Ὁ Ὅσιος Ἀθανάσιος ὁ Πάριος (τὸ πραγματικό του ἐπώνυμο ἦταν Τούλιος ἀλλὰ ἀπὸ τὴν πολλὴ ἀγάπη του πρὸς τὴ γενέτειρά του, τὸ ἀντικατέστησε μὲ τὸ Πάριος) ἦταν ἕνας ἐπιφανὴς θεολόγος καὶ μέγας διδάσκαλος τοῦ Γένους, ἀπὸ τοὺς πολυγραφότερους καὶ σπουδαιότερους συγγραφεῖς τῆς ἐποχῆς του. Γεννήθηκε στὸ Κῶστο τῆς Πάρου τὸ 1722 μ.Χ. Ὁ πατέρας τοῦ Ἀπόστολος καταγόταν ἀπὸ τὴν Καταβατὴ Σίφνου, ποὺ καὶ σήμερα ζοῦν ἐκεῖ Τούλιοι ἡ Τόληδες. Ἡ μητέρα τοῦ ἦταν Παριανή, ἀπὸ τὸ ἀρχοντικὸ γένος Δαμία.
Τὴν πρώτη του παιδεία τὴν ἔλαβε στὴ γενέτειρά του καὶ συνέχισε, τὸ 1745 μ.Χ., στὴ Σμύρνη κοντὰ στὸν Ἰερόθεο Δενδρινὸ καὶ τὸν Ἰατροφιλόσοφο Χριστόδουλο. Τὸ 1752 μ.Χ. ἀναχώρησε γιὰ τὸ Ἅγιο Ὅρος καὶ γράφτηκε στὴν…περιώνυμη Ἀθωνιάδα Σχολή, ποὺ διηύθυνε ὁ Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης καὶ ἀργότερα ὁ Εὐγένιος Βούλγαρης. Μαθήματα ἄκουσε ἀργότερα στὴν Κέρκυρα καὶ ἀπὸ τὸν Νικηφόρο Θεοτόκη. Μὲ παράκληση τοῦ Πάν. Παλαμὰ ἦλθε στὸ Μεσολόγγι ἀλλὰ μετακλήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη γιὰ νὰ διδάξει (1767 - 1770 μ.Χ.). Ἀπὸ τὴν Ἀθωνιάδα Σχολή, ὅπου κλήθηκε γιὰ νὰ διδάξει, ἀναγκάστηκε νὰ ἀποχωρήσει ἐξαιτίας τῆς ἀναμίξεώς του στὶς ἔριδες τῶν Κολλυβάδων. Ἔφτασε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ ἀνέλαβε τὴ διεύθυνση τῆς ἐκεῖ Σχολῆς μέχρι τὸ 1786 μ.Χ. Ἐπιθυμώντας νὰ ἐπιστρέψει στὴν Πάρο, ἀναχώρησε στὰ τέλη τοῦ 1786 μ.Χ. ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη, ἀλλὰ τελικὰ βρέθηκε στὴ Χίο.
Διευθυντὴς τῆς Σχολῆς τῆς Χίου κατόρθωσε νὰ τὴ διευρύνει καὶ νὰ τὴν ὁδηγήσει σὲ μεγάλη ἀκμὴ (1788 - 1811 μ.Χ.). Σὲ ἡλικία 90 περίπου χρόνων ἀποσύρθηκε στὸ μονίδριο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Ρευστῶν, ὅπου πέθανε στὶς 24 Ἰουνίου 1813 μ.Χ. Στὴν ἐπιτύμβια πλάκα ὁ συνασκητὴς τοῦ Ὅσιος Νικηφόρος (βλέπε 1 Μαΐου) ἔγραψε:
«Ἡ πολύκροτος Ἀθανασίου φήμη
Ἡ περικλεὴς καὶ πανένδοτος μνήμη
Πάντων τοῖς ὠσὶν ἐνηχεῖ θαυμασίως
Καὶ εἰς ἔπαινον πάντας κινεῖ ἀξίως....»
