4 Ιουλ 2021

Ἡ Σύναξη τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων

Τὸ Ἅγιον Ὅρος παρουσιάζει ἱστορία πολύπτυχη, ἀξιοθαύμαστη καὶ ἀξιοσέβαστη. Μία ἀπὸ τὶς ὡραιότερες πτυχές του, ἀναμφίβολα, εἶναι ὁ ἁγιολογικὸς πλοῦτος του. Ἡ ἀθωνικὴ ἁγιολογία δίκαια ἀποτελεῖ τὴ βασικὴ δόξα καὶ τὸν μεγαλύτερο ἔπαινο ἑνὸς ὑπερχιλιόχρονου μοναχισμοῦ.
Οἱ ἅγιοί του Ἁγίου Ὅρους εἶναι οἱ φιλόστοργοι πατέρες τῶν Ἁγιορειτῶν. Ἡ ἀγάπη μας πρὸς αὐτοὺς προέρχεται ἀπὸ χρέος καὶ εὐγνωμοσύνη γιὰ τὶς δωρεές τους. Εἶναι ἀγάπη τέκνων πρὸς κηδεμόνες, μαθητῶν πρὸς διδασκάλους. Αὐτοὶ μετέβαλαν τὴν ἀγριότητα τοῦ Ὅρους σὲ ἡμερότητα, τὸν ἀκατοίκητο τόπο τὸν ἔκαναν κατοικήσιμο, τὴν ἔρημο τὴ μετέτρεψαν σὲ πολιτεία. Ἔγιναν κτήτορες μονῶν καὶ σύναξαν πλησίον τους πλήθη μοναχῶν. Ὅσο ζοῦσαν ἦταν σύμβουλοι καὶ μετὰ τὴν τελευτὴ τοὺς ἔγιναν πρεσβευτὲς γιὰ ὅλους. Μοναχοὶ ἀπὸ διαφόρους τόπους συγκεντρώθηκαν σ’ ἕνα τόπο καὶ πῆραν ἕνα ὄνομα. Ἀκόλουθοί του πρώτου ἡσυχαστῆ Πέτρου, ποὺ τοῦ εἶπε ἡ Θεοτόκος τὴ χαροποιὸ ἐπαγγελία, περὶ συνεχοῦς προστασίας τοῦ Ὅρους. Καὶ ἔγινε πράγματι ἡ Θεοτόκος μόνιμη σκέπη, φρουρὸς καὶ ἰατρὸς...
ὄχι μόνο τῶν ἅγιων, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν μοναχῶν. 
Οἱ ἅγιοί του Ἁγίου Ὅρους δόθηκαν ὁλοκληρωτικὰ στὸν Θεό. Μὲ πολυχρόνιους σκληροὺς ἀγῶνες καθάρισαν τὸν ἑαυτό τους καὶ ἔγιναν δοχεῖα καθαρὰ νὰ δεχθοῦν οὐράνια χαρίσματα. Τὴν πρὸς τοὺς ἀδελφούς τους ἀγάπη ἀπέδειξαν μὲ τὸ ν’ ἀφήσουν τὴ φίλη τους ἡσυχία καὶ κατόπιν θεοσημειῶν νὰ πορευθοῦν πρὸς...
ἵδρυση μονῶν, σκητῶν καὶ κελλιῶν. Μὲ κόπους πολλούς, ἔξοδα καὶ πειρασμοὺς ἔκτισαν οἰκήματα γιὰ νὰ εἶναι, κατὰ τὸν ἅγιο Νικόδημο, «σχολεῖα πάσης ἀρετῆς, ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ φυλακτήρια, πόνων ἀσκητικῶν φροντιστήρια, ἀγγελικῆς πολιτείας ἐργαστήρια, παλαιῶν καὶ ἁγίων Κοινοβίων μιμητήρια, τῶν ξένων καταγώγια, τῶν πτωχῶν καταφύγια, λιμένες σωτηριώδεις καὶ ἀκύμαντοι». 
Ἀπὸ τοὺς ἁγίους του ὀνομάσθηκε τὸ ὅρος τοῦ Ἄθω ἅγιον. Αὐτοὶ εἶναι ἡ ὡραιότητα τοῦ Ὅρους, τὸ μεγαλεῖο του καὶ ἡ ἀκτινοβόλος θερμότητα ποὺ ἀναπαύει τοὺς πιστούς. Ἅγιον Ὅρος, κατὰ τὸν ἅγιο Νικόδημο, σημαίνει «τόπος ἁγιότητος· τόπος καθαρότητος· τόπος ὅπου ἐπάτησαν τόσων ἁγίων πόδες. Τόπος, ὅστις ἔχει ἐζυμωμένα τὰ χώματα ἀπὸ τὰ αἵματα, ἀπὸ τοὺς ἱδρώτας, καὶ ἀπὸ τὰ δάκρυα ἑκατοντάδων καὶ χιλιάδων ὁσίων Πατέρων ἐν ἐνὶ λόγω, τὸ Ἅγιον Ὅρος εἶναι τόπος ἀρετῆς καὶ ἀγαθοεργίας». 

Οἱ ἅγιοί του Ἁγίου Ὅρους ἀνέδειξαν τὸ Ὅρος καὶ τὸ ἔκαναν θαυμαστὸ ὅπως τὸ Σινά, τὰ ὅρη τῆς Παλαιστίνης, τὸ Πηλούσιο, τὸ Γαλήσιο, τὸν Λάτρο, τὸν Ὄλυμπο τῆς Βιθυνίας. Οἱ ἅγιοι καὶ οἱ μαθητές τους στὸ πέρασμα τῶν αἰώνων, ὡς ὅσιοι καὶ μάρτυρες, ἡσυχαστὲς καὶ κοινοβιάτες, ἔγκλειστοι καὶ ἱεραπόστολοι, ἀναδείχθηκαν λαμπροὶ συνεχιστὲς τῆς γνήσιας Ὀρθόδοξης μοναχικῆς παραδόσεως, ποὺ τὴ φύλαξαν ὅπως γεννήθηκε στὰ λίκνα τοῦ Ἀνατολικοῦ Μοναχισμοῦ μὲ ἀγρυπνίες καὶ θυσίες... 

Ο ΚΟΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΑΙ Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥΣ. 
Ὁ κοινὸς ἑορτασμὸς τῶν ἁγίων του Ἁγίου Ὅρους ἀρχίζει μὲ τὴ σύνθεση τῆς ἀκολουθίας καὶ τοῦ ἐγκωμίου τους ἀπὸ τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, ποὺ εἶναι καὶ ὁ τελευταῖος συναξαριογράφος... Ὁ ἅγιος Νικόδημος ξεκίνησε τὴν ἐργασία τοῦ αὐτὴ «προτροπὴ καὶ ἀξιώσει τῆς Ἱερᾶς καὶ κοινῆς Συνάξεως πάντων τῶν Μοναστηριακῶν του Ἁγίου Ὅρους Πατέρων». Ἀκολουθία καὶ ἐγκώμιο τυπώθηκαν στὴν Ἐρμούπολη τῆς Σύρου τὸ 1847 μ.Χ., «διὰ συνδρομῆς τῆς Σεβάσμιας ὁμηγύρεως τῶν ἐν Ἄθω Πατέρων», οἱ ὁποῖοι προεγράφησαν γιὰ πεντακόσια περίπου ἀντίτυπα, καὶ πρὸς «κοινὴν τῶν Μοναχῶν, καὶ πάντων τῶν Ὀρθοδόξων Λαϊκῶν Χριστιανῶν ὠφέλειαν». Ὁ ἀκριβὴς χρόνος τῆς συγγραφῆς δὲν εἶναι γνωστός. 

Ἡ πρώτη χρονολογημένη εἰκόνα τῆς Συνάξεως τῶν Ἀθωνιτῶν Πατέρων ἁγιογραφήθηκε τὸ 1796 μ.Χ. καὶ βρίσκεται στὸ ἀντιπροσωπεῖο τῆς ἱερᾶς μονῆς Κωνσταμονίτου στὶς Καρυές. Πιθανῶς τὸ 1796 μ.Χ. νὰ γράφτηκε ἡ ἀκολουθία καὶ μέχρι τῆς ἐκδόσεώς της νὰ κυκλοφόρησε σὲ χειρόγραφα, ὅπως συνηθιζόταν. Περὶ τὸ 1800 μ.Χ. ἁγιογραφήθηκε ἡ εἰκόνα τῶν Ἁγιορειτῶν Ἁγίων, ποὺ βρίσκεται στὴν αἴθουσα τῶν Συνάξεων τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, ἐνῶ παλαιότερα βρισκόταν στὸ τέμπλο τοῦ ἱεροῦ ναοῦ τοῦ Πρωτάτου Καρυῶν Ἁγίου Ὅρους. 

Ὁ ἅγιος Νικόδημος στὸ γλαφυρό του ἐγκώμιο πρὸς τοὺς ὁσίους ἀναφέρει τοὺς λόγους ποὺ τὸν ὁδήγησαν στὴν «καινὴ καὶ κοινὴ μνήμη πάντων τῶν τοῦ Ὅρους ἅγιων Πατέρων». 

Γιατί «κοινοὶ προστᾶται καὶ εὐεργέται ὅλου κοινῶς τοῦ ἁγίου Ὅρους» φάνηκαν. Αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι «ἔγιναν εἰς ἠμᾶς μυρίων ἀγαθῶν πρόξενοι» ἄξιο εἶναι νὰ ἑορτάζονται μαζί. Παλαιὰ συνήθεια τῆς Ἐκκλησιᾶς ὁ κοινὸς ἑορτασμὸς ἁγίων, ὅπως τῶν «ἐν Σινὰ καὶ Ραϊθω ἀναιρεθέντων Ὁσίων», τῶν «ἐν τῷ Σαββάτω τῆς Τυρινῆς Ὁσίων Πατέρων», τῶν «ἐν τὴ Λιβύη καὶ Αἰγύπτω καὶ Θηβαΐδι ἀσκησάντων» καὶ ἄλλων πολλῶν ἁγίων ἐόρτιες συνάξεις κατὰ χῶρες, τόπους καὶ μονές. Συνεχίζοντας ὁ ἅγιος Νικόδημος γράφει πώς, μὲ τὴν κοινὴ πανήγυρη τῶν Ἁγιορειτῶν Ὁσίων, «ὅσοι Πατέρες τοῦ Ὅρους, εἴτε ἀπὸ τοὺς ὀνομαστούς, εἴτε ἀπὸ τοὺς ἀνωνύμους, ἔμειναν ἕως τώρα ἀνεγκωμίαστοι, διότι δὲν ἔχουσιν ἰδίαν ἀσματικὴν ἀκολουθίαν, διὰ τῆς κοινῆς ταύτης ἀκολουθίας καὶ ἑορτῆς, καὶ αὐτοὶ» καθίσταται δυνατὸν πλέον νὰ «τιμῶνται καὶ ἐορτάζωνται». Ἀκόμη «ἴνα μὴ ὡς ἀχάριστα τέκνα φανῶμεν, μὴ τιμήσαντες κοινῶς τοὺς πνευματικοὺς ἠμῶν Πατέρας τούτους καὶ διδασκάλους καὶ εὐεργέτας καὶ ὁδηγούς, τῶν ὁποίων καὶ τὰ Μοναστήρια κατοικοῦμεν, καὶ τὰς διδασκαλίας ἐντρυφῶμεν, καὶ τὸν ἄρτον αὐτῶν τρώγομεν». Καὶ ἀκόμη «ἴνα ἡ κοινὴ αὔτη τῶν ἁγίων Πατέρων ἑορτή, γένηται παρακίνησις πρὸς μίμησιν τῆς ἀρετῆς, καὶ τοῦ ζήλου αὐτῶν εἰς ἠμᾶς τοὺς μοναχούς του νῦν καιροῦ». 

Ἡ πλήρης ἀσματικὴ ἀκολουθία τῶν ὁσίων εἶναι γραμμένη μὲ ὅλη τὴ χάρη καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ θείου Νικόδημου. Ὁ μεγάλος του σεβασμὸς πρὸς τοὺς τιμωμένους ἁγίους τὸν κάνει ἐκστατικό, θαυμαστὸ καὶ ἐμπνευσμένο συνθέτη. Στοὺς κανόνες τοῦ Ὄρθρου ἀναφέρονται ὀνομαστικὰ οἱ ἅγιοι, ἀλλὰ λείπουν ἀρκετὰ ὀνόματα. Οἱ κόποι τοῦ ἁγίου Νικόδημου καὶ τὸ σκύψιμό του στὶς ἀρχαῖες του Ὅρους βιβλιοθῆκες δὲν τοῦ ἔδωσαν ὅλα τὰ ἀκριβὰ μυστικά τους. Προσπάθεια συμπληρώσεως τῆς ἀκολουθίας ἔκανε ὁ σύγχρονος καὶ ἤδη μακαριστὸς ὑμνογράφος μοναχὸς Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἐδῶ ἀπουσιάζουν ὀνόματα ἁγίων, ποὺ ἡ ἔρευνα στὶς ἡμέρες μᾶς ἔφερε στὸ φῶς. 

Ἡ ἀκολουθία τῶν ὁσίων ψάλλεται πανηγυρικά, μὲ ἰδιαίτερη λαμπρότητα καὶ μεγαλοπρέπεια, τὴ Δεύτερη Κυριακή του Ματθαίου, μετὰ τὴν Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων, σὲ ὅλες τὶς ἁγιορείτικες μονὲς καὶ σκῆτες καὶ ἰδιαίτερα στοὺς πρὸς τιμὴ τῶν ὁσίων ναοὺς καὶ τὸ Πρωτάτο... 

Ἡ τιμὴ τῶν Ἁγιορειτῶν Ὁσίων, παρότι ἐπικεντρώνεται στὸν τόπο ποὺ ἔζησαν, δὲν ἄργησε νὰ λάβει καὶ εὐρύτερες διαστάσεις. Ἔτσι τιμῶνται κι ἑορτάζονται στὶς γενέτειρές τους καὶ στὶς περιοχὲς ποὺ ἔδρασαν ἢ ποὺ κατέχουν εἰκόνες καὶ τίμια λείψανά τους... 

(Μωϋσέως Μοναχοῦ Ἁγιορείτου, Οἱ Ἅγιοί του Ἁγίου Ὅρους, Ἔκδ. Μυγδονία 2008, σ. 25-26,115-119 ἀποσπάσματα).
saint

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.