Σαφῶς εἶναι καὶ ἐκκλησιαστικὸ τὸ θέμα τῆς ὀνομασίας τῶν Σκοπίων

Tοῦ Θεοχαράκη Ἤλ. Μιχαὴλ

Βεβαίως εἶναι καὶ ἐκκλησιαστικὸ - θρησκευτικὸ τὸ θέμα τῶν Σκοπίων. Ἢ καὶ ἀκόμα νὰ μὴν ἦταν, γιατί νὰ μὴν πάρει θέση ἐκκλησία; Δημοκρατία δὲν ἔχουμε; Δὲν εἶναι τὰ μέλη της (κλῆρος καὶ λαὸς) Ἕλληνες πολίτες; Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μέρος τῆς κοινωνίας εἴτε ἀρέσει εἴτε ὄχι. Μᾶλλον τὰ ξεχνοῦν κάποιοι («δημοκράτες» κατὰ τὰ ἄλλα) αὐτὰ ὅταν πρόκειται γιὰ τὴν ἐκκλησία, διότι προφανῶς μεροληπτοῦν.
Καὶ γιὰ νὰ μὴν μιλάω γενικά, γράφω ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὴν πρόσφατη δήλωση τοῦ κυρίου Σταύρου Θεοδωράκη, ὅτι...

ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔχει λόγο γιὰ τὸ συγκεκριμένο θέμα. Φυσικὰ τὴν ἄποψη αὐτὴ ἐνστερνίζονται καὶ ἄλλα μέλη παρατάξεων καὶ κομμάτων κυρίως ἀριστερῶν, ἀλλὰ καὶ δεξιῶν ἐνίοτε.

Ἴσως οἱ ἱστορικοὶ λόγοι, δηλαδὴ οἱ ἀγῶνες τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν Ἐλευθερία τῆς Μακεδονίας καὶ ἡ ἀδιάσπαστη σχέση τῶν Μακεδόνων καὶ τῶν Μακεδονομάχων μὲ αὐτὴ νὰ μὴν τοὺς ἀρκοῦν. Πῶς μποροῦμε ὅμως νὰ ξεχνᾶμε τὴ συμμετοχὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὴν καταπολέμηση τῶν βαρβάρων Βουλγάρων πού μεθοδικὰ (μὲ τὴν ἀνοχὴ τῶν Τούρκων) εἰσέρχονταν τὰ σκλαβωμένα ἑλληνικὰ ἐδάφη τῆς Μακεδονίας μὲ σκοπὸ τὴν ἐκβουλγάρισητου πληθυσμοῦ;

Ἡ τοποθέτηση νεων μητροπολιτῶν στὴν περιοχὴ τῆς Μακεδονίας για τὴν ἀντιμετώπιση τῶν ἐνεργειῶν τῆς ἑξαρχαρχικῆς Βουλγαρίας ἀλλὰ καὶ ἡ συμμετοχὴ τῶν ἁπλῶν ἱερέων στὸν ἀγώνα ὑπῆρξαν καθοριστικές. Λαμπρὰ παραδείγματα ἀποτελοῦν ὁ Μητροπολίτης Καστορίας Γερμανὸς Καραβαγγέλης καὶ ὁ Μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος (ὁ μετέπειτα ἐθνομάρτυρας ἐπίσκοπος Σμύρνης).

Πέραν αὐτῶν ὑπενθυμίζω τὴν ὕπαρξη τῆς σχισματικῆς αὐτοαποκαλούμενης «Μακεδονικῆς Ἐκκλησίας» τῆς ΠΓΔΜ ἡ ὁποία ἐδῶ καὶ δεκαετίες συμμετέχει ἐνεργὰ στὴν προπαγάνδα καὶ τὴν ἔγερση τοῦ ἀλυτρωτικοῦ φρονήματος τῶν Σκοπιανῶν τὴ στιγμὴ ποὺ τὸ 80% τῶν χριστιανῶν τῆς γειτονικῆς χώρας ἀνήκουν σὲ αὐτή. Τὸ θέμα αὐτὸ ἔχει τὶς ρίζες του στὴν κατάληψη τῆς νότιας Σερβίας (σημερινῆς ΠΓΔΜ) ἀπὸ τοὺς Βούλγαρους τὸ 1941 οἱ ὁποῖοι ἐκδίωξαν τοὺς ἱερεῖς καὶ τρεῖς ἐπισκόπους τῆς περιοχῆς ποὺ ὑπάγονταν στὸ Πατριαρχεῖο Σερβίας, τοποθετώντας στὴ θέση τοὺς Βούλγαρους κληρικούς.

Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση ὅμως δὲν ἐπετράπη ἡ ἐπαναφορὰ τῶν προηγούμενων καὶ κατ’ αὐτὸ τὸν τρόπο ξεκίνησε ἕνας κύκλος συγκρούσεων τῆς περιοχῆς μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Σερβίας. Ἔτσι προέκυψε ἡ ἵδρυση τῆς «Μακεδονικῆς Ἐκκλησίας» ἡ ὁποία αὐτοανακηρύχθηκε αὐτοκέφαλη αὐθαίρετα.

Ἑπόμενο ἦταν νὰ μὴν ἀναγνωριστεῖ ἀπὸ τὴ Σερβικὴ Ἐκκλησία ἐνῶ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως καταδίκασε τὴν κίνηση αὐτὴ διότι παρέβαινε ἐκκλησιαστικούς κανόνες ἀλλὰ καὶ γιατί φαινόταν πὼς ὑπῆρχαν ἐθνοφυλετικὲς σκοπιμότητες. Περιττὸ νὰ ἀναφέρω πὼς ὁ πολέμιος τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ χριστιανισμοῦ «ἡγέτης» Τίτο ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς ὑπεύθυνους τοῦ σχίσματος διότι ἐπιδίωκε τὴν μείωση τῆς σερβικῆς ἐπιρροῆς στὰ βαλκάνια.

Ἔκτοτε οἱ σχέσεις (Πατρ. Σερβίας - Σχισματικῶν) δὲν ἔχουν γεφυρωθεῖ ἂν καὶ ὑπῆρξε μία προσπάθεια τὴν περίοδο 1999-2002 στὴν ὁποία καὶ προτάθηκε στησχισματική Ἐκκλησία τὸ ὄνομα τῆς «Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδος» μὲ μία εὐρεία αὐτονομία. Δὲν ἔγινε ὅμως δεκτὴ ἀπὸ τὴν Σύνοδο. Ἀντίδραση ὑπῆρξε μόνο ἀπὸ ἕναν ἐπίσκοπο, τὸν Ἰωάννη Βελεσσῶν καὶ Παραβαρδαρίου ὁ ὁποῖος καὶ ἐπανέφερε τήν μητρόπολή του στὸ Πατριαρχεῖο Σερβίας. Τὴν πράξη αὐτὴ τὴν πλήρωσε ἀκριβὰ καθὼς ἀκολούθησε μία σειρὰ ἀπὸ φυλακίσεις μὲ τὴν κατηγορία «ὑποδούλωσης θρησκευτικοῦ καὶ ἐθνικοῦ μίσους» καὶ ἀργότερα γιὰ ὑποτιθέμενη κατάχρηση χρημάτων.

Τὸ γεγονὸς τῆς παράνομης κράτησής του ἀποκρύφτηκε σκανδαλωδῶς ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ ΜΜΕ. Οἱ ἀποφυλακίσεις του γίνονταν κάθε φορᾶ μὲ τὴν ἐπέμβαση τῶν κατὰ τόπους Ἐκκλησιῶν καὶ διεθνῶν ὀργανισμῶν. Αὐτὴ τὴ στιγμὴ εἶναι ἐλεύθερος καὶ διορισμένος Ἔξαρχος τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας στὴν περιοχὴ μὲ τὸν τίτλο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀχρίδος.

Καὶ ἐνῶ τὸ θέμα βρίσκεται στὴν ἐπιφάνεια, στὰ τέλη τοῦ 2017 τὸ βουλγαρικὸ Πατριαρχεῖο ἐξέφρασε τὴν ἐπιθυμία νὰ γίνει ἡ μητέρα Ἐκκλησία γιὰ τὴν σχισματικὴ Ἐκκλησία τῶν Σκοπίων. Ἀσφαλῶς αὐτὸ κινεῖ ἰδιαίτερες ὑποψίες. Ἐπανερχόμαστε στὶς παλαιότερες κινήσεις τῶν Βουλγάρων ἴσως (;).

Μᾶλλον θὰ πρέπει λοιπὸν νὰ ἀναθεωρήσουμε τὸν ρόλο τῆς Ἐκκλησίας στὴν ὅλη ὑπόθεση ἀλλὰ καὶ γενικότερα. Θὰ πρέπει νὰ μᾶς προβληματίσουν τὰ ἀτοπήματα τῶν ἐκκλησιῶν τῶν γειτονικῶν χωρῶν διότι φαίνεται νὰ συμμετέχουν στὶς ἐξελίξεις. Ἐνῶ ἡ κυβέρνηση θὰ πρέπει νὰ λάβει σοβαρὰ ὑπόψη τὸ ὅτι ἂν δοθεῖ ἔστω καὶ γεωγραφικὸς προσδιορισμὸς στὸ ὄνομα τῆς γείτονος χώρας θὰ καταστήσει τὸ πρόβλημα τῆς ὀνομασίας τῆς Ἐκκλησίας τῶν Σκοπίων ἀκόμα πιὸ μόνιμο.