5 Μαΐ 2020

Ἀθανάσιος Διάκος ὁ μεγαλοεθνομάρτυρας

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου 

Μία ἀπὸ τὶς πιὸ ἁγνὲς καὶ πιὸ ἡρωικὲς φυσιογνωμίες τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 εἶναι ὁ μεγαλοεθνομάρτυρας Ἀθανάσιος Διάκος. Ἔτσι ἔμεινε στὴν Ἱστορία. Διάκος ἦταν ἡ ἐκκλησιαστική του ἰδιότητα. Χειροτονήθηκε ἱεροδιάκονος στὴ Μονὴ Τιμίου Προδρόμου Ἀρτοτίνας Φωκίδας. Τὸ πραγματικό του ἐπώνυμο ἦταν Γραμματικὸς καὶ κατ’ ἄλλους Μασσαβέτας. Μεγαλοεθνομάρτυρα τὸν ὀνομάσαμε λόγω τῶν ὑπὲρ τῆς Πίστεως καὶ τῆς Πατρίδας φρικτῶν βασανιστηρίων τὰ ὁποία ὑπέστη πρὶν νὰ ἐκτελεσθεῖ μὲ τὸν ἀγριότερο τρόπο, ποὺ ἔχει καταγράψει ἡ Ἱστορία, νὰ σουβλιστεῖ ζωντανός. Τὸ σούβλισμα ἀλλιῶς ὀνομάζεται παλούκωμα καὶ ἀνασκολοπισμός. Κατ’ αὐτὸν οἱ δήμιοι – βασανιστὲς ἔδεναν τὸν μελλοθάνατο σὲ ξύλινο ἢ μεταλλικὸ πάσαλο (σκόλοπα), ἢ περνοῦσαν τὸν πάσαλο στὸ κορμί του καὶ τὸν ἔψηναν ζωντανό.
Ὁ ἥρωας γεννήθηκε τὸ 1788 στὴν Ἄνω Μουσουνίτσα (σήμερα ἔχει μετονομαθεῖ σὲ Ἀθανάσιος Διάκος) ἢ στὴν Ἀρτοτίνα Φωκίδας. Σὲ ἡλικία 12 ἐτῶν ἐστάλη ἀπὸ τὴν μητέρα του στὴ Μονὴ Τιμίου Προδρόμου γιὰ νὰ μάθει γράμματα καὶ ἔγινε καλογεροπαίδι. Λόγω τῶν ἱκανοτήτων του καὶ τῆς ἀρετῆς τοῦ χειροτονήθηκε νεότατος (17 ἐτῶν) Διάκονος. Ὅταν Ὀθωμανὸς τιτλοῦχος ἐπισκέφθηκε τὸ μοναστήρι ἐντυπωσιάστηκε ἀπὸ τὴν ἐμφάνιση τοῦ Ἀθανασίου καὶ τοῦ ἔκανε ἀνήθικη πρόταση. Ὁ Διάκος ἀντιστάθηκε καὶ πάνω στὸν καβγὰ τὸν σκότωσε. Τότε ἀναγκάστηκε νὰ...
φύγει στὰ βουνὰ καὶ νὰ γίνει κλέφτης. Ἀργότερα ἡγήθηκε τοῦ ἀρματωλικίου τῆς Λεβαδειᾶς, ἔγινε μέλος τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας καὶ ἄρχισε νὰ συνεννοεῖται γιὰ τὴν Ἐπανάσταση. Στὶς 27 Μαρτίου 1821 στὴ Μονὴ Ὁσίου Λουκᾶ οἱ Ἐπίσκοποι Σαλώνων Ἠσαΐας καὶ Ταλαντίου Νεόφυτος, μαζὶ μὲ τὸν Διάκο καὶ ὁπλαρχηγοὺς καὶ προεστοὺς τῆς Ρούμελης κήρυξαν τὴν Ἐπανάσταση, ψάλλοντας τὸ «Σῶσον Κύριε τὸν λαόν Σου…». 

