Νέο καίριο πλῆγμα τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης ἀπὸ τὴν Ρωσικὴ Ἱεραρχία!

Ἀρχιμανδρίτου Παύλου Δημητρακοπούλου, Διευθυντοῦ τοῦ Γραφείου ἐπὶ τῶν Αἱρέσεων καὶ Παραθρησκειῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς

Ἐν Πειραιεῖ τῇ 8ῃ Ἰανουαρίου 2018

Ἡ ψευδοσύνοδος τῆς Κρήτης, (18-26 Ἰουνίου 2016), κατέστη χωρὶς ἀμφιβολία ὁ σύγχρονος μέγας πειρασμὸς τῆς ὀρθοδοξίας. Ὅπως ἀπέδειξαν τὰ ἐκ τῶν ὑστέρων ἐπακολουθήσαντα γεγονότα, ὄχι μόνο δὲν λειτούργησε θετικὰ καὶ εὐεργετικὰ στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ ἀπεναντίας προκάλεσε καὶ συνεχίζει νὰ προκαλεῖ μέχρι σήμερα μὲ συνεχῶς αὐξανόμενη ἔνταση σοβαροὺς κραδασμούς, διαιρέσεις, ἀποτοιχίσεις καὶ σχίσματα. Τὴν τραγικὴ αὐτὴ ἔκβαση τῶν πραγμάτων προεῖδε ὁ σοφὸς καὶ διορατικὸς σύγχρονος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας Ἰουστίνος ὁ Πόποβιτς, ὁ ὁποῖος σὲ βαρυσήμαντο ὑπόμνημά του πρὸς τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας, μὲ τίτλο «Περὶ τὴν μελετωμένην “Μεγάλην Σύνοδον” τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τὸ ὁποῖο...

ὑπέβαλε τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1977, ἔγραφε μεταξὺ ἄλλων τὰ ἑξῆς: 

«Εἰς αὐτὴν τὴν ἀποκαλυπτικὴν ἐποχὴν εἶναι δύσκολον, ἢ μᾶλλον ἀδύνατον, εἰς πολλοὺς ἱεράρχας τῶν τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, λόγω ἀνθρωπίνων ἀδυναμιῶν νὰ ὁμολογήσουν ὀρθοδόξως καὶ ἁγιοπατερικῶς εἰς αὐτὴν τὴν ἐνδεχομένως μέλλουσαν νὰ συνέλθη Οἰκουμενικὴν Σύνοδον τὰ Ὀρθόδοξα δόγματα καὶ τὰς κανονικᾶς ἀληθείας. Ἕνεκα τούτου τὸ ὀρθοδοξότερον θὰ ἦτο νὰ μὴ συγκληθεῖ καθόλου ἡ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ἢ τουλάχιστον νὰ μὴ συμμετάσχη τις εἰς αὐτήν… Καὶ εἰς τὸ τέλος, τέλος τί δύναται νὰ περιμένη κανεὶς ἀπὸ μίαν τοιαύτην Οἰκουμενικὴν Σύνοδον; Ἐν καὶ μόνον ἐν: σχίσματα καὶ αἱρέσεις καὶ διαφόρους ἄλλας συμφορᾶς. Αὐτὸ εἶναι ἡ βαθεία μου αἴσθησις καὶ πλήρης ὀδύνης ἐπίγνωσις. Δι΄ αὐτὸ παρακαλῶ καὶ ἱκετεύω τὴν Ἱεράν Συνοδόν τῆς Ἱεραρχίας, νὰ ἀπόσχει ἀπὸ τὴν συμμετοχὴν εἰς τὴν προετοιμασίαν τῆς Συνόδου καὶ ἀπὸ τὴν συμμετοχὴν εἰς τὴν ἰδίαν τὴν Σύνοδον, ἐὰν ἀτυχῶς συγκληθεῖ». Οἱ παρὰ πάνω προφητικὲς προρρήσεις τοῦ ἁγίου δυστυχῶς ἐπαληθεύτηκαν πλήρως.

