14 Ιουλ 2020

H τελευταία σταυροφορία τοῦ «Σουλτάνου» Ἐρντογᾶν

Λάβαμε τὴν ἀπόφαση μετατροπῆς τῆς Ἅγια-Σοφιᾶς σὲ τζαμὶ ὄχι σὲ σχέση μὲ ὅσα λένε οἱ ἄλλοι, ἀλλὰ σὲ σχέση μὲ τὰ δικαιώματά μας, ὅπως κάναμε στὴ Συρία, στὴ Λιβύη καὶ ἀλλοῦ».

Μὲ αὐτὴ τὴν κυνικὴ δήλωση, ὁ Τοῦρκος πρόεδρος Ρετζὲπ Ταγὶπ Ἐρντογᾶν, στὰ ἐγκαίνια μίας γέφυρας στὴν περιοχὴ Βᾶν τὸ περασμένο Σάββατο, ξεκαθάρισε πλήρως τὶς προθέσεις του. Ἡ προκλητικὴ ἐνέργειά του οὐδεμία σχέση ἔχει μὲ ὅλα ὅσα «ταΐζει» τοὺς ἰσλαμοσυντηρητικοὺς ψηφοφόρους γιὰ νὰ ὑφαρπάζει τὴν ψῆφο τους, σὲ μία περίοδο ἄλλωστε ποὺ τὸ κυβερνῶν κόμμα ΑΚΡ ὑποχωρεῖ λόγω τῶν τεράστιων οἰκονομικῶν προβλημάτων ποὺ ἀντιμετωπίζουν οἱ περισσότεροι Τοῦρκοι. Μὲ τὴ νεοοθωμανικὴ μεγαλομανία στὸ αἷμα του, ὁ Ἐρντογᾶν προσπαθεῖ νὰ ἐπιτύχει μία «πολιτικὴ καὶ πολιτιστικὴ ἡγεμονία στὸν μουσουλμανικὸ κόσμο», ὅπως εὔστοχα γράφει ἡ γαλλικὴ «Humanite».
Οἱ στόχοι τοῦ Ἐρντογᾶν εἶναι πολὺ πιὸ κυνικοὶ καὶ ἀφοροῦν τόσο τὴν ἐσωτερικὴ πολιτικὴ ὅσο καὶ τὶς γεωπολιτικὲς...
ἀντιπαλότητες ποὺ ἔχουν ἀπομονώσει τὴν Τουρκία. 
Δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι ὁ Ἐρντογᾶν ἀνακοίνωσε πὼς ἡ πρώτη προσευχὴ στὴν Ἅγια-Σοφιὰ θὰ πραγματοποιηθεῖ στὶς 24 Ἰουλίου καὶ ὄχι στὶς 15 Ἰουλίου, τὴν ἐπέτειο τοῦ ἀποτυχημένου πραξικοπήματος πρὶν ἀπὸ τέσσερα χρόνια. Στὶς 24 Ἰουλίου 1923 εἶχε ὑπογραφεῖ ἡ Συνθήκη τῆς Λωζάννης – μία συνθήκη ποὺ ὁ Ἐρντογᾶν προσπαθεῖ διακαῶς νὰ ἀνατρέψει γιὰ νὰ προωθήσει τὰ νεοοθωμανικὰ ἐπεκτατικὰ σχέδιά του. 

«Ὁ Ἐρντογᾶν παίζει ἕνα ἄλλο παιχνίδι γύρω ἀπὸ τὴν Ἅγια-Σοφιὰ» γράφει ἡ ἰταλικὴ «Avvenire» καὶ προσθέτει: «Πρόκειται γιὰ ἕνα πολὺ λεπτὸ καὶ συχνὰ μὴ κατανοητὸ παιχνίδι ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Εὐρωπαίους, τὸ ὁποῖο παίζεται στὸν σουνιτικὸ μουσουλμανικὸ κόσμο» Χρόνια τώρα, ἡ Τουρκία βρίσκεται σὲ πορεία σύγκρουσης μὲ τὴ Σαουδικῆ Ἀραβία, τὰ Ἡνωμένα Ἀραβικὰ Ἐμιράτα καὶ τὴν Αἴγυπτο. Ἡ ὑποστήριξη τοῦ Ἐρντογᾶν στὰ ἀραβικὰ κινήματα τοῦ λεγόμενου «πολιτικοῦ Ἰσλὰμ» ἀνησυχεῖ τὸν Ἂλ-Σίσι στὴν Αἴγυπτο, ἀλλὰ καὶ τοὺς πετρελαιοσεΐχηδες τοῦ Κόλπου. Αὐτὴ ἡ σύγκρουση παίζεται σὲ διάφορα ἐπίπεδα: γεωπολιτικά, εἰδικὰ στὴ Λιβύη, γεωοικονομικά, μὲ τὸν ἀνταγωνισμὸ γιὰ τὴν ἐκμετάλλευση τῶν ἐνεργειακῶν πόρων στὴν Ἀνατολικὴ καὶ τὴν Κεντρικὴ Μεσόγειο, ἀλλὰ καὶ σὲ ἰδεολογικὰ-θρησκευτικά. Καὶ αὐτὸ ποὺ λείπει ἀπὸ τὴν Τουρκία εἶναι ἕνα ἰσλαμικὸ θρησκευτικὸ σύμβολο, ποὺ μπορεῖ νὰ ἀνταγωνιστεῖ, ἂν ὄχι τὶς ἱερὲς πόλεις τῆς Μέκκας καὶ τῆς Μεδίνα ποὺ ἀποτελοῦν τὸ λίκνο τοῦ Ἰσλάμ, τουλάχιστον τὸ τέμενος Ἂλ Ἀζχὰρ στὸ Κάιρο, ποὺ ἔχει ἱστορία πάνω ἀπὸ 1.000 χρόνια καὶ μαζὶ μὲ τὸ ὁμώνυμο πανεπιστήμιο ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἱερὰ μέρη τοῦ σουνιτικοῦ Ἰσλάμ. «Ἡ Ἅγια-Σοφιὰ θὰ μποροῦσε νὰ προσφέρει στὸν Ἐρντογᾶν τὸ συμβολικὸ τζαμὶ ποὺ χρειάζεται γιὰ τὸ δικό του μοντέλο τοῦ Ἰσλὰμ» γράφει ἡ ἰταλικὴ ἐφημερίδα, κατηγορώντας τὸν «σουλτάνο τῆς Ἄγκυρας» γιὰ «ἀδίστακτο κυνισμὸ καὶ αὐξανόμενη δίψα γιὰ ἐξουσία». Πολὺ σωστά, ὁ δρ Ο. Γκιουντάι, εἰδικὸς σὲ θέματα Διοικητικοῦ Δικαίου, διερωτᾶται: «Αὐτὴ ἡ κυβέρνηση εἶναι στὴν ἐξουσία ἐδῶ καὶ 18 χρόνια. 

Γιὰ 18 χρόνια μποροῦσαν νὰ ἀλλάξουν τὴν ἀπόφαση τοῦ Συμβουλίου Ὑπουργῶν τοῦ 1934, λαμβάνοντας μία νέα ἀπόφαση. Ἀλλὰ δὲν τὸ ἔκαναν. Γιατί περίμεναν 20 χρόνια;» 

Δεκάρα δὲν δίνει ὁ Ἐρντογᾶν γιὰ τὸ δῆθεν «θρησκευτικὸ συναίσθημα» τῶν μουσουλμάνων. 

Στὶς 16 Μαρτίου 2019 εἰρωνευόταν κάποιους φανατικοὺς θρησκόληπτους Τούρκους ποὺ ζητοῦσαν νὰ μετατραπεῖ σὲ τζαμὶ ἡ Ἅγια-Σοφιά, λέγοντάς τους: «Δὲν γεμίζετε καν τὸ διπλανὸ τζαμὶ Σουλτᾶν Ἀχμὲτ καὶ λέτε ὅτι πρέπει νὰ ἀνοίξουμε τὴν Ἅγια-Σοφιὰ γιὰ προσευχή. Δὲν πρέπει νὰ παίζουμε τὸ παιχνίδι. Αὐτὲς εἶναι ὅλες μηχανορραφίες. Γεμίστε πρῶτα τὸ Σουλτᾶν Ἀχμὲτ καὶ μετὰ βλέπουμε». 

Πρὸς τί, λοιπόν, ἡ ξαφνικὴ στροφὴ τοῦ «σουλτάνου»; Ὁ Γάλλος ἱστορικὸς Νικολὰ Καζαριᾶν, εἰδικὸς στὴ γεωπολιτικὴ τῶν θρησκειῶν, εἶναι κατηγορηματικός: «Μετατρέποντας τὴν Ἅγια-Σοφιὰ σὲ τζαμί, ὁ Τοῦρκος πρόεδρος ἐπιδιώκει νὰ παραπλανήσει τὸ ἐκλογικό του σῶμα, ἀψηφώντας τὴ Δύση». 

Ἡ Τουρκία ἀντιμετωπίζει πολλὰ προβλήματα ποὺ ὁ Ἐρντογᾶν δὲν μπορεῖ νὰ λύσει αὐτὴ τὴ στιγμή. Ἀκόμη καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν κρίση τοῦ κορονοϊοῦ, ἡ τουρκικὴ οἰκονομία βρισκόταν σὲ βαθιὰ κρίση. Ἡ κατάσταση πιθανότατα ἔχει ἐπιδεινωθεῖ πολὺ περισσότερο σήμερα. Ἡ ἀνεργία εἶναι στὸ 12,8%, καὶ αὐτὸς εἶναι μόνο ὁ ἐπίσημα ἐγκεκριμένος ἀριθμός. Σύμφωνα μὲ τὴν τουρκικὴ ἐταιρία δημοσκοπήσεων MetroPoll, τὸ 44% τοῦ πληθυσμοῦ ἐκτιμᾶ ὅτι ἡ κίνηση αὐτὴ ἔχει σχεδιαστεῖ μὲ σκοπὸ τὸν ἀποπροσανατολισμὸ ἀπὸ τὴν τρέχουσα οἰκονομικὴ κρίση, ἐνῶ σχεδὸν τὸ 12%, διαβλέπει ὅτι ὁ διάλογος γιὰ τὸ θέμα θὰ ὠφελήσει πολιτικὰ τὴν κυβέρνηση, εἰδικὰ σὲ περίπτωση ξαφνικῆς προκήρυξης ἐκλογῶν. Κατὰ τὴ δημοσκόπηση, μόλις τὸ 29% τῶν ἐρωτηθέντων πιστεύει ὅτι πίσω ἀπὸ τὴν κίνηση βρίσκεται πραγματικὰ ἡ ἐπιθυμία μετατροπῆς τοῦ μουσείου σὲ τζαμί. 

Παρὰ τὶς προσπάθειες τοῦ Ἐρντογᾶν γιὰ ἀποπροσανατολισμὸ τῆς κοινῆς γνώμης, ἡ τουρκικὴ λίρα χάνει συνεχῶς τὴν ἀξία της, ὁ τουριστικὸς τομέας ἀποδυναμώνεται καὶ ὁ Ἐρντογᾶν προσπαθεῖ νὰ τονώσει τὸν τομέα τῶν κατασκευῶν καὶ τῶν ἀκινήτων μὲ φτηνὰ δάνεια, ὅπως καὶ τὴν ἰδιωτικὴ κατανάλωση. Ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ εἶναι τακτικὰ μέτρα, ποὺ λειτουργοῦν μόνο κοντοπρόθεσμα. 

«Ἡ κυβέρνηση Ἐρντογᾶν εἶναι νευρικὴ καὶ ψάχνει ἕναν τρόπο νὰ κρύψει αὐτὴ τὴ νευρικότητα. Μὲ ἄλλα λόγια, ἡ ἀπόφαση γιὰ τὴν Ἅγια-Σοφιὰ μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὡς ἐπιβεβαίωση τῆς ἀνικανότητας τοῦ Ἐρντογᾶν» γράφει ἡ γερμανικὴ «Die Zeit». 

Ὡς ἐπακόλουθο, τὸ κόμμα τοῦ Ἐρντογᾶν χάνει συνεχῶς τὴ στήριξη τῶν ψηφοφόρων. Σύμφωνα μὲ τὸ ἀναγνωρισμένο ἰνστιτοῦτο ἔρευνας Metropoll, τὸ AKP ἦταν στὸ 33,9% τὸν Φεβρουάριο καὶ στὸ 30,7% τὸ Μάιο, ποσοστὰ πολὺ μικρά, ἂν ἀναλογιστοῦμε ὅτι ὑπῆρξαν στιγμὲς στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ ‘90 ποὺ τὸ κόμμα τοῦ Ἐρντογᾶν ἀποσποῦσε τὸ 50% τῶν ψήφων. Στὶς τελευταῖες κοινοβουλευτικὲς καὶ προεδρικὲς ἐκλογές, τὸ 2018, τὸ ΑΚΡ εἶχε ἀποσπάσει τὸ 42,6%. 

Ἀλλὰ δὲν εἶναι μόνο οἱ ἀριθμοί. Αὐτὸ ποὺ εἶναι πολὺ πιὸ προβληματικὸ γιὰ τὸν Ἐρντογᾶν εἶναι ὅτι τὸ AKP ἔχει χάσει τὴ μαγεία του, τὴν ἕλξη ποὺ δημιουργοῦσε στοὺς Τούρκους πολίτες. Τὸ AKP ξεκίνησε πρὶν ἀπὸ σχεδὸν 20 χρόνια μὲ στόχο τὴν ἀνανέωση τῆς χώρας, τὴν ἐνίσχυση τῶν θεμελιωδῶν δικαιωμάτων καὶ ἐλευθεριῶν, ἀλλὰ τὰ τελευταία χρόνια πῆρε μία διαφορετική, ἄκρως αὐταρχικὴ κατεύθυνση, μὲ μόνο στόχο τὴ διατήρηση τῆς ἐξουσίας τοῦ Ἐρντογᾶν μὲ κάθε μέσο. 

Ἄλλωστε, σήμερα ὑπάρχει ἀνταγωνισμὸς στὴν κεντροδεξιὰ «πολυκατοικία» τῆς Τουρκίας. Πολλοὶ πρώην σημαντικοὶ ἡγέτες καὶ ἰδρυτικὰ μέλη τοῦ AKP τὸ ἐγκατέλειψαν δημιουργώντας νέα κόμματα. Σὲ αὐτοὺς περιλαμβάνονται ὁ πρώην ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν καὶ πρωθυπουργὸς Ἀχμὲτ Νταβούτογλου καὶ ὁ πρώην ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν Ἀλὶ Μπαμπατσᾶν. 

Ὅλοι αὐτοὶ -μαζὶ καὶ ὁ πρώην πρόεδρος Ἀμπντουλὰχ Γκιουλ- ὑποστήριξαν φυσικὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ἅγια-Σοφιᾶς σὲ τζαμί, καθὼς ἀποτελοῦν σάρκα ἐκ τῆς σαρκὸς τοῦ Ἐρντογᾶν καὶ ψαρεύουν στὰ θολὰ νερὰ τοῦ ἐθνικιστικοῦ-ἰσλαμικοῦ μπλόκ. Προβάλλουν ὅμως ὡς ἐναλλακτικὴ στὸν Ἐρντογᾶν πολιτικὴ κίνηση, γεγονὸς ποὺ ἀνησυχεῖ τὸν «σουλτάνο». 

Ἂν κάποιοι πιστεύουν ἐπίσης ὅτι ἡ πολιτικὴ αὐτὴ εἶναι ἁπλὰ μόνο τοῦ Ἐρντογᾶν καὶ τῆς τουρκικῆς Κεντροδεξιᾶς, πλανῶνται. Μὲ ἐξαίρεση τὸ φιλοκουρδικὸ HDP καὶ κάποιους διανοουμένους, τὰ ὑπόλοιπα κόμματα στήριξαν τὴν ἀπόφαση τοῦ «σουλτάνου». Ἀκόμη καὶ τὸ μεγαλύτερο κόμμα τῆς ἀντιπολίτευσης, τὸ Ρεπουμπλικανικὸ Λαϊκὸ Κόμμα (CHP), τὸ ὁποῖο βλέπει τὸν ἑαυτό του ὡς κληρονόμο τοῦ Ἀτατούρκ, δὲν τάχθηκε ἐναντίον τῆς μετατροπῆς τῆς Ἅγια-Σοφιᾶς σὲ τζαμί. 

«Ὁ Ἐρντογᾶν παίζει ἕνα πολὺ ἐπικίνδυνο παιχνίδι στὸ θέμα τῆς Ἅγια-Σοφιᾶς» περιορίστηκε νὰ δηλώσει ὁ ἀντιπρόεδρος τοῦ CHP Ἰνὰλ Τσεβικόζ, τονίζοντας ὅτι τὸ κόμμα του δὲν θέλει νὰ πέσει στὴν παγίδα καὶ νὰ μπεῖ σὲ μία ἀντιπαράθεση ποὺ χρησιμεύει μόνο γιὰ τὴν αὔξηση τῆς πόλωσης στὴν Τουρκία, σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση μεταξὺ κοσμικῶν καὶ ἰσλαμικῶν κύκλων. Αὐτὴ τὴν κοινωνικὴ πόλωση ἐπιδιώκει ὁ Ἐρντογᾶν μὲ τὴν Ἅγια-Σοφιά, ἀφοῦ ἀποτελεῖ πάντα ἕνα δοκιμασμένο ἐργαλεῖο τῶν λαϊκιστῶν πολιτικῶν, ἐὰν δὲν μποροῦν πλέον νὰ σκεφτοῦν ἄλλους τρόπους ἐπικράτησης. Δὲν ἀποκλείεται μάλιστα ὁ Ἐρντογᾶν νὰ προκηρύξει πρόωρες ἐκλογὲς γιὰ νὰ ἐκμεταλλευτεῖ τὸ ἐθνικιστικὸ αἴσθημα ποὺ ὁ ἴδιος πυροδοτεῖ. 

Ὁ Ζᾶν Φρανσουὰ Περούζ, πρώην διευθυντὴς τοῦ Γαλλικοῦ Ἰνστιτούτου Ἀνατολικῶν Σπουδῶν (IFEA) στὴν Κωνσταντινούπολη, ἐξηγεῖ ὅτι ἡ ἐν λόγω ἀπόφαση τοῦ Ἐρντογᾶν συνδέεται μὲ τὴ συμμαχία του μὲ τὸ ἀκροδεξιὸ Ἐθνικιστικὸ Κόμμα Δράσης τοῦ Ντεβλὲτ Μπαχτσελί. «O Ἐρντογᾶν κατέληξε σὲ αὐτὴ τὴ συμμαχία προκειμένου νὰ παραμείνει στὴν ἐξουσία, γεγονὸς ποὺ ὁδήγησε τὴν Ἄγκυρα νὰ υἱοθετήσει τὰ προνομιακὰ θέματα τῆς Ἀκροδεξιᾶς: ἀλαζονεία στὶς ἐξωτερικὲς ὑποθέσεις καὶ ἀνάδειξη τῆς τουρκοϊσλαμικῆς ταυτότητας στὴν ἐθνικὴ σκηνή». 

Ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἄποψη, ὁ Ἐρντογᾶν θὰ ἐπιχειρήσει νὰ ἐκμεταλλευτεῖ ἀκόμη καὶ τὶς διεθνεῖς διαμαρτυρίες καὶ ἀντιδράσεις γιὰ τὴν Ἅγια-Σοφιά, ἐπειδὴ αὐτὲς τοῦ ἐπιτρέπουν νὰ ἀντιδρᾶ περιφρονητικὰ πρὸς τὴ Δύση. Καὶ ἐδῶ βρίσκεται ἄλλος ἕνας στόχος του: Νὰ ἀπομακρύνει περισσότερο τὴν Τουρκία ἀπὸ ὅλα ὅσα ἀκούγονται εὐρωπαϊκά, δυτικά, κοσμικά. 

Μὲ τὴν κίνησή του, ὁ Ἐρντογᾶν στέλνει ἄλλωστε ἕνα ἐξίσου ἀνησυχητικὸ μήνυμα στὶς θρησκευτικὲς μειονότητες ποὺ ζοῦν στὴν Τουρκία, ὅτι δὲν θὰ διστάσει νὰ τὶς ἀντιμετωπίσει μὲ τραχύτητα καὶ περιφρόνηση. Ἡ Ἅγια-Σοφιὰ ὡς Μνημεῖο Παγκόσμιας Κληρονομιᾶς, χωρὶς θρησκευτικὸ χαρακτήρα, συμβόλιζε τὸν θρησκευτικὸ πλουραλισμό. Μὲ τὴ μετατροπή της σὲ τζαμὶ ὁ Ἐρντογᾶν εἶναι σὰν νὰ λέει στὶς μειονότητες: «Προσέξτε! Ἔχουμε τὴ δύναμη νὰ ἀλλάξουμε τὸ ‘’πιστεύω’’ σας». 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.