Στὸν ἴδιο τάφο ἐτάφη ἀργότερα ὁ Ὅσιος Νικηφόρος. Τὰ ὀστᾶ τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου μεταφέρθηκαν στὸ ὀστεοφυλάκειο τοῦ ἐκεῖ ναϋδρίου, ἀλλὰ ἀποτεφρώθηκαν κατὰ τὸν ἐμπρησμὸ τοῦ 1822 μ.Χ.
Ἡ Ἁγιοκατάταξη τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου ἔγινε τὸ 1995 μ.Χ. Ἀκολουθία πρὸς τιμὴν τοῦ ἁγίου ἔγραψε ὁ μοναχὸς Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.
Ὁ Ἀθανάσιος ἀνήκει στὴ μεγάλη χορεία τῶν διδασκάλων τοῦ Γένους ποὺ μὲ ὅλη τους τὴ δύναμη ἐργάστηκαν ἀκαταπόνητα γιὰ τὴ μόρφωσή του. Πρέπει ὅμως νὰ σημειωθεῖ ἐδῶ ὅτι ὁ Πάριος διδάσκαλος ἦταν πολέμιος τῶν νέων ἰδεῶν τοῦ Διαφωτισμοῦ καὶ τῆς Γαλλικῆς ἐπαναστάσεως, σὲ τέτοιο μάλιστα βαθμό, ὥστε νὰ ξεσηκώσει τὴ σφοδρότατη διαμαρτυρία τοῦ Ἀδαμάντιου Κοραῆ.
Τὸ συγγραφικὸ ἔργο τοῦ καλύπτει εὐρύτατο χῶρο τῆς θεολογικῆς καὶ τῆς θύραθεν ἐπιστήμης. Τὰ ἔργα του, ἐκδομένα καὶ ἀνέκδοτα, θὰ μποροῦσαν νὰ καταταγοῦν στὶς παρακάτω γενικὲς κατηγορίες: Ἀπολογητικά, Δογματοκανονικά, Λειτουργικά, Παιδαγωγικά, Βιογραφικά, Ποιητικά, Ὁμιλίες - λόγοι, Ἐπιστολές.
Ἀπολογητικὰ
1) Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καὶ ὁ Ἀντίπαπας (ὁ Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικὸς) (1785 μ.Χ.)
2) Ἀντιφώνησις
3) Οὐρανοῦ κτίσις
4) Νέος Ραψάκης
5) Φραγγέλιον
6) Ἀλεξίκακον πνευματικὸν
7) Ἀπολογία Χριστιανικὴ (1798 μ.Χ.)
8) Ἔκθεσις ὀρθοδόξου Πίστεως
9) Ἐγχειρίδιον ἀπολογητικὸν
Δογματοκανονικὰ
10) Δήλωσις
11) Ἐπιτομὴ
12) Προαναφώνησις
13) Λατίνων ἀναβαπτισμὸς
14) Περὶ νεομαρτύρων
15) Ἔθος καὶ Παράδοσις
16) Ἐπιστολὴ
17) Λόγος εἰς τὴν Β' Κυριακὴν τῶν νηστειῶν
18) Βάπτισμα ἀνάγκης
19) Χρίσις μὲ μύρον τῶν ἐπιστρεφόντων ἑτεροδόξων
20) Ἐρωτήματα
21) Ἀπόκρισις
22) Θεὸν οὐδεὶς ἐώρακε πῶποτ
23) Περὶ ἀγγέλων καὶ θείου κάλλους
24) Περὶ Ἐκκλησιασμοῦ
25) Ἐπιστροφὴ εἰς ὀρθοδοξίαν Ἀρμενίου
26) Σαφὴς ἀπόδειξις ὅτι οἱ ἑτερόδοξοι εἶναι αἱρετικοὶ
Λειτουργικὰ
27) Ὁ Μέγας Ἁγιασμὸς
28) Περὶ τῶν ἁγίων εἰκόνων
29) Περὶ ἀναθημάτων, σκευῶν καὶ ἀμφίων
30) Περὶ μνημοσύνων
31) Ἡ γονυκλισία τῆς Πεντηκοστῆς
Παιδαγωγικὰ
32) Γραμματική του Νεοφύτου
33) Ρητορικὴ πραγματεία
34) Στοιχεῖα Μεταφυσικῆς
35) Σχολικὴ ἐπίτασις
36) Θεματογραφία
