Μέσα στὸ Μάϊο ἡ νέα ἀπόφαση τοῦ ΣτΕ γιὰ τὰ Θρησκευτικὰ (;)

Ἔχουμε κι ἄλλες φορὲς ἐπισημάνει τὶς «καλὲς ὑπηρεσίες» ποὺ προσφέρει ἡ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στοὺς πρωτεργάτες τῶν «νέων Θρησκευτικῶν». Ἀναδημοσιεύουμε σημερινὸ ἄρθρο γιὰ τὰ Θρησκευτικὰ ἐπισημαίνοντας ὅτι εἶναι τουλάχιστον ἄστοχη καὶ προκλητικὴ ἡ θέση τοῦ ἀρθρογράφου ὅτι «ὁ νῦν ὑπουργὸς Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου ἐξέδωσε νέα ὑπουργικὴ ἀπόφαση, μὲ τὴν ὁποία ἐνσωμάτωσε τὶς ἐπισημάνσεις τῆς ἀπόφασης τοῦ ἀνωτάτου δικαστηρίου» ἐνῶ εἶναι πασιφανὲς ὅτι ἡ ἀπόφαση Γαβρόγλου εἶναι πανομοιότυπη μὲ ἐκείνη τοῦ Νίκου Φίλη καὶ οὐδόλως ἐνσωματώνει τὶς ἀποφάσεις τοῦ ΣτῈ γιὰ τὰ Θρησκευτικά.

Ἡ δεκαετὴς περιπέτεια δύο μαθημάτων

Δέκα χρόνια, ὅπως ὅλα δείχνουν, θὰ ἀπαιτηθοῦν ὥστε τὰ νέα προγράμματα σπουδῶν τῶν Θρησκευτικῶν καὶ τῆς Ἱστορίας νὰ ἀποτυπωθοῦν σὲ βιβλία γιὰ τοὺς μαθητές. Ξεκίνησαν τὸ 2011, θὰ ὁλοκληρωθοῦν –ἐκτὸς ἀπροόπτου, φυσικὰ– τὸ 2021. Τὰ ἕτοιμα νέα προγράμματα σπουδῶν τῶν Θρησκευτικῶν «ἀναμένουν» τὴ δικαστικὴ ἀπεμπλοκὴ τοὺς ἐντός του 2019 γιὰ νὰ γίνουν βιβλία, ἀπὸ τὸ 2021 τὸ νωρίτερο. Τὴν ἴδια στιγμή, τὰ ἕτοιμα νέα προγράμματα σπουδῶν τῆς Ἱστορίας, μετὰ μία διετία ἐπεξεργασίας, δὲν ἔχουν βρεῖ ἀκόμη δρόμο πρὸς τὰ....

Γυμνάσια, παρότι τὸ ΦΕΚ φαίνεται νὰ εἶναι ἕτοιμο.

Στὴν Ἑλλάδα, τὰ Θρησκευτικὰ καὶ ἡ Ἱστορία βρίσκονται συνεχῶς ὑπὸ τὴν πίεση τῶν συμπληγάδων τῆς πολιτικῆς, καθὼς πίσω τους ἀναπτύσσονται ἰσχυρὲς δυνάμεις ποὺ σχετίζονται μὲ ἕναν ἰδεολογικοπολιτικὸ διχασμό. Οἱ ἀλλαγὲς στὰ δύο μαθήματα προκαλοῦν ἔριδες καὶ ἀντιδράσεις –σὲ κόμματα, Ἐκκλησία, ἀκαδημαϊκὸ κόσμο καί, εὔλογα, στὴν κοινωνία– καί, κατ’ ἐπέκταση, ἔχουν πολιτικὸ κόστος. Μάλιστα, ὅλοι θέλουν νὰ ἐπιβάλουν τὴ θέση τους, μὲ ἀποτέλεσμα τὰ ὅποια μεταρρυθμιστικὰ βήματα νὰ γίνονται μὲ ἀργοπορία ἢ νὰ εἶναι τελικὰ ἀπονευρωμένα.

Εἰδικότερα, σύμφωνα μὲ ἀσφαλεῖς πληροφορίες τῆς «Κ», τὸ ὑπουργεῖο Παιδείας ἀναμένει τὶς δικαστικὲς ἀποφάσεις ἐπὶ προσφυγῶν κατὰ τῶν νέων προγραμμάτων σπουδῶν τῶν Θρησκευτικῶν γιὰ νὰ προχωρήσει στὴν προκήρυξη συγγραφῆς νέων βιβλίων. Ἔτσι καὶ τὸ ἑπόμενο σχολικὸ ἔτος γιὰ τὸ μάθημα, σὲ Δημοτικό, Γυμνάσιο καὶ Λύκειο, θὰ δοθοῦν οἱ φάκελοι τοῦ μαθητῆ. «Κατὰ παράδοση, οἱ ἀλλαγὲς στὸ μάθημα ἀντιμετωπίζουν ἰδεολογικοπολιτικὲς διελκυστίνδες, οἱ ὁποῖες ὡστόσο δὲν ἔχουν σχέση μὲ τὴν οὐσία καὶ τὴ στόχευση τῶν Θρησκευτικῶν στὰ σχολεῖα», ἀναφέρει στὴν «Κ» ὁ Σταῦρος Γιαγκάζογλου, θεολόγος καὶ ἐπὶ 15 χρόνια στέλεχος τοῦ Παιδαγωγικοῦ Ἰνστιτούτου (καὶ τοῦ διαδόχου του, ΙΕΠ), ὁ ὁποῖος εἶχε τὸν συντονισμὸ (ἐργάστηκαν περὶ τοὺς 50 θεολόγους ἀπὸ τὴ μέση καὶ τὴν τριτοβάθμια ἐκπαίδευση) καὶ τὴν εὐθύνη γιὰ τὴν κατάρτιση τῶν νέων προγραμμάτων τῶν Θρησκευτικῶν. «Τὸ μάθημα ὅσο ὑποφέρει ἀπὸ τὸ φάντασμα τῶν συντηρητικῶν ἄλλο τόσο ὑποφέρει ἀπὸ τοὺς προοδευτικούς», παρατηρεῖ ὁ κ. Γιαγκάζογλου.

Ἐνδεικτικὸ εἶναι ἄλλωστε ὅτι τὸ 2016 κατὰ τῆς ἀπόφασής του τότε ὑπουργοῦ Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων Νίκου Φίλη γιὰ τὰ νέα προγράμματα σπουδῶν προσέφυγε στὸ Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας ἡ Πανελλήνια Ἑνώση Θεολόγων καὶ ὁ μητροπολίτης Πειραιῶς Σεραφείμ, ὑποστηρίζοντας ὅτι δὲν προάγουν τὴ διδασκαλία τῆς ὀρθόδοξης πίστης σύμφωνα μὲ τὸ Σύνταγμα. Ἡ ἀπόφαση τοῦ ΣτῈ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 2018 δικαίωσε τοὺς προσφεύγοντες (μὲ διαδοχικὲς ἀποφάσεις του γιὰ τὰ προγράμματα σὲ Δημοτικό, Γυμνάσιο καὶ Λύκειο) ὅτι ἡ διδασκαλία τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι ἀντισυνταγματικὴ καὶ ἀντίθετη στὴν Εὐρωπαϊκὴ Σύμβαση τῶν Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου. Κατόπιν, ὁ νῦν ὑπουργὸς Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου ἐξέδωσε νέα ὑπουργικὴ ἀπόφαση, μὲ τὴν ὁποία ἐνσωμάτωσε τὶς ἐπισημάνσεις τῆς ἀπόφασης τοῦ ἀνωτάτου δικαστηρίου.

Οἱ ἄθεοι

Ὡστόσο, καὶ κατὰ αὐτῆς τῆς ἀπόφασης κατατέθηκε προσφυγὴ στὸ ΣτῈ ἀπὸ τὴν Πανελλήνια Ἑνώση Θεολόγων (ΠΕΘ). Ἡ ἴδια ἀπόφαση βάλλεται ἐπίσης καὶ ἀπὸ ἑνώσεις ἀθέων, ποὺ ἔχουν προσφύγει στὸ Εὐρωπαϊκὸ Δικαστήριο Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου, μὲ ἐκ διαμέτρου ἀντίστροφη ἐπιχειρηματολογία σὲ σχέση μὲ τὴν ΠΕΘ. Οἱ δεύτεροι ὑποστηρίζουν ὅτι λαμβάνεται μέριμνα γιὰ τὰ παιδιὰ ποὺ δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ διδαχθοῦν Θρησκευτικὰ ἢ νὰ δηλώσουν τὸ θρήσκευμά τους.

Ὑψηλόβαθμα στελέχη τοῦ ὑπουργείου Παιδείας ἀνέφεραν στὴν «Κ» ὅτι μέσα στὸν Μάιο ἀναμένεται ἡ ἀπόφαση τοῦ ΣτῈ ἐπὶ τῆς προσφυγῆς τῆς ΠΕΘ, ἐνῶ ἡ ὅποια ἀπόφαση τοῦ ΕΔΔΑ ἐκτιμᾶται ὅτι θὰ ἀφορᾶ τὸν τρόπο ἀπαλλαγῆς τῶν μαθητῶν. Πάντως καὶ οἱ δύο δικαστικὲς ἐκκρεμότητες κρατοῦν τὰ χέρια τῶν ὑπευθύνων του ὑπουργείου δεμένα ὡς πρὸς τὴ συγγραφὴ βιβλίων μὲ βάση τὰ νέα προγράμματα σπουδῶν. Ἔτσι, οἱ μαθητὲς καὶ κατὰ τὴν προσεχῆ χρονιὰ θὰ πάρουν (ὅπως τὰ τελευταία χρόνια) τὸν φάκελο τοῦ μαθητῆ, ὁ ὁποῖος περιέχει ἕνα πλῆρες διδακτικὸ ὑλικό. Ὡστόσο, δὲν εἶναι τὸ παραδοσιακὸ βιβλίο... καθὼς ἡ συγγραφὴ βιβλίων ἀπαιτεῖ περίπου δύο χρόνια, ἔτσι τὰ νέα βιβλία θὰ φτάσουν στὰ σχολεῖα τὸ 2021.

Πολιτική, καὶ ὄχι δικαστική, εἶναι ἡ περιπέτεια τῶν νέων προγραμμάτων σπουδῶν τῆς Ἱστορίας. Ἡ ἀλλαγὴ εἶχε δρομολογηθεῖ ἀπὸ τὸ 2011 ἐπὶ ὑπουργίας Ἄννας Διαμαντοπούλου. Τὰ σχέδια τοῦ 2011 δὲν προχώρησαν λόγω τῶν ἐνστάσεων γιὰ τὴν κατανομὴ τῆς διδακτέας ὕλης σὲ Δημοτικὸ καὶ Γυμνάσιο. Τὸ 2012 συστήθηκαν νέες ἐπιτροπές, ποὺ διατύπωσαν πορίσματα. Λόγω τῆς κυβερνητικῆς ἀλλαγῆς τὸν Ἰανουάριο τοῦ 2015, «πάγωσε» ἡ ἐφαρμογὴ τῶν ὅποιων πορισμάτων. Κατόπιν, ξεκίνησε νέα δουλειὰ γιὰ κατάρτιση προγραμμάτων σπουδῶν στὴν Ἱστορία καὶ ἄρχισε νέα ἐπιτροπή.

Τέσσερα χρόνια μετὰ τὸ 2015, τὸ ἑπόμενο σχολικὸ ἔτος 2019-2020, νέα προγράμματα σπουδῶν στὴν Ἱστορία θὰ ξεκινήσουν νὰ ἐφαρμόζονται, ἀλλὰ μόνο ἀπὸ τὶς τρεῖς τάξεις τοῦ Δημοτικοῦ. Σύμφωνα μὲ πληροφορίες τῆς «Κ», θὰ ἀκολουθήσει πολὺ σύντομα ἡ δημοσιοποίηση τῶν ΦΕΚ γιὰ τὰ προγράμματα τοῦ Γυμνασίου, ἐνῶ, ὅπως δήλωσε στὴν «Κ» ὁ πρόεδρος τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς Γεράσιμος Κουζέλης, θὰ ὑπάρξει καθυστέρηση γιὰ τὰ προγράμματα τοῦ Λυκείου. Καὶ αὐτό, διότι, σύμφωνα μὲ τὸν ἀρχικὸ προγραμματισμό, ἡ ἐπιτροπὴ κατέθεσε πρόταση γιὰ νέα προγράμματα ἕως καὶ τὴν Ἃ΄ Λυκείου, ὡστόσο πρόσφατα τὸ ὑπουργεῖο τῆς ζήτησε νὰ προτείνει πρόγραμμα καὶ γιὰ τὴ Β΄ Λυκείου.

«Τὰ βαρίδια»

«Ἀντιλαμβάνομαι τὶς δυσκολίες τῆς πολιτικῆς συγκυρίας – διεθνοῦς, διπλωματικῆς, ἐσωτερικῆς. Πάντως, πλέον, οἱ δυσκολίες ἔχουν γίνει λιγότερες. Καὶ ἐλπίζω πὼς ἡ κυβέρνηση δὲν ἔχει πιὰ τὰ ἰδεολογικοπολιτικὰ βαρίδια ποὺ τὴν κρατοῦσαν δέσμια. Μπροστὰ στὸ φάσμα τοῦ ἀκροδεξιοῦ ριζοσπαστισμοῦ ποὺ ἐξαπλώνεται στὴν Εὐρώπη, κάνοντας ἀκόμα καὶ τὶς “ἱερὲς σκιές” τῶν πατέρων τῆς εὐρωπαϊκῆς ἰδέας νὰ φρικιοῦν, ἡ ἐκπαιδευτικὴ πολιτικὴ καὶ εἰδικότερα ἡ πτυχή της ποὺ ἀφορᾶ τὴν ἱστορικὴ ἐκπαίδευση ἀποκτᾶ ἀποφασιστικὴ σημασία. Σὲ ἰδεολογικὸ ἐπίπεδο, καλεῖται νὰ προασπίσει τὰ εὐρωπαϊκὰ ἰδανικά, τὴν πολιτική, κοινωνικὴ καὶ πολιτισμικὴ δημοκρατία, τὴν πίστη στὴν ἐλευθερία καὶ τὴν ἀλήθεια, τὸν οἰκουμενισμό, τὴν πανανθρώπινη ἀλληλεγγύη καὶ τὴν εἰρήνη. Σὲ ἐπιστημολογικὸ καὶ ἐπιστημονικὸ ἐπίπεδο, καλεῖται νὰ γεφυρώσει τὸ χάσμα ποὺ τὴ χωρίζει ἀπὸ αὐτὸ ποὺ σήμερα νοεῖται διεθνῶς ὡς καθεστὼς ἀλήθειας καὶ ὡς κανόνας ἐγκυρότητας στὴ μελέτη τοῦ παρελθόντος». «Τὸ σοφὸ “σπεῦδε βραδέως” δὲν ἰσχύει πιά, θὰ ἔλεγα σὲ ὅσους εἶναι ἁρμόδιοι γιὰ τὴν ἑλληνικὴ ἐκπαιδευτικὴ πολιτική», δήλωσε στὴν «Κ» ὁ Γιῶργος Κόκκινος, καθηγητὴς Ἱστορίας καὶ τῆς Διδακτικῆς της στὸ Πάν. Αἰγαίου, καὶ μέλος τῆς ἐπιτροπῆς τοῦ ΙΕΠ γιὰ τὴν κατάρτιση τῶν νέων προγραμμάτων. Καὶ προσθέτει: «Τὸ ἔργο ὁλοκληρώθηκε χωρὶς νὰ κοστίσει οὔτε ἕνα εὐρώ. Θεωρῶ ὅτι δὲν εἶναι ἐξτρεμισμὸς ἢ ρομαντικότροπος βολονταρισμὸς τὸ ἐπιχείρημα ὅτι ὡρίμασαν πλέον οἱ συνθῆκες γιὰ νὰ προσαρμοστεῖ καὶ ἡ χώρα μας στὸ πνεῦμα ποὺ διέπει τὴν ἱστορικὴ ἐκπαίδευση σὲ ὅλο τὸν δυτικὸ κόσμο».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

thriskeftika