Ὡστόσο ὁ Κύριος δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ ἀφήσει τὴν Ἐκκλησία του «ἢν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος» (Πράξ. 20,28), αἰχμάλωτη στὴν πλάνη τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ στὴν ἐπιχειρηθεῖσα συνοδικὴ κατοχύρωσή της διὰ τῆς κολυμπαρίας ψευδοσυνόδου. Τὰ πρῶτα ἐλπιδοφόρα γεγονότα, ποὺ προανήγγειλαν τὴν μέλλουσα ἀνατροπή της,  ἄρχισαν ἤδη νὰ κάνουν τὴν ἐμφάνισή τους σχεδὸν ἀμέσως μετὰ τὴν σύγκλησή της. Τέσσερις τοπικὲς Ἐκκλησίες, (Πατριαρχεῖα Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας καὶ Γεωργίας), οἱ ὁποῖες ἀντιπροσωπεύουν τὰ 2/3 τοῦ συνόλου τοῦ Ὀρθοδόξου πληρώματος, (οἱ ὑπόλοιπες δέκα ἀντιπροσώπευσαν μόνο τὸ 1/3), ἀρνήθηκαν νὰ συμμετάσχουν στὸ συνέδριο τῆς πλάνης καὶ τὸ γεγονὸς αὐτὸ ὑπῆρξε τὸ πρῶτο καίριο πλῆγμα στὶς ὑπερφίαλες καὶ μεγαλόστομες διακηρύξεις τῶν διοργανωτῶν της, ὅτι δῆθεν ὑπῆρξε ἕνα «μεγάλο γεγονὸς γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὸν κόσμον ὅλον». 

Οἱ ὡς ἄνω τέσσερις Ἐκκλησίες ὡς γνωστὸν οὐσιαστικὰ ἀπέρριψαν σχεδὸν στὸ σύνολό τους τὶς ἀποφάσεις της. Ἀρνήθηκαν νὰ τὶς θεωρήσουν ἀναγκαστικὰ ἐφαρμοστέες καὶ γιὰ λόγους κανονικῆς τάξεως, θεωρώντας ἀντικανονικὴ τὴν συγκρότηση καὶ τὴ λειτουργία της, ἀλλὰ κυρίως γιὰ τὸν ἀντορθόδοξο χαρακτήρα τους. Καὶ τοῦτο διότι ἔρχονται σὲ εὐθεία ἀντίθεση μὲ τὴν μακραίωνη Ὀρθόδοξη Κανονικὴ καὶ Συνοδικὴ  Παράδοση καὶ τὴν περὶ Ἐκκλησίας δογματικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας.

Στὸ παρὰ πάνω πλῆγμα ἦρθε πρόσφατα νὰ προστεθεῖ ἕνα νέο, ἐξ’ ἴσου καίριο πλῆγμα. Ὅπως πληροφορηθήκαμε ἀπὸ τὰ ΜΜΕ, (βλέπε ἰστοσελίδα τοῦ Τμήματος Ἐξωτερικῶν Ἐκκλησιαστικῶν Σχέσεων τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας https://mospat.ru/gr/2017/12/02/news153781), ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας διοργάνωσε ἀπὸ 29ης Νοεμβρίου ὡς καὶ 2ας Δεκεμβρίου 2017 μεγαλειώδεις ἑορτασμοὺς γιὰ τὰ 100 ἔτη ἀπὸ τὴν ἐπανασύσταση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας. Στοὺς ἑορτασμοὺς αὐτοὺς προσκλήθηκαν νὰ συμμετάσχουν ὅλα τὰ Πατριαρχεῖα καὶ οἱ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, οἱ ὁποῖες ἀνταποκρίθηκαν καὶ συμμετεῖχαν διὰ τῶν προκαθημένων τους, ἢ τῶν ἀντιπροσώπων τους, πλὴν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἐν τῷ μεταξὺ κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἑορτασμῶν αὐτῶν συγκλήθηκε ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, στὴν ὁποία συμμετεῖχαν 377 ἀρχιερεῖς. Ἡ ἐν λόγω Σύνοδος ἔλαβε σημαντικὲς ἀποφάσεις ἐπὶ διαφόρων θεμάτων, ἕνα δὲ ἀπὸ τὰ θέματα μὲ τὰ ὁποῖα ἀσχολήθηκε, ἦταν καὶ οἱ ἀποφάσεις τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης. Στὶς παραγράφους 38, 39, 40 καὶ 41 τῶν συνοδικῶν κειμένων γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἀξιολόγηση ἀπὸ τὴν Ρωσικὴ Ἱεραρχία τῆς «Συνόδου».

Σύμφωνα μὲ τὴ συνοδικὴ ἀπόφαση: «ἡ ἐν λόγω Σύνοδος, [τῆς Κρήτης], δὲν δύναται νὰ θεωρεῖται Πανορθόδοξη, οὔτε καὶ οἱ ἀποφάσεις της ὡς δεσμευτικὲς γιὰ ὅλο τὸ Ὀρθόδοξο πλήρωμα, ἐπειδὴ ἡ μὴ ἐξασφάλιση τῆς σύμφωνης γνώμης τῶν ὁρισμένων κατὰ τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν γιὰ τὴ σύγκλησή της στὶς προκαθορισμένες ἡμερομηνίες, παραβίασε τὴν ἀρχὴ τῆς ὁμοφωνίας. Ταυτόχρονα πρέπει νὰ δεχθοῦμε ὅτι ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη ἀποτελεῖ σημαντικὸ σταθμὸ στὴν ἱστορία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ ἀνάλυση τῶν κειμένων τῆς ἐν Κρήτη Συνόδου, τὴν ὁποία, κατόπιν ἐντολῆς τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, διενέργησε ἡ Συνοδικὴ Βιβλικὴ Θεολογικὴ Ἐπιτροπή, ἀπέδειξε ὅτι ὁρισμένα ἐξ αὐτῶν περιλαμβάνουν ἀσαφεῖς καὶ διφορούμενες διατυπώσεις, κάτι τὸ ὁποῖο δὲν ἐπιτρέπει νὰ τὰ θεωροῦμε ὡς ὑποδειγματικὴ ἔκφραση τῶν ἀληθειῶν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καὶ τῆς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας.

Αὐτὸ ἀφορᾶ ἰδιαίτερα τὸ κείμενο ‘Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον’, τὸ ὁποῖο δὲν ὑπέγραψαν 2/3 τῶν μελῶν τῆς ἀντιπροσωπείας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας καὶ οἱ μεμονωμένοι Ἱεράρχες ὁρισμένων ἄλλων κατὰ τόπους Ἐκκλησιῶν, οἱ ὁποῖες μετεῖχαν τῶν ἐργασιῶν τῆς ἐν Κρήτη Συνόδου, κάτι τὸ ὁποῖο ἐπιμαρτυρεῖ τὴ μεγάλη διχογνωμία ὡς πρὸς τὸ κείμενο αὐτό, ἀκόμη καὶ στοὺς μετάσχοντας τῆς ἐν Κρήτη Συνόδου». 

Οἱ Ρῶσοι Ἱεράρχες μὲ τὴν παρὰ πάνω ἀπόφασή τους: α) ἀρνοῦνται κατηγορηματικὰ τὸν πανορθοδόξο χαρακτήρα της, β) ἀρνοῦνται νὰ δεχτοῦν ὡς δεσμευτικὲς καὶ ἐφαρμοστέες τὶς ἀποφάσεις της, ἐρχόμενοι σὲ πλήρη ἀντίθεση μὲ τὶς ἀποφάσεις τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης, ἡ ὁποία ἀπαίτησε τὴν ὑποχρεωτικὴ ἀναγνώριση καὶ ἐφαρμογὴ τους πανορθοδόξως καὶ γ) συνηγοροῦν καὶ δικαιώνουν ἀπόλυτα τὴν κριτικὴ ποὺ ἄσκησε πάνω στὰ συνοδικὰ κείμενα τῆς ψευδοσυνόδου πλειάδα κληρικῶν μοναχῶν καὶ λαϊκῶν ἀπὸ ὅλες τὶς κατὰ τόπους Ἐκκλησίες ἀκόμη καὶ ἀπὸ αὐτὲς ποὺ ἔλαβαν μέρος στὴν ψευδοσύνοδο.

Δικαιώνουν τὸν ἀγώνα χιλιάδων πιστῶν, οἱ ὁποῖοι ἀρνήθηκαν τὶς ἀποφάσεις της καὶ ὑπέστησαν καὶ συνεχίζουν νὰ ὑφίστανται διωγμούς. Δικαιώνουν ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι κατασυκοφαντήθηκαν ὡς «ἀκραῖοι», «φανατικοί», «ψυχοπαθεῖς», ἢ «φονταμενταλιστές», ἀπὸ τοὺς θιασῶτες τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Ἂν ὅμως αὐτοὶ εἶναι «φανατικοί», κλπ. τότε γιατί νὰ μὴ θεωρηθοῦν τέτοιοι καὶ οἱ 377 Ἱεράρχες τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶπαν κάτι ἄλλο ἀπὸ αὐτούς;

Ἡ φράση τους ὅτι «ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη ἀποτελεῖ σημαντικὸ σταθμὸ στὴν ἱστορία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἀποτελεῖ μᾶλλον λεκτικὴ καὶ μόνο φιλοφρόνηση, γιὰ νὰ μὴ δημιουργηθεῖ εὐθεία ρήξη μὲ τὶς Ἐκκλησίες, ποὺ ἔλαβαν μέρος στὴ ψευδοσύνοδο καὶ νὰ μὴ ὑπάρξει τὸ ἐνδεχόμενο ἀκοινωνησίας μ’ αὐτές. Διότι πῶς εἶναι δυνατὸν «ἡ Σύνοδος στὴν Κρήτη νὰ ἀποτελεῖ σημαντικὸ σταθμὸ στὴν ἱστορία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», καθ’ ὂν χρόνον ἀμφισβητεῖται ὁ πανορθόδοξος χαρακτήρας της, οἱ δὲ ἀποφάσεις της μὴ ἐφαρμοστέες;

Κατὰ τὴν τελευταία ἡμέρα τῶν ἑορτασμῶν, ποὺ ἦταν καὶ ἡ πιὸ ἐπίσημη, συνῆλθε καὶ πάλι τὸ σῶμα τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, παρόντων τῶν Προκαθημένων, (ἢ τῶν ἀντιπροσώπων των), τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ ἐπικύρωσε τὶς συνοδικὲς ἀποφάσεις ποὺ ἔλαβε κατὰ τῆς ψευδοσυνόδου. Ἔτσι μὲ τὴν ἔξυπνη αὐτὴ διπλωματικὴ ἐνέργεια ἡ Μόσχα θέλησε νὰ δώσει πανορθόδοξο χαρακτήρα στὴν καταδίκη της, ἀφοῦ κανένας ἀπὸ τοὺς παρόντες προκαθημένους, ποὺ ἔλαβαν μέρος στὴν ψευδοσύνοδο δὲν τόλμησε νὰ διαμαρτυρηθεῖ, ἢ νὰ ἀποχωρήσει, ὅταν ἄκουσε τὶς καταδικαστικὲς συνοδικὲς ἀποφάσεις τῆς Ρωσικῆς Ἱεραρχίας. 

Ἐδῶ πρέπει νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐπισκόπων τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, ποὺ καταδίκασαν τὴν ψευδοσύνοδο ἦταν ὑπερδιπλάσιος ἀπὸ τὸν ἀριθμὸ τῶν Ἱεραρχῶν, ποὺ συγκρότησαν τὴν ψευδοσύνοδο, (377 ἔναντι 157). Γεννῶνται λοιπὸν τὰ ἑξῆς εὔλογα ἐρωτήματα: Γιατί οἱ δέκα τοπικὲς Ἐκκλησίες, οἱ συγκροτήσαντες τὴν ψευδοσύνοδο, δὲν ἐπέβαλαν κυρώσεις καὶ γιατί δὲν διέκοψαν τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, ἡ ὁποία ἐπίσημα καὶ συνοδικὰ πλέον ἀρνεῖται τὶς ἀποφάσεις τῆς ψευδοσυνόδου, ἀφοῦ ἔχουν τὴν ἀξίωση νὰ γίνουν δεκτὲς οἱ ἀποφάσεις των πανορθοδόξως; Καὶ ἐν πάσει περιπτώσει, ἀφοῦ δὲν ἔχουν τὴ δύναμη νὰ ἐπιβάλουν κυρώσεις, ποιὸ μπορεῖ νὰ εἶναι τελικὰ τὸ κύρος τῆς ψευδοσυνόδου, καὶ τί θὰ ἀπομείνει ἀπὸ αὐτή; 

Τίθενται ἐπίσης τὰ παρὰ κάτω εὔλογα ἐρωτήματα: Ἐφόσον οἱ ἀποφάσεις τῆς ψευδοσυνόδου δὲν ἐφαρμόζονται ἀπὸ τὴν πλειοψηφία τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος, μὲ ἀποφάσεις τῶν Ἱεραρχιῶν τους, πῶς ἔχουν τὴν ἀξίωση οἱ Ἱεραρχίες τῶν Ἐκκλησιῶν, πού ἔλαβαν μέρος στὴν ψευδοσύνοδο, νὰ ἐφαρμοστοῦν γιὰ τοὺς δικούς τους πιστούς; Γιατί καταφεύγουν σὲ διώξεις σὲ ὅσους ἀρνοῦνται νὰ τὶς ἐφαρμόσουν; Πῶς νομιμοποιοῦνται οἱ διώξεις αὐτές, ἀφοῦ οἱ ἀποφάσεις της δὲν εἶναι καθολικὰ ἀποδεκτὲς καὶ ἐφαρμοστέες;

Οἱ ἰθύνοντες τῆς ψευδοσυνόδου, θέλοντας νὰ διασκεδάσουν τὴν μὴ συμμετοχὴ τῶν τεσσάρων Πατριαρχείων σ’ αὐτή, τὴν ἀπέδωσαν σὲ «γεωπολιτικὲς σκοπιμότητες». Ὅμως αὐτὸς ὁ ἰσχυρισμὸς τους κονιορτοποιήθηκε, ὅταν οἱ Σύνοδοι τῶν Ἱεραρχῶν τῶν τεσσάρων Πατριαρχείων ἀπέδειξαν, ὅτι δὲν συμμετεῖχαν στὴν ψευδοσύνοδο, ἐπειδὴ παραβιάστηκε ἡ ἀρχὴ τῆς ὁμοφωνίας, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ ἐλήφθησαν ἀντορθόδοξες ἀποφάσεις. Ἡ ρωσικὴ Ἱεραρχία ἐπισημαίνει ὅτι τὰ συνοδικὰ κείμενα «περιλαμβάνουν ἀσαφεῖς καὶ διφορούμενες διατυπώσεις, κάτι τὸ ὁποῖο δὲν ἐπιτρέπει νὰ τὰ θεωροῦμε ὡς ὑποδειγματικὴ ἔκφραση τῶν ἀληθειῶν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καὶ τῆς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας».

Οἱ ἀσαφεῖς καὶ διφορούμενες διατυπώσεις ἀφήνουν τεράστια περιθώρια γιὰ παρερμηνεῖες. Αὐτὸ εἶχε ἐπισημάνει καὶ ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἰερόθεος στὴν παρέμβασή του στὴ Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἑλλάδος ποὺ ἔγινε τὸν Νοέμβριο τοῦ 2017, στὴν ὁποία συζητήθηκαν οἱ ἀποφάσεις τῆς ψευδοσυνόδου. Βεβαίως ἡ Σύνοδος τῆς Ρωσικῆς Ἱεραρχίας, (σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Βουλγαρικῆς Ἱεραρχίας), δὲν προχωρεῖ σὲ ἀνάλυση αὐτοῦ τοῦ ἀπαράδεκτου καὶ ἀντορθόδοξου κειμένου, («Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον»), μέσω τοῦ ὁποίου σχετικοποιήθηκε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἀποδόθηκε ἐκκλησιαστικὴ ὑπόσταση στὶς αἱρέσεις, ἀλλὰ ἀφήνει νὰ ἐννοηθεῖ καθαρὰ ὅτι τὸ ἀπορρίπτει.

Τέλος στὴν παράγραφο 40 τονίζεται ὅτι «Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας ἐκφράζει τὴν πεποίθηση ὅτι ἡ διαφύλαξη καὶ ἡ ἑδραίωση τῆς ἑνότητας τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀνεξαρτήτως στάσεως ἔναντι τῆς γενομένης ἐν Κρήτη Συνόδου, ἀποτελεῖ κοινὴ ἀποστολὴ ὅλων τῶν κατὰ τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, τόσο τῶν μετασχουσῶν τῶν ἐργασιῶν, ὅσο καὶ τῶν ἀποσχουσῶν ἀπὸ αὐτή. Ὡς ἐκ τούτου ἰδιαίτερη βαρύτητα ἀποκτᾶ ἡ ἑδραίωση τῆς διορθοδόξου συνεργασίας». Οἱ Ρῶσοι Ἱεράρχες μὲ τὴν παρὰ πάνω φράση τονίζουν μὲν τὴν ἀναγκαιότητα γιὰ τὴν «διαφύλαξη καὶ ἑδραίωση τῆς ἑνότητας», ἐκφράζουν ὅμως παράλληλα ἔμμεσα καὶ τὴν πεποίθησή τους ὅτι στὴ «Σύνοδο» αὐτὴ ὄχι μόνο δὲν ἑδραιώθηκε καὶ ἰσχυροποιήθηκε ἡ ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ συνέβη τὸ ἀντίθετο: ἐπιταχύνθηκαν οἱ φυγόκεντρες καὶ διασπαστικὲς τάσεις.

Περαίνοντας, θεωροῦμε ὅτι τὸ συνοδικὸ κείμενο τῆς Ρωσικῆς Ἱεραρχίας ἀποτελεῖ ἕνα βαρυσήμαντο, ἱστορικὸ κείμενο, μεγάλης ἐκκλησιολογικῆς σημασίας, τὸ ὁποῖο πιστεύουμε, ὅτι θὰ παίξει στὸ μέλλον καθοριστικὸ ρόλο γιὰ τὴν περαιτέρω στάση τῆς καθόλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς ὅ,τι ἀφορᾶ τὴν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης. Ἡ Ἱεραρχία τῆς μεγαλύτερης σὲ ἀριθμὸ πιστῶν καὶ δύναμη Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀποφάνθηκε ὅτι ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης ὑπῆρξε ἕνα ἀτυχέστατο συμβεβηκὸς στὴν δισχιλιόχρονη ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἕνα δόλιο πείραμα ἀπὸ τὶς δυνάμεις ποὺ προωθοῦν τὸν σύγχρονο παγκόσμιο θρησκευτικὸ συγκρητισμὸ καὶ Οἰκουμενισμό. 

Τὸ κύριο ἔργο της ὑπῆρξε ἡ προώθηση τοῦ πανθρησκειακοῦ ὁράματος. Μόνον ὅσοι πάσχουν ἀπὸ πνευματικὸ δαλτονισμό, ἢ εἶναι ἄσχετοι μὲ τὰ ἐκκλησιαστικά, βλέπουν «θρίαμβο» τῆς Ὀρθοδοξίας. Εὐτυχῶς ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ρωσικῆς Ἱεραρχίας ἔβαλε τὰ πράγματα στὴ θέση τους καὶ ἔθεσε τὶς βάσεις γιὰ τὴν μελλοντικὴ σύγκληση μίας ἀληθινὰ Ὀρθόδοξης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία ὁριστικὰ καὶ ἀμετάκλητα θὰ τὴν καταδικάσει ὡς ψευδοσύνοδο καὶ θὰ τὴν συναριθμήσει μὲ τὶς ἄλλες ψευδοσυνόδους τῆς Ἐκκλησίας μας.