37) Ἐξήγησις, τῆς «πρὸς τοὺς νέους παραινέσεως τοῦ Μεγάλου βασιλείου»
38) Διογένης ἢ περὶ ἀρετῆς
39) Ἐξήγησις, εἰς τὸν «πρὸς Δημονίκον τοῦ Ἰσοκράτους παραινετικὸν λόγον κλπ»
Βιογραφικὰ
40) Βίος τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἠμῶν Κλήμεντος ἂρχ/ποὺ Βουλγαρίας ( Μετάφραση στὴ δημοτικὴ)
41) Βίος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
42) Μαρτύριον ἁγίου Γεωργίου τοῦ Ἐφεσίου (+1806)
43) Μαρτύριον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Κρητὸς (+1811)
44) Μαρτύριον ἁγίου Δημητρίου τοῦ Χίου (+1802)
45) Διήγησις τοῦ ἐν Χίω θαύματος τοῦ Τιμίου Προδρόμου κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ἐν ἔτει 1740
46) Διήγησις τοῦ ἐν Χίω γεγονότος θαύματος, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου κατὰ ἀρμενίων ἐν ἔτει 1748
47) Βίος καὶ πολιτεία τοῦ ἁγίου Μακαρίου Νοταρᾶ
48) Συναξάρια ὅλων τῶν Κυριακῶν καὶ τῶν μεγάλων ἑορτῶν
Ποιητικὰ
49) Ἐπιγράμματα
50) Ἀκολουθία εἰς Ἅγιον Κλήμεντα
51) Ἀκολουθία εἰς ἅγιον Γρηγόριον Παλαμᾶν
52) Ἀκολουθία εἰς Ἅγιον Ἐλευθέριον
53) Ἀκολουθία εἰς Ἅγιον Φανούριον
54) Ἀκολουθία εἰς Ἁγίαν Παρασκευὴν
55) Ἀκολουθία εἰς Ἅγιον νεομ. Δημήτριον
56) Ἀκολουθία εἰς Ἅγιον Μακάριονω
57) Ἀκολουθία εἰς Οἰκουμενικὴν Σύνοδον Ἁγίας Σοφίας
58) Ἀνάπτυξις τροπαρίου Ἁγίας Παρασκευῆς, «Τὴν σπουδήν σου τὴ κλήσει κατάλληλον»
Ὁμιλίες-Λόγοι (Σώζονται)
59) Εἰς Ἁγίαν Αἰκατερίναν
60) Εἰς Μέγαν Ἀθανάσιον
61) Εἰς Εὐαγγελισμὸν τῆς Θεοτόκου
62) Εἰς τὸν Τίμιον Σταυρὸν
63) Ἐξήγησις τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ κλπ
Ἐπιστολὲς (Σώζονται λίγες)
64) Δύο ἀπολογητικὲς πρὸς Κοραὴν - Ἰωάννην - Παναγ. Παλαμᾶν κ.α. (κώδ. 5716 καὶ 6175 Ι.Μ. Ἄγ. Παντελεήμονος Ἄθω
65) Εἰς Μονὴν Πάτμου
66) Πρὸς θεοφιλέστατον ἐπίσκοπον (Εἰς Μονὴν Πάτμου)
67) Πρὸς ἐπίσκοπον Ἀρδαμερίου
68) Πρὸς μητροπολίτην Γεννάδιον
69) Πρὸς ἐλλογιμότατον Κυπριανὸν (χείρ. 1344, Ἐθνικὴ Βιβλιοθήκη)
Ἀπολυτίκιον
Σοφία κοσμούμενος, παντοδαπεῖ εὐσεβῶς, διδάσκαλος ἔνθεος, τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, καὶ βίου ὀρθότητος, στήλη λαμπρὰ ὠράθης, Ἀθανάσιε Πάτερ. Ὅθεν ἡ νῆσος Πάρος, τὴ σὴ δόξη καυχᾶται, καὶ πάντες σου τὰ θεία, τιμῶμεν προτερήματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου