8 Οκτ 2019

Ἡ Ψαλτικὴ Τέχνη καὶ ἡ Βυζαντινὴ Μουσικὴ ἐντὸς καὶ ἐκτός τοῦ Ναοῦ

Γράφει νας θεραπευτής τῆς τοῦ Δαμασκηνοῦ Τέχνης
Ἡ Ἐκκλησία εἰσήγαγε στήν Λατρεία κάποιες τέχνες (ἀρχιτεκτονική, εἰκονογραφία κ.ἄ.), προκειμένου νά βοηθήση τόν ἄνθρωπο νά ἀνυψωθῆ συναισθηματικά καί πνευματικά. Μία ἀπό αὐτές τίς τέχνες εἶναι ἡ Ψαλτική Τέχνη (ΨΤ). Σκοπός τῆς εἰσαγωγῆς τῆς ΨΤ στόν Ναό καί στήν Λατρεία εἶναι νά ἐπενδύση τόν ποιητικό καί πεζό λόγο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑμνογραφίας μέ ἀνάλογη μουσική.
Ἡ ΨΤ λοιπόν γεννήθηκε καί διαμορφώθηκε γιά νά καλύψη τούς στόχους τῆς Λατρείας. Ἡ Βυζαντινή μουσική (ΒΜ) γεννήθηκε πρωτίστως γιά νά ὑπηρετήση τήν ψαλτική τέχνη, γιατί ἡ ἐντός τοῦ Ναοῦ ψαλμωδία πρέπει νά διέπεται ἀπό ἀρχές καί νά ὑπακούη σέ κανόνες, ὅπως κάθε...
τέχνη. Δέν πρέπει νά παρατηρῆται ἀσυδοσία καί αὐθαιρεσία, ὅπως συμβαίνει στήν ἑβραϊκή χάβρα.

Δευτερευόντως ἡ ΒΜ χρησιμοποιήθηκε ἀπό τούς λαϊκούς τραγουδιστές, οἱ ὁποῖοι, μή ἔχοντες ἄλλον τρόπο νά διατυπώσουν γραπτά τίς μουσικές τους ἐπιδόσεις, χρησιμοποίησαν τήν ΒΜ. Αὐτή ἡ ἔξοδος τῆς ΒΜ πρός τήν δημώδη ποίηση ἀνάγκασε τήν Ἐκκλησία νά ἐπιλέξη ἀπό τό εὗρος τῶν δυνατοτήτων τῆς ΒΜ νά χρησιμοποιοῦνται ἐντός τῶν Ναῶν– λατρείας ὁρισμένες κλίμακες, συγκεκριμένοι ρυθμοί, συνδυασμοί, μεταβολές καί συνθέσεις τῶν κλιμάκων, πού πρέπει νά ἐπιλέγωνται γιά τήν σύνθεση τῶν μουσικῶν μελῶν, τά ὁποῖα ἐπενδύουν τόν ἐκκλησιαστικό λόγο ἔτσι, ὥστε τό μέλος νά ὑπηρετῆ τόν λόγο καί νά μήν τόν ἀπαξιώνη. Ἔτσι οἱ ἐκτός τοῦ Ναοῦ χρησιμοποιούμενες μουσικές συνθέσεις ἀποτέλεσαν τήν ἐσωτερική ΒΜ, ἐνῶ οἱ ἐκτός τοῦ Ναοῦ χρησιμοποιούμενες μουσικές συνθέσεις ἀποτέλεσαν τήν ἐξωτερική ΒΜ.

Στήν ἐκκλησία δέν ψάλλουμε ἀνταγωνιστικῶς. Πρέπει νά ψάλλουμε μέ ἕνα στόμα καί μιά ψυχή, ἔτσι ὥστε ἡ προσωπική μονωδία νά μετατρέπεται σέ ὁμαδική ἁρμονία. Στίς μέρες μας ὅμως, δυστυχῶς, ἡ ΒΜ φόρεσε τόν κοσμικό μανδύα καί ἔγινε μέσον ἐπιδείξεως τῶν ταλαντούχων καί μή. Κάθε δημόσια ἐκδήλωση πλέον ἐπενδύεται μέ τήν ΨΤ, ὅπως ὁ μαϊδανός διανθίζει κάθε φαγητό. Τό πάθος τοῦ ἐγωϊσμοῦ καί τῆς προβολῆς ὁδήγησε τήν ΨΤ ἐκτός τοῦ Ναοῦ – λατρείας, ὅπου οἱ ἀκροατές εἶναι περισσότεροι καί ἀδαεῖς. Ἀκούγοντας τήν ΨΤ ἐντυπωσιάζονται καί ἐγκωμιάζουν τόν ἱεροψάλτη καί ἐνθαρρύνουν ἔτσι τό πάθος τοῦ ἐγωϊσμοῦ του. Αὐτοί (οἱ ἱεροψάλτες) αὐτοαναδεικνύονται θεματοφύλακες τῆς ΒΜ καί διευρύνουν τίς δραστηριότητες καί στό διαδίκτυο. Οἱ ἀναρτήσεις στό διαδίκτυο καί ἡ πληθώρα τῶν ψηφιακῶν δίσκων ἀπομακρύνουν τούς ἐνδιαφερομένους γιά τήν μάθηση τῆς ΒΜ μακριά ἀπό τόν δάσκαλο. Οἱ ἐνδιαφερόμενοι ὅμως γιά τήν ἐκμάθηση τῆς ΨΤ πρέπει νά γνωρίζουν ὅτι ἡ ΨΤ μαθαίνεται κοντά στόν ψάλτη. Ὅσα πτυχία ἀπό Σχολές καί Ὠδεῖα καί ἄν ἔχουν πάρη, ἄν δέν μαθητεύση κάποιος ἐπί μακρόν κοντά στόν δάσκαλο τῆς ΨΤ θά εἶναι ἡμιμαθής καί κατά συνέπειαν ἀμαθής. Γιατί τό πρῶτο πού θά κάνη κι αὐτός θά εἶναι νά κυκλοφορήση κάποιον ψηφιακό δίσκο καί νά ἀναρτήση τήν ἡμιμάθειά του στό διαδίκτυο. Ἀποτέλεσμα τῶν παραπάνω εἶναι ἡ κάθε μετριότης καί ὁ κάθε νεοσσός τῆς ΒΜ νά ἀναδεικνύεται ὡς κορυφή καί θεματοφύλακας τῆς ΒΜ, προσφέροντας μέτρια ὡς κακά πρότυπα τῆς ΒΜ στούς ἀκροατές πού ἀγνοοῦν τήν ΒΜ.

Γεννᾶται λοιπόν τό ἐρώτημα, εἶναι δυνατόν νά ἀπολαύση κανείς ὁποιαδήποτε τέχνη ἐκτός τοῦ φυσικοῦ της περιβάλλοντος; Μποροῦμε νά φαντασθοῦμε ἕνα ἄγαλμα μοντέρνας τέχνης νά εἶναι τοποθετημένο σέ ἀρχαιολογικό χῶρο; Ποιόν ἐκκλησιαστικό λόγο μπορεῖ νά ἀνυψώση ἡ ΨΤ, ὅταν προσφέρεται σέ ἕνα στάδιο, μία αἴθουσα ἐκδηλώσεων ἤ ἕνα θέατρο, ὅπου δέν ὑπάρχει ἐκκλησιαστικό περιβάλλον; Καί φυσικά ἀφοῦ δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξη ἐκτός τοῦ Ναοῦ ἐκκλησιαστικό περιβάλλον, γιά νά τονώσουν τό ἀκροατήριο συμπληρώνουν τό πρόγραμμα μέ Δημοτικά παραδοσιακά τραγούδια, τό περιεχόμενο τῶν ὁποίων εἶναι ἐξωεκκλησιαστικό. Ἀπευθυνόμενοι οἱ ψάλτες σέ ἕνα ἀκροατήριο ἡ πλειονότης τοῦ ὁποίου δέν ἐκκλησιάζεται, κοντά στά Δημοτικά τραγούδια, προκειμένου νά ἐντυπωσιάσουν, ψάλλουν καί τό «Ἄξιόν ἐστι…». Ἄν ρωτούσαμε τήν Παναγία, δέν ξέρω τί θά ἀπαντοῦσε.

Παρακολουθοῦμε στίς τηλεοπτικές ἐκπομπές νά παρουσιάζωνται ἱεροψάλτες, καί μάλιστα ρασοφορεμένοι, οἱ ὁποῖοι νά ἰσχυρίζωνται καί νά προσπαθοῦν νά παρουσιασθοῦν ὡς πυρῆνες πολιτισμοῦ, γιατί πέραν τῆς ψαλτικῆς τους ἰδιότητος ἀσχολοῦνται καί μάλιστα ἐξ ἴσου, ἐγώ θά ἔλεγα περισσότερο, καί μέ τό Δημοτικό τραγούδι καί νά ἰσχυρίζωνται ὅτι ὑπηρετοῦν τόν πολιτισμό. Μερικοί δέ νά τραγουδοῦν ἤ νά παίζουν ὄργανα σέ νυχτερινά κέντρα, σέ γλέντια γάμων καί ἄλλες δραστηριότητες, πού δέν ἁρμόζουν στήν ἱεροψαλτικές δραστηριότητές τους. Δικαιολογοῦν δέ τίς παραπάνω ἐξω-ἱεροψαλτικές δραστηριότητές τους, ἰσχυριζόμενοι ὅτι οἱ παλαιοί δάσκαλοι ἦταν ὀργανοπαῖκτες μουσικῶν ὀργάνων καί κατά συνέπεια εἶχαν παρόμοιες δραστηριότητες παράλληλα μέ τήν ἱεροψαλτική τους ἰδιότητα. Ἡ ἱεροψαλτική ἰδιότητα καί οἱ ἐξ αὐτῆς προερχόμενες δραστηριότητες εἶναι ὑπεράνω αὐτῶν τῶν δραστηριοτήτων.

Εὐτυχῶς ἐλάχιστοι θεωροῦν ὡς ἀπαραίτητη τήν χρήση ὀργάνων καί στήν ἐποχή μας, ἰσχυριζόμενοι ὅτι διαφορετικά δέν εἶναι δυνατόν νά μάθη ὁ ψάλτης τά διαστήματα. Κανείς ἀπό τούς δασκάλους, στούς πόδας τῶν ὁποίων εἶχα τήν δυνατότητα νά μαθητεύσω, δέν ἰσχυρίζεται κάτι τέτοιο. Ἀλλά καί ἄν δεχτοῦμε τόν ἰσχυρισμό τους, αὐτός εἶναι ἔξω ἀπό κάθε παράδοση, διότι στόν κατ᾿ ἐξοχήν χῶρο τηρήσεως καί σεβασμοῦ πρός τήν παράδοση τῆς ψαλτικῆς τέχνης πού εἶναι τό Ἅγιον Ὄρος, ὅπου εἶχα τήν εὐλογία νά διδαχτῶ, νά συναναστραφῶ καί νά συζητήσω κατ᾿ ἐπανάληψη γιά τήν ΨΤ στίς ἐπί πενήντα χρόνια ἐπισκέψεις μου μέ ὅλους τούς ἁγιορεῖτες ψάλτες, δέν ἄκουσα νά διατυπώνουν αὐτόν τόν ἰσχυρισμό. Καί ἐπιστημονικά κρινόμενη ἡ ἄποψη αὐτή πάσχει, διότι ὁ ἦχος ἑνός παλλομένου σώματος (ἐν προκειμένῳ ἡ χορδή) ἐξαρτᾶται ἀπό τό ὑλικό πού συνιστᾶ τό παλλόμενο σῶμα (χορδή) ἀπό τίς γεωμετρικές του διαστάσεις καί συνθῆκες τοῦ περιβάλλοντος κατά τήν στιγμή πού πάλλεται. Κατά συνέπεια ἡ ἀκριβής προσέγγιση τῶν διαστημάτων μέ τήν χρήση ὀργάνων εἶναι μία οὐτοπία, διότι ὅλα εἶναι σχετικά. Γι᾿ αὐτό χρειάζεται ὁ διδάσκαλος τῆς ΨΤ, ὁ ὁποῖος νά κατευθύνη τόν μαθητή πρός μία σταθερή κατεύθυνση ἀνάλογη μέ τήν φωνητική ἱκανότητα καί δυνατότητα τοῦ μαθητοῦ. Τό καλύτερο μουσικό ὄργανο πού ὑπάρχει στήν φύση εἶναι ὁ λάρυγγας τοῦ ἀνθρώπου.

Τελευταῖα παρατηροῦμε καί ἱερεῖς νά διευθύνουν ὀρχήστρες καί χορωδίες πού παρουσιάζουν ἔντεχνα ἤ Δημοτικά τραγούδια. Καί διερωτᾶται κανείς, ἄραγε αὐτό εἶναι τό ἔργο τοῦ ἱερέως; Συχνά ἐπίσης δημιουργεῖται σκάνδαλο ὅταν ἡ προβολή τῆς ΨΤ ἐπιχειρεῖται ἀπό γυνακεῖες χορωδίες. Φιλόμουσες καί καλλίφωνες κυρίες, ἐνδεδυμένες μέ τελευταίας μόδας κομψή περιβολή, φορώντας κοσμήματα καί ψιμυθιωμένες, προσπαθοῦν νά ἀποδώσουν μέλη τῆς ΒΜ, καί μάλιστα συνοδεύοντας τούς ἱερούς αὐτούς ἤχους μέ λικνισμούς τῶν σωμάτων. Στηρίζουν δέ τό ἐγχείρημα αὐτό σέ συμπεράσματα ἐρευνητῶν καί καθηγητῶν τῆς Μουσικολογίας τῆς Ἑσπερίας.

Ὅλοι οἱ σύγχρονοι καθηγητές τῆς ὀρθοφωνίας ὑποστηρίζουν ὅτι ὁ ψάλτης δέν μπορεῖ νά τραγουδάη τραγούδια. Γιατί τότε, ὅταν θά ψάλλη στόν Ναό, θά τραγουδάη, καί ὅταν τραγουδάη ἐκτός Ναοῦ, θά ψάλλη. Καί τό ἕνα καί τό ἄλλο εἶναι λάθος. Δέν μποροῦμε ἐμεῖς οἱ ψάλτες νά τά κάνουμε καί τά δύο, κανένας σοβαρός τραγουδιστής δέν τό κάνει αὐτό. Ὅσοι ἱεροψάλτες τό κάνουν, ἱκανοποιοῦν μόνον τόν ἐγωϊσμό τους. Ἐνδεχομένως κάποιος νά θεωρήση τίς ἀπόψεις αὐτές ἀκραῖες καί νά ἀναρωτηθῆ· δέν πρέπει νά προβάλλουμε τήν ΨΤ, ὥστε νά γίνη γνωστή στό εὐρύ κοινό; Ἡ ἀπάντηση στό εὔλογο αὐτό ἐρώτημα εἶναι ἡ ἑξῆς· Ἡ ΨΤ διατηρήθηκε «ἀνά τούς αἰώνας» χωρίς νά ἔχη καμμία προβολή ἀπό κανέναν, γιατί ἡ ἀξία της, ὅπως αὐτή παρουσιάζεται μέ τά ἔργα τῶν μεγάλων συνθετῶν της, εἶναι διαχρονική. Ἄν ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι θεραπευτές της ἐπιθυμοῦμε τήν προβολή της, αὐτό πρέπει νά γίνεται μέ φειδώ καί σέ ἀνάλογο περιβάλλον καί μέ τήν ἁρμόζουσα γιά τήν ΨΤ περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα, μέ καλά ὀργανωμένες ἐμφανίσεις ἀπό καλλίφωνους καί ἐπιδέξιους τεχνίτες τῆς ΨΤ. Ἡ ΨΤ δέν προβάλλεται σέ κινηματοθέατρο ἤ στό διαδίκτυο, ὅπου οἱ ἄνθρωποι πού παρακολουθοῦν, ὡς ἐπί τό πλεῖστον δέν ἐκκλησιάζονται καί ἔτσι δέν μποροῦν νά ἀντιληφθοῦν τήν ΨΤ. Εἶναι χαρακτηριστική ἡ στάση τοῦ ΑτΜΧΕ Θρασύβουλου Στανίτσα σχετικά μέ τό θέμα αὐτό, ὁ ὁποῖος ἔκανε μόνο μία ἐμφάνιση τόν χρόνο καί αὐτό μετά ἀπό πίεση. Διεκήρυττε δέ «ἄν θέλετε νά ἀκούσετε ψαλμωδία, ἐλᾶτε στήν ἐκκλησία».

Θεωρῶ λοιπόν ὅτι εἶναι καιρός ἐμεῖς οἱ ψάλτες νά περιοριστοῦμε στίς ἐμπλουτισμένες μουσικά ἀκολουθίες ἐντός τοῦ Ναοῦ, ὅπου «ἦχος καθαρός ἑορταζόντων» καί νά βοοῦμε «Κύριε, δόξα σοι». Οἱ μουσικές συνθέσεις πού μᾶς ἄφησαν οἱ ἀνά τούς αἰῶνες διδάσκαλοι τῆς ΨΤ ἔχουν ἀπαράμιλλο κάλλος καί μεγαλεῖο, γι᾿ αὐτό εἶναι διαχρονικές καί διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα, ἀρκεῖ νά μάθουμε νά τίς ἐκτελοῦμε. Οἱ ἐπεξεργασίες και οἱ δῆθεν βελτιώσεις τῶν ἔργων τῶν παλαιῶν διδασκάλων πού ἐπιχειροῦν πολλοί εἶναι σάν νά βάφουμε τόν Παρθενώνα μέ πλαστικά χρώματα! Ἐλάχιστοι εἶναι ἐκεῖνοι πού μποροῦν σήμερα νά συνθέσουν πρωτογενεῖς μουσικές συνθέσεις πού νά ἀντέξουν στόν χρόνο.
Ἐμεῖς οἱ ὑπόλοιποι ἄς μάθουμε νά ἐκτελοῦμε σωστά αὐτά πού οἱ παλαιότεροι μᾶς παρέδωσαν, «χωρίς νά ἐκπληρώνουμε τήν ἁμαρτία».
Περιοδικό Ε.ΡΩ. Τεύχος 37 σελ. 38-41

9 σχόλια:

  1. Ότι και να
    πούμε αδερφέ

    ο κόσμος ούτε

    νοιώθει

    ούτε έχει
    κριτήρια καθαρά,
    να ξεχωρίσει
    την τίμια προσπάθεια
    από την επιπολαιότητα.

    Υπομονή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΙ ΙΕΡΟΨΑΛΤΕΣ ΕΧΟΥΝ ΦΥΓΕΙ κ ΑΦΗΣΑΝ ΔΥΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΟ ΚΕΝΟ.
    ΣΗΜΕΡΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΟΒΑΡΟ ΘΕΜΑ-ΚΕΝΟ ΣΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΨΑΛΤΕΣ.
    ΚΑΠΟΙΟΙ ΛΙΓΟΙ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΙΔΑΧΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΛΑΙΟΥΣ ΜΑΣ ΒΑΖΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΑΚΟΥΣΟΥΜΕ κ ΝΑ ΑΠΟΓΕΙΩΘΟΥΜΕ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ.
    ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ ΟΜΩΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗ ΤΡΙΒΗ ΟΠΩΣ ΠΟΛΛΥ ΣΩΣΤΑ ΑΝΦΕΡΕΤΑΙ ΟΤΙ ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙ ΤΗΝ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΛΑΒΕΙ ΩΔΕΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΚΥΡΙΩΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΝ ΑΛΟΙΩΣΗ ΤΗΣ Β.Ε.Μ...
    ΕΝΟΧΛΕΙ Ο ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ...ΕΝΟΧΛΕΙ Η ΕΛΕΙΨΗ ΑΝΓΝΩΣΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΓΙΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ...ΕΝΟΧΛΕΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΤΑΜΠΛΕΤ κ ΠΟΛΛΑ ΑΚΟΜΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ Β.Μ.
    ΚΑΙ ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ...ΑΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΠΤΥΧΙΟ ΣΤΟ ΑΝΑΛΟΓΙΟ ΔΥΣΚΟΛΑ ΑΝΕΒΑΙΝΕΙΣ.
    ΟΜΩΣ ΟΙ ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ κ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΜΟΝΑΧΟΙ ΚΥΡΙΩΣ ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΙ ΠΟΣΑ ΠΤΥΧΙΑ ΑΡΑΓΕ ΕΙΧΑΝ κ ΑΠΟ ΠΟΥ;;;
    ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΩ.ΕΝΑ ΠΤΥΧΙΟ ΕΙΧΑΝ ΑΝΩΘΕΝ.ΤΟ ΧΑΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΦΩΝΙΑΣ ΤΟ ΟΠΟΙΟ κ ΦΥΛΑΓΑΝ ΩΣ ΚΟΡΗ ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ Κ ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΑΝ ΔΩΡΕΑ ΘΕΙΑ.ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΤΟΥΣΑ ΜΕ ΑΠΛΟΤΗΤΑ κ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΘΕΟΥ κ ΩΦΕΛΕΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εχω γνωρισει απο κοντα παλαιο ψαλτη τωρα εχει φυγει...ηταν η μερα απο την νυχτα σε συγκριση με τον νεο ψαλτη
    με μποκαλι νερο στο αναλογιο,με tablet
    που το αφηνει ανοιχτο προς τκν κοσμο,
    με χειρονομιες που δεν συναδουν με την ιεροτητα του χωρου της εκκλησιας,με μορφασμους κλπ..κλπ.
    Ολα σημερα εχουν χαλασει εχουν εκχυδα'ι'στει,ειναι ψυχοφθορα και απογοητευτικα και μονο που τα βλεπεις.
    Ο παλαιος ψαλτης ειχε αρχοντια, ταπεινωση,το ψαλσιμο του ηταν σαν ουρανια μελωδια,ευλογημενος ανθρωπος,
    ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΕΤΟΙΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ.
    Στο τελος της λειτουργιας ερχοταν κοντα μου με ενα χαμογελο που εβγαινε απ'την καρδια του,ειχε μια γλυκητητα ο τροπος του,η ομιλια του,ηταν ΑΞΙΑΓΑΠΗΤΟΣ...
    τα λογια ειναι πολυ "μικρα" για να εκφρασουν το μεγαλειο της ψυχης αυτου του ανθρωπου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχω ακριβώς την ίδια άποψη. Με μία όμως και μοναδική διαφορά. Πιστεύω ότι αν δεν μπορείς να βρεις κάποιον ψάλτη που να σε αναπαύει τότε χρειάζεται να αγωνιστείς για να γίνεις εσύ ένας ψάλτης που θα αναπαύεις τους άλλους αλλά και θα ωφεληθείς εσύ. Νομίζω ότι όσοι περισσότεροι προσπαθήσουμε τόσο το καλύτερο για εμάς αλλά και για τις επόμενες γενιές. Δυστυχώς η εκκοσμίκευση έχει εισχωρήσει παντού. Όμως όπως λέει και ο μακαριστός Δημήτριος Παναγόπουλος, καλούμαστε να γίνουμε σαν το ψάρι. Τόσα χρόνια μέσα στην αλμυρή θάλασσα και όταν το ψαρεύουμε είναι ανάλατο. Έτσι να γίνουμε και εμείς για να κρατήσουμε το Ορθόδοξο πνεύμα των Αγίων Πατέρων μας.

      Διαγραφή
  4. Σκαρτέψαμε,

    από την πολύ μας

    αγάπη

    ...στ'αργύρια.

    Κενόδοξοι
    αντί
    φιλότιμοι μερακλήδες

    τι να ψάλλουμε
    και πως ν'αγιογραφήσουμε.

    Από πού να φέρουμε
    παπάδες ταπεινούς
    με ιεροπρεπεια,

    και

    τέτοιος λαός που
    γίναμε πιά
    τι παραπανω μας αξίζει

    από τους βάρβαρους
    που όλο και μας πλησιάζουν...

    Ο Θεός να μας
    συγχωρέσει.


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αγαπητέ θεραπευτή.

    Ελάχιστες είναι οι φορές που με προβλημάτισε τόσο ένα άρθρο που αφορά την Εκκλησιαστική Μουσική και την Ρωμαίικη Μουσική όπως αυτή αναπτύχθηκε από τον 9ο αι. (βλ. Σιναϊτικη σημειογραφία). Αρχικά θίγετε ένα πολύ μεγάλο θέμα. Καταγραφή προφορικής παράδοσης από “λαϊκούς” τραγουδιστές. Ορίζετε, ας μου επιτραπεί η λέξη, “αυθαίρετα” την στιγμή αυτή, ως στιγμή t0, έξοδο της εκκλησιαστικής μουσικής από τον ναό και δημιουργία μιας λαϊκής ρωμαίικης μουσικής. Αναρωτιέμαι όμως, οι πρώτες καταγραφές είναι του Γρηγορίου, μιλάμε λοιπόν για τέλη 18ου αρχές 19ου αι. Πιο πριν δεν υπήρχε “λαϊκή” παράδοση; Δεν τραγουδούσε ο κόσμος; Οι μέθοδοι λοιπόν; Τα κρατήματα; Ήταν αποκλειστικά από ψάλτες για ψάλτες; Δυσκολεύομαι να το φανταστώ.

    Στην συνέχεια υπάρχει μια ερώτηση. Ρητορική μεν καθώς την απαντάτε , για το αν “είναι δυνατόν να απολαύσει κανείς την τέχνη έξω από το φυσικό της χώρο”. Η απάντηση σας είναι αρνητική με μία πρωτοφανή πρόχειρη επιχειρηματολογία που στηρίζεται στην κάκη αισθητική ορισμένων εκδηλώσεων. Εγώ θα σας ξαναρωτήσω το ίδιο εισάγωντας άλλες παραμέτρους. Δεν γίνεται να απολαύσει κάποιος μια αρχαία τραγωδία έξω από το φυσικό της περιβάλλον; Σε μια πλατεία, σε μια αυλή σχολείου; Δεν μπορεί κάποιος να εκτιμήσει την φιλοσοφία (σαν τέχνη) έξω από τον φυσικό (για τα αρχαία ελληνικά δεδομένα) την “αγορά” την κοινωνία δηλαδή των ιδεών; Δεν μπορεί κανείς να θαυμάσει την τέχνη της αγιογραφίες σε τόπους που δεν τελούνται ποια μυστήρια και δεν στέκουν ιερά (οπως το όρος Λάτρος); Φυσικά και γίνεται , αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη αισθητική. Ο μακαριστός διδάσκαλος Λυκούργος Αγγελόπουλος, που έκανε τόσες παρουσιάσεις της ψαλτικής μας τέχνης στην Ελλάδα και το εξωτερικό, πάντα προέτρεπε τους χωροδούς να κάνουν το Σταυρό τους πριν ανέβουν πάνω στην σκηνή. Δεν είναι αυτό σημάδι αισθητικής και εκκλησιαστικότητας; Πόσο μάλλον όταν αυτό γινότανε πάντα με ράσα.

    Έπειτα κατακεραυνώνετε τους μουσικούς-ιεροψάλτες, και τις εξωεκκλησιαστικές τους δραστηριότητες. Εγώ θα σας ρωτήσω κάτι πολύ πρακτικό. Πώς μπορεί αυτός ο άνρθρωπος να ζήσει, και όταν λέω ζήσει εννοώ να βιοποριστεί. Ο Πέτρος που δίδασκε στους δερβίσιδες δεν ήταν καλός ψάλτης; Θα συμφωνήσω πως “μπουζουκια σκυλλάδικα” είναι μάλλον ακατάλληλα ως δραστηριότητες , αλλά αμφιβάλω αν κάποιος σοβαρός μουσικός και ιεροψάλτης διατηρεί τέτοιο επαγγελματικό πορτφόλιο. Και μετά χτυπάτε ανελέητα τα μουσικά όργανα, ότι η διαστηματική προσέγγιση των διαστημάτων είναι ουτοπία! Δεν θα αναφερθώ καν στο ότι δεν έχουμε μονίμως “κλειδωμένα” διαστήματα στην Εκκλησιαστική Μουσική αλλά εξαρτώνται από τον ήχο-δρόμο (βλ Τενχνολογία Αποστόλου Κώνστα Χίου), και υποκεινται σε φυσικές έλξεις (βλ. Θεωρητικό Χρυσάνθου και επιτροπή του 1888). Ο παραπάνω ισχυρισμός σας έρχεται να διορθώσει 2 μεγάλους επώνυμους θεωρητικούς της εκκλησιαστικης και ρωμαίικης μουσικής τον Χρύσανθο και Απόστολο Κώνστα Χίο, αλλά και ανώνυμους (που χρησιμοποιούν κανόνια για την αναπαράσταση ήχων) που προτρέπουν την χρήση των οργάνων σαν βοήθημα. Φυσικά και δεν αντικαθιστά τίποτε την προφορική παράδοση, αλλά δεν γίνεται να απαξιώνουμε έτσι την οργανοποιία.

    Στο ατελειώτο μεν, ανευ λογικού ειρμού άρθρου σας δε, μιλάτε για την ψαλτική τέχνη που δεν χρειάστικε ποτέ και κανέναν για να προβληθεί. Είστε σίγουρος; Απολύτως σίγουρος; Και αν ναι, γιατί η τεράστια λιψανδρεία στα αναλόγια; Μήπως αυτή η ραθυμία μας, μας έφερε αυτά τα αποτελέσματα, και τώρα ψάχνουμε αναλόγιο άνω των τριών ατόμων με το κυάλι;


    ...συνέχεια αργότερα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Τελειώνοντας απαντώ στο πραγματικά αστείο για τα σημερινά δεδομένα “οι ψάλτες να περιοριστούμε στις εμπλουτισμένες μουσικά ακολουθίες του Ναού” . Που ψέλντετε αγαπητέ θεραπευτή; Πραγματικά να έρθουμε να δούμε αυτό το θαύμα! Στην σημερινη αστική ενορία το ρολόι είναι ο μεγάλος βραχνάς του ψάλτη, ο οποίος καλείται να προλάβει να κάνει τα πάντα σε ένα τρίωρο μαζί με μνημόσυνα και 15λεπτο κήρυγμα. Που χρόνος για αργές καταβασίες, δοξολογίες, αναστάσιμα ευλογητάρια, τυπικα, προκείμενα, αλληλουιάρια...Ακόμα και κλασσικές συνθέσεις φαντάζουν αργες. Δεν θα μπω καν στον κόπο να πω ότι η προτροπή σας λέει στους ψάλτες να απογυμνώσουν το ρεπερτόριό τους και να μην ψάλλουν ποτέ Ιωάννη Δαμασκηνο,Ιωαννη Παπαδόπουλο τον Κουκουζέλη, Ιωάννη Γλυκή, Μανουήλ Χρυσάφη, Αρσενιο Μικρό, Γερμανό Νέων Πατρών , Μπαλάσιο Ιερέα, Κωνσταντίνο εξ Αγχιάλου, Ιωασαφ Νέο Κουκουζέλη, Παρθένιο Μετεωρίτη, Θεοφάνη Καρύκη. Και όλους αυτούς τους αναφέρω για να τους φέρεται εικόνα στο μυαλό σας και να το πείτε μπροστά τους “ Προετρεψα τους Ψάλτες να σας αγνοήσουν”

    Εν κατακλείδι, σας προτρέπω να συνεχίσετε να κοιτάζετε την Εκκλησιαστική Μουσική και Ρωμαίικη, αλλά αντί να την βλέπετε από ένα μέτρο, πηγαίνετε καποια χιλιόμετρα πίσω, γιατί βαρεθήκατε να κοιτάτε μία ψηφίδα. Ο κυρΓιάννης ο Χασανίδης λέει “δεν κάνουμε τέχνη για την τέχνη” (αναφερόμενος στο ψάλσιμο). Έχει δίκιο, είναι κάτι πολύ παραπάνω η ψαλτική τέχνη, αλλά δεν παύει να είναι και τέχνη. Όπως παρατηρήσατε άφησα κάποια μέρη του άρθρου στα οποία συμφωνώ, γιατί ήθελα να γράψω μία απάντηση και όχι τετράδιο εργαστηριακής αναφοράς. Μπορεί σε όλα τα παραπάνω να κάνω λάθος, και πράγματι να είστε ο θεραπευτής της μουσικής. Εγώ θα υπογράψω έτσι:

    Ο εραστής και διάκονος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Νομίζω οτι ο
    αδελφός ,
    που με
    το "θεράπων"
    προφανώς
    εννοεί:
    υπηρετών

    έχει δυστυχώς δίκιο
    στην ο υ σ ί α
    των λόγων του

    και πολύ φοβούμαι
    οτι η θεώρηση
    της πίστης μας

    μέσα από το
    αληθινά σπουδαίο
    αποτύπωμά της
    στον χώρο των τεχνών

    αντί να μας
    στρέψει προς το
    κυρίαρχο ησυχαστικό τους
    πνεύμα

    εχει πλέον αρχίσει να
    εκφράζει και
    να φανερώνει
    την καλπάζουσα
    και πιά
    κυρίαρχη ,νομίζω,
    εκκοσμίκευση.



    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ανυπομονώ σε μια απάντηση του "θεραπευτή"...

      Διαγραφή

ΚΑΝΤΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ.