβαια, ἡ πιό ἀποτελεσματική ἀντεγκληματική πολιτική θά ἦταν ἡ ἐπιστροφή στίς χριστιανικές ἀξίες καί ἡ ἐπένδυσή τους στίς ἑπόμενες γενιές. Ὅσο αὐτό δέν συμβαίνει, στό ὄνομα μίας μοντέρνας κοσμοκρατικής θεώρησης τῆς κοινωνίας, τόσο οἱ δεῖκτες τῆς ἐγκληματικότητας θά αὐξάνουν, καί οἱ διάφοροι τηλεδικαστές θά ψάχνουν νά βροῦν ἐξιλαστήρια θύματα γιά νά ἐπιρρίψουν τίς εὐθύνες.

Χαράλαμπος Ἄνδραλης