Πολυάριθμος ὀθωμανικὸς στρατός, μὲ 8000 στρατιῶτες καὶ 1000 ἱππεῖς καὶ μὲ ἐπικεφαλῆς τοὺς τὸν Ὀμὲρ Βρυώνη, κινήθηκε ἐναντίον τῶν ἐπαναστατημένων Ἑλλήνων τῆς Ρούμελης μὲ σκοπὸ νὰ καταστείλει τὴν ἐκεῖ ἐξέγερση καὶ νὰ προχωρήσει πρὸς τὴν ἐπίσης ἐπαναστατημένη Πελοπόννησο. Οἱ Ἕλληνες ἀποφάσισαν νὰ ἀντισταθοῦν. Ἤσαν λίγοι σὲ σχέση μὲ τοὺς Τούρκους, περίπου 1500, χωρισμένοι σὲ τρία τμήματα καὶ δὲν ἤσαν ἔμπειροι σὲ πολέμους κατὰ παράταξη, ὅμως ἤσαν ἀποφασισμένοι νὰ ἀντιμετωπίσουν, ὡς διάδοχοί του Λεωνίδα καὶ τῶν 300 τοῦ, κοντὰ στὶς Θερμοπύλες τοὺς Ὀσμανλῆδες. 

Ὁ Διάκος ἀνέλαβε νὰ τοὺς ἀντιμετωπίσει στὸ γεφύρι τῆς Ἀλαμάνας. Ἡ μάχη ποὺ ἔδωσαν ὁ Διάκος μὲ τὰ λίγα παλληκάρια τοῦ ἦταν ἡρωικὴ ἀλλὰ ἄνιση. Ὁ ἴδιος πληγώθηκε βαριὰ καὶ πιάστηκε αἰχμάλωτος. Ὁ Ὀμὲρ τοῦ ἔταξε νὰ τὸν κάνει ἀνώτερο ἀξιωματικὸ ἂν ἀλλαξοπιστοῦσε, ἀλλὰ ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε: «Ἐγὼ γραικὸς γεννήθηκα, γραικὸς θὲ ν’ ἀποθάνω». Ὁ Διάκος ἀντιμετώπισε μὲ θάρρος καὶ γαλήνια τὸν βασανιστικό του θάνατο, στὶς 24 Ἀπριλίου 1821. Ὁ Ἀθανάσιος Διάκος ἀγαποῦσε πολὺ τὸν Χριστὸ καὶ μαρτύρησε γι’ Αὐτὸν καὶ τὴν Πατρίδα σὲ ἡλικία 33 ἐτῶν, ὅπως Ἐκεῖνος. Τὸ μόνο τοῦ παράπονο ἦταν ὅτι δὲν θὰ ἔβλεπε τὴν ἐλευθερία τῆς Πατρίδας του. Λέγεται ὅτι εἶπε ἀλληγορικά: «Γιὰ δὲς καιρὸ ποὺ διάλεξε ὁ χάρος νὰ μὲ πάρει, τώρα π’ ἀνθίζουν τὰ κλαδιὰ καὶ βγάζει ἡ γῆ χορτάρι». 

Ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης Φθιώτιδος Νικόλαος προώθησε τὴν διακήρυξη τῆς ἁγιότητας τοῦ Ἀθανασίου Διάκου, ἀλλὰ ἡ πρότασή του δὲν ἔχει γίνει δεκτὴ ἕως σήμερα ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο. Γιὰ τὸ θέμα ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης δήλωσε: 

«Ὁ Ἀθανάσιος Διάκος δικαίως ὀνομάσθηκε “Ὁ ἠρωικότερος τῶν ἡρώων της Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821 καὶ ὁ γενναιότερος τῶν γενναίων”. Ὑπῆρξε ὁμολογητὴς τοῦ Χριστοῦ καὶ μάρτυρας μὲ τὴ γνησιότητα καὶ τὴ ζωντάνια τῶν μαρτύρων τῆς πρωτοχριστιανικῆς ἐποχῆς. Προκλήθηκε νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του μὲ πλούσιες ἀνταμοιβὲς καὶ δελεάσματα, ἀλλὰ ἔμεινε ἀμετακίνητος, προτιμήσας τὸν μαρτυρικὸ θάνατο ἀπὸ τὴν προδοσία καὶ τὴν ἀτιμία. Ὁ δὶ΄ ἀνασκολοπισμοῦ μαρτυρικὸς θάνατός του ὑπῆρξε “τὸ γνησιώτερον βάπτισμα”, ὅπως χαρακτηρίζουν οἱ Διαταγὲς τῶν Ἀποστόλων τὸν θάνατο τοῦ μάρτυρος, τὸ ὁποῖο ἐξάλειψε κάθε ἁμαρτία καὶ τὸν παρέδωσε καθαρὸν καὶ ἅγιον εἰς τὸν Θεόν». 

ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ 

Μήνυμα τοῦ Διάκου πρὸς στρατολόγηση ἀνδρῶν: «Τοῖς ἀγαπητοῖς μοὶ Ραχωβίτες ὑγιῶς, εἰς Ράχωβαν. Αἰδεσιμώτατε Ἅγιε Πρωτόπαπα καὶ Παπὰ Δημήτρη εὐλαβῶς προσκυνῶ καὶ ἀγαπητοὶ μοὶ Γιωργάκη Σιδερὰ καὶ Γιάννη Ἀλεξανδρή. Σᾶς φανερώνω λαμβάνοντας τὸ παρόν μου ἀμέσως νὰ σηκωθῆτε νὰ μαζώξετε ὅλους τους Ραγιάδες νὰ μοῦ ξεμερώσετε Τρίτη πουρνὸ εἰς Λυκούρεσιν ὅπου νὰ ἔλθετε ὅλοι: 200 ὀνομάτοι καὶ τῆς ὥρας μαζὺ μὲ τὰ ἅρματά σας. Νὰ πάρετε καὶ 10 φορτώματα ψωμὶ καὶ κρασὶ καὶ ἐληὲς καὶ ὅλον τὸν τζημπχεανὲν ὅπου ἔχετε μπαρούτιν καὶ κουρσούμια καὶ νὰ μοῦ φέρετε 6 ἄλογα καλὰ μεζηλιάρικα καὶ ἔτζι νὰ μοῦ ἀκολουθήσετε ἐξ ἀποφάσεως. Ὑγιαίνετε, 1821:28 Μαρτίου, Κάπερνα. Ὁ ἀγαπητός σας Θανάσης Διάκος». 

Ὁ Μακρυγιάννης γιὰ τὸν Διάκο: «Ὁ Διάκος πρωτοκινήθη αὐτὸς μ’ ὀλίγους ἀνθρώπους κι ἀπάντησε τὴν πρώτη ὁρμὴ τῶν Τούρκων, αὐτὸς κι ὁ ἀγείμνηστος Δεσπότης Σαλώνου. Αὐτεῖνοι κι ὁ Μπακογιάννης κι ὁ Καλύβας κι ὁ ἀδελφός του Δεσπότη κι ἄλλοι ἀξιωματικοὶ μὲ τοὺς ὀλίγους τους στρατιῶτες ἔλυωσαν ἀπάνου εἰς τὸ γιοφύρι τῆς Ἀλαμάνας πολεμώντας μὲ τόσον πλῆθος Τούρκων. Κι ὁ περίφημος γενναῖος Διάκος, ἀφοῦ τελείωσε τὸν τζεμπιχανέ, καταπληγωμένον καὶ μισοσκοτωμένον τὸν ἔλαβαν ζωντανὸν οἱ Τοῦρκοι καὶ τὸν παλούκωσαν. Σ’ τὴν θέσιν ὁπού ἐπέθανες ἐσύ, Λεωνίδα, μὲ τοὺς τρακόσους σου, πέθαναν κι αὐτεῖνοι διὰ τὴν θρησκείαν καὶ πατρίδα». 

Ποίημα τοῦ Ἄρ. Βαλαωρίτη «Ἡ προσευχὴ τοῦ Διάκου»: «…Πλαγιάζει ὁ λιονταρόψυχος!…Ὁ Διάκος στὸ κρεββάτι του, ζωσμένος τὴ φλοκάτη, σὰν ἀητὸς μὲς στὴ φωλιὰ ὁλάκερο ἕνα γένος ἒκλωθ’ ἐκείνην τὴν βραδιά….Πλάστη μεγαλοδύναμε! Ἀξίωσε μᾶς ὅλους, πρὶν μᾶς σκεπάση ἡ μαύρη γῆ, στὰ δουλωμένα πλάγια νὰ κοιμηθοῦμε μία νυχτιὰ τὸν ὕπνο τοῦ Θανάση!» 

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Τάκη Λάππα «Ἀθανάσιος Διάκος (1949): «Τὸ ἀθάνατο Εἰκοσιένα εἶναι γιομάτο ἀπὸ ἡρωικὲς μορφές. Σὰν τὸν πολέμαρχο ὅμως τῆς Ἀλαμάνας, τὸν πρωτολάτη ἀγωνιστὴ τῆς ἐπανάστασης, τὸν Θανάση Διάκο, θαρρῶ πὼς δὲν ἔχει νὰ πρωτοδείξει ἄλλον. Ὁ διάκος τοῦ Προδρόμου, ποὺ πέταξε τὰ ράσα γιὰ νὰ ζωστεῖ τ’ ἅρματα καὶ νὰ τάξει τὴ ζωή του στὴ λευτεριὰ τῆς σκλαβωμένης πατρίδας του, εἶχε γεννηθεῖ ἥρωας καὶ ἥρωας πέθανε».

4 σχόλια:

  1. Λάθος ήταν η προσπάθεια ανακήρυξης ως αγίου της Εκκλησίας του μεγαλοεθνομάρτυρα Αθανάσιου Διάκου.

    Φιλακόλουθος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γιατί είναι φώς φανάρι ότι η προσφορά στο έθνος δεν είναι ορθόδοξο μέτρο για την ανακήρυξη κάποιου ως αγίου.
      Οι περισσότεροι αν όχι όλοι οι πατριώτες που ζητούν την αγιοποίηση του Αθανάσιου Διάκου κινούνται απο πατριωτικά αισθήματα. Αυτά δεν έχουν θέση ως μέτρά και σταθμά για την αγιότητα.

      Ρωμιός

      Διαγραφή
    2. Δυστυχώς συγχέουμε το τέλος του Αθανασίου Διάκου με αυτό των άλλων Εθνομαρτύρων.Ο Αθανάσιος Διάκος δεν έπεσε στο πεδίο της μάχης όπως φερειπείν ο Παπαφλέσσας ή ο Ησαΐας Σαλώνων.Ο Αθανάσιος Διάκος προκλήθηκε να αλλαξοπιστησει και αρνήθηκε με συνέπεια να μαρτυρήσει με τον απεχθή θάνατο του ανασκολοπισμού.Εκανε δλδ ομολογία πίστεως όπως οι Νεομάρτυρες .Θυμίζω ότι η εκκλησία τιμά ως μάρτυρες στρατιώτες που μετά από μάχη με τους Αγαρηνούς συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο μαρτύριο γιατί δεν ήθελαν να αλλαξοπιστήσουν. Ο Άγιος Θεόδωρος ο Γαβράς και οι 42 Άγιοι μάρτυρες του Αμορίου αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα ...

      Διαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.